VOORBLAD STEUNBETUIGING De tekst van de steunbetuiging bestaat uit: De tekst van de steunbetuiging (blad 1). De tekst van de steunbetuiging is definitief, dit is de tekst waar 20 april de handtekeningen onder worden geplaatst. Handtekeningen bladen. De handtekeningenbladen worden nog opgemaakt met logo s en namen van de verantwoordelijke wethouders. In de week van 10 april willen we de handtekeningen alvast gaan verzamelen. Hierover ontvangen jullie nog bericht. Bijlage met toelichting en kaart. De inhoud van de bijlage staat in hoofdlijn vast. Tot uiterlijk 23 maart kunnen opmerkingen op de kaart worden aangeleverd, zodat ze nog verwerkt kunnen worden voor de definitieve ondertekening.
S T E U N B E T U I G I N G UNESCO WERELDERFGOED NOMINATIE NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE ALS UITBREIDING VAN DE STELLING VAN AMSTERDAM Samenwerkende partijen in het gebied van de Nieuwe Hollandse Waterlinie verenigd in de regionale samenwerkingsverbanden Pact van Loevestein, Pact van Ruigenhoek i.o. en Gooi en Vechtstreek ondersteunen de nominatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie als uitbreiding van het bestaande werelderfgoed de Stelling van Amsterdam voor het verkrijgen van de UNESCO werelderfgoedstatus in juni 2019. De Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam zijn erfgoed van wereldniveau. De twee waterlinies vertellen het verhaal van de strategische inzet van water bij de verdediging van Nederland. De linies zijn uniek en verdienen het om behouden te blijven voor volgende generaties. Vanuit militair-historisch perspectief is de Stelling van Amsterdam het ultieme sluitstuk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De uitbreiding van de Unesco werelderfgoedstatus van de Stelling van Amsterdam met de Nieuwe Hollandse Waterlinie maakt het verhaal van dit bijzondere erfgoed compleet. De partijen verenigd binnen het Pact van Loevestein, Pact van Ruigenhoek i.o. en Gooi en Vechtstreek hechten grote waarde aan behoud en versterking van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het behalen van de werelderfgoedstatus in 2019 als uitbreiding van de Stelling van Amsterdam is een bevestiging en erkenning van de outstanding universal value van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en een bekroning van de inspanningen die we hiervoor hebben gedaan. De Unesco werelderfgoedstatus versterkt het behoud en de ontwikkeling van de Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie tezamen. Het biedt daarnaast economische maatschappelijke kansen om meer (internationale) bezoekers naar het gebied te trekken, de exploitatie te bestendigen en de beleving te vergroten. Met deze steunbetuiging bevestigen wij ons nu en in de toekomst naar vermogen in te zetten om de uitzonderlijke universele waarde van dit toekomstig werelderfgoed te beschermen, te ontwikkelen en uit te dragen. We zetten ons om in aantasting tegen te gaan, de linie te beschermen en om deze zichtbaar, beleefbaar en toegankelijk te maken. Utrecht, 20 april 2017 2
Handtekeningen bladen MET LOGO S VAN ALLE PARTNERS VAN: PACT VAN LOEVESTEIN Het Pact van Loevestein is een samenwerkingsverband van de gemeenten Culemborg, Geldermalsen, Gorinchem, Leerdam, Lingewaal, Lingewaard, Tiel, Vianen, Werkendam, Woudrichem en Zaltbommel, Waterschap Riverenland, Staatsbosbeheer, Brabants Landschap en de provincies Gelderland en Noord-Brabant. De samenwerking betreft het behoud en de ontwikkeling van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in het gebied ten zuiden van de Lek tot aan de Biesbosch, inclusief de exclaves Fort Pannerden in de gemeente Lingewaard en het inundatiekanaal in de gemeente Tiel. PACT VAN RUIGENHOEK I.O. Het Pact van Ruigenhoek (i.o.) is een samenwerking tussen de Utrechtse partners. Zij hebben besloten om in 2017 een nieuwe overeenkomst te sluiten, waarin is vastgelegd wat de uitgangspunten en ambities zijn en leggen het accent op integrale gebiedsontwikkeling om zo de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam (bestaand Werelderfgoed) nog beter op de kaart te zetten en nieuwe partners te enthousiasmeren en mobiliseren. GOOI EN VECHTSTREEK In Gooi en Vechtstreek werken de Nieuwe Hollandse Waterlinie gemeenten Gooise Meren, Hilversum, Weesp, Wijdemeren, het waterschap AGV, Natuurmonumenten en de provincie samen om de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie in de regio te behouden, te ontwikkelen en beter bekend te maken. 3
BIJLAGE Nominatiedossier inclusief managementplan Om de voordracht van de Nieuwe Hollandse Waterlinie te effectueren vraagt de Werelderfgoed Commissie om een nominatiedossier inclusief een managementplan. Nominatiedossier Een nominatiedossier bestaat uit een zorgvuldige beschrijving van het toekomstige werelderfgoed. Dit deel van het nominatiedossier is een statisch document en vormt de basis van de inschrijving in het werelderfgoedregister. Het dossier bevat de verantwoording waarom het betreffende erfgoed wereldwijd uniek is en daarmee een plek op de werelderfgoedlijst verdiend. De uniciteit van het erfgoed wordt vastgelegd in de Statement of Outstanding Universal Value. Het dossier bevat verder de exacte begrenzing van het toekomstige werelderfgoed. Ook wordt de mate van authenticiteit en integriteit van het erfgoed beschreven, waarmee wordt aangetoond dat het erfgoed voldoende compleet is en dat het systeem van de Nieuwe Hollandse Waterlinie nog herkenbaar en beleefbaar is. Statement of Outstanding Universal Value Centraal in het nominatiedossier staat de Statement of Outstanding Universal Value (SOUV). De Statement of Outstanding Universal Value sluit aan bij de inschrijving van de Stelling van Amsterdam en geeft de toegevoegde waarde van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ten opzichte van de Stelling van Amsterdam aan. Op basis van dit statement is het nominatiedossier en het managementplan verder uitgewerkt. In het statement worden drie kernkwaliteiten genoemd: het strategisch landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, het watermanagementsysteem dat hiervoor wordt ingezet en de strategisch gepositioneerde militaire werken die er onlosmakelijk mee verbonden zijn. Begrenzing Een belangrijk onderdeel van het nominatiedossier is de begrenzing van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De begrenzing geeft aan welke gebieden, structuren en elementen onderdeel uit gaan maken van het werelderfgoed. De begrenzing is tot stand gekomen in samenspraak met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het programmabureau Stelling van Amsterdam, het programmabureau Nieuwe Hollandse Waterlinie, de betrokken overheden en andere partners. Het uitgangspunt van de begrenzing is dat alle onderdelen die deel uitmaken van de drie kernkwaliteiten strategisch landschap, watermanagementsysteem en militaire werken, volledig tot het werelderfgoed gaan behoren (zie kaart op de volgende twee pagina s). 4
ALKMAAR BEEMSTER CASTRICUM BEGRENZING NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE EDAM-VOLENDAM UITGEEST HEEMSKERK VOORSTEL BEGRENZING NHW WORMERLAND BEVERWIJK van UNESCO af van begrenzing Noord-Holland erbij ZAANSTAD WATERLAND VELSEN UNESCO GEMEENTEGRENS FORT HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE HAARLEM VERBODEN KRING AMSTERDAM 0 10 km DIEMEN AMSTERDAM HAARLEMMERMEER WEESP OUDER-AMSTEL GOOISE MEREN AALSMEER UITHOORN DE RONDE VENEN WIJDEMEREN HILVERSUM STICHTSE VECHT DE BILT UTRECHT BUNNIK NIEUWEGEIN HOUTEN WIJK BIJ DUURSTEDE VIANEN CULEMBORG LEERDAM GELDERMALSEN TIEL LINGEWAAL GORINCHEM WOUDRICHEM ZALTBOMMEL WERKENDAM AFDELING FYSIEKE LEEFOMGEVING, TEAM GIS ONDERGROND: 2017, DIENST VOOR HET KADASTER EN OPENBARE REGISTERS, APELDOORN / 13-02-17 / 2015GPU00126 Figuur 1: Overzichtskaart begrenzing Nieuwe Hollandse Waterlinie 5
BEGRENZING NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE FORT PANNERDEN VOORSTEL BEGRENZING NHW NHW IN PROVINCIALE VERORDENING GEMEENTEGRENS FORT VERBODEN KRING 0 500 m AFDELING FYSIEKE LEEFOMGEVING, TEAM GIS ONDERGROND: 2017, DIENST VOOR HET KADASTER EN OPENBARE REGISTERS, APELDOORN / 10-02-17 / 2015GPU00128 Figuur 2: Uitsnede begrenzing Pannerden, onderdeel Nieuwe Hollandse Waterlinie 6
De argumentatie om te kiezen voor het compleet opnemen van alle onderdelen is: De inundatiepolders maken integraal onderdeel uit van het systeem, omdat inundatie zo n essentieel kenmerk is van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (verdediging door onderwaterzetting). In de Nieuwe Hollandse Waterlinie is sprake van complete en gave inundatiekommen die het totale verhaal kunnen vertellen. Het is een toegevoegde waarde ten opzichte van het verhaal van de Stelling van Amsterdam. De begrenzing van het werelderfgoed sluit met het opnemen van de inundatiegebieden nagenoeg aan bij de begrenzing van het (Rijks)Besluit Algemene Regels Ruimtelijke Ordening (BARRO) en de provinciale verordeningen. Met de keuze om de inundatiegebieden als onderdeel mee te nemen ontstaat voor alle betrokken partijen een herkenbare grens, die voldoende bescherming biedt om het erfgoed duurzaam in stand te houden volgens de richtlijnen van UNESCO. De complete maat en schaal van het systeem blijft herkenbaar en beleefbaar. Alle onderdelen worden beschermd door bestaand beleid (waaronder het Erfgoedwet, het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) en provinciale en gemeentelijke verordeningen). Daarbovenop zijn in een deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie de kernwaarden en kernkwaliteiten van het gebied nauwgezet omschreven en als zodanig beschermd in (paraplu)bestemmingsplannen. Extra bescherming binnen en buiten de Nieuwe Hollandse Waterlinie wordt daarom niet noodzakelijk en effectief geacht. Grootschalige transformaties zijn niet (rechtstreeks) mogelijk. Daarnaast worden aan ruimtelijke ontwikkelingen kwaliteitseisen gesteld, waarbij bij nieuwe ontwikkelingen rekening gehouden moet worden met de kernkwaliteiten van het landschap. Voor grootschalige transformaties geldt het bestaande Nederlandse afwegingskader, waarbij alle belangen (waaronder de cultuurhistorische waarde van de Linie) integraal worden afgewogen. Ook wordt de bescherming van het Nederlandse Werelderfgoed geborgd door een artikel in de omgevingswet. 7
Managementplan In het managementplan staat hoe de instandhouding van de Nieuwe Hollandse Waterlinie is geregeld. Het managementplan is een dynamisch document dat elke tien jaar wordt herzien. Het managementplan bestaat uit drie pijlers: beschermen, ontwikkelen en uitdragen. Het managementplan beschrijft op welke manier partijen richting geven aan de drie pijlers, waarbij de bescherming van de Outstanding Universal Value centraal staat. Het gaat ook over het ontwikkelen van het levend landschap op een UNESCO-proof manier. Rollen en verantwoordelijkheden Een belangrijk onderdeel van het management plan is de beschrijving van organisatiestructuur en de rollen en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen. De Nieuwe Hollandse Waterlinie beslaat een groot gebied waar een veelheid aan stakeholders en andere partijen betrokken zijn. Al deze partijen spelen een rol bij het beschermen, ontwikkelen, beleven en uitdragen van de site. Hiermee wordt bedoeld het zichtbaar, beleefbaar en toegankelijk maken van de waterlinie, aantasting te voorkomen en de linie te beschermen en het uitdragen van de unieke waarden van de linie, zodat deze bekend zijn en gewaardeerd worden door een breed publiek. De waterlinie in hoofden en harten. Het managementplan is in samenspraak met de overheden, eigenaren, exploitanten en andere belanghebbenden opgesteld. In het managementplan is opgenomen dat alle partners hun eigen verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van de bescherming, het beheer en de ontwikkeling. Daarnaast werken partijen ook samen aan deze onderwerpen en aan de beleving en recreatieve benutting van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De provincies Noord-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant zijn gezamenlijk de siteholder van het toekomstige werelderfgoed. Zij vervullen een overkoepelende rol en werken faciliterend naar overheden, eigenaren en gebruikers. De siteholder is geen uitvoerder en neemt geen bevoegd gezag taken over. Koepel Omdat de Nieuwe Hollandse Waterlinie als uitbreiding van de Stelling van Amsterdam wordt ingediend wordt een zogenaamd koepel managementplan opgesteld. Deze koepel legt de verbinding tussen het reeds bestaande managementplan van de Stelling van Amsterdam met die van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. 8