RAW-systematiek Standaard RAW Bepalingen Wijziging van hoofdstuk 21 - Bemalingen Ter visie Pagina 1 van 16
CROW is het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. Deze not-for-profitorganisatie ontwikkelt, verspreidt en beheert praktisch toepasbare kennis voor beleidsvoorbereiding, planning, ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud. Dit gebeurt in samenwerking met alle belanghebbende partijen, waaronder Rijk, provincies, gemeenten, adviesbureaus, uitvoerende bouwbedrijven in de grond-, water- en wegenbouw, toeleveranciers en vervoerorganisaties. De kennis, veelal in de vorm van richtlijnen, aanbevelingen en systematieken, vindt haar weg naar de doelgroepen via websites, publicaties, cursussen en congressen. CROW heeft zijn activiteiten gebundeld in zeven thema s: - Openbare ruimte - Mobiliteit & Transport - Verkeerstechniek - Infrastructuur - Besteksregelgeving - Contractvormen - Bouwprocesmanagement CROW Galvanistraat 1, 6716 AE Ede Postbus 37, 6710 BA Ede Telefoon (0318) 69 53 00 Fax (0318) 62 11 12 E-mail crow@crow.nl Website www.crow.nl Pagina 2 van 16
Commentaar ontvangen wij graag vóór 15 april 2011 Voor de beoordelingsprocedure voor de behandeling van commentaren wordt verwezen naar het onderdeel Toelichting RAW-systematiek van deze tervisielegging. U kunt schriftelijk commentaar geven per e-mail, per post of per fax: e-mail: valk@crow.nl post: CROW, t.a.v. ing. L. Valk, Postbus 37, 6710 BA Ede. fax: CROW, t.a.v. ing. L. Valk, telefoon 0318-621112. Bij voorkeur ontvangen wij uw commentaar per e-mail. 15 februari 2011 Dit document is gepubliceerd voor de BEOORDELING van de daarin opgenomen standaardteksten. In het onderdeel Toelichting op de RAW-systematiek van deze tervisielegging kunt u uitleg vinden over de uitgangspunten van de RAW-systematiek, de resultaatsbeschrijvingen en de technische bepalingen. Copyright 2011, CROW, Kennisplatform voor verkeer, vervoer en infrastructuur, Galvanistraat 1, 6716 AE Ede (telefoon 0318-695300). Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van bovengenoemde stichting, behoudens de beperkingen bij de wet gesteld. Het verbod betreft ook een gehele of gedeeltelijke bewerking. Het is verboden wijzigingen in de systematiek en de tekst aan te brengen. CROW en degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het formuleren en redigeren van deze publicatie. Nochtans moet de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat in deze publicatie toch onjuistheden voorkomen. Degene die van de publicatie gebruik maakt, aanvaardt daarvoor het risico. CROW sluit, mede ten behoeve van al degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze publicatie. Pagina 3 van 16
INHOUD VAN DE TERVISIELEGGING Toelichting RAW-systematiek 5 Algemene toelichting op de wijziging van de RAW-hoofdstuk 21 7 Inhoud van de bepalingen 8 Standaard RAW Bepalingen 9 Algemeen Besteksbestand RAW 14 Pagina 4 van 16
TOELICHTING RAW-SYSTEMATIEK Algemeen Bij het opstellen van technische bepalingen en resultaatsbeschrijvingen ten behoeve van de RAW-systematiek voor bestekken in de grond-, water- en wegenbouwsector gelden de volgende uitgangspunten: - gelijkwaardigheid van partijen; - afbakening van verantwoordelijkheden; - eenduidige besteksinformatie gericht op de uitvoering; - kostenhomogeniteit; - betaling van productie. Met gelijkwaardigheid van partijen wordt gedoeld op de contractuele gelijkwaardigheid van partijen in de bouw. Voor de afbakening van verantwoordelijkheden wordt de verdeling aangehouden als bedoeld in de paragrafen 5 en 6 van de UAV 1989. Dit houdt in dat de opdrachtgever in beginsel de verantwoordelijkheid draagt voor het ontwerp en wat daarmee in verband staat, terwijl de aannemer in principe verantwoordelijk is voor de uitvoering en wat daarmee samenhangt. De omschrijving van het werk en de randvoorwaarden daaraan gesteld, moeten zodanig zijn geformuleerd dat zij niet voor meer dan één uitleg vatbaar zijn. Zij moeten een duidelijke omschrijving bevatten van rechten en verplichtingen van partijen. Bij het opstellen van deze informatie moet een goede aansluiting gewaarborgd worden naar calculatie, uitvoering en bedrijfsvoering. In een volgens de RAW-systematiek opgesteld bestek wordt deze informatie verstrekt in de vorm van een beschrijvende hoeveelhedenstaat en daarop afgestemde technische en administratieve bepalingen. Aan de besteksposten in de beschrijvende hoeveelhedenstaat wordt de eis gesteld dat zij kostenhomogeen moeten zijn. Kostenhomogeen wil zeggen dat de prijs per eenheid voor de gehele bij de bestekspost behorende hoeveelheid nagenoeg gelijk is. Indien het werk in duidelijke, meetbare besteksposten wordt omschreven, is een goede aansluiting verkregen naar calculatie, uitvoering en bedrijfsvoering. Daarmee is de basis voor betaling van geleverde productie gelegd. Tevens is het mogelijk een koppeling te leggen naar de besteksadministratie en de verrekening van meer en minder werk op verrekenbare hoeveelheden. Het bovenstaande met betrekking tot de scheiding van verantwoordelijkheden betekent dat in een RAW-bestek de opdrachtgever het wat, waar, waarvan en onder welke voorwaarden zal omschrijven. De aannemer zal het hoe en waarmee invullen. In de praktijk zal het bovenstaande beginsel vrijheid in wijze van uitvoering niet altijd kunnen worden gerealiseerd. Afwijken is verantwoord indien: - een onevenredig groot risico voor één van de bouwpartners ontstaat; - een kans op onherstelbare fouten optreedt; - slechts één bepaalde uitvoeringswijze tot het gewenste resultaat leidt; - belangen van derden geschaad zullen worden. Resultaatsbeschrijvingen, inleiding Om het werk op uniforme wijze te kunnen omschrijven in een beschrijvende hoeveelhedenstaat is de RAW-Catalagus met resultaatsbeschrijvingen, dat wil zeggen gestandaardiseerde werkbeschrijvingen, opgesteld. De resultaatsbeschrijvingen staan gesorteerd op werkcategorie (Grondwerken, Verhardingen, Rioleringen, Groenvoorzieningen, enz.) in de catalogus. Deze catalogus wordt periodiek onderhouden en aangevuld met nieuwe ontwikkelingen. De in de catalogusopgenomen resultaatsbeschrijvingen voldoen aan de genoemde uitgangspunten. Zij moeten daarbij een beschrijving bevatten van: - het gevraagde resultaat; - de benodigde bouwstoffen; - de te stellen kwaliteitseisen; Pagina 5 van 16
- de activiteiten met inachtneming van de vrijheid die de aannemer heeft in de wijze van uitvoering en de keuze van het in te zetten materieel. Elke resultaatsbeschrijving bevat tenslotte de kostenbeïnvloedende factoren voor het beschreven resultaat. Met behulp van resultaatsbeschrijvingen worden door de bestekschrijver besteksposten geformuleerd, die kostenhomogeen en meetbaar zijn. Technische bepalingen In de technische bepalingen staan de randvoorwaarden voor de uitvoering van het werk (kwaliteitseisen aan het resultaat en/of de bouwstof, toegestane afwijkingen, enzovoort). De technische bepalingen zijn complementair aan de resultaatsbeschrijvingen. Het spreekt voor zich dat deze bepalingen volledig, ondubbelzinnig en juridisch verantwoord moeten zijn. Bepalingen die algemeen te stellen zijn aan uit te voeren werken worden opgenomen in de Standaard RAW Bepalingen. Bepalingen die per werk verschillen zullen in het bestek opgenomen kunnen worden, in aanvulling op deze standaardbepalingen. De technische bepalingen worden ingedeeld in hoofdstukken overeenkomend met de werkcategorieën en onderverdeeld in zeven vaste paragrafen, te weten: 1. Begrippen Afbakening c.q. beschrijving van in het bestek gebruikte termen, welke niet eenduidig zijn. 2. Eisen en uitvoering Randvoorwaarden welke gesteld worden aan de uitvoering en kwaliteitseisen aan het verlangde resultaat. 3. Informatie-overdracht Een beschrijving van de informatie, die opdrachtgever en aannemer elkaar ten minste behoren te verstrekken. 4. Risicoverdeling en garanties Een nadere afbakening van verantwoordelijkheden tijdens (en in bepaalde gevallen aansluitend op) de uitvoering. 5. Bijbehorende verplichtingen Een beschrijving van werkzaamheden, welke tot de verplichtingen van de aannemer behoren; deze werkzaamheden zijn van zodanige aard dat zij niet door middel van besteksposten verwoord worden, maar door middel van bepalingen. 6. Bouwstoffen Kwaliteitseisen te stellen aan bouwstoffen, voor zover deze niet reeds zijn opgenomen in door NEN (Nederlands Normalisatie-instituut) vastgestelde normbladen. 7. Meet- en verrekenmethoden Wijze van meting en verrekening van resultaat, activiteiten en bouwstoffen. Toelichting RAW-systematiek en GWW-Standaardbestek Voor een uitgebreide toelichting op te hanteren criteria bij het opstellen van technische bepalingen en resultaatsbeschrijvingen wordt verwezen naar de Handleiding RAW-systematiek, hoofdstuk 00 Algemeen. Voor meer informatie over bestekken in het algemeen en over standaardbestekken in het bijzonder, wordt verwezen naar het boek Bestekken in de Grond-, Water- en Wegenbouw. Dit boek is verkrijgbaar bij de Stichting CROW. Beoordelingsprocedure De door de werkgroep opgestelde resultaatsbeschrijvingen en technische bepalingen worden na gereed komen op de gestelde uitgangspunten getoetst door het bureau van CROW. Vervolgens worden zij beoordeeld door de Juridische en bestekstechnische commissie, waarna zij worden aangeboden aan de Raad voor het Infrabouwproces ter voorlopige goedkeuring. Hierna kan tervisielegging plaatsvinden. Na verwerking van commentaren op de tervisielegging door het bureau, de werkgroep en de Juridische en bestekstechnische commissie wordt het eindresultaat aangeboden aan de Raad voor het Infrabouwproces ter definitieve goedkeuring en vaststelling. Pagina 6 van 16
ALGEMENE TOELICHTING OP DE WIJZIGING VAN RAW-HOOFDSTUK 21 Inleiding De aanleiding voor de wijziging van RAW-hoofdstuk 21 Bemalingen was een uitspraak van de Hoge Raad uit 2009 waaruit volgde dat de belastingplicht voor het onttrekken van grondwater bij bemalingen in veel gevallen bij de aannemer of bronbemaler kwam te liggen. Dit was afwijkend van de tot dan toe gangbare praktijk dat de opdrachtgever de grondwaterbelasting afdroeg. Deze uitspraak zorgde voor onduidelijkheid en onredelijkheid in RAW-bestekken. Voor CROW is dit aanleiding geweest een werkgroep Grondwaterbelasting in contracten te formeren. Deze werkgroep had als beperkte opdracht de onduidelijkheid en de onredelijkheid rondom het aanvragen van vergunningen en het afdragen van de belastingen bij bemalingen in RAW-bestekken door middel van een wijziging van RAW-hoofdstuk 21 Bemalingen op te lossen. Verantwoording De Raad voor het Infrabouwproces heeft ingestemd met het voorstel om voor de wijziging van RAW-hoofdstuk 21 Bemalingen een (ad-hoc) werkgroep samen te stellen. De werkgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van de aannemerij, Bouwend Nederland, bronbemalers en gemeenten. Een vertegenwoordiger van de Belastingdienst is betrokken geweest voor het geven van uitleg over wetgeving en het heffen van de grondwaterbelasting, maar maakte geen deel uit van de werkgroep. Het Instituut voor Bouwrecht heeft geadviseerd over een aantal juridische onderwerpen. De Juridische en Bestekstechnische Commissie heeft de wijzigingen van RAWhoofdstuk 21 Bemalingenvan commentaar voorzien. De Raad voor het Infrabouwproces heeft de wijziging voorlopig vastgesteld. De Stichting STABU is geïnformeerd over de wijzigingen van RAW-hoofdstuk 21 Bemalingen en is voornemens deze te verwerken in bestekssystematiek. Resultaat Bij het onttrekken van grondwater is het in veel gevallen op grond van de Waterwet verplicht te beschikken over een vergunning voor het onttrekken van grondwater. In bepaalde gevallen kan worden volstaan met een melding van het onttrekken van grondwater bij het bevoegd gezag. Bij het lozen van grondwater op het oppervlaktewater of op het riool is het op grond van het Lozingenbesluit verplicht te beschikken over een lozingsvergunning. De als gevolg van de in de inleiding vermelde uitspraak van de Hoge Raad gewijzigde Wet belastingen op milieugrondslag, die vanaf 1 januari 2011 in werking is getreden, deelt de plicht voor het afdragen van de grondwaterbelasting expliciet toe aan de aanvrager van de vergunning voor het onttrekken van grondwater. Uit diverse uitspraken van de Raad van Arbitrage voor de bouw blijkt dat in een RAW-bestek, waarop de UAV 1989 van toepassing zijn, onduidelijkheid bestaat over de vraag wie volgens de overeenkomst tussen opdrachtgever en aannemer de vergunning voor het onttrekken van grondwater en de vergunning voor het lozen van grondwater moet aanvragen en wie belastingplichtig is. Ook in de literatuur bestaat hierover geen eenduidigheid. Het nieuw toegevoegde artikel 21.14.01 maakt de opdrachtgever verantwoordelijk voor het aanvragen van de vergunningen voor het onttrekken en het lozen van grondwater, wat het meest overeenkomt met de huidige praktijk. De hiermee samenhangende belastingen en heffingen komen daarbij op basis van wetgeving voor rekening van de opdrachtgever. De overige nieuwe bepalingen en paragrafen zijn opgenomen voor het adequater regelen van het proces van het onttrekken en het lozen van grondwater. Pagina 7 van 16
INHOUD VAN DE BEPALINGEN STANDAARD RAW BEPALINGEN 21 BEMALINGEN 21.1 BEMALINGEN 21.11 BEGRIPPEN 21.11.01 Bemaling 21.11.02 Bemalingsput 21.12 EISEN EN UITVOERING 21.12.01 Energievoorziening 21.12.02 Leidingstelsel 21.13 INFORMATIE-OVERDRACHT 21.03.01 Algemeen 21.13.01 Bemalingsplan voor bron- of spanningsbemaling 21.14 RISICOVERDELING EN GARANTIES 21.14.01 Vergunningen en meldingen in verband met onttrekken en lozen van grondwater 21.14.02 Open bemaling 21.14.03 Bron- en spanningsbemaling 21.15 BIJBEHORENDE VERPLICHTINGEN 21.15.01 Meten en registreren van onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater 21.16 BOUWSTOFFEN 21.16.01 Draineerzand 21.17 MEET- EN VERREKENMETHODEN 21.17.01 Instandhouden van een bemaling ALGEMEEN BESTEKSBESTAND RAW (ABB) DEEL 1 VAN HET ALGEMEEN BESTEKSBESTAND RAW (ABB) 1.07 Bonus voor het beperken van het onttrekken en het lozen van grondwater DEEL 2.1 VAN HET ALGEMEEN BESTEKSBESTAND RAW (ABB) 05 GEGEVENS TEN BEHOEVE VAN BEMALINGEN RAW CATALOGUS MET BEPALINGEN 21 TECHNISCHE BEPALINGEN BEMALINGEN 21.12 EISEN EN UITVOERING, BEMALINGEN 21.12.01 Voorwaarden aan het onttrekken en het lozen van grondwater 21.15 BIJBEHORENDE VERPLICHTINGEN, BEMALINGEN 21.15.01 Meten en registreren van onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater Pagina 8 van 16
STANDAARD RAW BEPALINGEN 21 BEMALINGEN 21.1 BEMALINGEN Toelichting: Deelhoofdstuk 21.0 Bemalingen van de Standaard 2010 is omgenummerd naar deelhoofdstuk 21.1 Bemalingen. De navolgende grijs gemarkeerde artikelen, paragrafen en toelichtingen maken deel uit van deze tervisielegging. De lezer worden uitgenodigd commentaar op de grijs gemarkeerde teksten te geven. 21.11 BEGRIPPEN 21.11.01 Bemaling 01 Te verstaan is onder: a. open bemaling: bemaling ter verlaging van de vrije waterspiegel dan wel een bemaling ter verwijdering van hemelwater en uittredend grondwater met als doel het drooghouden van ontgravingen en derhalve niet met het doel het freatisch vlak te verlagen ten opzichte van de bodem van de ontgraving; b. bronbemaling: bemaling ter verlaging van het freatisch vlak door middel van aangebrachte horizontale of verticale filters; c. spanningsbemaling: bemaling ter verlaging van de stijghoogte van het spanningswater in een watervoerend grondpakket onder een slecht waterdoorlatende laag door middel van aangebrachte horizontale of verticale filters; d. retourbemaling: een voorziening bestaande uit één of meer injectieputten waarmee water, al dan niet afkomstig uit de onder a, b of c beschreven bemaling, in de grond wordt gebracht. Toelichting: De in artikel 21.01.01 van de Standaard 2010 opgenomen begrippen open bemalingsput en gesloten bemalingsput zijn ongewijzigd ondergebracht in het navolgende artikel 21.11.02 Bemalingsput. Toelichting uit de Handleiding RAW-systematiek 2010 op de paragraaf Begrippen In deze paragraaf zijn begripsomschrijvingen opgenomen met betrekking tot open bemaling, bronbemaling, spanningsbemaling en retourbemaling. Het begrip open bemaling laat niet toe dat het freatisch vlak wordt verlaagd tot onder de bodem van de bouwput. Een open bemaling is beperkt tot het drooghouden van een ontgraving van uittredend grondwater en hemelwater. Indien het freatisch vlak verlaagd moet worden zal veelal een bronbemaling moeten worden toegepast. Het begrip retourbemaling in deze omschrijving omvat het brengen van water in de grond en niet de combinatie van onttrekken van water en het weer terugbrengen daarvan in de grond. 21.11.02 Bemalingsput 01 Te verstaan is onder: a. open bemalingsput: bemalingsput die in directe verbinding met de buitenlucht staat; b. gesloten bemalingsput: bemalingsput die niet in verbinding staat met de buitenlucht. Pagina 9 van 16
21.12 EISEN EN UITVOERING 21.12.01 Energievoorziening 01 Bij elektrische voeding de bemaling aansluiten op een afzonderlijk gezekerde groep. 02 Van elke pomp afzonderlijk, de voedingskabel voorzien van een schakelaar en een beveiliging tegen overbelasting. 21.12.02 Leidingstelsel 01 In het leidingstelsel afsluiters zodanig aanbrengen dat elke pomp, bemalingsput of injectieput afzonderlijk zowel aan- als afgekoppeld kan worden. 02 Als twee of meer pompen op één afvoerleiding worden aangesloten, elke pomp bovendien voorzien van een terugslagklep en aansluiten op deze afvoerleiding. 03 De afvoerleiding voorzien van een terugslagklep, als de mogelijkheid van terughevelen van water bestaat. 21.13 INFORMATIE-OVERDRACHT 21.03.01 Algemeen 01 Het bestek vermeldt ten minste de volgende gegevens: a. gegevens omtrent de bodemopbouw; b. de hoogste en laagste grondwaterstanden en stijghoogten in de watervoerende grondlagen; c. het jaargemiddelde en de kwartaalgemiddelden van grondwaterstanden en stijghoogten in de watervoerende lagen; d. gegevens omtrent de kwaliteit en samenstelling van het te onttrekken grondwater (analyse); e. gegevens omtrent de energievoorziening; f. voorwaarden verbonden aan de vergunning met betrekking tot het onttrekken van grondwater en het lozen daarvan; g. berekeningen van het eventuele bemalingsontwerp en de resultaten van eventueel verrichte pompproeven met bijbehorende berekeningen. Toelichting op het vervallen artikel: De aannemer moet kunnen beschikken over gegevens om een inschatting van de hoeveelheid te onttrekken en te lozen grondwater te kunnen maken. Artikel 21.03.01 van de Standaard 2010 bepaalt dat de opdrachtgever deze informatie in het bestek vermeldt. De aannemer kan zich echter niet op deze bepaling beroepen als een opdrachtgever deze informatie niet in het bestek heeft vermeld. Artikel 21.03.01 van de Standaard 2010 komt te vervallen, omdat dit artikel feitelijk geen functie heeft in een contractverhouding. Het handhaven van artikel 21.03.01 van de Standaard 2010 kan de indruk wekken dat het gaat om een recht op informatie, dat is feitelijk niet zo. De toenmalige opstellers van dit artikel hebben die bedoeling ook nooit gehad. In plaats van het vervallen artikel 21.03.01 van de Standaard 2010, is in Deel 1 van het Algemeen Besteksbestand (ABB) de nieuw toegevoegde keuzeparagraaf 5 van gelijke strekking opgenomen. Pagina 10 van 16
21.13.01 Bemalingsplan voor bron- of spanningsbemaling 01 Uiterlijk twee weken na de dag waarop het werk is opgedragen, dient de aannemer een bemalingsplan in bij de directie. Het bemalingsplan wordt voor dit onderdeel van het werk aangemerkt als een gedetailleerd werkplan in de zin van paragraaf 26 lid 6 van de U.A.V. 1989. 02 Het bemalingsplan vermeldt de volgende gegevens: a. tijdsduren benodigd voor het bereiken van de voorgeschreven verlaging van het freatisch vlak of de stijghoogte van het spanningswater, het handhaven van deze verlaging en het weer op laten komen van het freatisch vlak of de stijghoogte van het spanningswater na beëindiging van de bemaling; b. situering van en het aantal bemalingsputten en eventuele drainreeksen; c. capaciteit van de pompen en het te verwachten waterbezwaar; d. wijze van aanbrengen en opbouw van de bemalingsputten en eventuele drainreeksen; e. situering van de afvoerleidingen en minimale diameters van de hoofdafvoerleiding(en); f. wijze en plaats van meting van de af te voeren hoeveelheden water; g. situering van de afsluiters (uitgezonderd afsluiters ten behoeve van het aanen afkoppelen van pompen) in het leidingsysteem; h. situering van het (de) voedingspunt(en) van de energievoorziening en een globale aanduiding van het kabelverloop; i. situering en capaciteit van de reserve-energievoorziening; j. type alarmering; k. wijze van bewaking; l. specificatie van de door de aannemer te gebruiken hulpmiddelen (materieel) voorzover hieraan door de opdrachtgever nadere eisen worden gesteld in verband met de kwaliteit en de samenstelling van het op te pompen water. Toelichting Handleiding RAW-systematiek 2010 op de paragraaf Informatie-overdracht In artikel 21.13.01 van de Standaard staan de eisen aan het bemalingsplan voor bron- of spanningsbemaling dat door de aannemer moet worden opgesteld. Door middel van het bemalingsplan zal de aannemer de detaillering van de door hem ontworpen installatie vastleggen. Deze gegevens zijn gekoppeld aan paragraaf 26 van de UAV 1989. Door middel van het bemalingsplan krijgt de directie inzicht in de wijze waarop de aannemer aan de eisen zoals gesteld in het bestek denkt te gaan voldoen. 21.14 RISICOVERDELING EN GARANTIES 21.14.01 Vergunningen en meldingen in verband met onttrekken en lozen van grondwater 01 De opdrachtgever zorgt in aanvulling op het bepaalde in paragraaf 5 lid 1 sub a van de U.A.V. 1989: a. dat de aannemer tijdig beschikt over de vergunningen voor het onttrekken van grondwater, dan wel dat het onttrekken van grondwater voor de daarvoor in aanmerking komende gevallen tijdig bij het bevoegd gezag is gemeld; b. dat de aannemer tijdig beschikt over de vergunningen voor het lozen van grondwater. Pagina 11 van 16
Toelichting op het nieuwe artikel: Bij het onttrekken van grondwater is het in veel gevallen op grond van de Waterwet verplicht te beschikken over een vergunning voor het onttrekken van grondwater. In bepaalde gevallen kan worden volstaan met een melding van het onttrekken van grondwater bij het bevoegd gezag. Bij het lozen van grondwater op het oppervlaktewater of op het riool is het op grond van het Lozingenbesluit verplicht te beschikken over een lozingsvergunning. De belastingen en heffingen als gevolg van het onttrekken en het lozen van grondwater zijn gekoppeld aan het houderschap van deze vergunningen of aan het doen van de meldingen. Volgens de gewijzigde Wet belastingen op milieugrondslag, die vanaf 1 januari 2011 in werking is getreden, is de plicht voor het afdragen van de grondwaterbelasting toegedeeld aan de aanvrager van de vergunning voor het onttrekken van grondwater. Uit diverse uitspraken van de Raad van Arbitrage voor de bouw blijkt dat in een RAW-bestek, waarop de U.A.V. 1989 van toepassing zijn, onduidelijkheid bestaat over de vraag wie volgens de overeenkomst tussen opdrachtgever en aannemer de vergunning voor het onttrekken van grondwater en de vergunning voor het lozen van grondwater moet aanvragen en wie belastingplichtig is. Ook in de literatuur bestaat hierover geen eenduidigheid. Het nieuw toegevoegde artikel 21.14.01 maakt de opdrachtgever verantwoordelijk voor het aanvragen van de vergunningen voor het onttrekken en het lozen van grondwater, wat het meest overeenkomt met de huidige praktijk. De hiermee samenhangende belastingen en heffingen komen daarbij voor rekening van de opdrachtgever. In een aantal gevallen zullen de voorwaarden uit de vergunningen moeten worden vertaald in besteksposten. Denk bijvoorbeeld aan de plaats en de wijze van het lozen van grondwater, gebruik hiervoor hoofdcode 21.08.02 uit de RAW-Catalogus met resultaatsbeschrijvingen. 21.14.02 Open bemaling 01 Tenzij het bestek anders vermeldt, omvatten de werkzaamheden voor het drooghouden van ontgravingen door middel van het aanbrengen en instandhouden van een open bemaling niet meer dan het afvoeren van hemelwater en uittredend grondwater door middel van een open bemalingsinstallatie en het maken en onderhouden van een voldoend aantal verzamelputten en open sleuven. 02 De opdrachtgever wordt eigenaar van drains en andere voorzieningen ten behoeve van een open bemaling, die na gebruik niet worden verwijderd. Toelichting Handleiding RAW-systematiek 2010 op de paragraaf Risicoverdeling en Garanties Artikel 21.14.02 lid 01 van de Standaard RAW Bepalingen luidt als volgt: Tenzij het bestek anders vermeldt, omvatten de werkzaamheden voor het drooghouden van ontgravingen door middel van het aanbrengen en instandhouden van een open bemaling niet meer dan het afvoeren van hemelwater en uittredend grondwater door middel van een open bemalingsinstallatie en het maken en onderhouden van een voldoend aantal verzamelputten en open sleuven. Hiermee is het risico van de toepassing van een open bemaling afgeperkt op overeenkomstige wijze als in de hoofdstukken Grondwerken (artikel 22.02.02 lid 02 van de Standaard RAW Bepalingen) en Sleuf en sleufloze technieken (artikel 24.04.02 lid 01 van de Standaard RAW Bepalingen) is gebeurd. 21.14.03 Bron- en spanningsbemaling 01 De opdrachtgever wordt eigenaar van drains, filters, stijgbuizen en andere voorzieningen ten behoeve van een bron- of spanningsbemaling, die na gebruik niet worden verwijderd. Pagina 12 van 16
21.15 BIJBEHORENDE VERPLICHTINGEN 21.15.01 Meten en registreren van onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater 01 De aannemer meet en registreert de onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater. Toelichting op het nieuwe artikel: De opdrachtgever is volgens het nieuw toegevoegde artikel 21.14.01 verantwoordelijk voor het aanvragen van de vergunningen voor het onttrekken en het lozen van grondwater. De opdrachtgever heeft derhalve direct belang bij het meten en registreren van de onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater door de aannemer, vandaar dat artikel 21.15.01 nieuw is toegevoegd. De opdrachtgever kan zo bewaken of de onttrokken hoeveelheid grondwater binnen de in de vergunningen (vergunningen) of de melding (meldingen) vermelde hoeveelheid (hoeveelheden) blijft. Daarnaast heeft de opdrachtgever deze gegevens nodig als bewijsmateriaal voor de Belastingdienst en het bevoegd gezag. De opdrachtgever kan de eisen die hij wil stellen aan het meten en het registreren van de te onttrekken en te lozen hoeveelheden grondwater met behulp van de nieuw toegevoegde keuzebepaling 21.12.01 uit de RAW Catalogus met bepalingen (onderdeel van het Algemeen Besteksbestand RAW) opnemen in deel 3 van het bestek. 21.16 BOUWSTOFFEN 21.16.01 Draineerzand 01 Zand met een tijdelijke of permanente draineerfunctie moet zijn mineraal materiaal, waarvan het gehalte aan minerale deeltjes door zeef 63 μm (proef 2) van de fractie door zeef 2 mm (proef 11.0) ten hoogste 5,0% bedraagt. 02 Van zand met een permanente draineerfunctie moet voorts de fractie op zeef 250 μm (proef 11.0) ten minste 50% bedragen. 03 Van het materiaal door zeef 2 mm (proef 11.0) mag het gloeiverlies (proef 28) ten hoogste 3% bedragen. 21.17 MEET- EN VERREKENMETHODEN 21.17.01 Instandhouden van een bemaling 01 Het instandhouden van een bemaling duurt vanaf het moment dat de wateronttrekking begint tot het moment dat deze wordt beëindigd. Tenzij het bestek anders vermeldt, worden voorgeschreven onderbrekingen van de wateronttrekking tot het instandhouden gerekend. 02 De bij instandhouden van een bemaling gebruikte eenheid dag betreft een kalenderdag. Pagina 13 van 16
ALGEMEEN BESTEKSBESTAND RAW (ABB) Deel 1 van het Algemeen Besteksbestand RAW (ABB) wordt uitgebreid met de volgende paragraaf 1.08. 1.08 Bonus voor het beperken van het onttrekken en het lozen van grondwater Als de aannemer voor de uitvoering van het werk minder dan... m 3 grondwater onttrekt, ontvangt hij een bonus van... Euro per minder onttrokken m 3 grondwater. Als de aannemer voor de uitvoering van het werk minder dan... m 3 grondwater loost, ontvangt hij een bonus van... Euro per minder geloosde m 3 grondwater. @ Deze paragraaf opnemen als de opdrachtgever de aannemer wil stimuleren de te @ onttrekken en te lozen hoeveelheden grondwater te beperken. @ In dat geval hoeveelheden grondwater en bonusbedragen vermelden. Toelichting op de nieuwe paragraaf: De opdrachtgever kan om verschillende redenen de hoeveelheid te onttrekken en te lozen grondwater willen beperken. Bijvoorbeeld omdat: - voorwaarden gesteld zijn in de vergunningen; - geen vergunning nodig is, als de onttrekking van grondwater binnen bepaalde grenzen blijft; - de opdrachtgever schade aan de omgeving wil voorkomen of beperken; - de opdrachtgever binnen de vrijstellingen van de Wet belastingen op milieugrondslag wil blijven, zodat hij geen grondwaterbelasting verschuldigd is; - de opdrachtgever uit milieu-of duurzaamheidsoverwegingen de onttrekking of lozing wil beperken. De opdrachtgever kan de aannemer stimuleren het onttrekken van grondwater te beperken door het toekennen van een bonus per m³ water die minder wordt onttrokken ten opzichte van een in het bestek vermelde uitgangswaarde. De opdrachtgever kan de aannemer stimuleren het lozen van grondwater te beperken door het toekennen van een bonus per m³ water die minder wordt geloosd ten opzichte van een in het bestek vermelde uitgangswaarde. Deel 2.1 van het Algemeen Besteksbestand RAW (ABB) wordt uitgebreid met de volgende paragraaf 05. 05 GEGEVENS TEN BEHOEVE VAN BEMALINGEN De volgende gegevens ten behoeve van bemalingen behoren tot het bestek: a. geologische gegevens: b. hydrologische gegevens: c. gegevens betreffende de energievoorziening: d. berekeningen van het eventuele bemalingsontwerp en de resultaten van eventueel verrichte pompproeven met bijbehorende berekeningen: e. @ Het bestek moet ten minste de bij sub a. tot en met sub d. vermelde gegevens @ bevatten. Zonder deze gegevens is de aannemer in veel gevallen niet in staat om @ de wijze van bemalen en de daarmee samenhangende kosten en risico s en de @ hoeveelheid te ontrekken en te lozen grondwater in te schatten. Voor meer Pagina 14 van 16
@ informatie wordt verwezen naar de Handleiding RAW-systematiek. Toelichting op de nieuwe paragraaf: In plaats van het vervallen artikel 21.03.01 in de Standaard RAW Bepalingen, is in deel 2.1 van het Algemeen Besteksbestand (ABB) paragraaf 05 van gelijke strekking opgenomen. De aannemer moet kunnen beschikken over de juiste gegevens om een inschatting van de hoeveelheid te onttrekken en te lozen grondwater te kunnen maken. Als de aannemer verantwoordelijk is voor de uitwerking en uitvoering van de bemaling heeft hij gegevens nodig om bijvoorbeeld, de haalbaarheid van bestekseisen te toetsen, de wijze van uitvoering te bepalen, de risico s in te schatten en een adequate aanbieding te doen. De volgende gegevens moeten ten minste in deel 2.1 van het bestek zijn vermeld: - geologische gegevens: omvatten onder meer gegevens omtrent de bodemopbouw. - hydrologische gegevens: omvatten onder meer gegevens over de hoogste en laagste grondwaterstanden en stijghoogten in de watervoerende grondlagen, het jaargemiddelde en de kwartaalgemiddelden van grondwaterstanden en stijghoogten in de watervoerende lagen, gegevens omtrent de kwaliteit en samenstelling van het te onttrekken grondwater (analyse). - gegevens betreffende de energievoorziening: vermeld waar eventueel op of nabij het werk aangesloten kan worden op het elektriciteitsnet. Vermeld hierbij hoeveel vermogen ten hoogste op die punten kan worden afgenomen. Vermeld tevens welk energiebedrijf het betreffende net in beheer heeft. Bedenk hierbij dat op de bouwplaats naast bemalingsinstallaties meer apparatuur aanwezig zal zijn, waarvoor elektrische energie gebruikt zal worden. - gegevens berekeningen van het eventuele bemalingsontwerp en de resultaten van eventueel verrichte pompproeven met bijbehorende berekeningen: Vermeld voorwaarden aan vergunningen in deel 3 van het bestek door middel van artikel 21.12.01 uit de RAW-Catalogus met bepalingen, verwijs eventueel naar een bijlage waarin deze vergunningen zijn opgenomen. Vermeld in dat geval deze bijlage in deel 2.1 van het bestek onder paragraaf 03 Bijlagen. De RAW Catalogus met bepalingen (onderdeel van het Algemeen Besteksbestand RAW) wordt uitgebreid met de artikelen 21.12.01 en 21.15.01. 21 TECHNISCHE BEPALINGEN BEMALINGEN 21.12 EISEN EN UITVOERING, BEMALINGEN 21.12.01 Voorwaarden aan het onttrekken en het lozen van grondwater 01 De hoeveelheid te onttrekken grondwater bedraagt ten hoogste m³. 02 De hoeveelheid te lozen grondwater bedraagt ten hoogste m³. 03 De duur van de onttrekking van grondwater bedraagt ten hoogste (tijdseenheid). 04 De duur van de lozing van grondwater bedraagt ten hoogste (tijdseenheid). @ Deze bepaling opnemen in geval de opdrachtgever voorwaarden stelt aan het @ onttrekken en/of het lozen van grondwater. In dat geval hoeveelheden en @ tijdsduren vermelden. @ De aannemer moet beschikken over gegevens om de haalbaarheid en de @ gevolgen van bovenstaande eisen in te kunnen schatten. @ In geval dit artikel 21.12.01 van de RAW-Catalagus met bepalingen @ wordt opgenomen in het bestek, tevens paragraaf 05 uit deel 2.1 van het @ Algemeen Besteksbestand (ABB) invullen en opnemen in het bestek. Pagina 15 van 16
Toelichting op het nieuwe artikel: De opdrachtgever kan het van belang vinden dat de aannemer zich inspant om het ontrekken en/of het lozen van grondwater te beperken. Bijvoorbeeld omdat de opdrachtgever vanuit duurzaamheidsoverwegingen spaarzaam wil omgaan met grondwater. Het komt ook voor dat een opdrachtgever geen vergunning heeft aangevraagd, omdat hij verwacht dat onder bepaalde grenswaarden kan worden gebleven. Ook kan het voorkomen dat de opdrachtgever binnen de wettelijk vastgestelde vrijstellingen wil blijven, zodat hij geen grondwaterbelasting verschuldigd is. Om aan deze belangen tegemoet te komen is bepaling 21.12.01 van de RAW-Catalogus met bepalingen opgenomen, waarmee de opdrachtgever in het bestek de maximaal te onttrekken en te lozen hoeveelheden grondwater kan aangeven. Een opdrachtgever moet zich ervan bewust zijn dat hij een degelijk bemalingsadvies nodig heeft om zo n eis in redelijkheid te kunnen stellen. Daarnaast moet de aannemer kunnen beschikken over gegevens om de haalbaarheid en de gevolgen van deze eis in te kunnen schatten. In het bemalingsplan moet de aannemer het te verwachten waterbezwaar aangeven. Door middel van bemalingsplan krijgt de opdrachtgever inzicht in de wijze waarop de aannemer aan de eisen denkt te gaan voldoen. 21.15 BIJBEHORENDE VERPLICHTINGEN, BEMALINGEN 21.15.01 Meten en registreren van onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater 01 De volgende eisen worden gesteld aan het meten en registreren van de ontrokken en geloosde hoeveelheden grondwater:...... 02 De aannemer verstrekt wekelijks een overzicht van de onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater. 03 Het overzicht bevat ten minste gegevens over de situering, de datum en de hoeveelheden. @ @ De in lid 01 vermelde eisen afstemmen op het monitoringsplan en de voorwaarden uit vergunningen. Toelichting op het nieuwe artikel: Met behulp van het nieuw toegevoegde artikel 21.05.01 van de RAW-Catalogus met bepalingen kunnen eisen aan de wijze van het meten en het registreren van onttrokken en geloosde hoeveelheden grondwater en eisen aan het verstekken van deze informatie in het bestek worden vermeld. De wijze van meten en de wijze van registeren moeten zijn afgestemd op het monitoringsplan, voorwaarden uit vergunningen en op eisen van de Belastingdienst. Pagina 16 van 16