Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 1 Nieuw Nederlands 4 vmbo-basis docentenhandleiding Tiddo Ekens Noordhoff Uitgevers Groningen
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 2
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 3 INHOUD 1 De methode Nieuw Nederlands 4 2 Nederlands in de bovenbouw 5 3 Inhoud Nieuw Nederlands vmbo-basis 4 9 4 Lesvoorbereiding vmbo-basis 4 14 5 Nieuw Nederlands van A tot Z 19 6 Achtergrondliteratuur 64 7 Overzicht leerstof vmbo-basis 4 65 8 Auteurs gezocht 90
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 4 1 DE METHODE NIEUW NEDERLANDS DE BASISMETHODE Nieuw Nederlands biedt de volgende leerlingenboeken voor vmbo-basis tot en met vwo. vmbo vmbo-basis 1 vmbo-basis 2 vmbo-basis 3 vmbo-basis 4 vmbo-kgt 1 vmbo-kgt 2 vmbo-bk 3 vmbo-bk 4 vmbo/havo vmbo-t/havo 1 vmbo-t/havo 2 vmbo-gt 3 vmbo-gt 4 havo/vwo havo/vwo 1 havo/vwo 2 havo 3 havo 4/5 vwo vwo 1 vwo 2 vwo 3 vwo 4 vwo 5/6 HET ACTIVITEITENBOEK Bij ieder leerlingenboek is een extra activiteitenboek beschikbaar. Dit boek is optioneel. Het activiteitenboek bestaat uit de volgende onderdelen: portfolio extra oefeningen voor: Lezen, Woordenschat, Grammatica en Spelling werkbladen bij drie projecten invulbladen bij het leerlingenboek gereedschapskist: overzicht belangrijkste leerstof in leerlingenboek persoonlijk wachtwoord voor extra oefeningen op de website DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website www.schoolwise.nl. De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling zes minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister Projecten Teleblik Daarnaast is een gedeelte van de I-clips vrij toegankelijk en te vinden op de website www.b4.nieuwnederlands.noordhoff.nl. Het gaat om het item Weet je het?, waarmee de kennis van de theorie bij alle cursusonderdelen getoetst kan worden. SERVICEBOX VOOR DOCENTEN Nieuw Nederlands biedt een zogenaamde servicebox voor docenten. De inhoud bestaat uit 3 cd s: kijkfragmenten op dvd luisterfragmenten op cd (ook van het onderdeel fictie) een cd-rom met: - docentenhandleiding - een didactisch naslagwerk met ruim 70 trefwoorden - een jaarplanner - antwoordkaarten - 60 toetsen - kopieerbladen: invulbladen voor de leerling DIGITALE PROEFWERKEN Per deel zijn er 60 proefwerken beschikbaar. Deze toetsen kunnen ook digitaal worden samengesteld, afgenomen en nagekeken. Meer informatie: www.digitaleproefwerken.nl.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 5 2 NIEUW NEDERLANDS IN DE BOVENBOUW ONDERBOUW EN BOVENBOUW De onderbouw, zoals ingevoerd in 2006, heeft betrekking op leerjaar 1 en 2. Nieuw Nederlands deel 3 gaat uit van zowel de kerndoelen als de eindtermen. In deel 4 staan de eindtermen uit het examenprogramma centraal dat we hieronder kort beschrijven. EXAMENPROGRAMMA NEDERLANDS VMBO Het examenprogramma voor Nederlands wordt beschreven in een preambule en in eindtermen. De volledige tekst vindt u op www.eindexamen.nl. De preambule geldt voor alle vakken en sectoren in het vmbo en bestaat uit zes hoofddoelen: 1 Werken aan vakoverstijgende thema's 2 Leren uitvoeren 3 Leren leren 4 Leren communiceren 5 Leren reflecteren op het leer- en werkproces 6 Leren reflecteren op de toekomst Het examenprogramma Nederlands wordt gedefinieerd in exameneenheden met de bijbehorende code. Elke exameneenheid bestaat uit een of meer eindtermen. In de kolommen achter de exameneenheden staat met X aangegeven voor welke leerweg de exameneenheid deel uitmaakt van het examenprogramma. Het centraal examen heeft betrekking op die exameneenheden die aangeduid zijn met CE. Het schoolexamen voor een bepaalde leerweg heeft voor de algemeen vormende vakken in ieder geval betrekking op exameneenheid K3 (Leervaardigheden). Daarnaast heeft het schoolexamen betrekking op: ten minste die exameneenheden die deel uitmaken van het examenprogramma van deze leerweg voor zover zij niet deel uitmaken van het centraal examen voor die leerweg; indien het bevoegd gezag daarvoor kiest een of meer exameneenheden waarop het centraal examen betrekking heeft; indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: andere vakonderdelen die relevant zijn voor het betreffende vak of examenprogramma, die per kandidaat kunnen verschillen.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 6 Eindtermen Nederlandse taal BB KB GL/TL NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken 1. De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en het X X X belang van Nederlands in de maatschappij. NE/K/2 Basisvaardigheden 2. De kandidaat kan basisvaardigheden toepassen die betrekking X X X hebben op communiceren, samenwerken, en informatie verwerven, verwerken en presenteren. NE/K/3 Leervaardigheden in het vak Nederlands CE CE CE 3. De kandidaat kan strategische vaardigheden toepassen die X X X bijdragen tot: het bereiken van verschillende lees-, schrijf-, luister- en kijk-, en spreek- en gespreksdoelen de bevordering van het eigen taalleerproces het compenseren van eigen tekortschietende taalkennis of communicatieve kennis. NE/K/4 Luister- en kijkvaardigheid 1 CE CE CE 4. De kandidaat kan: X luister- en kijkstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren het doel van de makers van een programma aangeven de belangrijkste elementen van een programma weergeven een oordeel geven over een programma en dit toelichten een instructie uitvoeren. 5. De kandidaat kan: X X luister- en kijkstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren het doel van de makers van een programma aangeven de belangrijkste elementen van een programma weergeven een oordeel geven over een programma en dit toelichten een instructie uitvoeren de waarde en betrouwbaarheid aangeven van de informatie die door de massamedia verspreid wordt. 1 De Cevo kan bepalen dat het centraal examen geen betrekking heeft op NE/K/4; dit kan per leerweg verschillen.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 7 BB KB GL/TL NE/K/5 Spreek- en gespreksvaardigheid 6. De kandidaat kan: X X X relevante informatie verzamelen en verwerken ten behoeve van de spreek- en gesprekssituatie strategieën hanteren ten behoeve van de spreek- en gesprekssituatie compenserende strategieën kiezen en hanteren het spreek-/luisterdoel in de situatie tot uitdrukking brengen het spreek-/luisterdoel en taalgebruik richten op verschillende soorten publiek het spreekdoel van anderen herkennen en de reacties van anderen inschatten in spreek- en gesprekssituaties taalvarianten herkennen en daar adequaat op inspelen. NE/K/6 Leesvaardigheid CE CE CE 7. De kandidaat kan: X leesstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren functie van beeld en opmaak in een tekst herkennen het schrijfdoel van de auteur aangeven een tekst indelen in betekenisvolle eenheden en de relaties tussen die eenheden benoemen het hoofdonderwerp en de hoofdgedachte van een tekst aangeven een oordeel geven over de tekst en dit oordeel toelichten. 8. De kandidaat kan: X X leesstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren functie van beeld en opmaak in een tekst herkennen het schrijfdoel van de auteur aangeven en de talige middelen die hij hanteert om dit doel te bereiken een tekst indelen in betekenisvolle eenheden en de relaties tussen die eenheden benoemen het hoofdonderwerp en de hoofdgedachte van een tekst aangeven en een samenvatting geven een oordeel geven over de tekst en dit oordeel toelichten. NE/K/7 Schrijfvaardigheid CE CE CE 9. De kandidaat kan: relevante informatie verzamelen en verwerken ten behoeve van het schrijven schrijfstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren het schrijfdoel in teksten tot uitdrukking brengen het schrijfdoel en taalgebruik richten op verschillende soorten lezerspubliek conventies hanteren met betrekking tot schriftelijk taalgebruik elektronische hulpmiddelen gebruiken bij het schrijven concepten van de tekst herschrijven op basis van geleverd commentaar. X X X
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 8 NE/K/8 Fictie 10. De kandidaat kan: verschillende soorten fictiewerken herkennen de situatie en het denken en handelen van de personages in het fictiewerk beschrijven de relatie tussen het fictiewerk en de werkelijkheid toelichten een persoonlijke reactie geven op een fictiewerk en deze toelichten met voorbeelden uit het werk. 11. De kandidaat kan: verschillende soorten fictiewerken herkennen de situatie en het denken en handelen van de personages in het fictiewerk beschrijven de relatie tussen het fictiewerk en de werkelijkheid toelichten kenmerken van fictie in het fictiewerk aanwijzen relevante achtergrondinformatie verzamelen en selecteren een persoonlijke reactie geven op een fictiewerk en deze toelichten met voorbeelden uit het werk. NE/V/1 Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie 12. De kandidaat kan zelfstandig informatie verwerven, verwerken en verstrekken in het kader van het sectorwerkstuk. NE/V/2 Schrijven op basis van documentatie 13. De kandidaat kan een doel- en publiekgerichte tekst schrijven: overeenkomstig de voor de tekstsoort geldende conventies onder gebruikmaking van documentatie. NE/V/3 Vaardigheden in samenhang 14. De kandidaat kan de vaardigheden uit het kerndeel in samenhang toepassen. BB KB GL/TL X X X X X X
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 9 3 INHOUD NIEUW NEDERLANDS VMBO-BASIS 4 3.1 OPBOUW METHODE De methode Nieuw Nederlands bestaat in leerjaar 4 uit vijf hoofdstukken en een volledig eindexamen uit 2007. Elk hoofdstuk bevat acht onderdelen, zoals Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven. In ieder onderdeel wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof bouwt voort op de kerndoelen van de onderbouw en bereidt voor op de eindtermen van de bovenbouw. De vijf cursussen van ieder onderdeel hangen onderling samen. Gezamenlijk vormen de cursussen een module die ook aaneengesloten gegeven kan worden. Bij iedere cursus Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven is een taak beschikbaar. In een taak gaan leerlingen praktisch met de leerstof aan de slag. De methode bevat verder twee projecten, waarin samenwerken, informatievaardigheden en oriëntatie op toekomst en beroep een belangrijke rol spelen. Lezen Spreken / kijken / luisteren Schrijven Examen doen Taal en woordenschat Spelling en grammatica Fictie Test Project 1 Samen leven 2 Consumeren 3 Instanties 4 Relaties 5 Later Hoofdgedachte Lay-out en Tekstverbanden Functie van Feiten en en doel afbeeldingen herkennen door opmaak meningen herkennen signaalwoorden herkennen herkennen Taak Jouw Taak De beste Taak Zoek het Taak Maak een Taak Reageren voorpagina reclametekst officiële antwoord encyclopedie op het nieuws Doel van een programma herkennen Taak Maak een instructiefilmpje Persoonlijk of zakelijk schrijven Controleren Taak Nodig een politicus uit Taak Op zoek naar sollicitatietips Ingezonden brief Vragen over een tekst beantwoorden Het woordenboek gebruiken Meer in het woordenboek vinden Werkwoordsspelling Hoofdletters Fictie kiezen Rob Visser, Vlucht Leestips: andere culturen Formulieren invullen Taak Wat kan ik het beste aanschaffen Meerkeuzevragen beantwoorden Kleine lettertjes, belangrijke voorwaarden Woorden door elkaar Werkwoordsspelling Leestekens Een fictieverslag maken Wim Daniëls, Muziekavond bij Tobi Leestips: lezen en/of luisteren PROJECT Werkbelasting Mondelinge presentatie Taak Bekijk twee consumentenprogramma s op de vraag Meningsvormende discussie Taak Het Nieuwe Lagerhuis Een affiche maken Taak Kies het mooiste affiche Een schrijfopdracht maken Onduidelijke taal Dubbelzinnig Werkwoordsspelling Zinsbouw Keuzeopdrachten voor het Elisabeth Mollema, Leila Leestips: boeken met humor Advies geven en vragen Taak Lenen: ja of nee? Een sollicitatiebrief invullen Taak Sollicitatietips op internet Antwoorden controleren Figuurlijk taalgebruik Uitdrukkingen met dezelfde beginletters Werkwoordsspelling Spellingcontrole en woordenboek Recensies lezen Rob Ruggenberg, Slavenhaler Leestips: historische verhalen PROJECT Doorleren Sollicitatiegesprek Taak Vraag belasting terug Digitaal examen Humor in taal Twee keer hetzelfde zeggen Werkwoordsspelling Tips voor een goede spelling Fictie voor jongeren en volwassenen Marianne en Theo Hoogstraten, Een middag aan zee Khalid Boudou, Pizzamaffia Leestips: boeken voor jongeren en volwassenen
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 10 3.2 CURSUSSEN In iedere cursus wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof bereidt voor de eindtermen van het examenprogramma. De opbouw van een cursus ziet er schematisch als volgt uit: Opdracht 1 Om te beginnen Opdracht 1 doet een beroep op al aanwezige kennis en ervaring van de leerling. Theorie De theorie (groene letters) bestaat uit een: korte beschrijving van het belang van de leerstof gemiddeld zo n vier actiegerichte stappen voor de leerlingen Opdracht 2 Opdracht 2 is een kleine verwerkingsopdracht bij de theorie. Tip De tip bevat een handige aanwijzing of weetje om de leerstof goed in de praktijk toe te passen. Opdracht 3, 4 en verder Deze opdrachten zijn grotere verwerkingsopdrachten bij de theorie Variatietip De variatietip is een open opdracht die de kans biedt om de actualiteit in de les te betrekken. Ook speelt de variatietip in op de eigen leefomgeving en de eigen interesses van de leerling. * -opdracht (steropdracht) Aan het eind van de cursus staat soms een extra opdracht. Deze opdracht vereist een hoger beheersingsniveau. Alles op een rij De belangrijkste punten uit de theorie worden kort en bondig herhaald. De integrale leerstof van alle cursussen vindt u achterin de docentenhandleiding. Lezen Leerlingen bereiden zich met het onderdeel Lezen voor op het schriftelijk eindexamen voor leesvaardigheid. Aandacht is er voor de hoofdgedachte, tekstdoelen en tekstsoorten. Ook de functie van beeld in teksten komt aan de orde. Verder besteedt deel 4 aandacht aan tekstrelaties, zowel tussen zinnen, alinea s als tekstdelen. Tot slot oefenen de leerlingen het onderscheid tussen feiten en meningen in een tekst. De titels van de vijf cursussen zijn: 1 Hoofdgedachte en doel herkennen 2 Lay-out en afbeeldingen 3 Tekstverbanden herkennen door signaalwoorden 4 Functies van opmaak herkennen 5 Feiten en meningen herkennen Spreken/kijken/luisteren In het onderdeel Spreken/kijken/luisteren oefenen leerlingen meer complexe gespreks- en spreeksituaties, variërend van een adviesgesprek tot een discussie. Ook is er aandacht voor de luister- en kijkvaardigheid, het vragen en geven van advies en het voeren van een sollicitatiegesprek. Elke cursus besluit met een kijk- en luisterfragment met vragen en opdrachten. De titels van de vijf cursussen zijn: 1 Doel van een programma herkennen 2 Mondelinge presentatie 3 Meningsvormende discussie 4 Advies geven en vragen 5 Sollicitatiegesprek Schrijven Het onderdeel Schrijven besteedt iedere cursus aandacht aan de inhoud en de formulering van een tekst én aan de kenmerken van tekstsoorten. De titels van de vijf cursussen zijn: 1 Persoonlijk of zakelijk schrijven 2 Formulieren invullen 3 Een affiche maken 4 Een sollicitatieformulier invullen 5 Ingezonden brief
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 11 Examen doen Het onderdeel Examen doen bereidt leerlingen voor op het eindexamen. Leerlingen maken kennis met open vragen en meerkeuzevragen bij het leesexamen. Ook gaat één cursus in op het maken van een schrijfopdracht. In hoofdstuk 4 en 5 oefenen leerlingen het controleren van hun antwoorden en maken ze kennis met het digitale examen. De titels van de vijf cursussen zijn: 1 Vragen over een tekst beantwoorden 2 Meerkeuzevragen beantwoorden 3 Een schrijfopdracht maken 4 Antwoorden controleren 5 Digitaal examen Taal en woordenschat In deel 1 en 2 stonden strategieën centraal om woordbetekenissen te raden en te onthouden die in deel 3 per thema verder zijn uitgebouwd. Deel 4 integreert de leerstof uit de vorige delen in taalsituaties waarin moeilijke, verhullende, onduidelijke of figuurlijke taal wordt gebruikt. De titels van de vijf cursussen zijn: 1 Het woordenboek gebruiken; Meer in het woordenboek vinden 2 Kleine lettertjes, belangrijke voorwaarden; Woorden door elkaar 3 Onduidelijke taal; Dubbelzinnig 4 Figuurlijk taalgebruik; Uitdrukkingen met dezelfde beginletters 5 Humor in taal; Twee keer hetzelfde zeggen Spelling en grammatica Het onderdeel Spelling en grammatica besteedt in elke cursus aandacht aan werkwoordsspelling en andere spellingproblemen. In hoofdstuk 1 wordt een Opzoekwijzer geïntroduceerd waarmee de leerling zelfstandig alle spellingproblemen kan oplossen. Daarnaast besteedt deel 4 aandacht aan hulpmiddelen voor een foutloze spelling zoals het woordenboek en de spelling- en grammaticacontrole op de computer. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Werkwoordsspelling; Hoofdletters 2 Werkwoordsspelling; Leestekens 3 Werkwoordsspelling; Zinsbouw 4 Werkwoordsspelling; Spellingcontrole en woordenboek 5 Werkwoordsspelling; Tips voor een goede spelling Fictie Het onderdeel Fictie brengt leerlingen in aanraking met verschillende vormen van fictie zoals verhalen, tv-series, poëzie, verfilmingen van boeken, jeugdromans en cabaret. In keuzeopdrachten voor het fictiedossier ontwikkelen leerlingen hun eigen fictievoorkeuren. Elke cursus besluit met actuele leestips voor 15-16-jarigen. De titels van de cursussen zijn: 1 Fictie kiezen 2 Een fictieverslag maken 3 Keuzeopdrachten voor het fictiedossier 4 Recensies lezen 5 Fictie voor jongeren en volwassenen Op zowel www.b4.nieuwnederlands.noordhoff.nl als op deze docentenbox vindt u een fictielijst bij Nieuw Nederlands 4 e editie deel 4 vmbo-basis. Hierin zijn alle verhalen, dichtbundels en (verfilmde) boeken opgenomen die in deel 4 vmbo-basis aan de orde komen. 3.3 TAKEN In een taak passen de leerlingen taalvaardigheden in de praktijk toe. De taak is geënt op het gebruik van taalvaardigheden in het echte, buitenschoolse leven. Ook richt de taak zich op samenwerking tussen leerlingen en op het verzamelen en presenteren van informatie. Een taak bestaat gemiddeld uit ongeveer zes stappen. Een taak kent een vaste opbouw.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 12 oriënteren kiezen informatie verzamelen laten zien De inleiding beschrijft kort en uitdagend de prestatie die van de leerling verwacht wordt. De leerling kiest een aspect van het onderwerp. Hij/zij maakt zich de opdracht eigen door keuzes te maken die aansluiten bij eigen ervaringen of interesses. Op internet, in kranten, bij klasgenoten of deskundigen gaat de leerling op zoek naar informatie. Ook is de leerling soms zelf informatiebron. Leerlingen wisselen uit wat zij ontdekt hebben. Lezen De taken in het onderdeel Lezen sluiten aan bij de leerstof in de cursus van ieder hoofdstuk. Er zijn vijf leestaken in deel 4: 1 Jouw voorpagina 2 De beste reclametekst 3 Zoek het officiële antwoord op de vraag 4 Maak een encyclopedie 5 Reageren op het nieuws Spreken/kijken/luisteren De taken in het onderdeel Spreken/kijken/luisteren sluiten aan bij de leerstof in de cursus van ieder hoofdstuk. Er zijn vijf spreek-, kijk- en luistertaken in deel 4: 1 Maak een instructiefilmpje 2 Bekijk twee consumentenprogramma s 3 Het Nieuwe Lagerhuis 4 Lenen: ja of nee? 5 Op zoek naar sollicitatietips Schrijven De taken in het onderdeel Schrijven sluiten aan bij de leerstof in de cursus van ieder hoofdstuk. Er zijn vijf schrijftaken in deel 4: 1 Nodig een politicus uit! 2 Wat kan ik het beste aanschaffen? 3 Kies het mooiste affiche 4 Sollicitatietips op internet 5 Vraag belasting terug 3.4 PROJECTEN De projecten hebben tot doel de aangeleerde taalvaardigheden van de voorafgaande hoofdstukken geïntegreerd toe te passen. Vooral de vaardigheden Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven worden in een project in samenhang in praktijk gebracht. Daarnaast bieden de projecten gelegenheid tot samenwerkend leren, het oefenen van sociaal-communicatieve vaardigheden en het toepassen van informatievaardigheden. De projecten in deel 4 hebben een relatie met beroep, vervolgopleiding en toekomst. In deel 4 zijn er twee projecten: Projecten Hoofdstuk 2: Werkbelasting Hoofdstuk 4: Doorleren Relatie met toekomst toekomstig beroep vervolgopleiding Bij ieder project horen werkbladen. Deze werkbladen staan in het activiteitenboek en op cd 1 van de servicebox. De projecten zijn ook beschikbaar als webquests op de I-clips, bereikbaar via www.schoolwise.nl. Hiervoor hebben de leerlingen een persoonlijk wachtwoord nodig dat beschikbaar is via het activiteitenboek. 3.5 ACTIVITEITENBOEK
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 13 Het activiteitenboek is optioneel. Het is een bewaar- en naslagwerk voor de leerling en bevat de volgende onderdelen: 1 Taalportfolio 2 Extra oefeningen voor Lezen, Taal en woordenschat, Spelling en grammatica 3 Werkbladen projecten 4 Invulbladen 5 Examen doen 6 Sectorwerkstuk 7 Gereedschapskist Verder biedt het activiteitenboek een persoonlijk wachtwoord waarmee de leerling toegang heeft tot I- clips, de website bij Nieuw Nederlands. 3.6 DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website www.schoolwise.nl. De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Meer oefenen, Taal en woordenschat, Spelling en grammatica D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Meer oefenen, Taal en woordenschat, Spelling en grammatica minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister Projecten Teleblik: Teleblik is een website voor het onderwijs. Leerlingen en docenten kunnen hierop audiovisuele bronnen zoeken en bekijken. Nieuw Nederlands heeft twee projecten gemaakt met Teleblik als belangrijkste bron: een project over Politiek en een project over Economie. De Teleblikprojecten zijn beschikbaar via de I-clips en zijn ook als projectbladen opgenomen op de servicebox voor docenten. Om de filmpjes in Teleblik te kunnen bekijken is een speciale toegangscode nodig. Deze code is gratis en kunt u aanvragen op de site van Teleblik: www.teleblik.nl. 3.7 DIGITALE PROEFWERKEN Nieuw Nederlands biedt de mogelijkheid tot digitale toetsing. Proefwerken kunnen eenvoudig digitaal worden samengesteld, afgenomen en worden nagekeken. De proefwerken zijn in aantal en inhoud hetzelfde als de papieren proefwerken, oftewel zestig per deel. De digitale proefwerken bevatten verschillende vraagtypes. Met deze vraagtypes komen de leerlingen ook in aanraking via de I-clips. Meer informatie over digitale proefwerken vindt u op: www.digitaleproefwerken.nl.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 14 4 LESVOORBEREIDING VMBO-BASIS 4 INLEIDING Nieuw Nederlands is geschikt voor zelfstandig werken en leren. Dat houdt in dat de leerling ook zonder hulp van de docent door de methode kan gaan. In hoofdstuk 5 (Nieuw Nederlands van A tot Z) worden vier soorten werkwijzers beschreven die leerlinggestuurd onderwijs bevorderen. Bij een aantal opdrachten in Nieuw Nederlands is praktische hulp en organisatie door de docent noodzakelijk. Bijvoorbeeld het reserveren van het computerlokaal, of het regelen van voldoende woordenboeken. Per hoofdstuk geven we aan welke stap(pen) een docent ter voorbereiding op de les moet nemen. Iedere stap kan na uitvoering worden afgevinkt. HOOFDSTUK 1 SAMEN LEVEN Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taak Lezen Jouw voorpagina 0 Neem zoveel mogelijk verschillende kranten mee, minimaal vier titels. Geef leerlingen de opdracht een krant van huis mee te nemen, of een gratis dagblad op te halen. SKL 1 Om te beginnen 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. SKL 2 Radiofragmenten 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd de luisterfragmenten bij deze opdracht. SKL 3 Precies luisteren 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd de luisterfragmenten bij opdracht 2. SKL 4 Twee 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. SKL luistermanieren 5 Een radiojournaal op internet (variatietip) 0 Kies op de cd het luisterfragment bij opdracht 4. 0 Neem eventueel zelf een radiojournaal op. Of reserveer het computerlokaal en laat leerlingen het journaal beluisteren via bijvoorbeeld www.omroep.nl. SKL 6 BNN United 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij opdracht 6. SKL 6 BNN United 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (6 BNN United) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 1. Taak SKL Maak een instructiefilmpje 0 Zet een computer, beamer en projectiescherm klaar om de instructiefilmpjes aan de klas te laten zien. Schrijven 3 Beleefd schrijven 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Beleefd schrijven) bij deze opdracht. Schrijven 4 Middagje schaatsen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Middagje schaatsen) bij deze opdracht. Taak Schrijven Nodig een politicus uit 0 Reserveer eventueel het computerlokaal en controleer beschikbaarheid van een tekstverwerker en internet. Examen doen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling en grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 4 0 Laat eventueel tekst 4 horen vanaf de luister-cd. Fictie Algemeen: fictieverslag 0 Wilt u de leerlingen een fictieverslag laten maken bij een boek of verhaal? Kopieer of print de drie kopieerbladen Fictieverslag.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 15 HOOFDSTUK 2 CONSUMEREN Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 1 Om te beginnen 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. SKL 3 PowerPointpresentatie 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 PowerPointpresentatie) bij deze opdracht. SKL 5 Proefdraaien voor je 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Proefdraaien voor je klasgenoten) bij deze opdracht. klasgenoten SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 2. Taak SKL Bekijk twee consumentenprogramma s 0 Neem eventueel zelf een consumentenprogramma op. Of laat de leerlingen in het computerlokaal een consumentenprogramma op internet bekijken. Schrijven 4 Klacht 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Klacht) bij deze opdracht. Taak Schrijven Wat kan ik het beste aanschaffen? 0 Wilt u de taak op school laten uitvoeren? Reserveer dan het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van een tekstverwerker en de printer. Examen doen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling en grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 3 0 Laat eventueel tekst 3 horen vanaf de luister-cd. Fictie Algemeen: fictieverslag 0 Wilt u de leerlingen een fictieverslag laten maken bij een boek of verhaal? Kopieer of print de drie kopieerbladen Fictieverslag. Project Werkbelasting 0 Betrek de gymleraar bij de voorbereiding en uitvoering van het project. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Werkbelasting. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet, Encarta, tekstverwerker en printer. 0 Maak afspraken met systeembeheer en leerlingen over opslaan van bestanden. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 16 HOOFDSTUK 3 INSTANTIES Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Beantwoord vragen bij officiële teksten (variatietip) 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Beantwoord vragen bij officiële teksten) bij deze opdracht. 0 Neem mee of laat meenemen: post van officiële instanties zoals Belastingdienst, gemeente, ziekenhuis of verzekeringsmaatschappij. Lezen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Taak Lezen SKL Maak de D-toets Zoek het officiële antwoord op de vraag 6 Groepsdiscussie houden 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Zet eventueel een computer, beamer en projectiescherm klaar om de gekozen webpagina s aan de klas te laten zien. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (6 Groepsdiscussie houden) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 3. Taak Schrijven Kies het mooiste 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. affiche 0 Leg voldoende vellen op A3-formaat klaar voor het maken van de affiches (ongeveer twee keer het aantal groepjes). Examen doen 2 Een e-mail schrijven 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Een e-mail schrijven) bij deze opdracht. Examen doen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling en grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1 en 3 0 Laat eventueel tekst 1 en 3 horen vanaf de luister-cd. Fictie 2 Passende keuzeopdrachten kiezen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen (2 Passende keuzeopdrachten kiezen) bij deze opdracht. Fictie Algemeen: fictieverslag 0 Wilt u de leerlingen een fictieverslag laten maken bij een boek of verhaal? Kopieer of print de drie kopieerbladen Fictieverslag.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 17 HOOFDSTUK 4 RELATIES Onderdeel Opdracht Actie Lezen 3 Zoek een tekst 0 Laat de leerlingen een tekst meenemen met een titel, een (variatietip) illustratie, een kader en minstens drie alinea s. Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taak Lezen Maak een encyclopedie! 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de aanwezigheid van een tekstverwerker, printer en internet. SKL 1 Om te beginnen 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. SKL 7 Voer het adviesgesprek 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (7 Voer het adviesgesprek) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 4. Schrijven 3 Vul het formulier in 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (3 Vul het formulier in) bij deze opdracht. Taak Schrijven Sollicitatietips op 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de aanwezigheid van internet internet. Examen doen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling en grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 4 0 Laat eventueel tekst 4 horen vanaf de luister-cd. Fictie Algemeen: fictieverslag 0 Wilt u de leerlingen een fictieverslag laten maken bij een boek of verhaal? Kopieer of print de drie kopieerbladen Fictieverslag. Project Doorleren 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Doorleren. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet en printer. 0 Overleg en stem af met de decaan en collega s van andere vakken die relevante informatie over vervolgopleidingen kunnen geven. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 18 HOOFDSTUK 5 LATER Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Meningen in kranten en 0 Laat de leerlingen een of meer opiniepagina s meenemen uit een dagblad. Leg eventueel een stapel gratis dagbladen klaar in de klas. tijdschriften (variatietip) Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taak Lezen Reageren op 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. het nieuws SKL 1 Om te beginnen 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. SKL 4 Yasmine 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. SKL SKL solliciteert 5 Vraag en aanbod (variatietip) 7 Sollicitatiegesprek uitvoeren 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. 0 Neem mee of laat meenemen door de leerlingen: regionale kranten met personeelsadvertenties. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (7 Sollicitatiegesprek uitvoeren) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 5. Schrijven Vraag belasting terug 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (Taak Vraag belasting terug) bij deze opdracht. Examen doen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling en grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 2 en 3 0 Laat eventueel tekst 2en 3 horen vanaf de luister-cd. Fictie Algemeen: fictieverslag 0 Wilt u de leerlingen een fictieverslag laten maken bij een boek of verhaal? Kopieer of print de drie kopieerbladen Fictieverslag. OEFENEXAMENS NEDERLANDS Onderdeel Examen Nederlands VMBO-BB Actie 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen (Uitwerkbijlage examen 2007s en Beoordelingsmodel examen 2007) bij dit examen.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 19 5 NIEUW NEDERLANDS VAN A TOT Z A actief leren activerende didactiek activerende werkvormen actualiteit in taallessen Adviestoets Cito atheneum-plus B basisvaardigheden taal beeldschermexamens beoordelen buitenschoolse opdrachten C competentiegericht leren conflicthantering coöperatief leren cursus D determinatie diagnostische toets D-toetsen digitale examens digitale proefwerken docentrollen doorlopende leerlijnen taal E Europees Referentiekader (ERK) Expertgroep Taal en Rekenen expertwerkvorm examenprogramma havo/vwo examenprogramma vmbo G gereedschapskist voor taal groepsbeoordeling groepswerk H hoogbegaafde leerlingen K keuzes maken in de methode keuzevrijheid onderbouw kerndoelen onderbouw klassenmanagement L leerlingrollen leerstijlen leren door te doen leren leren lesplanning maken met Nieuw Nederlands lokaalinrichting M meer oefenen meervoudige intelligenties methodesite N natuurlijk leren Nederlands in kleine, heterogene groepen Nederlands taalonderwijs in het buitenland nieuwe leren (het) nieuwe spelling O ontdekkend leren ordeproblemen voorkomen P positieve feedback portfolio probleemgestuurd onderwijs proefwerken profielwerkstuk project R referentieniveaus taal remedial teaching S samenwerkend leren samenhang tussen vakken scenario s Schoolwise sectorwerkstuk sociaal-communicatieve vaardigheden spelling T taak taalgericht vakonderwijs taallessen maken thuiswerkvrij onderwijs toetsen U uitgestelde aandacht V vaardigheidsgericht taalonderwijs variatietip veilig leren verschillen tussen leerlingen Volgtoets Cito vwo-plus W webquests werkvormen werkwijzer werkwoordspelling met expertwerkvorm woordenschatverwerving woordraadstrategieën Z zelf lessen maken zelfbeoordeling zelfstandig leren zelfverantwoordelijk leren I I-clips internet J jaarplanner in Nieuw Nederlands
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 20 ACTIEF LEREN WAT IS ACTIEF LEREN? Uitgangspunt van actief leren is dat leerlingen het meeste leren door zelf actief met de leerstof aan de slag te gaan. Kortom: leren door te doen. Bij actief leren spelen vaardigheden, zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid een belangrijke rol. Uitvoering van vaardigheden vereist echter ook kennis van zaken. Actief leren heeft pas rendement als kennis en vaardigheden op elkaar zijn afgestemd en een voortdurende wisselwerking hebben met elkaar. WAAROM ACTIEF LEREN? Belangrijke argumenten voor actief leren zijn: 1 motivatie van leerlingen 2 rekening houden met verschillen tussen leerlingen 3 snel veranderende samenleving 4 informatiemaatschappij 5 voorkomen van uitval 6 aansluiten bij vervolgonderwijs 7 afwisselender rol docent ACTIEF LEREN IN NIEUW NEDERLANDS! Nieuw Nederlands stimuleert actief leren op deze manieren: De cursussen in Nieuw Nederlands met uitzondering van Grammatica en Spelling - richten de aandacht op de uitvoering van vaardigheden; de theorie dient om actief aan de slag te gaan. De variatietip nodigt de leerling uit om zelf aan de slag te gaan met de theorie waarbij door het bieden van keuzevrijheid zelfstandigheid en verantwoordelijkheid geprikkeld wordt. De 18 taken voor Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven en de 3 projecten zijn vaardigheidsgericht en stimuleren zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van leerlingen. Een portfolio maakt zichtbaar wat de leerling door actief leren heeft bereikt. docentrollen portfolio projecten taken variatietip ACTIVERENDE DIDACTIEK Zie: actief leren - activerende werkvormen ACTIVERENDE WERKVORMEN WAT ZIJN ACTIVERENDE WERKVORMEN? Activerende werkvormen hebben tot doel leerlingen actiever bij de les te betrekken. De werkvormen stimuleren een actieve inbreng van alle leerlingen. Activerende werkvormen zijn niet per se vaardigheidsgericht zoals actief leren dat wel is (zie actief leren). De activerende werkvormen kunnen ook ingezet worden bij het verwerken van theorie, bij kennisgerichte opdrachten of om simpelweg opdrachten op een andere, actieve(re) manier na te kijken. WAAROM ACTIVERENDE WERKVORMEN? Belangrijke argumenten voor activerende werkvormen zijn: 1 leerling is minder een consument en minder een toeschouwer 2 effectiever: meer aandacht per leerling bij de les 3 effectiever: meer leerlingen bij de les 4 afwisseling tussen luisteren en zelf iets doen
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 21 5 andere rol docent ACTIVERENDE WERKVORMEN IN NIEUW NEDERLANDS Er zijn vele tientallen activerende werkvormen. Dit zijn de vijf meest voorkomende: Denken-delen-uitwisselen Check-in-duo s Drie-stappen-interview Genummerde hoofden Experts Denken-delen-uitwisselen Denken-delen-uitwisselen kan gebruikt worden om: te controleren of de uitleg goed begrepen is de voorkennis en eigen ervaringen van leerlingen te activeren samen een probleem te verkennen Stap 1 Denken Stel een vraag. Geef tien seconden tot enkele minuten bedenktijd. Stap 2 Delen Laat in tweetallen de antwoorden navertellen. Stap 3 Uitwisselen Vraag een leerling klassikaal om een antwoord. Laat een andere leerling reageren. In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt bij opdracht 1 Om te beginnen en bij de verwerking van de theorie in groene letters. Check-in-duo s Check-in-duo s kan vooral goed gebruikt worden om snel de antwoorden te controleren op vragen en opdrachten waarop maar één antwoord goed is. Stap 1 Individueel Geef de opdracht en laat de opdracht individueel uitvoeren. Stap 2 Check-in-duo s Laat de leerling het antwoord met een klasgenoot vergelijken. Zoek samen het goede antwoord. Stap 3 Check-in-de-klas Bespreek de vragen waarover duo s het niet eens zijn geworden. In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt voor de onderdelen Spelling en Grammatica. Ook bij het beoordelen van schrijf- en spreekopdrachten kan deze werkvorm worden ingezet. De formulering van de opdrachten speelt daar meestal al op in. Drie-stappen-interview Het drie-stappen-interview is vooral geschikt voor opdrachten waarin een beroep wordt gedaan op persoonlijke ervaring, visies, meningen of ideeën. Leerlingen interviewen elkaar en vatten aan het eind samen wat de ander gezegd heeft. Stap 1 Interviewen Nummer binnen elke groep de leerlingen: 1, 2, 3 en 4. De nummers 1 interviewen nr. 2, terwijl nr. 3 nr. 4 interviewt. Stap 2 Rollen wisselen Draai de rollen om. Nr. 2 interviewt nu nr. 1 etc. Stap 3 Samenvatten Vraag ieder nummer om binnen de groep samen te vatten wat hij van de ander heeft gehoord. In Nieuw Nederlands maakt deze activerende werkvorm al deel uit van opdrachten in het onderdeel Spreken/kijken/luisteren. Bij andere onderdelen kan de werkvorm incidenteel worden ingezet bij zogenaamde belevingsvragen, bijvoorbeeld bij leesopdrachten waarin leerlingen gevraagd worden (persoonlijk) te reageren op de inhoud van de tekst. Genummerde hoofden De werkvorm genummerde hoofden kan vooral gebruikt worden bij opdrachten die meer tijd vragen omdat meer dan één antwoord mogelijk is, of omdat er een beroep wordt gedaan op bijvoorbeeld inzicht, meningsvorming, analyse of het combineren van kennis. Stap 1 Nummeren Geef in elke groep iedere leerling het nummer 1, 2, 3 of 4 etc. Stap 2 Groepsopdracht Geef iedere groep de opdracht. Benadruk twee dingen: De groep moet het samen eens worden. Stap 3 Nummer noemen Elke leerling kan gevraagd worden na afloop het antwoord te geven. Vraag per groep een willekeurig nummer om het antwoord van hun groep te geven.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 22 In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt bij de variatietip-opdracht en de meer complexe slotopdrachten van iedere cursus, bijvoorbeeld de steropdrachten. Experts De werkvorm experts is handig bij opdrachten waarvoor leerlingen veel informatie nodig hebben. Iedere leerling wordt in zijn groep expert in een deel van de leerstof. De groep deelt aan het eind de expertise van de afzonderlijke leden. Stap 1 Leerstof verdelen Verdeel de leerstof in twee tot vijf gelijkwaardige en logische delen. Stap 2 Groep samenstellen Geef per groep elke leerling een eigen deel. Afhankelijk van de leerstofverdeling zijn dat twee tot maximaal vijf groepen, Stap 3 Bestuderen Geef tijd en eventuele andere faciliteiten (rust bijvoorbeeld) om het deel te bestuderen. Stap 4 Kennis delen Vraag de leerlingen om ieder zijn deel aan de groep te presenteren. Benadruk dat ieder groepslid geacht wordt alles te weten. In Nieuw Nederlands komt de werkvorm experts voor bij taken en projecten waarin groepsgewijs informatie wordt verzameld en uitgewisseld. Deze activerende werkvorm is in de opdracht ingebouwd. ACTUALITEIT IN TAALLESSEN WAT BETEKENT ACTUALITEIT IN TAALLESSEN? Lesmethodes vernieuwen voortdurend. Voor het vak Nederlands is vernieuwing noodzakelijk om bij de tijd te blijven in bijvoorbeeld de tekstkeuze bij het onderdeel Lezen. Ook bij de onderwerpskeuze in de onderdelen Schrijven en Spreken/kijken/luisteren is de actualiteit van belang om zo leerlinggericht mogelijk te werken. Bij Fictie is actualiteit van belang om zo nauw mogelijk aan te sluiten bij moderne fictiewerken. Daarnaast is actualiteit in taallessen van belang omdat de taal zelf zich voortdurend vernieuwt en dus verandert. Dan gaat het niet alleen om spellingveranderingen maar ook om ontwikkelingen in schrijftaal onder invloed van sms en msn, alsmede om invloeden vanuit vreemde talen en taalvariaties zoals straattaal en groepstaal. WAAROM ACTUALITEIT IN TAALLESSEN? Belangrijke argumenten voor actualiteit in taallessen zijn: 1 motivatie leerlingen 2 herkenbaarheid voor de leerling 3 onmiddellijk nut in het hier en nu 4 beter inspelen op taalveranderingen ACTUALITEIT IN NIEUW NEDERLANDS Nieuw Nederlands maakt zoveel mogelijk gebruik van actuele teksten. Deze teksten hebben helaas echter in veel gevallen een beperkte levensduur. Daarom past Nieuw Nederlands de volgende manieren toe om de lessen actueel te houden: de variatietip: deze opdracht richt de aandacht van leerlingen op teksten en thema s van het hier en nu de taken: in de meeste taken gaan leerlingen zelf op zoek naar informatie en komen ze in aanraking met actuele teksten en thema s de projecten: in de projecten maken leerlingen gebruik van vier verschillende soorten bronnen die actueel zijn buitenschoolse opdracht projecten taken variatietip webquests ADVIESTOETS CITO WAT IS DE ADVIESTOETS CITO?
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 23 De Adviestoets is een objectieve en methodeonafhankelijke toets van de Cito-groep voor het adviseren en begeleiden van leerlingen in het tweede leerjaar. De Adviestoets wordt aan het einde van de tweede klas afgenomen. De toets geeft u inzicht in het niveau en de voortgang van uw leerlingen bij de volgende kernvaardigheden: Nederlands leesvaardigheid, Engels leesvaardigheid, Wiskunde en Studievaardigheden. Voor Nederlands levert de Volgtoets drie taken: Taak 1: Nederlands leesvaardigheid 1 Taak 2: Nederlands leesvaardigheid 2 Taak 8: Woordenschat Om een rapportage te ontvangen van het niveau bij Nederlands leesvaardigheid dienen beide taken door de leerlingen te worden gemaakt. De opgaven hebben grotendeels betrekking op het begrip van het hoofdonderwerp, de hoofdgedachte of relaties tussen zinnen en alinea s (oorzaak/reden gevolg, middel doel). Bij enkele opgaven komen zaken aan de orde als feiten meningen en verwijzingen. De taak Woordenschat is gebaseerd op de streefwoordenlijst van Hacquebord. Door afname van deze taak ziet u in hoeverre uw leerlingen de streefwoordenlijst beheersen. De afname van een taak kost een lesuur van minimaal 45 minuten. Na de afname worden de antwoordbladen naar Cito gestuurd voor verwerking. De school is verplicht gebruik te maken van de scorings- en rapportageservice van de Cito-groep. Op deze wijze zijn de normeringsgegevens altijd up-to-date. WAAROM ADVIESTOETS CITO? Argumenten voor de Adviestoets Cito zijn: 1 leerstof- en methode-onafhankelijke toetsing 2 vergelijking mogelijk met grote groep leerlingen in heel Nederland 3 leerstofaanbod beter kunnen bepalen op basis van uitkomsten 4 hulpmiddel bij indeling in leerweg of schooltype ADVIESTOETS CITO EN NIEUW NEDERLANDS Nieuw Nederlands biedt methodegebonden toetsen en toets dus de behandelde leerstof. De Adviestoets Cito is een extra hulpmiddel om het niveau te bepalen. Omdat de Adviestoets de normtabellen baseert op een grote groep leerlingen in heel Nederland, is de Adviestoets geschikt voor determinatie. digitale proefwerken toetsen Volgtoets Cito ATHENEUM-PLUS Zie: vwo-plus BASISVAARDIGHEDEN TAAL Zie: doorlopende leerlijn taal BEELDSCHERMEXAMENS Zie: digitale examens BEOORDELEN WAT IS BEOORDELEN? Door te beoordelen worden leervorderingen van de leerling inzichtelijk gemaakt. Dat kan op verschillende manieren: door het geven van cijfers, bijvoorbeeld van 1 tot en met 10 door het geven van talige waarderingen zoals: onvoldoende / voldoende / goed / uitstekend
Nieuw Nederlands 4 e editie, 4 vmbo-basis, docentenhandleiding 24 door mondelinge en/of schriftelijke evaluaties door een portfolio door leerlingen zelf het resultaat te laten presenteren Bij elke vorm van beoordeling worden bij voorkeur product én proces beoordeeld. Een goed proces kan immers door omstandigheden - tot een slecht product leiden en andersom kan een slecht proces tot een goed product leiden. Daarom wordt de leerling en het leren zelf het meeste recht gedaan als zowel product als proces in ogenschouw wordt genomen. WAAROM BEOORDELEN? Belangrijke doelen van beoordelen zijn: 1 leervorderingen zichtbaar maken 2 motivatie en discipline bevorderen 3 selectie en kwalificatie: voldoende informatie verzamelen voor overgang en niveaubepaling BEOORDELEN IN NIEUW NEDERLANDS In Nieuw Nederlands worden leerlingen doorlopend op product en/of proces beoordeeld. spreek- en schrijfopdrachten: leerlingen beoordelen zichzelf en/of elkaar op vorm en inhoud, op product en proces door hierover enkele gerichte vragen te beantwoorden de D-toets: een diagnostische toets om het instapniveau bij Lezen, Taal en woordenschat, Spelling en Grammatica te beoordelen de hoofdstuktoets: na ieder hoofdstuk maken de leerlingen een toets waarin Lezen, Taal en woordenschat, Spelling en Grammatica worden beoordeeld de deeltoets: voor de volgende onderdelen zijn per hoofdstuk aparte toetsen beschikbaar: Lezen, Taal en woordenschat, Spelling en Grammatica de taken: leerlingen beoordelen elkaar doordat ze de uitkomsten van een taak laten zien aan klasgenoten en erover van gedachten wisselen; het resultaat wordt toegevoegd aan het taalportfolio de projecten: leerlingen en/of de docent beoordelen product en proces aan de hand van criteria die vervolgens in cijfers, talige waarderingen of mondelinge en/of schriftelijke evaluaties kunnen uitmonden; het resultaat van het project wordt toegevoegd aan het taalportfolio diagnostische toetsen digitale proefwerken groepsbeoordeling groepswerk zelfbeoordeling BUITENSCHOOLSE OPDRACHT WAT IS EEN BUITENSCHOOLSE OPDRACHT? Een buitenschoolse opdracht is een opdracht die de leerling in of buiten lestijd buiten het schoolgebouw uitvoert. Internet biedt echter de gelegenheid om een buitenschoolse opdracht ook ín de school te maken. WAAROM EEN BUITENSCHOOLSE OPDRACHT? Belangrijke argumenten voor een buitenschoolse opdracht zijn: 1 authentieke leeromgevingen bestaan vooral buiten school 2 motivatie 3 variatie 4 samenhang ontdekken tussen leren in de school en buiten de school BUITENSCHOOLSE OPDRACHTEN IN NIEUW NEDERLANDS In Nieuw Nederlands wordt taal op verschillende manieren buiten de school geoefend: variatietip: bij Lezen en Spreken/kijken/luisteren maken de leerlingen een opdracht die geschikt is om buiten de school uit te voeren omdat er authentieke teksten en gesprekssituaties vereist zijn taken: de taken zijn meestal gericht op de echte, actuele wereld buiten de school projecten: de projecten doen een beroep op informatieverzameling waarvoor ook authentieke, buitenschoolse bronnen (deskundigen, een museumbezoek) ingeschakeld kunnen worden