!!! De leergang Docent is volop in ontwikkeling. Het IFV behoudt zich het recht voor om wijzigingen in de opzet en invulling van de leergang Docent aan te brengen. Daarom kunnen aan de informatie in deze nieuwsbrief géén rechten worden ontleend. Stand van zaken herziening leergang Docent januari 2017 Inleiding De herziening van het kwalificatiedossier Docent (2016) maakt de weg vrij naar de herziening van de leergang Docent. Het doel van deze herziening is om: - Digitale didactiek (werkvormen en leermiddelen) een onlosmakelijk onderdeel van de leergang te laten zijn om recht te doen aan de visie van de brandweer op leren en didactiek. De docent als rolmodel. - De rol van beoordelaar, zoals beschreven in het profiel Beoordelaar, op zo n manier onder te brengen in het leertraject dat met het verkrijgen van het diploma Docent de persoon in kwestie deze rol naar behoren kan uitvoeren. - Vakdidactische ontwikkelingen (inhoud en vorm) onder te brengen in het leertraject om de kwaliteit van docenten verder te verhogen en het resultaat van het brandweeronderwijs over de volle breedte verder te verbeteren. Het doel is de leergang Docent een voorbeeld leergang van deze (digitale) tijd te laten zijn waarin inhoud en vorm naadloos op elkaar aansluiten. Waarbij het uitgangspunt is: Dat wat goed is aan de huidige leergang en proeve (op)waarderen en behouden. Dat wat beter kan, dan wel anders moet, aanpakken. De randvoorwaarden waarbinnen de leergang wordt ontwikkeld, zijn: - maximaal 300 SBU s inclusief de proeve van bekwaamheid; - de proeve kent een goede balans tussen validiteit, betrouwbaarheid en belastbaarheid; - contactbijeenkomsten worden verzorgd door zowel docenten van binnen de brandweer als daarbuiten. Hiertoe worden docenten geworven en geselecteerd; - het onderscheid tussen docent versus instructeur is voor eenieder helder. Daar waar rollen overeenkomen (van beiden dezelfde pedagogische-didactische bagage wordt verwacht) worden deze op identieke wijze ondergebracht in beide leergangen. Doorstroming van instructeur naar docent leidt tot vrijstelling(en) voor deze rol(len) Het streven is in juni 2017 de eerste herziene leergang Docent aan te bieden voor om en nabij het bedrag van 3900,- per deelnemer, exclusief de examenkosten. pag. 1
Visie op leren en didactiek vertaald in de opzet en invulling van de leergang Docent De leergang docent is een blended leertraject met flipped classroom als stroming. Visie kort samengevat: Personalization: lerende met zijn leerbehoefte staat centraal, verschillende manieren van leren Participation: leren van en met elkaar Knowledge Pull: zelf actief kennis zoeken, delen en creëren, eigen initiatieven laten nemen als het gaat om de inhoud van de leeragenda >> de lerende geeft grotendeels zelf sturing aan wat en hoe hij leert >> de lerende is verantwoordelijk dat hij met basiskennis en voorbereid naar een bijeenkomst komt, zodat hij actief en volledig kan participeren in lesactiviteiten >> activerend onderwijs: het informatieaanbod en uitleg van de docent worden beperkt, zodat de deelnemer gestuurd wordt om actiever bij te dragen aan de contactbijeenkomsten Kerntaken kwalificatiedossier vertaald in opleidingsblokken De doelstelling van de leergang Docent: De docent kan de didactische basisprincipes en ICT (oa. de ELO) toepassen bij het ontwerpen van onderwijs, tijdens het uitvoeren van de lessen, bij het begeleiden van de deelnemers en bij het maken en beoordelen van toetsen. Als professional kan een docent reflecteren en is hij gericht op verbetering en vernieuwing. Om deze doelstelling te realiseren zijn de kerntaken vertaald in opleidingsblokken waarin de verschillende rollen van het docentschap centraal staan. Kerntaken Kerntaak 1: Didactisch handelen Opleidingsblokken De docent als ontwerper van onderwijs De docent als uitvoerder van onderwijs Kerntaak 2: Coachen en begeleiden van deelnemers en instructeurs De docent als coach/begeleider van deelnemers in hun leerproces Kerntaak 3: Begeleiden van toetsmomenten De docent als begeleider en beoordelaar van toetsmomenten pag. 2
Kerntaak 1: Didactisch handelen Rollen - Ontwerper van onderwijs - Uitvoerder van onderwijs De docent bereidt het onderwijs voor waarbij de visie op leren en didactiek 1 van de brandweer als uitgangspunt dient. Hij past adequaat groepsmanagement toe (organiseert de randvoorwaarden die nodig zijn voor het verzorgen van zijn onderwijs). Hij zorgt ervoor dat zijn deelnemers geïnformeerd zijn ten aanzien van de middelen en materialen die zij zelf moeten meenemen voor het onderwijs dat hij gaat verzorgen. Daar waar geen landelijke lesplannen beschikbaar zijn, schrijft de docent ter voorbereiding op het onderwijs een onderwijsvoorbereiding (lesplan). 2 Bij het verzorgen van het onderwijs hanteert de docent de onderwijsvoorbereiding als leidraad. Hij bouwt het onderwijs op een goede wijze op waarbij de mogelijkheden van ICT worden benut. Hij handelt volgens de geformuleerde leerdoelen en zorgt ervoor dat deze te realiseren zijn in zijn onderwijs. Hij past didactisch activerende (digitale) werkvormen toe. De docent is in staat om in te spelen op de groep deelnemers en de individuele leerbehoefte door onder meer te differentiëren. Hij begeleidt deelnemers tijdens de leeractiviteiten. Hij coacht de deelnemers en stelt de deelnemers in de gelegenheid de competenties op het vakgebied die nodig zijn voor het uitoefenen van het beroep te verwerven. Tijdens het onderwijs speelt de docent adequaat in op groepsdynamische processen. De docent evalueert zijn didactische aanpak inclusief zijn houding en gedrag met de deelnemers. Kerntaak 2: Coachen en begeleiden van deelnemers en instructeurs Rollen - Coach/Begeleider van deelnemers in hun leerproces - Coach/Begeleider van instructeurs bij de taakuitoefening o Organisator/coördinator van onderwijs (vakinhoudelijke en didactische afstemming) o Rolmodel, professional o Functioneel leidinggevende van instructeurs 1 Onderwijsvisie Brandweeracademie (2010) i.c.m. didactiek docenten/instructeurs manschap a. 2 Voor de landelijke brandweerleergangen, worden door de Brandweeracademie uitgewerkte lesplannen opgesteld. De docent zal hoofdzakelijk voor kortlopende (bij)scholingstrajecten een lesplan(nen) opstellen. pag. 3
De docent begeleidt individuele deelnemers bij hun leertraject. Hij nodigt de deelnemer gedurende zijn leertraject uit tot het stellen van leervragen en begeleidt en coacht de deelnemer ten aanzien van zijn leertraject tijdens de leergang. Hierbij gaat het niet alleen om het leren in het contactonderwijs, maar ook om het werkend leren in de regio. Hij stelt de juiste vragen en achterhaalt de vraag achter de vraag. Hij luistert, vat samen, vraagt door en past diverse gesprekstechnieken toe. Hij schept een veilig leerklimaat en stimuleert de deelnemer tot het zelf bedenken van oplossingen. De docent is een rolmodel voor de deelnemers. Hij is zich hiervan bewust en handelt hiernaar, waarbij hij de beroepsethiek in acht neemt. Als rolmodel voor de instructeurs neemt hij zijn verantwoordelijkheid in het onderwijsteam door een constructieve bijdrage te leveren aan de (verdere) ontwikkeling en afstemming van onderwijseenheden. In de rol van functioneel leidinggevende geeft hij feedback en biedt hij desgewenst ondersteuning aan instructeurs bij het vervullen van de functie. Hij blijft zich als professional ontwikkelen in de vereiste competenties. Door te reflecteren op zijn eigen gedrag, feedback te vragen van collegae en deelnemers krijgt hij zicht op zijn ontwikkelpunten. Hij doet steeds weer nieuwe kennis en ervaringen op en vertaalt deze naar zijn eigen lespraktijk. Kerntaak 3: Begeleiden van toetsmomenten Rol - Ontwerper van toetsmomenten - Begeleider en beoordelaar van toetsmomenten De docent bouwt formatieve toetsing in zijn onderwijs in. Hij bepaalt het moment van toetsing en hij kiest bij de situatie passende toetsvorm. Hij relateert de formatieve toetsing aan het onderwijs, de proeve van bekwaamheid en de beroepscontext. Hij beoordeelt aan de hand van de resultaten op objectieve wijze de competenties van de deelnemer en bespreekt de resultaten met de deelnemer. Dit door als beoordelaar een verdiepings- en/of feedbackgesprek met de deelnemer te voeren. pag. 4
Opleidingsblokken vertaald in themalijnen Kerntaken Opleidingsblokken Themalijnen Kerntaak 1: Didactisch handelen De docent als ontwerper van onderwijs De docent als uitvoerder van onderwijs Lesvoorbereiding en doelen formuleren Leerstijlen, leervoorkeuren en meervoudige intelligenties Breindidactiek Differentiëren en motiveren (Digitale) werkvormen en (digitale) leermiddelen 3 Groepsdynamica Visie op leren en didactiek Beroepshouding en tijd voor kwaliteit Kerntaak 2: Coachen en begeleiden van deelnemers en instructeurs Kerntaak 3: Begeleiden van toetsmomenten De docent als coach/begeleider van deelnemers in hun leerproces De docent als begeleider en beoordelaar van toetsmomenten Basisprincipes van communicatie en het geven en ontvangen van feedback NLP coachmodel Visie op leren en didactiek Beroepshouding en tijd voor kwaliteit Evalueren Toetsen Visie op leren en didactiek Beroepshouding en tijd voor kwaliteit 3 Om inhoud en vorm een geheel te laten zijn (blended learning), worden digitale werkvormen en leermiddelen (oa. ELO) in het gehele leertraject ingezet. Het gebruik van de ELO als docent en het plaatsten van leerarrangementen in de ELO, zijn hier aspecten van. pag. 5
Proeve van bekwaamheid De proeve van bekwaamheid heeft tot doel de mate van vakbekwaamheid van de kandidaat op de kerntaken uit het kwalificatiedossier te beoordelen. Naar alle waarschijnlijkheid bestaat de proeve van bekwaamheid uit een beoordelingsportfolio i.c.m. een eindgesprek. De kandidaat rondt de proeve van bekwaamheid met een voldoende af als hij: - het beoordelingsportfolio i.c.m. het eindgesprek met een voldoende heeft afgerond. Als de bewijslast in het portfolio i.c.m. het eindgesprek aantonen dat de kandidaat voldoet aan de gestelde beoordelingscriteria. Studiebelasting De studiebelasting van de leergang Docent omvat de uren die een onderwijsdeelnemer gemiddeld besteedt aan het leren op het brandweeropleidingsinstituut (contacturen), het werkend leren (uitvoeren van de leerwerkplekopdrachten) en de benodigde zelfstudie (bestuderen en verwerken van theorie (boeken, artikelen, e-modules e.a.) en het uitvoeren van de voorbereidingsopdrachten). De studiebelasting is gebaseerd op de leeractiviteiten van alle thema s tezamen. Hierbij is het beheersingniveau als beginnend beroepsbeoefenaar als uitgangspunt genomen. Vanzelfsprekend zijn vooral de uren die worden besteed aan zelfstudie en werkend leren afhankelijk van de studievaardigheden van de deelnemer en de regionale faciliteiten en mogelijkheden voor het werkend leren. De totale studiebelasting is vastgesteld op 300 uur (inclusief proevebelasting) en bij benadering als volgt verdeeld over de kerntaken: Kerntaak Contacturen Werkend leren Zelfstudie 1. Didactisch handelen 36 50 40 2. Coachen en begeleiden van deelnemers en instructeurs Begeleiden van toetsmomenten 18 35 30 18 37 30 TOTAAL 72 122 100 pag. 6