Uw socialezekerheidsrechten in Tsjechië
De informatie in deze gids is opgesteld en bijgewerkt in nauwe samenwerking met de nationale correspondenten van het EU-systeem voor informatie over de nationale socialezekerheidsstelsels MISSOC (Mutual Information System on Social Protection). Meer informatie over het MISSOC-netwerk is te vinden op: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langid=nl&catid=815. Deze gids geeft een algemeen overzicht van de regelingen op het gebied van de sociale zekerheid in de desbetreffende landen. Aanvullende informatie kan worden verkregen uit andere MISSOC-publicaties, die allemaal op bovengenoemde MISSOCwebpagina te vinden zijn. U kunt ook contact opnemen met de bevoegde autoriteiten en instellingen die staan vermeld in de lijst van de bijlage bij deze gids. De Europese Commissie noch enige namens de Commissie handelende persoon aanvaardt welke aansprakelijkheid dan ook voor de wijze waarop de informatie in deze publicatie wordt gebruikt. Europese Unie, 2012 Overneming met bronvermelding toegestaan. Juli 2012 2
Inhoudsopgave Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering... 4 Inleiding... 4 Het sociale zekerheidsstelsel... 4 Financiering... 6 Hoofdstuk II: Gezondheidszorg... 7 Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg?... 7 Wat wordt er gedekt?... 7 Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen?... 8 Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte... 9 Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering?... 9 Wat wordt er gedekt?... 9 Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen?...10 Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen...11 Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering?...11 Wat wordt er gedekt?...11 Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen?...12 Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit...13 Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen?...13 Wat wordt er gedekt?...13 Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen?...15 Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen...16 Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen?...16 Wat wordt er gedekt?...16 Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen?...17 Hoofdstuk VII: Nabestaandenpensioenen...20 Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen?...20 Wat wordt er gedekt?...20 Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen?...21 Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten...22 Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten?...22 Wat wordt er gedekt?...22 Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te krijgen?...24 Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen...25 Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage?...25 Wat wordt er gedekt?...26 Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen?...26 Hoofdstuk X: Werkloosheid...27 Wie komt in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering?...27 Wat wordt er gedekt?...27 Wat moet u doen om een werkloosheidsuitkering te krijgen?...28 Hoofdstuk XI: Sociale minima...29 Wie komt in aanmerking voor een bijstandsuitkering?...29 Wat wordt er gedekt?...29 Hoe vraagt u een bijstandsuitkering aan?...30 Hoofdstuk XII: Langdurige zorg...31 Wie komt in aanmerking voor langdurige zorg?...31 Wat wordt er gedekt?...31 Wat moet u doen om langdurige zorg te krijgen?...31 Bijlage : Nuttige adressen en sites...32 Juli 2012 3
Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering Inleiding Het Tsjechische socialezekerheidsstelsel omvat de pensioenverzekering, de ziektekostenverzekering, de regeling in het kader van het nationale werkgelegenheidsbeleid en de regeling inzake niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen. De ziektekostenverzekering wordt bekostigd door middel van ziekenfondsen. Andere onderdelen van het stelsel worden gefinancierd uit de staatsbegroting. Premies worden betaald door werkgevers en werknemers of door zelfstandigen. De ziektekostenverzekering, pensioenverzekering en de regeling in het kader van het nationale werkgelegenheidsbeleid zijn verplicht voor iedereen die economisch actief is; de ziektekostenverzekering is verplicht voor werknemers en vrijwillig voor zelfstandigen. Bovendien worden bepaalde personen als verzekerden beschouwd, zonder dat ze premie hoeven te betalen (bijvoorbeeld studenten en vrouwen met zwangerschapsverlof), mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. De ziektekostenverzekering is verplicht voor iedereen die permanent in het land verblijft of die werkt voor een in Tsjechië gevestigde werkgever. Burgers van de Europese Unie die arbeid in loondienst of als zelfstandige verrichten in Tsjechië, zijn ook verzekerd. Voor bepaalde categorieën, zoals kinderen zonder bestaansmiddelen (tot de leeftijd van 26 jaar), gepensioneerden, kinderbijslaggerechtigden, vrouwen met moederschapsverlof en werklozen, worden de verzekeringspremies door de staat betaald. De werkloosheidsverzekering is een verplichte sociale verzekering die wordt gefinancierd uit bijdragen van de actieve bevolking (ook zelfstandigen) en die voorziet in inkomensafhankelijke uitkeringen. De sociale bijstand van de staat is een niet op premie- of bijdragebetaling berustende regeling die wordt gefinancierd uit de staatsbegroting en wordt beheerd door daartoe aangewezen staatsorganen. Met de sociale bijstand levert de staat vooral een bijdrage aan gezinnen met ten laste komende kinderen in het geval van een sociale situatie waarvan wordt erkend dat het gezin niet over de financiële of andere middelen beschikt om die op te lossen. Behalve het stelsel van sociale diensten, omvatten uit belastingmiddelen gefinancierde sociale bijstandsuitkeringen bepaalde eenmalige uitkeringen aan personen met een handicap en bijstand in geval van materiële nood. Deze laatste regeling is bedoeld voor mensen met onvoldoende inkomen. Het basisdoel is om te zorgen voor eerste levensbehoeften en huisvesting. De voornaamste voorwaarde is een laag inkomen, zonder mogelijkheid dit door eigen inspanningen (arbeid, gebruik van eigendom en andere eigendomsaanspraken) te verhogen. Het sociale zekerheidsstelsel Gezondheidszorg De centrale autoriteit voor het staatsbeheer van de gezondheidszorg is het ministerie van Volksgezondheid (Ministerstvo zdravotnictví) dat onder meer het wetgevende kader op dit gebied opstelt. De ziektekostenverzekering is verplicht voor iedereen met een vaste woonplaats of een baan bij een werkgever met een kantoor dat in Tsjechië Juli 2012 4
staat ingeschreven, alsmede voor degenen die vallen onder EU-verordeningen of bilaterale overeenkomsten. De verzekering wordt verstrekt door acht ziekenfondsen, die zelfstandige rechtspersonen zijn. De rechthebbenden mogen vrij kiezen tussen de verzekeringsmaatschappijen en ook tussen de aanbieders van gezondheidszorg die een overeenkomst hebben gesloten met hun ziektekostenverzekeringsmaatschappij. De wet waarborgt de contractuele regels en de toegankelijkheid en kwaliteit van de gezondheidszorg. Ouderdoms- en nabestaandenpensioenen en invaliditeits-en ziekteuitkeringen Het ministerie van Werkgelegenheid en Sociale Zaken (MOLSA) (Ministerstvo práce a sociálních věcí) stelt de wetgeving op voor alle takken van de sociale zekerheid (met uitzondering van de ziektekostenverzekering). Het beheer wordt gevoerd door de bureaus van het Tsjechische Beheer van Sociale Zekerheid (Česká správa sociálního zabezpečení, CSSZ), dat onderhorig is aan en onder het toezicht valt van het ministerie. Het Centrum van het Tsjechische Beheer van Sociale Zekerheid (Ústředí České správy sociálního zabezpečení, CSSZ) ziet toe op 76 districtsbesturen van sociale zekerheid (Okresní správa sociálního zabezpečení, OSSZ). De voornaamste taak van de CSSZ is het innen van de premies voor het basispensioenverzekeringsstelsel, het ziektekostenverzekeringsstelsel en de regeling in het kader van het nationale werkgelegenheidsbeleid (werkloosheidsverzekering en programma s in verband met het werkgelegenheidsbeleid). Het CSSZ is ook belast met de berekening en betaling van de pensioenuitkeringen en uitkeringen bij ziekte en het beheer van de verzekerdengegevens (met uitzondering van de regeling in het kader van het nationale werkgelegenheidsbeleid). Werkloosheid De regio s hebben 14 regionale bureaus voor arbeidsvoorziening (Úřad práce) en hun contactpunten. Deze zijn onderhorig aan het Bureau voor de arbeidsvoorziening van de Tsjechische Republiek (DG), dat onder de Sectie Arbeidsmarkt van het Ministerie van Werkgelegenheid en Sociale Zaken(Sekce trhu práce) valt. Ze zorgen voornamelijk voor de betaling van de werkloosheidsuitkeringen, het bijhouden van de werkzoekendenregisters en het bevorderen en creëren van kansen op werk. Ten slotte ontwikkelen en organiseren ze arbeidsprogramma s (bv. plaatsing, beroepskeuzevoorlichting en re-integratie in het arbeidsproces). Gezin De sociale bijstandsregelingen van de staat, die gezinstoelagen en een begrafenisvergoeding bestrijken, worden beheerd door de regionale arbeidsbureaus (Úřad práce) en hun contactpunten. Deze bureaus en hun contactpunten zijn verantwoordelijk voor alle activiteiten die verband houden met het beheer van de sociale bijstandsuitkeringen van de staat, in het bijzonder het verzamelen van aanvragen, het inschrijven van aanvragers, het vergaren van noodzakelijke gegevens, het bedienen van het landelijke informatiesysteem, de besluitvorming inzake uitkeringen en het bekendmaken van officiële besluiten. Juli 2012 5
Sociale bijstand Al dan niet eenmalige uitkeringen worden verstrekt door de regionale arbeidsbureaus en hun contactpunten en gefinancierd uit de staatbegroting (algemene belastingen). Er zijn verplichte en vrijwillige uitkeringen voor het verwerven van speciale hulpmiddelen, aanpassingen van de woonruimte en de aankoop, speciale aanpassing en het gebruik van een motorvoertuig, individueel vervoer en voer voor een geleidehond. Onder de bijstand in geval van materiële nood worden de volgende wederkerende of eenmalige uitkeringen verstrekt: een toelage voor eerste levensbehoeften, huisvesting en buitengewone en onmiddellijke bijstand. Uitkeringen worden toegewezen aan mensen met lage inkomens in noodsituaties. De regionale arbeidsbureaus en hun contactpunten beheren Materiële Bijstand op kosten van de centrale begroting (algemene belastingen). Sociale diensten verlenen bijstand en ondersteuning aan mensen in moeilijke omstandigheden. Ook verstrekken zij een zorgtoelage. Dit laatste is een maandelijkse toelage die wordt verstrekt aan mensen die ten laste komen van een derde persoon vanwege een langdurige slechte gezondheidstoestand. De zorgtoelage wordt beheerd door de regionale arbeidsbureaus en hun contactpunten op kosten van de staatsbegroting (algemene belastingen). Langdurige zorg Langdurige zorg wordt niet door een enkele regeling verzekerd, maar is gedeeltelijk opgenomen in de ziektekostenverzekering, die onder verantwoordelijkheid valt van het ministerie van Gezondheid, en in het stelsel van sociale diensten, dat wordt beheerd door het ministerie van Arbeid en Sociale zaken. Financiering De sociale verzekering en de werkloosheidsuitkeringen worden gefinancierd uit bijdragen van werknemers en werkgevers. De gezondheidszorg wordt gefinancierd uit premies en belastingen. Gezinstoelagen en sociale bijstand worden gefinancierd uit belastingen.. Juli 2012 6
Hoofdstuk II: Gezondheidszorg Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? Alle permanente ingezetenen, werknemers van bedrijven met een in Tsjechië geregistreerd kantoor en zelfstandigen die onder de Tsjechische wetgeving vallen, komen in aanmerking voor openbare gezondheidszorg. Wat wordt er gedekt? Een verzekerde mag zelf een eerstelijnsarts kiezen die onder contract staat bij zijn/haar verzekeringsmaatschappij. Verzekerden kunnen zich elke drie maanden opnieuw inschrijven bij een nieuwe arts. Er gelden voor de patiënt geen beperkingen ten aanzien van de keuze van een aanbieder van gezondheidszorg. Er gelden tarieven van 30 CZK (1,16 EUR) voor een bezoek aan een zorgverlener, een specialist of een tandarts als er een klinisch onderzoek werd verricht, en van 90 CZK (3,49 EUR) voor een bezoek aan een arts van een nooddienst. Voorts bestaat er een vergoeding voor verblijf in het ziekenhuis (zorg binnen instellingen en uitgebreide balneologische zorg). Deze vergoeding bedraagt 100 CZK (3,88 EUR) per dag. Diverse categorieën personen zijn vrijgesteld van regulerende heffingen, met name personen die: in kindertehuizen zijn geplaatst, kinderen die in een gezin zijn geplaatst, in tehuizen voor gehandicapten of bejaardentehuizen zijn ondergebracht, indien het restant van hun minimuminkomen (zoals gespecificeerd door een andere wettelijke bepaling) minder is dan 800 CZK (31 EUR), door de rechter onder bescherming zijn geplaatst, aantoonbaar in materiële nood verkeren, voor een infectieziekte moeten worden behandeld. Deze lasten zijn ook niet van toepassing bij preventief onderzoek, apothekerszorg die aan geselecteerde patiënten worden verstrekt (onder wie zwangere vrouwen) haemodialyse, laboratorium- of disagnostisch onderzoek, onderzoek door een bloedtransfusiearts en voor kinderen tot de leeftijd van 18 jaar. De kosten voor ambulante gezondheidszorg bestaan uit eigen bijdragen voor medicatie en medische hulpmiddelen. Voor een recept wordt een voorgeschreven bedrag van 30 CZK (1,16 EUR) in rekening gebracht. Vrijstellingen van deze lasten komen overeen met het hierboven beschrevene. Tandheelkundige diensten worden vergoed volgens een bijzondere prijslijst. Een patiënt betaalt de kosten niet zelf, tenzij dit wettelijk anders is geregeld. Juli 2012 7
Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen? Patiënten krijgen direct toegang, wat niet wordt beperkt door een systeem van toegangsvoorwaarden. De enige beperking geldt wanneer zij een niet-spoedeisende behandeling wensen die wordt gedekt door de openbare ziektekostenverzekering: de aanbieder moet een overeenkomst hebben met de ziektekostenverzekeringmaatschappij van de betrokken persoon. Er is een vrije keuze van gecontracteerde ziekenhuizen na verwijzing van een eerstelijnsarts of een specialist. Juli 2012 8
Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering? De ziektekostenverzekering maakt deel uit van het verplichte socialezekerheidsstelsel voor werknemers, die prestaties ontvangen naar evenredigheid van hun inkomen. Zelfstandigen kunnen vrijwillig kiezen voor dit onderdeel van het verzekeringsstelsel. Werknemers die minder dan 2 000 CZK (78 EUR) per maand verdienen of minder dan veertien opeenvolgende kalenderdagen per maand werken, zijn niet verplicht een verzekering af te sluiten. Het ziektekostenverzekeringsstelsel voor werknemers voorziet in vier soorten uitkeringen, namelijk: ziekengeld, prestaties voor gezinszorg, zwangerschaps- en moederschapsuitkering, moederschapsuitkering. De ziektekostenverzekering voor zelfstandigen is vrijwillig en voorziet in ziekteuitkeringen en moederschapsuitkeringen. De ziekte-uitkering wordt vanaf de tweeëntwintigste dag na het intreden van de ziekte betaald, indien een arts heeft vastgesteld dat de aanvrager niet in staat is te werken. Vanaf de vierde tot de eenentwintigste dag betalen de werkgevers looncompensatie voor elke wegens ziekte verzuimde werkdag. Er is geen arbeids- of kwalificatieperiode vereist. Om recht te hebben op een uitkering moeten zelfstandigen, die vrijwillig zijn verzekerd en die de hoogte hebben gekozen van de voor de ziekte-uitkering betaalde premies, deelgenomen hebben aan een ziektekostenverzekering voor zelfstandigen, en wel drie maanden voordat de tijdelijke arbeidsongeschiktheid intrad. De zorguitkering voor gezinsleden voorziet in financiële steun voor werknemers die voor een kind of een ziek gezinslid zorgen. Om in aanmerking te komen moet de zieke samenwonen met de werknemer (met uitzondering van kinderen onder 10 jaar), mag niemand anders is beschikbaar om de zorg te verlenen en is opname in een ziekenhuis niet mogelijk. Wat wordt er gedekt? De hoogte van de toegekende uitkering is gebaseerd op een referentiebedrag (berekeningsgrondslag) dat wordt berekend aan de hand van het brutoloon gedurende de laatste 12 maanden, omgezet naar een dagelijks bedrag, als volgt: tot 825 CZK (32 EUR): 90 %, van 825 CZK (32 EUR) tot 1 237 CZK (48 EUR) 60 %, van 1 237 CZK (48 EUR) tot 2 474 CZK (96 EUR): 30 %. loon boven 2 474 CZK (96 EUR) wordt niet in aanmerking genomen. Juli 2012 9
De uitkeringen bij ziekte worden op basis van het referentiebedrag per dag berekend tegen het volgende percentage: prestaties voor gezinszorg: 60 % van de dagelijkse som; uitkering bij ziekte: 60 % van de dagelijkse som vanaf de vijftiende kalenderdag. Deze uitkeringen worden toegekend per kalenderdag. Ze worden uitbetaald gedurende maximaal 380 dagen vanaf het begin van de arbeidsongeschiktheid, maar niet na het einde van die periode of na bevestiging van de volledige of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Gepensioneerden en ontvangers van een derdegraads uitkering wegens arbeidsongeschiktheid krijgen de uitkering gedurende de periode van de arbeidsongeschiktheid als deze te wijten is aan een beroepsziekte of een arbeidsongeval. De uitkering kan gedurende maximaal 70 kalenderdagen in de loop van één kalenderjaar of gedurende 70 dagen indien de arbeidsongeschiktheid in twee kalenderjaren valt, worden toegekend. Het referentiebedrag per dag wordt berekend op basis van het gemiddelde bruto-inkomen. De prestaties voor gezinszorg worden toegekend voor ten hoogste de eerste 9 kalenderdagen of voor een maximum van 16 kalenderdagen als de werknemer alleen woont en moet zorgen voor een kind dat nog leerplichtig is en anders alleen zou zijn. Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen? Aanvragen voor een uitkering bij ziekte moeten worden ingediend met behulp van een door een arts goedgekeurd formulier, vanaf de eerste dag van de ziekte. Werknemers dienen hun aanvragen in via hun werkgever en zelfstandigen via het bestuur in hun district dat over socialezekerheidskwesties gaat. Iedere werknemer wiens arbeidscontract eindigt, maar die nog steeds onder de beschermingstermijn valt, heeft recht op uitkeringen. De beschermingstermijn bedraagt zeven dagen vanaf de dag waarop de dienstbetrekking eindigt. Als de werknemer korter heeft gewerkt dan in zijn vorige betrekking, duurt de beschermingstermijn niet langer dan het aantal werkelijk gewerkte dagen. Juli 2012 10
Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering? Naast de zorg voor en na de geboorte, waaronder vrije opname en ziekenhuiszorg, biedt de sociale verzekering moederschaps- en vaderschapsuitkeringen. Om een zwangerschapsuitkering te ontvangen, moeten werkneemsters in de twee jaar voorafgaand aan de geboorte van hun kind ten minste 270 kalenderdagen aangesloten zijn geweest bij de ziektekostenverzekering. Vrouwelijke zelfstandigen moeten de ziektekostenverzekeringspremies hebben betaald en in het jaar voorafgaand aan de geboorte ten minste 180 dagen aangesloten zijn geweest bij de ziektekostenverzekering voor zelfstandigen. De moederschapsuitkering wordt toegekend aan zwangere werkneemsters of moeders tot negen maanden na de bevalling als ze vanwege hun zwangerschap zijn overgeplaatst naar een andere, minder goed betaalde functie. Wat wordt er gedekt? Een zwangerschapsuitkering is 70 % van het referentiebedrag. De uitkering wordt toegekend voor maximaal 28 weken, of 37 weken bij geboorte van een meerling en als de moeder voor ten minste twee van haar kinderen zorgt, of aan ongehuwde vrouwen, weduwen, gescheiden vrouwen of vrouwen die om elke andere belangrijke reden alleenstaand zijn, of die niet samenwonen met een partner. Deze uitkeringen worden toegekend voor ten hoogste 22 of 31 weken of, bij wijze van uitzondering, totdat het kind de leeftijd van 8 maanden bereikt, wanneer de begunstigde ermee instemt om blijvend voor een kind te zorgen op basis van een besluit van de bevoegde instantie, of voor een kind van wie de moeder is overleden, en wanneer zij een kind ten laste aanvaardt van de echtgenoot van een vrouw die niet bevoegd of, om gezondheidsredenen, niet in staat is om voor het kind te zorgen en die geen moederschapsuitkeringen ontvangt; De hoogte van de zwangerschapsuitkering wordt berekend als het verschil tussen het gemiddelde dagelijks inkomen waarop de werkneemster recht had vóór haar overplaatsing en het gebleken dagelijks inkomen na overplaatsing naar die nieuwe functie. Het referentiebedrag per dag (RBD) wordt als volgt berekend op basis van het totale brutomaandinkomen: tot 825 CZK (32 EUR): 100 %, van 825 CZK (32 EUR) tot 1 237 CZK (48 EUR) 60 %, van 1 237 CZK (48 EUR) tot 2 474 CZK (96 EUR): 30 %. loon boven 2 474 CZK (96 EUR) wordt niet in aanmerking genomen. De zwangerschaps- en moederschapsuitkeringen worden uiterlijk toegekend totdat de vrouw aan haar moederschapsverlof begint en, na afloop daarvan, tot het einde van Juli 2012 11
de negende maand na de geboorte. Voor vrouwen van wie de dienstbetrekking is geëindigd tijdens de zwangerschap, bedraagt de beschermingstermijn altijd zes maanden. Hetzelfde geldt voor zelfstandigen. Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen? Om aanspraak te kunnen maken op een zwangerschapsuitkering is een kennisgeving van de arts vereist, waarin de zwangerschap wordt bevestigd. Vrouwen die een kind willen adopteren om dit als ouder te gaan verzorgen, moeten hun aanvraag voor een moederschapsuitkering schriftelijk indienen. Juli 2012 12
Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen? Er worden drie niveaus van arbeidsongeschiktheid onderscheiden. Het derde niveau van arbeidsongeschiktheid betekent dat het vermogen om een economische activiteit uit te oefenen met ten minste 70 % is afgenomen. Bij het tweede niveau is het vermogen om een economische activiteit uit te oefenen met 50 tot 69 % verminderd. Bij de eerste gradatie is dat 35 tot 49 %. Het eerste niveau van arbeidsongeschiktheid is het minimumniveau van arbeidsongeschiktheid, waarbij nog aanspraak kan worden gemaakt op een uitkering. De periode dat iemand minimaal verzekerd moet zijn om in aanmerking te komen voor deze uitkering, hangt af van de leeftijd waarop de handicap aan het licht treedt: jonger dan 20 jaar: minder dan 1 jaar verzekerd is voldoende, 20-22 jaar: een jaar 22-24 jaar: twee jaar, 24-26 jaar: drie jaar, 26-28 jaar: vier jaar, 28-38 jaar: vijf jaar, boven 38 jaar; vijf jaar (in de laatste tien jaar) of tien jaar (in de laatste 20 jaar). Indien een verzekerde tussen 28 en 38 jaar oud is, wordt het minimumaantal verzekeringsjaren vastgesteld over een referentieperiode van tien jaar voorafgaand aan de arbeidsongeschiktheid. Indien een verzekerde ouder is dan 38 jaar, is de referentieperiode tien of twintig jaar (zie boven). Mensen bij wie de handicap vóór de leeftijd van 18 jaar is ontstaan, hebben recht op een uitkering wegens derdegraads arbeidsongeschiktheid ("gehandicapt van kindsbeen af"). Wat wordt er gedekt? Er is sprake van dekking vanaf het moment dat de arbeidsongeschiktheid begint tot aan het herstel of tot de leeftijd van 65 jaar. Wanneer een gehandicapte de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, kan hij of zij een ouderdomspensioen aanvragen. Het zal worden uitbetaald indien het bedrag hoger is. De bepalende factoren voor de hoogte van de uitkering zijn het gemiddelde inkomen en de verzekeringsperiode. Elk pensioen bestaat uit twee onderdelen: een vast basisbedrag van 2 230 CZK (87 EUR) per maand en een aan het inkomen gekoppeld percentage, dat berekend wordt op basis van de persoonlijke berekeningsgrondslag en het aantal jaren dat premie is betaald voor de verzekering. Het bedrag van het minimumpercentage is 770 CZK (30 EUR). Het individuele vastgestelde bedrag is gebaseerd op het gemiddelde brutoloon over de jaren die voorafgingen aan de arbeidsongeschiktheid. Deze referentieperiode was aanvankelijk tien jaar, maar wordt Juli 2012 13
per jaar met één jaar verlengd tot aan een totaal van dertig kalenderjaren. De periode omvat momenteel alle inkomens sinds 1985. De formule verschilt naar gelang het type uitkering.voor een uitkering wegens volledige arbeidsongeschiktheid: Voor de uitkering wegens arbeidsongeschiktheid van het derde niveau komt het neer op 1,5 % van het individuele bedrag per verzekeringsjaar. Voor de uitkering wegens arbeidsongeschiktheid van het tweede en derde niveau is het respectievelijk 0,75 % en 0,5 % van het individueel vastgesteld bedrag per verzekeringsjaar. Voor personen die van kindsbeen af gehandicapt zijn, komt het percentage overeen met 45 % van de jaarlijkse algemene berekeningsgrondslag, die wordt vastgesteld op basis van het gemiddelde landelijke maandsalaris, na toepassing van dezelfde aftrek die op de persoonlijke berekeningsgrondslag voor het jaar voorafgaand aan de toekenning van het pensioen wordt toegepast. De formule wordt ook gebruikt voor personen die kunnen aantonen dat zij ten minste 15 jaar premie hebben betaald (met uitzondering van fictieve premieperioden) en wier pensioen anders lager zou zijn. Speciale gevallen Er gelden niet op premie- of bijdragebetaling berustende perioden (voor pensioenen in het algemeen) voor: voltijdsleerlingen van het voortgezet onderwijs of voltijdsstudenten aan de universiteit, indien het studieperiodes betreft die zijn vervuld vóór 1 januari 2010 (maximaal zes jaar na de leeftijd van 18 jaar); werkzoekenden die geregistreerd zijn bij het arbeidsbureau voor de periodes van ontvangst van een werkloosheidsuitkering (maximaal drie jaar voor personen ouder dan 55 jaar en maximaal een jaar voor degenen die jonger zijn dan 55); gedeeltelijk arbeidsongeschikte personen die een opleiding volgen; personen in militaire of vervangende dienst; personen die zorgen voor een kind tot aan de leeftijd van vier jaar (tien jaar als een kind lijdt aan een langdurige handicap die speciale zorg behoeft); personen die voor een gehandicapte zorgen; ontvangers van een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid van het derde niveau, tot het moment waarop zij de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. Deze personen hebben recht op verschillende uitkeringen, te weten ouderdomspensioenen en uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid; hiervan kunnen zij slechts één uitkering ontvangen, namelijk de hoogste; ouderdomspensioen, uitkering voor alle niveaus van arbeidsongeschiktheid en weduwen- of wezenpensioen: zij ontvangen het volledige bedrag van de hogere uitkering en de helft van het percentage van de andere uitkering. Gezinsbijslagen mogen worden gecombineerd met een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Werkloosheidsuitkeringen kunnen worden gecombineerd met uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid van het eerste en tweede niveau. Het ontvangen van een beroepsinkomen naast een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid wordt op geen enkele manier beperkt. Juli 2012 14
Revalidatie en herscholing Revalidatie en herscholing wordt geregeld in de gezondheidswetgeving. Revalidatie kan de vorm aannemen van preventieve medische onderzoeken, speciale behandelingen (in een kuuroord), ambulante behandelingen in een kuuroord, tegoeden voor een speciale behandeling, verplichte speciale behandelingen of revalidatiebehandelingen op aanraden van een specialist. Zorgtoelagen zijn ook beschikbaar voor mensen die dagelijks persoonlijke en systematische zorg bieden aan een gezinslid of een andere persoon die gedeeltelijk, voor het merendeel of volledig gehandicapt is. De toelage wordt verstrekt uit hoofde van de socialebijstandsregeling. Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen? Een door de Tsjechische overheidsdienst voor sociale zekerheid aangestelde arts beslist in welke mate de individuele patiënt gehandicapt is. Juli 2012 15
Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen? Als de aanvrager de wettelijke pensioenleeftijd voor mannen plus vijf jaar al heeft bereikt, moet hij minimaal 17 jaar premie hebben betaald. Iemand moet ten minste 28 jaar verzekerd zijn geweest om op de wettelijk vastgestelde leeftijd met pensioen te kunnen gaan indien hij of zij in 2012 de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt. Het vereiste minimum van de verzekerde periode zal met ingang van 2018 stapsgewijs worden verhoogd naar 35 jaar. De pensioengerechtigde leeftijd verschilt voor mannen en vrouwen. Mannen kunnen met 62 jaar en 4 maanden met pensioen gaan, terwijl de pensioengerechtigde leeftijd voor vrouwen afhangt van het aantal kinderen dat zij hebben grootgebracht: geen kind: 60 jaar en acht maanden, een kind: 59 jaar en acht maanden, Twee kinderen: 58 jaar en acht maanden, drie of vier kinderen: 57 jaar en acht maanden, vijf of meer kinderen: 56 jaar en acht maanden. De pensioengerechtigde leeftijd wordt elk jaar geleidelijk met twee maanden verhoogd voor mannen en met vier maanden voor vrouwen, tot de leeftijd van 65 jaar voor mannen en vrouwen met één of geen kind, en 62 tot 64 jaar voor vrouwen met twee of meer kinderen. Wat wordt er gedekt? Bedragen De bepalende factoren voor de hoogte van het pensioen zijn het inkomen en de verzekeringsperiode. De berekeningswijze of pensioenformule bestaat uit de twee volgende onderdelen: een basisbedrag in de vorm van een vast bedrag van 2 230 CZK (87 EUR) per maand, en een inkomensafhankelijk percentage, dat wordt berekend op basis van de persoonlijke berekeningsgrondslag en het aantal jaren dat premie is betaald (1,5 % van de persoonlijke berekeningsgrondslag per verzekeringsjaar). Het minimumbedrag van het percentage is 770 CZK (30 EUR) per maand. Het individueel vastgestelde bedrag is gebaseerd op het gemiddelde brutoloon over de jaren die voorafgingen aan het ouderdomspensioen. Deze referentieperiode was aanvankelijk tien jaar, maar wordt per jaar met één jaar verlengd tot aan een totaal van dertig kalenderjaren. Momenteel bestrijkt deze periode alle inkomsten sinds 1985. Alle inkomsten die in aanmerking worden genomen zijn in verhouding tot het gemiddelde loon geïndexeerd. Het individuele bedrag wordt berekend uit dit brutoloon, met gebruikmaking van de volgende formule: Juli 2012 16
tot 11 000 CZK (427 EUR): voor 100 % opgenomen; van 11 000 CZK (427 EUR) tot 28 200 CZK (1 095 EUR): voor 30 % opgenomen; meer dan 28 200 CZK (1 095 EUR): voor 10 % opgenomen. Aanpassing De pensioenen worden elk jaar in januari aangepast aan ten minste 100 % van de prijsstijging (in de periode van twaalf maanden vóór de maand juli van het voorgaande jaar) en ten minste een derde van de werkelijke loonstijging (in de periode van twaalf maanden vóór 1 januari van het voorgaande jaar). De pensioenen kunnen bij regeringsbesluit worden aangepast om vooruit te lopen op het wetgevingsproces en de prijs- en loonontwikkeling voortdurend te laten doorklinken in de hoogte van de pensioenen. De drempels van de persoonlijke berekeningsgrondslag worden ook regelmatig aangepast om de verhouding tussen de bestaande en nieuw toegekende pensioenen en tussen de pensioenen en de inkomens te handhaven. Er bestaat geen inkomensgrens; alle inkomens zijn toegestaan. Vervroegd en uitgesteld pensioen Het inkomensafhankelijke pensioenbedrag wordt met 0,9 % teruggebracht voor elke (zelfs onafgeronde) periode van 90 dagen dat het pensioen wordt ontvangen binnen een 720 dagen durende referentieperiode voor de normale pensioengerechtigde leeftijd, en met 1,5 % voor elke periode van 90 dagen dat er een pensioen is ontvangen, voorafgaand aan deze referentieperiode, tot aan een maximum van drie extra jaren. Voor uitgestelde pensioenen geldt een minimumtermijn van 90 dagen na de normale pensioengerechtigde leeftijd. Voor elke werkzame periode van 90 dagen waarvoor de aanvraag van een ouderdomspensioen wordt uitgesteld, wordt de berekeningsgrondslag met 1,5 % verhoogd. Zolang een begunstigde van een ouderdomspensioen werkt (en slechts de helft van zijn of haar pensioen heeft) wordt zijn/haar pensioen met 1,5 % verhoogd voor elke periode van 180 kalenderdagen, of 0,4 % voor elke 360 dagen indien de begunstigde werkt en een volledig pensioen heeft. Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen? In Tsjechië bestaat een verplicht, uit de premies van werkgevers en werknemers bekostigd socialezekerheidsstelsel, dat garant staat voor een inkomensgebonden uitkering naar gelang het aantal jaren dat iemand verzekerd is geweest. Pensioenen worden in het algemeen toebedeeld door de sociale verzekering, die een inkomensgebonden uitkering doet, naar gelang het aantal jaren dat iemand verzekerd is geweest. Deelname is verplicht voor werknemers, daarmee gelijkgestelde categorieën (d.w.z. leerlingen van het voortgezet onderwijs of studenten aan de universiteit indien het studieperiodes betreft die zijn vervuld vóór 1 januari 2010, werklozen, personen die kinderen/gehandicapten verzorgen, dienstplichtigen enz.) en zelfstandigen. De in de wet op de pensioenverzekering genoemde personen zijn verplicht om premie te betalen voor deze verzekering voor zover zij aan de wettelijke voorwaarden voldoen. De meesten betalen premie voor een verzekering op grond van Juli 2012 17
de wet, zonder dat zij zich hoeven in te schrijven. Er zijn uitzonderingen voor mensen die persoonlijk zorgen voor een ten laste komend kind (jonger dan tien jaar) op het eerste tot en met het vierde afhankelijkheidsniveau, of een ouder ten laste komend persoon op het tweede tot en met het vierde afhankelijkheidsniveau, op voorwaarde dat ze deel uitmaken van hetzelfde huishouden (in het geval van een nauw verwant familielid, is de voorwaarde van het huishouden niet vereist). In dergelijke gevallen gaat de premiebetaling voor de pensioenverzekering in als deze personen een aanvraag indienen voor beoordeling van de verzorgingsperiode, gekoppeld aan een verzoek voor enige vorm van pensioen. De aanvragen moeten worden ingediend bij de overheidsdienst voor sociale zekerheid in het district waar degene die de verzorging op zich neemt, zijn permanente verblijfplaats heeft Zelfstandigen Vóór de achtste dag van de kalendermaand volgend op de maand waarin de te melden gebeurtenis heeft plaatsgevonden, moeten zelfstandigen melden bij de overheidsdienst voor sociale zekerheid in het district waar zij permanent verblijven (of, als zij niet permanent in Tsjechië verblijven, de overheidsdienst voor sociale zekerheid in het district waar zij hun zelfstandige arbeid verrichten), dat zij (opnieuw) zijn begonnen met hun zelfstandige loopbaan of hun samenwerking met een zelfstandige derde of dat zij hun zelfstandige situatie hebben opgegeven. Vrijwillige verzekering Personen die ouder zijn dan 18 jaar, kunnen vrijwillig premie voor de pensioenverzekering betalen voor zover ze daartoe een aanvraag bij de verzekering hebben ingediend en deze premiebetaling betrekking heeft op de periode waarin zij: staan ingeschreven als werkzoekenden zonder recht op een werkloosheidsuitkering, wanneer deze periode de in de wet genoemde één (drie ) jaar (jaren) overschrijdt; aan een instelling voor middelbaar, hoger of universitair onderwijs studeren, met uitzondering van de 6 eerste studiejaren na de leeftijd van 18 jaar, die wettelijk zijn gedekt (mits opgebouwd vóór 1 januari 2010); in het buitenland verblijven als echtgenoot van een persoon die in de diplomatieke dienst van de Tsjechische Republiek werkzaam is; een winstgevende activiteit in het buitenland uitoefenen; op grond van de wet op de vrijwillige dienstverlening als vrijwilliger werken op basis van een overeenkomst gesloten met de organisatie die de aanstelling regelt. In de eerste drie gevallen kan een verzoek om premiebetaling voor de verzekering worden ingediend en kunnen premies worden betaald op elk moment vóór de indiening van een pensioenaanvraag. Iemand die een winstgevende activiteit in het buitenland of vrijwilligerswerk verricht, kan met terugwerkende kracht premies betalen voor een periode van maximaal twee jaar vóór de indiening van de verzekeringsaanvraag. Alle andere personen die ouder zijn dan 18 jaar, kunnen vrijwillig premie betalen voor een pensioenverzekering. Zij kunnen echter slechts met terugwerkende kracht betalen voor een periode van maximaal één jaar vóór de indiening van het verzoek om premie te betalen voor de verzekering. Op die manier kunnen in totaal maximaal tien pensioenverzekeringsjaren worden verworven. De aanvragen moeten worden ingediend bij de overheidsdienst voor sociale zekerheid van het district waar de Juli 2012 18
aanvrager permanent verblijft. De pensioenverzekering omvat de volgende pensioenen: ouderdomspensioen, invaliditeitspensioen, nabestaandenpensioen. Juli 2012 19
Hoofdstuk VII: Nabestaandenpensioenen Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen? Weduwnaars, weduwen en wezen hebben recht op een nabestaandenpensioen. Aan de voorwaarden voor het recht op een nabestaandenpensioen is voldaan als de overleden verzekerde de begunstigde was, recht had op een ouderdomspensioen, een uitkering wegens volledige arbeidsongeschiktheid of op een uitkering wegens gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid, of is overleden ten gevolge van een arbeidsongeval of een beroepsziekte. Wezen kunnen recht hebben op een nabestaandenpensioen voor wezen als de overleden ouder ten minste voor de helft heeft voldaan aan de vereiste jaren om in aanmerking te komen voor een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid (dat wil zeggen 2 jaar en 6 maanden binnen de laatste 10 jaar, of 5 jaar binnen de laatste 20 jaar). Bovendien dienen zij ten laste van de ouder te komen en jonger te zijn dan 26 jaar indien zij hun studie of beroepsopleiding vervolgen. Wat wordt er gedekt? Bedragen Weduwe-/weduwnaarspensioen: het basisbedrag: vaste uitkering van 2 230 CZK (87 EUR) per maand; een percentage: 50 % van het percentage over het basisbedrag waarop de overleden verzekerde recht had of had kunnen hebben. Bij hertrouwen eindigt het pensioen en wordt een vast bedrag van twaalf maal het maandpensioen betaald. Wezenpensioen: het basisbedrag: vaste uitkering van 2 230 CZK (87 EUR) per maand; een percentage: wezen van één ouder: 40 % van het percentage over het basisbedrag waarop de overleden verzekerde recht had of had kunnen hebben; wezen van twee ouders: 40 % van het percentage van het pensioenbedrag van elk van beide ouders. Minimumpensioen: het basisbedrag: 2 230 CZK (87 EUR) per maand; een percentage: weduwen/weduwnaars: 385 CZK (15 EUR) per maand; wezen: 308 CZK (12 EUR) per maand. Juli 2012 20
Het weduwe- of weduwnaarspensioen wordt altijd toegekend voor een periode van één jaar vanaf de datum van overlijden. Het wordt na deze periode gehandhaafd indien de langstlevende echtgenoot: de pensioenleeftijd heeft bereikt, minder dan vier jaar af zit van de pensioengerechtigde leeftijd voor mannen, op het derde niveau van arbeidsongeschiktheid verkeert, een kind ten laste heeft, of een kind ten laste heeft, of de ouder van de overleden echtgenoot, die van hetzelfde huishouden deel uitmaakt, in de tweede tot de vierde graad ten laste heeft. Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen? De aanvragen moeten worden ingediend bij de overheidsdienst voor sociale zekerheid van het district waar de aanvrager permanent verblijft. Juli 2012 21
Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten? Iedere werkgever die ten minste één werknemer in dienst heeft, is op grond van de wetgeving verzekerd tegen zijn aansprakelijkheid voor de schade die ten gevolge van een arbeidsongeval of beroepsziekte aan de werknemer kan worden toegebracht. Deze verzekering levert een reeks voordelen op voor alle werknemers zonder uitzondering, voor hun gezinsleden en voor bepaalde andere categorieën personen (bv. gepensioneerden en studenten). Alle bedrijven en organisaties moeten bijdragen aan de verplichte verzekering om hun werknemers te beschermen tegen het risico van letsel, ziekte of overlijden ten gevolge van of direct verband houdend met de uitoefening van hun beroepswerkzaamheden. Voor beroepsziekten is voor de bedrijven een gemengd stelsel van kracht dat is uitgewerkt op basis van een lijst van ziekten. Voor bepaalde beroepen of milieurisico s wordt de maximale blootstelling vastgesteld door een bevoegde instantie van de dienst voor arbeidshygiëne. Er geldt geen minimale duur voor de blootstelling aan gevaarlijk(e) omstandigheden, chemische middelen of lawaai om recht te hebben op een uitkering. Wat wordt er gedekt? Tijdelijke arbeidsongeschiktheid Bij tijdelijke onbekwaamheid zijn werknemers vrij in hun keuze van een arts, behalve in het geval van preventieve zorg die door het zorgcentrum van een onderneming wordt verleend. De kosten van medische behandeling, die gewoonlijk "passende uitgaven" (wettelijk vastgesteld) worden genoemd, zijn voor rekening van de werkgever. De uitkeringsduur is onbeperkt. De vergoeding van het inkomensverlies ten gevolge van arbeidsongeschiktheid wordt betaald tot de leeftijd van 65 jaar. De werkgever is onbeperkt aansprakelijk voor de betaling van schadevergoeding zolang hij of zij niet volledig of gedeeltelijk van zijn aansprakelijkheid is ontslagen. De hoogte van de uitkeringen komt overeen met het verschil tussen het gemiddelde inkomen van de werknemer vóór het ongeval of het ontstaan van de beroepsziekte en het totale bedrag aan ziekengeld. Blijvende arbeidsongeschiktheid Bij blijvende arbeidsongeschiktheid stelt een speciaal door de Tsjechische overheidsdienst voor sociale zekerheid aangewezen arts de mate van arbeidsongeschiktheid van de patiënt vast. Iemand wordt als volledig arbeidsongeschikt beschouwd als de geschiktheid met 66 % daalt. Gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid komt overeen met een afname van 33 %. (In deze voorbeelden ontvangt de betrokkene een arbeidsongeschiktheidsuitkering). De berekening van de uitkering is gebaseerd op het vorige inkomen, dat wil zeggen het gemiddelde bruto-inkomen in de drie maanden voorafgaand aan de arbeidsongeschiktheid. De uitkering waarborgt dat het inkomen van de verzekerde na het ongeval of de ziekte gelijk blijft aan het gemiddelde loon dat hij vóór de Juli 2012 22
gebeurtenis ontving en houdt rekening met de eventuele arbeidsongeschiktheidsuitkering die ten gevolge van het ongeval of de ziekte wordt betaald. De werkgever betaalt deze vergoeding elke maand tot het einde van de kalendermaand waarin de begunstigde 65 jaar wordt. Er is geen aanvulling voor hulpbehoevenden of hulp van derden. Het is mogelijk om daarnaast een nieuw beroepsinkomen te verdienen, omdat de vergoeding wegens inkomensverlies wordt vastgesteld in verhouding tot de hoogte van het inkomen dat na het arbeidsongeval wordt verkregen. Het is ook mogelijk om daarnaast andere uitkeringen te ontvangen. Andere uitkeringen De vergoeding in verband met nadeel en verminderde sociale activiteiten wordt berekend op basis van een systeem van door de arts toegekende punten. De vergoeding van materiële schade dekt alle door het arbeidsongeval of de beroepsziekte veroorzaakte schade die niet wordt vergoed via bovengenoemde compensatie (ongeschiktheid om huishoudelijke taken te verrichten, met afhankelijkheid van betaalde hulp tot gevolg). De vergoeding van de "passende uitgaven" in verband met de behandeling wordt voldaan aan degene die de medische behandeling heeft betaald. Personen die geen toegang hebben tot de normale arbeidsmarkt, kunnen aan het werk via beschermde werkplaatsen en beschermde werkplekken. In de beschermde werkplaatsen bestaat meer dan 60 % van de werknemers uit personen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Dit percentage wordt niet gehaald op een beschermde werkplek, die is aangepast aan de werkzaamheden van één of meer gehandicapten, maar ook gericht kan zijn op de behoeften van een thuiswerkende gehandicapte. Deze programma s worden door de rijksdienst voor de arbeidsvoorziening gefinancierd op verzoek van een werkgever, een invalide of een vertegenwoordigende organisatie. De omscholing wordt doorgaans verzorgd door de arbeidsbureaus, die de opleidingskosten betalen, maar ook de maaltijd-, verblijfs- en reiskosten voor hun rekening nemen als de opleiding ver van iemands woonplaats wordt gegeven. De opleidingsprogramma s duren normaal niet langer dan drie maanden. Werkgevers zijn verplicht om hun werkomgeving aan gehandicapte werknemers aan te passen en hun een beroepsopleiding te geven. Alle werkgevers die meer dan 20 werknemers in dienst hebben, zijn verplicht om ten minste 4,5 % van hun arbeidsplaatsen te reserveren voor gehandicapten en nog eens 0,5 % voor personen die in ernstige mate arbeidsongeschikt zijn. De regionale arbeidsbureaus helpen gehandicapten bij het zoeken naar een baan die aan hun situatie is aangepast. Zij hebben gespecialiseerde consultants in dienst die rechtstreeks in contact staan met werkgevers. Bij overlijden Bij overlijden van de betrokkene geldt het volgende. Aan de nabestaanden die afhankelijk waren van de overleden verzekerde of die te zijnen laste kwamen, wordt een vergoeding van de zorgkosten voor nabestaanden betaald; Juli 2012 23
er is een gerichte, vaste uitkering voor nabestaanden: echtgeno(o)t(e): 240 000 CZK (9 317 EUR); wees: wees (kind ten laste): 240 000 CZK (9 317 EUR); ouder(s) van de overledene (deel uitmakend van hetzelfde huishouden): 240 000 CZK (9 317 EUR); in collectieve arbeidsovereenkomsten of door de werkgever aangenomen huishoudelijke reglementen kunnen hogere bedragen worden vastgesteld; inkomenscompensatie tot 50 % (resp. 80 %) van het gemiddelde maandinkomen van de werknemer indien het gezin geen andere inkomsten heeft; vergoeding van de kosten van levensonderhoud van nabestaanden. Aan de wachttijd van de overledene of de leeftijd of de beroepssituatie van de echtgeno(o)t(e) worden geen voorwaarden gesteld; vergoeding van de begrafeniskosten aan degene die ze heeft betaald. De verplichte begrafenisuitkering die uit de socialebijstandsregeling van de overheid aan alle nabestaanden wordt toegekend, wordt van dit bedrag afgetrokken; wezen hebben recht op een nabestaandenpensioen. De hoogte van de overlijdensuitkering (begrafenisuitkering) is vastgesteld op 5 000 CZK (194 EUR). Deze wordt betaald aan iedereen die de begrafenis regelt van een derde die permanent in Tsjechië verbleef op de dag van zijn of haar overlijden en een ten laste komend kind had. De overlijdensuitkering wordt verstrekt uit de socialebijstandsregeling van de overheid. Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te krijgen? De organisatie waar de werknemer het laatst heeft gewerkt voordat hij de ziekte opliep, is verantwoordelijk voor de uitkering. Er gelden aangiftetermijnen die ingaan op de eerste dag dat de symptomen verschijnen, ongeacht welke symptomen dat zijn. Juli 2012 24
Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage? Kinderbijslag De kinderbijslagregeling (Přídavek na dítě) is een universeel, uit belastingmiddelen gefinancierd stelsel van sociale bescherming, dat inkomensafhankelijke uitkeringen waarborgt voor alle ingezetenen van wie de kinderen in Tsjechië wonen, op voorwaarde dat er bestaansmiddelen zijn. Kinderen die permanent in Tsjechië verblijven, komen voor kinderbijslag in aanmerking. De uitkering kan worden verstrekt tot het einde van de leerplicht (doorgaans met 15 jaar), maar kan worden verlengd tot 26 jaar als het kind een hogere studie of beroepsopleiding volgt of om ernstige gezondheidsreden niet kan werken of een opleiding kan volgen. Het recht op kinderbijslag is beperkt tot gezinnen met een inkomen dat 2,4 keer lager ligt dan het bestaansminimum voor gezinnen (Životní minimum). De oudertoelage De opvoedingstoelage (Rodičovský příspěvek) is bestemd voor ouders die voltijds de persoonlijke zorg voor een jong kind hebben. Het gaat om een algemeen, uit de belastingmiddelen gefinancierd beschermingsstelsel, dat een vaste uitkering waarborgt voor personen die onder de Tsjechische wetgeving vallen of ingezetene zijn van de Tsjechische Republiek en van wie de kinderen in Tsjechië verblijven. Ouders hebben recht op een ouderschapstoelage indien zij persoonlijk regelmatige en voltijds zorg verlenen aan het jongste kind van het gezin. Geboortetoelage Dit is een eenmalige uitkering voor gezinnen met een laag inkomen als bijdrage in de kosten van de geboorte van het eerste kind. Gezinnen hebben alleen recht op de geboortetoelage als het gezinsinkomen in het kalenderkwartaal vóór de geboorte van het kind niet hoger is dan 2,4 maal het bestaansminimum voor gezinnen. Andere uitkeringen Andere gezinstoelagen omvatten: toeslag voor pleegouders, vergoeding voor opvangouders (uitkering), uitkering bij opname in een gezin, subsidie voor een motorvoertuig. Juli 2012 25
Wat wordt er gedekt? Kinderbijslag De kinderbijslag wordt vastgesteld op een bedrag overeenkomstig de leeftijd van het kind. Het bedraagt: 500 CZK (19 EUR) voor kinderen jonger dan zes jaar, 610 CZK (24 EUR) voor kinderen tussen zes en vijftien jaar, 700 CZK (27 EUR) voor kinderen tussen 15 en 26 jaar. De oudertoelage De oudertoelage wordt verstrekt totdat het totale bedrag van 220 000 CZK (8 541 EUR) is opgenomen, het maximum tot aan de vierde verjaardag van het kind. Mits ten minste een van de ouders een ziektekostenverzekering heeft, kan een ouder het bedrag van de oudertoelage (binnen bepaalde grenzen) kiezen, en zo ook de periode waarin het wordt opgenomen. Het bedrag van de oudertoelage wordt berekend onder verwijzing naar de dagelijkse som die voor de berekening van de ziekte-uitkering wordt gebruikt. De oudertoelage is niet inkomensafhankelijk; de ouder mag zijn of haar beroepsactiviteiten uitvoeren zonder zijn of haar recht op de oudertoelage te verliezen. De ouder moet er echter voor zorgen dat tijdens zijn of haar werkzaamheden een andere volwasse voor het kind zorgt. Voor meer informatie : zie de MISSOC tabellen. Geboortetoelage Het bedrag van de geboortetoelage is 13 000 CZK (536 EUR) voor het eerste levend geboren kind. Voor tweelingen (of meer dan twee op hetzelfde tijdstip geboren kinderen) is het bedrag 19 500 CZK (757 EUR). Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen? De gezinstoelagen wordt beheerd door de regionale arbeidsbureaus en hun contactpunten. Juli 2012 26