RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ STEDELIJKE SCHOLENGEMEENSCHAP NIJMEGEN Afdeling havo Plaats: Nijmegen BRIN-nummer: 20EO-0 Onderzoeksnummer: 76587 Onderzoek uitgevoerd op: 14 januari 2010 Conceptrapport verzonden op: 17 februari 2010 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 22 maart 2010
Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm. Pagina 2 van 10
INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 14 januari 2010 een onderzoek uitgevoerd op de Stedelijke Scholengemeenschap, afdeling havo, om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen, afdeling havo, een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten onvoldoende zijn op de havo afdeling. Het gaat om te grote verschillen tussen de cijfers voor het schoolexamen en het centraal examen en een te laag gemiddeld cijfer centraal examen. Op 17 november 2009 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Mede naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen en om vast te stellen of er mogelijk sprake is van een zeer zwakke onderwijssoort. In dit onderzoek wordt ook nagegaan of de school aan een aantal vooraf bepaalde wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie In 2006 heeft de inspectie een periodiek kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. De inspectie constateerde toen dat er geen aanpassing nodig was van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In dit onderzoek is alleen de indicator docenten stemmen hun didactisch handelen af op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen als onvoldoende beoordeeld. Tussen 2006 en 2009 zijn diverse gesprekken met het bevoegd gezag gevoerd over alle scholen die onder het bevoegd gezag vallen. De opbrengsten van de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen afdeling havo waren in die periode voldoende. De inspectie heeft op 17 november 2009 in een gesprek met het bevoegd gezag vastgesteld dat op dat moment de kwaliteit van het onderwijs in de afdeling havo vanwege onvoldoende opbrengsten mogelijk niet op orde was. Onderzoeksopzet Het onderzoek heeft geleid tot een oordeel op: de kernindicatoren uit het waarderingskader van de inspectie, waaronder de normindicatoren; de indicatoren van de opbrengsten van de afdeling havo. Deze rapportage is gebaseerd op: onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; analyse van de Zelfevaluatie SSgN plus bijlagen. Deze zelfevaluatie is gebaseerd op het waarderingskader van de inspectie; onderzoek op locatie, waarbij - schooldocumenten zijn bestudeerd; - de onderwijspraktijk is geobserveerd; Pagina 3 van 10
- gesprekken met de directie, zorgcoördinator en met docenten en leerlingen zijn gehouden. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009. Dit document is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 4 van 10
1. BEVINDINGEN STEDELIJKE SCHOLENGEMEENSCHAP NIJMEGEN (SSgN) 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 2.4 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. 2.5 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Pagina 5 van 10
Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.1 De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. 4.6 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.7 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Zorg 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Pagina 6 van 10
Begeleiding 8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 8.4 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de Gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 N2 N3 N4 N5 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). Pagina 7 van 10
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de onderwijskwaliteit van de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen, afdeling havo als zwak, vanwege het feit dat de opbrengsten onvoldoende zijn. Er is in de afgelopen drie jaar sprake van een te groot verschil in de cijfers die behaald worden bij het schoolexamen (SE) en centraal examen (CE) en het gemiddeld cijfer centraal examen is over een periode van drie jaren onvoldoende. Het onderbouw- en bovenbouwrendement is voldoende. De school heeft inmiddels een goed zicht op de oorzaken die hebben geleid tot de onvoldoende resultaten in het havo en heeft in een verbeterplan aangegeven welke verbetermaatregelen genomen zullen worden en hoe de effecten van deze maatregelen gemeten worden. De school verwacht dat haar opbrengsten in 2010 zullen zijn verbeterd en vanaf het examenjaar 2011 weer op voldoende niveau liggen. De inspectie stelt tevens vast dat de school op alle normindicatoren voldoende scoort. Toelichting Opbrengsten De inspectie beoordeelt het gemiddelde resultaat van de opbrengsten gemeten over de afgelopen drie jaren als onvoldoende. Er is sprake van een te groot verschil in de cijfers die behaald worden bij het schoolexamen (SE) en centraal examen (CE) en het gemiddelde gemiddeld cijfer centraal examen is onvoldoende. De school heeft de belangrijkste oorzaken voor de onvoldoende opbrengsten in beeld gebracht en reeds een aantal maatregelen getroffen. Deze worden hieronder toegelicht. De ruimhartige mate waarin leerlingen kansen krijgen om havo-onderwijs te volgen, is aangepast door een strikter determinatieproces en een kwalitatief beter uitgewerkt toetsbeleid. Beide maatregelen zullen naar verwachting leiden tot plaatsing van leerlingen die beter overeenstemt met hun capaciteiten. De school is bezig de verbetering van de aansluiting tussen onderbouw en bovenbouw te verbeteren met onder meer expliciete en voortdurende aandacht voor algemene vaardigheden als studievaardigheden in de onderbouw en in klas 3 aandacht voor de eisen die het bovenbouwprogramma stelt aan kennis, inzicht en toepassingen (een doorlopende cognitieve leerlijn). De secties hebben gezocht naar mogelijke oorzaken voor de verschillen tussen SE en CE en hebben daarop verbeterplannen geschreven. Enkele verbeteringen zijn reeds doorgevoerd en in de PTA s vastgelegd zoals terugbrenging van het aantal toetsmomenten en herijking van de praktische opdracht. Uit gegevens van de school blijkt dat in het afgelopen schooljaar het verschil tussen SE en CE is afgenomen. Kwaliteitszorg Het niveau en de voorwaarden voor kwaliteitszorg zijn ruim voldoende. Dit blijkt uit de documenten waarin de systematiek van de kwaliteitszorg is vastgelegd en de documenten die voor dit onderzoek aan de inspectie zijn opgestuurd. In het gesprek met de leraren blijkt dat er binnen de school sprake is van eenduidigheid en draagvlak over de interpretatie van beleid. Het toetsbeleid is voldoende ontwikkeld, maar nog niet volledig ingevoerd. Activiteiten en verantwoordelijkheden van docenten in de toetsconstructie staan soms nog op zichzelf. Pagina 8 van 10
Onderwijsleerproces Bij het observeren van de lessen heeft de inspectie geconstateerd dat de docenten op een respectvolle wijze met de leerlingen omgaan. Zij spelen goed in op de eigenheid van de leerlingen en weten hun zelfvertrouwen te ondersteunen en te stimuleren. Leerlingen tonen zich actief betrokken. Er is sprake van een veilig en inspirerend klimaat voor de leerlingen. Wel vraagt de inspectie aandacht voor het bewuster afstemmen van onderwijstijd en instructie op de individuele onderwijsbehoeften van de leerling. Een specifiek beleid hierover, zoals dit past binnen het Jenaplan onderwijs, heeft de inspectie niet aangetroffen. Zorg en begeleiding en klimaat Er heerst op de school een zorgzame cultuur die een formele basis heeft gevonden in een zorgplan dat een heldere lijn aanbrengt in de leerlingbegeleiding op het vlak van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De mentor vervult op deze school een centrale rol in de begeleiding en coaching van de leerlingen. Leerlingen geven wel aan dat niet alle mentoren even goed op de hoogte zijn van hun achterstanden. Wet- en regelgeving De inspectie heeft vastgesteld dat de school aan de wettelijke verplichting tot het indienen van de wettelijke documenten heeft voldaan. Na het kwaliteitsonderzoek heeft het bevoegd gezag een verantwoording van de geprogrammeerde onderwijstijd voor het schooljaar 2009-2010 aan de inspectie overhandigd. Op grond hiervan concludeert de inspectie dat de school voldoet aan de eisen die de wet daar aan stelt. 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen, afdeling havo een aangepast arrangement toe. De Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen, afdeling havo valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in juli 2011 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het vierde kwartaal van 2011 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Pagina 9 van 10
Pagina 10 van 10