GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR SYLLABUS KONINKLIJKE VERENIGING VAN BELGISCHE GASVAKLIEDEN VERSIE 01 JANUARI 2007
GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR - VOORWOORD VOORWOORD Deze syllabus bevat ENKEL de onderwerpen die geacht worden gekend te zijn voor de eindbeoordeling met het oog op het bekomen van het attest dat vereist is voor het aanvragen van het habilitatienummer als aardgasinstallateur. Het staat het opleidingsinstituut vrij om, voor zover dit mogelijk is binnen het afgesproken tijdsbestek, nog aanvullende onderwerpen over gastoepassingen te behandelen en/of de theorie aan te vullen met praktijkoefeningen. Deze versie is gebaseerd op de Belgische norm NBN D51-003 (4 de uitgave 2004) "Binnenleidingen voor aardgas en plaatsing van de verbruikstoestellen Algemene bepalingen"; aangevuld met de norm NBN B61-002 "Centrale verwarmingsketels met een nominaal vermogen kleiner dan 70 kw Voorschriften voor hun opstellingsruimte, luchttoevoer en rookafvoer". Waar nodig wordt ook gebruik gemaakt van de normen NBN D51-004 en NBN B61-001. Meer bepaald dienen de specifiek bepalingen van de norm NBN B61-002 (de opstellingsruimte, de brandveiligheid, de ventilatie van het opstellingslokaal en de uitvoering van het aansluit- en afvoerkanaal voor de verbrandingsproducten) gevolgd wanneer het opgestelde toestel een centrale verwarmingsinstallatie betreft met een nominaal vermogen kleiner dan 70 kw. In het bijzonder zijn de bepalingen van de norm NBN B61-002, voor wat betreft de te gebruiken materialen voor aansluit- en afvoerkanalen, geldig voor alle gasverbruikstoestellen. De installateur moet de bepalingen van deze normen begrijpen, daartoe worden een aantal basisbegrippen toegelicht. Hij moet ook de numerische gegevens die bij de bepalingen van de norm horen kunnen terugvinden en toepassen tabellen en grafieken. Bij sommige hoofdstukken zijn één of meer bijlagen ter informatie voorzien. Voor een meer uitgebreide en gedetailleerde informatie verwijzen we naar het "Handboek van de aardgastoepassingen" uitgegeven door K.V.B.G., naar de regelmatig door deze organisatie uitgegeven technische informatiebladen INFORGAS, naar de Technische Dossiers van de normen NBN D51-003 en NBN B61-002, en naar de FAQ's (Frequent Asked Questions veel gestelde vragen) op de website "www.aardgas.be". ooooo II
GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR - VOORWOORD BELGISCHE EN EUROPESE NORMEN De Belgische norm NBN D51-003 omvat door gedateerde en ongedateerde verwijzingen, beschikkingen van andere uitgaven. Deze normverwijzingen heeft men aangehaald op de geschikte plaatsen in de tekst en de uitgaven heeft men hierna vermeld. Voor gedateerde verwijzingen zijn later uitgegeven wijzigingen of herzieningen van enige van deze uitgaven enkel van toepassing indien men ernaar verwezen heeft door wijziging of herziening. Voor ongedateerde verwijzingen is de laatste editie van de uitgave waarnaar is verwezen van toepassing (inbegrepen de wijzigingen). ISO 7-1, Pipe threads where pressure-tight joints are made on the threads Part 1: Dimensions, tolerances and designation. NBN EN ISO 228-1, Niet-afdichtende pijpschroefdraad Deel 1: Afmetingen, toleranties en aanduiding. NBN A25-103, Stalen buizen voor courant gebruik Schroefbare buizen. NBN A25-104, Stalen buizen voor courant gebruik Buizen met gladde uiteinden, niet schroefbaar. NBN B61-001, Stookplaatsen en schoorstenen. NBN B61-002, Centrale verwarmingsketels met een nominaal vermogen kleiner dan 70 kw Voorschriften voor hun opstellingsruimte, luchttoevoer en rookafvoer. NBN CR 1749, Europees schema voor de indeling van gastoestellen volgens de methode van de afvoer van de verbrandingsgassen (typen). NBN D04-002, Slangen met mechanische opzetstukken, bestemd voor het aansluiten van huishoudelijke gastoestellen, gevoed met gas lichter dan lucht, verdeeld door leidingen, met een maximale druk van 200 mbar, 2de uitgave, 1992. NBN D04-002, Elastomeren slangen met mechanische opzetstukken, bestemd voor het aansluiten van verplaatsbare huishoudelijke kooktoestellen gevoed met gas lichter dan lucht verdeeld door leidingen, met een maximale druk van 200 mbar, 3de uitgave, 2003. NBN D51-004, Installaties voor brandbaar gas lichter dan lucht, verdeeld door leidingen Bijzondere installaties. NBN E29-002, Pijpleidingen Nominale diameter, drukken en temperaturen Definities en symbolen. NBN EN 331, Met de hand bediende kogelkranen en plugkranen met gesloten bodem voor gasinstallaties in gebouwen. NBN EN 437, Proefgassen Proefdrukken Toestelcategorieën. NBN EN 559, Apparatuur voor autogeenlassen Rubberslangen voor gebruik bij lassen, snijden en verwante processen. III
GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR - VOORWOORD NBN EN 676, Met gas gestookte ventilatorbranders. NBN EN 682, Afdichtingen van elastomeer Materiaaleisen voor afdichtingen van verbindingen in buizen en hulpstukken voor gas en vloeibare koolwaterstoffen. NBN EN 751-1, Afdichtingsmiddelen voor schroefdraadverbindingen in contact met gassen van de 1 ste, 2 de en 3 de familie en met heet water Deel 1: anaërobe afdichtingsmiddelen. NBN EN 751-2, Afdichtingsmiddelen voor schroefdraadverbindingen in contact met gassen van de 1 ste, 2 de en 3 de familie en met heet water Deel 2: niet-uithardende afdichtingsmiddelen. NBN EN 751-3, Afdichtingsmiddelen voor schroefdraadverbindingen in contact met gassen van de 1 ste, 2 de en 3 de familie en met heet water Deel 3: niet gesinterde PTFE banden. NBN EN 1057, Koper en koperlegeringen Naadloze, koperen buizen voor gas- en waterleidingen in sanitaire en verwarmingstoepassingen. NBN EN 1254-1, Koper en koperlegeringen Hulpstukken Deel 1: Hulpstukken met uiteinden voor capillaire of hardsoldeerverbindingen aan koperen buizen. NBN EN 1254-4, Koper en koperlegeringen Hulpstukken Deel 4:Hulpstukken voor het verbinden van capillaire soldeerverbindingen of knelverbindingen met andere verbindingstypes. NBN EN 1443, Schoorstenen Algemene eisen. NBN EN 1555-2, Kunststofleidingsystemen voor de verdeling van gasbrandstoffen Polyethyleen (PE) Deel 2: Buizen. NBN EN 1555-3, Kunststofleidingsystemen voor de verdeling van gasbrandstoffen Polyethyleen (PE) Deel 3: Hulpstukken. NBN EN 1775, Gasvoorziening Gasleidingen in gebouwen Maximale werkdruk tot 5 bar Functionele aanbevelingen. NBN EN 10208-1, Stalen buizen voor leidingen voor brandbare vloeistoffen Technische leveringsvoorwaarden Deel 1: Buizen van klasse A. NBN EN 10240, Inwendige en/of uitwendige beschermende deklagen voor stalen buizen Specificaties voor dompelverzinkte deklagen aangebracht in geautomatiseerde installaties. NBN EN 10242, Smeedbaar gietijzeren pijpfittings met schroefdraad. NBN EN 12068, Kathodische bescherming Uitwendige organische bekleding voor de bescherming tegen corrosie van in de bodem of in het water gelegde stalen buisleidingen die samen met de kathodische bescherming worden gebruikt Wikkelbanden en krimpbare materialen. NBN EN 13384-1, Schoorstenen Thermische en dynamische berekeningsmethoden Deel 1: Schoorstenen die op één enkel toestel zijn aangesloten. IV
GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR - VOORWOORD NBN EN 13384-2, Schoorstenen - Thermische en dynamische berekeningsmethoden Deel 2: Schoorstenen die op meer dan één verwarmingstoestel zijn aangesloten. NBN 13502, Schoorstenen Eisen en beproevingen voor keramische aansluitingen. NBN EN 14291, Schuimvormende oplossingen voor lekdetectie op gasinstallaties. NBN F 31-001, Beklede elektroden voor het booglassen Symbolisatie voor identificatie Beproevingsmethoden Specificaties. NBN F 31-002, Beklede elektroden Bepaling van de verschillende rendementen en van de neersmeltcoëfficiënt. NBN F 31-004, Lassen Niet-draadgetrokken toevoegmetalen Lengten en tolerantie. NBN F 31-005, Lassen Draadgetrokken toevoegmetalen, geleverd in rechte lengten Lengten en tolerantie. NBN F 31-006, Lassen Elektroden voor het lassen van zachte stalen en hoogwaardige zwakgelegeerde stalen Lengten en tolerantie. NBN F 31-010, Lassen Draden voor het booglassen van zacht staal, met onbeklede draadelektrode en beschermd gas Afmetingen van de draden, spoelen, kransen en kronen. NBN F 31-011, Lassen Beklede elektroden bestemd voor het booglassen met de hand van gietijzer Symbolische voorstelling. NBN F 31-012, Lassen Beklede elektroden voor het booglassen van kruipvrije stalen Symbolencode voor identificatie. NBN F 31-013, Lassen Beklede elektroden voor het handbooglassen van roestvrije stalen en andere gelijksoortige gelegeerde stalen Symbolencode voor identificatie. NBN S21-207, Brandbeveiliging in de gebouwen Hoge gebouwen Thermische en aëraulische uitrustingen. NBN T42-011, Polyethyleen en leidingsystemen Richtlijnen voor de opleiding, kwalificatie en herkeuring van lassers voor stuik-, mof- en elektrolas. De lijst van de door het NBN (Belgisch Normalisatieinstituut) gepubliceerde normen kan geraadpleegd worden op internet: www.nbn.be ; de teksten (op papier en in digitale vorm) kunnen aangekocht bij: Belgisch Normalisatieinstituut (NBN) - Brabançonnelaan 29-1000 Brussel (duidelijk uw naam, de juiste titel en het publicatiejaar van de norm opgeven) ooooo V
GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR - VOORWOORD TOEPASSINGSGEBIED VAN DE NORMEN LEIDINGEN De norm NBN EN 1775 ("Gasvoorziening Gasleidingen in gebouwen Maximale werkdruk tot 5 bar Functionele aanbevelingen) bevat de minimum veiligheidseisen voor leidingen geplaatst in gebouwen. Ieder land van de EU mag in principe geen eisen stellen die minder streng zijn dan die van de norm EN 1775. Ze mogen wel aangevuld worden met eigen specifieke bepalingen. In België gebeurt dit door publicatie van de normen NBN D51-003 en NBN D51-004. DN 50 > DN 50 NBN D51-004 Ingegraven en niet ingegraven leidingen (staal, koper,pe ) NBN D51-003 Niet ingegraven leidingen (staal, koper) Toestellen Luchttoevoer Afvoer verbrandindsproducten 100 mbar 100 mbar 15 bar VI
GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR - VOORWOORD INSTALLATIE VAN VERBRUIKSTOESTELLEN NBN D51-003 Technische- en veiligheidseisen voor open en gesloten gastoestellen voor wat betreft: - de toevoer van verbrandingslucht; - de afvoer van de verbrandingsproducten; - de ventilatie van de opstellingsruimte. < 70 kw 70 kw NBN B61-001 Stookplaatsen en schoorstenen. Luchttoevoer en Afvoer verbrandindsproducten. Bouwkundige eisen. NBN B61-002 Centrale verwarmingsketels met een nominaal vermogen kleiner dan 70 kw. Voorschriften voor hun opstellingsruimte, luchttoevoer en rookafvoer. VII
GEHABILITEERD AARDGASINSTALLATEUR - VOORWOORD INHOUD VAN DE HOOFDSTUKKEN Deze syllabus is ingedeeld in vijf hoofdstukken. Elk hoofdstuk heeft een afzonderlijke nummering van de bladzijden. Bovenaan elke bladzijde staat een verwijzing naar het betreffende hoofdstuk. HOOFDSTUK I HOOFDSTUK II BIJLAGE A BIJLAGE B BIJLAGE C HOOFDSTUK III BIJLAGE HOOFDSTUK IV BIJLAGE A BIJLAGE B BIJLAGE C BIJLAGE D HOOFDSTUK V BIJLAGE A BIJLAGE B Inleiding De binnenleiding voor lage druk Voorbeelden van berekenen van een lagedrukbinnenleiding Bepalen van de diameter van de leiding voor één verbruikstoestel Uurdebieten aardgas Huishoudelijke gasverbruikstoestellen HR+ / HR TOP Afvoer van de verbrandingsproducten, toevoer van verbrandingslucht en ventilatie van de opstellingsruimten van de open gastoestellen Gasverbruikstoestellen toegelaten in België Plaats van de uitmonding van afvoerkanalen van toestellen type B Afvoerkanalen met natuurlijke trek Dimensioneren van het afvoerkanaal van de verbrandingsproducten Afvoer van de verbrandingsproducten en toevoer van verbrandingslucht van de gesloten gastoestellen Berekening van de verdunningsfactor Uitmondingen van toestellen type C ooooo VIII