1 WWW.UWNOTARIS.NL Van Ee & De Jonge notariaat, estate planning, mediation Willemsplantsoen 12, 3511 LB Utrecht Postbus 19200, 3501 DE Utrecht T 030-2314133 F 030-2334271 vraaghet@uwnotaris.nl www.uwnotaris.nl U heeft nu een document gedownload. Wij adviseren om dit document eerst op te slaan op uw harde schijf om het later rustig te kunnen lezen. Opslaan gaat met de knop "kopie opslaan", maak een map aan "uwnotaris", opslaan. ECHTSCHEIDINGSBEMIDDELING Algemene informatie over echtscheidingsbemiddeling. 1. Echtscheiding Echtscheiding grijpt diep in het leven van de echtgenoten. In de praktijk blijkt dat het echtscheidingsproces vaak zo dramatisch is, dat beide partijen of tenminste een van hen daarbij schade oplopen. Vooral voor kinderen blijken de gevolgen groot en die kunnen een nadelige invloed op hun gehele verdere leven hebben. In een echtscheidingprocedure die voor de rechtbank wordt gevoerd blijkt vaak dat partijen, soms ongewild, toch tegenover elkaar komen te staan. De advocaten in deze procedures behartigen de belangen van hun cliënt, zoals deze zijn belangen ziet, en het gevolg is een pijnlijke procedure die alleen verliezers kent. 2. Echtscheidingsbemiddeling Om dit te voorkomen bestaat sedert een aantal jaren echtscheidingsbemiddeling. In echtscheidingsbemiddeling wordt onder leiding van een bemiddelaar (de mediator) door partijen geprobeerd een oplossing te bereiken. Deze oplossing bestaat niet uit het eerst tegenover elkaar zetten van de standpunten en dan onderhandelen tot op het bot, maar uit een serie gesprekken waarin partijen proberen een werkbare oplossing te bereiken voor wat natuurlijk toch een hevig emotioneel conflict is. Het gaat in echtscheidingsbemiddeling weliswaar in hoofdzaak om de zakelijke kanten van het conflict, maar in het proces van de bemiddeling zijn emoties niet uit te sluiten. Mensen reageren altijd emotioneel op elkaar en dat is zeker het geval bij mensen in een echtscheidingsprocedure. Dat is goed, want zonder dat kan geen resultaat worden bereikt dat stand houdt.
2 Echtscheidingsbemiddeling is geen relatietherapie. De bemiddelaar is deskundig op het terrein van de bemiddeling bij echtscheiding en niet op dat van relatietherapie. Zodra blijkt dat partijen het toch samen verder willen proberen houdt zijn taak op. Datzelfde geldt als de problemen zo hoog oplopen dat een rationele benadering niet langer mogelijk is. Echtscheiding is niet het enige resultaat dat bij echtscheidingsbemiddeling bestaat. Denkbaar is dat scheiding van tafel en bed wordt afgesproken of dat partijen besluiten om wel afzonderlijk te gaan wonen en het resultaat van een eventuele echtscheiding vast te leggen, maar dat het huwelijk vooralsnog in stand blijft. 2a. Houding van partijen Het hele proces van echtscheidingsbemiddeling veronderstelt dat partijen bereid zijn met elkaar over hun moeilijkheden te praten. Zonder deze principiële bereidheid is het proces tevoren al tot mislukken gedoemd. De gesprekken in echtscheidingbemiddeling worden gevoerd onder de leiding van een bemiddelaar die niet alleen mediator is, maar ook nog eens gespecialiseerd is in de specifieke problemen van echtscheiding en de bemiddeling daarin. En problemen zijn er volop zoals u weet. Deze komen in de gesprekken aan de orde. Een belangrijk kenmerk van bemiddeling is de vrijwilligheid. Indien een van partijen meent dat verder voortgaan geen zin heeft en opstapt, eindigt de bemiddeling en gaat de gewone procedure beginnen met alle gevolgen daarvan. Opstappen en de bemiddeling beëindigen is dus erg ingrijpend. Uit de mediation stappen gebeurt in het bijzijn van de andere partij en de mediator. 3. De persoon van de bemiddelaar Bemiddeling stelt ook bijzondere eisen aan de mediator. Hij of zij is geen rechter en beslist niet voor u. Dat doet u zelf. De bemiddelaar is onpartijdig en onafhankelijk. Dit wil zeggen dat de bemiddelaar niet partij kan en mag kiezen voor één van beide partijen en dat hij opereert onafhankelijk van wat partijen willen. De bemiddelaar neemt geen opdracht aan van één van partijen. Hij is alleen werkzaam in het belang van beiden. Dit brengt mee dat contact tussen één partij en de bemiddelaar buiten aanwezigheid van de andere partij niet mogelijk is, althans erg onwenselijk is. Dat geldt dus ook voor telefoongesprekken, brieven en bezoeken aan de bemiddelaar door één partij buiten de ander om. Alle besprekingen zijn gezamenlijk en de verslaglegging en alle correspondentie wordt door de bemiddelaar gelijkluidend aan de beide partijen toegezonden. Als notaris is mijn positie als bemiddelaar enigszins bijzonder. U kent mij vaak als notaris, de professional die oplossingen verzint voor problemen. In dit geval is dat anders. Ik ben niet in de eerste plaats notaris, ik ben bemiddelaar. 4. De gang van zaken Indien de beide partners/echtgenoten gezamenlijk beslissen om de bemiddeling te proberen treedt het volgende scenario in werking:
3 a. er wordt een eerste oriënterend gesprek gevoerd; b. er wordt een bemiddelingsovereenkomst opgemaakt; c. partijen verschaffen ieder verdere informatie; d. er komt een aantal bemiddelingsgesprekken; e. er wordt een overeenkomst opgemaakt; f. de echtscheiding wordt geregeld; g. de verdeling vindt plaats. Ik geeft hierbij de volgende korte toelichting. ad a. Het oriënterend gesprek heeft als doel om de mogelijkheden en onmogelijkheden van echtscheidingbemiddeling door te nemen. Verder komt aan de orde wat de rol van de bemiddelaar precies is, wat u van hem mag verwachten, maar ook wat hij van u verwacht. ad b. De bemiddelingsovereenkomst houdt een aantal afspraken in over de gang van zaken, gedrag van partijen en van de bemiddelaar, geheimhouding, gevolgen van mislukken, de kosten en dergelijke. ad c. Om de problemen te kunnen inventariseren is informatie nodig. Deze bestaat uit persoonlijke informatie: namen, adres en andere basisinformatie, maar ook over waar het huwelijk is gesloten, de kinderen en dergelijke. Daarnaast is zakelijke informatie nodig: over het huwelijksgoederenregiem, het vermogen, fiscale vragen, pensioenen en wat dies meer zij. ad d. Het hart van de zaak zijn de gesprekken. Deze duren meestal 1,5 uur per keer. In deze gesprekken worden onder leiding van de bemiddelaar de problemen verkend en wordt geprobeerd oplossingen te bedenken. De bemiddelaar speelt daar in meer de rol van verkeersagent. Partijen zelf kennen hun problemen het beste en moeten dus ook in staat zijn om een oplossing te bedenken. Het aantal gesprekken is afhankelijk van partijen zelf. Normaal mag verwacht worden dat met drie à vier gesprekken er zicht op een regeling moet zijn. ad e. Als voor alle problemen een regeling is getroffen wordt het resultaat vastgelegd in een overeenkomst, ook wel convenant genoemd. Dit is een notariële akte die vastlegt wat partijen hebben afgesproken. Deze akte is de basis van de latere uitvoering van de verdeling en van de verdere regelingen, bijvoorbeeld over alimentatie en de regeling met kinderen. ad f. Met het sluiten van het convenant wordt de weg vrijgemaakt voor een echtscheiding in der minne. Voor het bereiken van de echtscheiding zijn er tegenwoordig twee methodes. De eerste is die via de rechtbank. Door een advocaat van uw keuze zal een echtscheidingsverzoek, eenzijdig of op gemeenschappelijk verzoek, op basis van het convenant worden ingediend. De echtscheiding zelf is dan nog maar een hamerstuk. Uit de notariële akte die het convenant bevat blijkt immers dat u het over alle gevolgen van de echtscheiding eens bent geworden. De beschikking tot echtscheiding kan ongeveer zes weken na de indiening verwacht worden en kan dan worden ingeschreven in de registers van de Burgerlijke Stand van de plaats waar u bent gehuwd. Pas met deze inschrijving is de echtscheiding een feit. De tweede methode ("flitsscheiding") houdt in dat het huwelijk eerst wordt omgezet in een geregistreerd partnerschap. Dat gebeurt bij de burgerlijke stand van de gemeente waar u woont. Daarna wordt dit geregistreerd partnerschap ontbonden door overlegging van het
4 scheidingsconvenant dat door de notaris/mediator is mede ondertekend. Deze methode kost minder tijd en minder geld. ad g. Na de scheiding volgt meestal nog de boedelverdeling op basis van het convenant. Omdat u het daarover ook al tevoren eens bent geworden, kunnen hierover geen problemen meer rijzen. De verdere uitvoering, zoals alimentatie, regeling kinderen en dergelijke, is een duurovereenkomst die door partijen moet worden nagekomen zoals is overeengekomen. Alleen wijziging van de omstandigheden kan aanleiding geven tot verandering van de afspraken. Dit kan wederom door bemiddeling geschieden. 5. Problemen onderweg Partijen mogen niet verwachten dat de echtscheidingsbemiddeling een gladjes verlopend proces is. Echtscheiding is diep ingrijpend en in de loop van de bemiddeling zullen er dus veel momenten zijn waarop emoties een rol spelen of dat een van beiden zich afvraagt waaraan hij is begonnen. Hier geldt een beroemd gezegde van Willem de Zwijger: "Het is niet nodig te hopen om te beginnen, noch te slagen om vol te houden". Wie de moed opgeeft verliest het uitzicht op een resultaat dat mogelijkerwijs veel beter kan zijn dan anders, in een rechtbankprocedure, het geval zal zijn. Echtscheidingsbemiddeling is vrijwillig. Ieder van partijen kan het bijltje er bij neergooien. Dit kan soms de beste oplossing zijn, maar al te snel de moed laten zakken levert niets op. 6. Wat als? a. Wat als u vindt dat de bemiddelaar niet onpartijdig is, of als u zich niet correct behandeld voelt: zeg het tegen hem of haar en waarom. Alleen openheid helpt. b. Wat als u vindt dat de wederpartij volstrekt onmogelijk is: zeg dat. Alleen openheid helpt. c. Wat als u vindt dat u niet verder kan, omdat u de bodem van uw mogelijkheden heeft bereikt: zeg dat. Alleen openheid helpt. d. Wat als u blij bent met een toegeven van de wederpartij maar dat niet ver genoeg vindt gaan: Zeg dat u blij bent met de wel gedane toezegging. e. Wat als u vindt dat de wederpartij een mogelijkheid die u wel ziet achterhoudt: zeg dat. f. Wat als de wederpartij een mogelijkheid noemt die er wel is, maar die u eigenlijk niet wenst: zeg dat en wees eerlijk. g. Wat als u het proces van echtscheidingsbemiddeling eigenlijk verafschuwt maar geen betere oplossing weet: zeg dat en wees eerlijk, het alternatief is wellicht nog erger. Kortom, openheid en eerlijkheid duren het langst en een goede bemiddelaar komt er achter, maar helpt er ook bij. 7. Slot Echtscheiding is niet iets wat de echtgenoten zich voorstellen op hun trouwdag. Het is niet iets wat ze graag willen. Toch komt het vaak voor dat blijkt dat twee goedwillende verstandige mensen beter niet kunnen samenblijven in een huwelijk, om welke reden dan ook of door wat voor oorzaak dan ook, zelfs als die naar de mening van de één gelegen is bij de ander.
5 Echtscheidingbemiddeling is ervoor om de problemen op een verstandige manier zelf op te lossen. De bemiddelaar helpt daarbij naar vermogen, maar partijen doen het zelf. De bemiddelaar kan ook alleen maar mensen helpen die zichzelf helpen. Echtscheidingsbemiddeling is geen trukendoos of grabbelton waar je naar believen een oplossing uit haalt. Echtscheidingsbemiddeling is een proces waarin mensen hun problemen leren hanteren; het is een diep ingrijpend proces dat geen garantie biedt voor succes of resultaat. Het is een proces waarvan partijen na afloop hopelijk kunnen zeggen dat het, ondanks alles, de moeite waard is geweest.