RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITS ONDERZOEK (KO) BIJ SCHOLEN AAN ZEE-1, locatie Sportlaan TE DEN HELDER Plaats: Den Helder BRIN-nummer: 21VB Registratienummer: 3082727 Onderzoek uitgevoerd op: 15 maart 2011 Conceptrapport verzonden op: 26 april 2011 Rapport vastgesteld te UTRECHT op: 1 juni 2011 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
H3082727 Pagina 2 van 13 Documentnr.
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 maart 2011 een onderzoek uitgevoerd op Scholen aan Zee-1, locatie Sportlaan (afdelingen vmbo-b/k), te Den Helder om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze locatie en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. In het bestuursgesprek van 29 juni 2010 is op basis van een risicoanalyse van de inspectie van 2010- vastgesteld dat bij de locatie Sportlaan (afdelingen vmbo-basis en -kader) van Scholen aan Zee-1, de opbrengstindicatoren over het geheel genomen onvoldoende zijn. De school is van mening dat de oorzaak van de onvoldoende beoordeling van het onderbouw rendement ligt aan de administratieve procedures en de beoordeling van de wisseling van leerling-stromen tussen de beide Brinnrs. van Beroepsonderwijs aan Zee. Over het onvoldoende karakter van het rendement in de bovenbouw is de school het met het oordeel van de inspectie eens. Naar aanleiding hiervan is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit rapport van bevindingen worden de resultaten van dit kwaliteitsonderzoek (KO) weergegeven. Daarnaast heeft de inspectie op 12 april jl. afzonderlijk gerapporteerd over een administratief onderzoek naar de beoordeling van het rendement van de onderbouw op deze locatie. In reactie op brieven van het bestuur van Scholen aan Zee van 11 en 13 mei jl. heeft de inspectie besloten om de opbrengsten van beide afdelingen van de locatie Sportlaan als voldoende te beoordelen. Deze definitieve versie van het rapport van bevindingen is op grond daarvan aangepast. Onderzoeksopzet In het onderzoek zijn meerdere kwaliteitsaspecten onderzocht, maar het onderzoek werd met name toegespitst op de opbrengsten en de kwaliteitszorg. Daarnaast zijn tevens de kernindicatoren van de andere kwaliteitsaspecten uit het waarderingsader van de inspectie onderzocht. Naast deze kwaliteitsaspecten heeft de inspectie ook een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Dit Rapport van Bevindingen is gebaseerd op : Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Bestudering van analyses en evaluaties van eigen onderzoek van de school, zoals de notitie Analyse beroepsonderwijs aan Zee sector Techniek, de notities over onderwijstijd, Rekenschapmeester en Actief Burgerschap en Sociale Integratie. Onderzoek op locatie, waarbij - schooldocumenten zijn bestudeerd (zoals kwartaalrapportages); - de onderwijspraktijk is geobserveerd; - gesprekken met de directie, leerlingen, docenten en de zorgcoördinator zijn gehouden. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en de bestuurder. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader 2009 Voortgezet Onderwijs, alsmede de werkinstructie Actief burgerschap en sociale integratie (febr. 2008). Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. H3082727 Pagina 3 van 13 Documentnr.
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H3082727 Pagina 4 van 13 Documentnr.
2. BEVINDINGEN OVER BEROEPSONDERWIJS AAN ZEE, locatie SPORTLAAN, afdelingen vmbo-basis en vmbo-kader 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-basisberoepsgerichte leerweg 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-kaderberoepsgerichte leerweg. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-basisberoepsgerichte leerweg behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-kaderberoepsgerichte leerweg behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-basisberoepsgerichte leerweg zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-kaderberoepsgerichte leerweg zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke H3082727 Pagina 5 van 13 Documentnr.
Leerstofaanbod leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 2.4 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. 2.5 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. 2.7 Het leerstofaanbod is afgestemd op de beroepspraktijk van de betreffende sector. 2.8 Het leerstofaanbod in de verschillende leerjaren sluit op elkaar aan 2.9 Het leerstofaanbod in de verschillende vakken vertoont samenhang Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.1 De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. H3082727 Pagina 6 van 13 Documentnr.
Didactisch handelen 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 5.4 De leraren geven de leerlingen zicht op doel, nut en samenhang van de lesactiviteiten. 5.5 De leraren gaan na of de leerlingen de uitleg en/of de opdrachten begrijpen. 5.6 De leerlingen leren in een betekenisvolle context. 5.7 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 5.8 De leraren geven de leerlingen inhoudelijke feedback. 5.9 De leraren geven de leerlingen inzicht in hun leerproces. 5.10 De leraren bewerkstelligen dat de leerlingen bij de onderwijsactiviteiten betrokken zijn. 5.12 Het taalgebruik van de leraar past bij de taalbehoefte van de leerlingen. 5.14 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. 5.15 De leerlingen werken op een doelmatige wijze samen. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Zorg 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Begeleiding 8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. H3082727 Pagina 7 van 13 Documentnr.
Begeleiding 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 8.4 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden. 8.5 De leraren en de zorgfunctionarissen werken effectief samen Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. 9.12 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 9.13 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 9.14 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Wet- en regelgeving N1 N2 N3 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). Nee N Ja*) J J J H3082727 Pagina 8 van 13 Documentnr.
Wet- en regelgeving N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, J lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). *) Bij de indicatoren N2 tot en met N4 wordt het oordeel J (Ja) gegeven als het betreffende document door de inspectie is ontvangen. De inhoud van deze documenten is niet getoetst aan de wettelijke vereisten. H3082727 Pagina 9 van 13 Documentnr.
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vmbo-basis en vmbokader van de locatie Sportlaan van Scholen aan Zee-1 te Den Helder als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten van deze locatie zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over drie jaar, vanaf het voorjaar van 2011 voldoende. Het onderwijsproces vertoont weliswaar enkele tekortkomingen, met name op het punt van het rekening houden met de verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen, maar is naar het oordeel van de inspectie over het geheel genomen van voldoende kwaliteit. Het leer- en werkklimaat is positief en de docenten en leerlingen zijn positief op elkaar betrokken. De school werkt in haar kwaliteitszorg voldoende systematisch en planmatig maar dient de evaluatie en borging van de kwaliteit van het onderwijsproces te versterken; de inspectie heeft de kwaliteitszorg als voldoende beoordeeld. De school leeft de wet- en regelgeving, die geldt voor de schoolgids, niet op alle punten na. Toelichting Opbrengsten Op grond van de beslisregels die de inspectie landelijk hanteert, beoordeelt de inspectie een afdeling als voldoende als ten minste drie van de vier opbrengstindicatoren voldoende zijn. Dit is bij de afdeling vmbo-basis en vmbo-kader van de locatie Sportlaan van Scholen aan Zee-1 te Den Helder het geval: de gemiddelde examencijfers behoren tot de 10% beste van het land; het verschil tussen de SE- en CE-cijfers is gemiddeld over de laatste drie jaren zeer gering en het rendement van de onderbouw is vanaf 2011 voldoende geworden. In 2010 beoordeelde de inspectie het rendement van de onderbouw nog als onvoldoende. Op grond van nader administratief onderzoek is vastgesteld, dat dit oordeel is gebaseerd op verkeerd aangeleverde administratieve gegevens. De inspectie heeft hierover afzonderlijk aan het bestuur gerapporteerd (zie brief d.d. 12 april 2011 en 31 mei jl.). Indien de administratieve gegevens in 2009 wel correct zouden zijn aangeleverd, zou het rendement van de onderbouw op de opbrengstenkaart van 2010 als voldoende zijn aangemerkt. Momenteel is alleen het rendement van de bovenbouw van beide afdelingen van deze locatie reeds meer dan drie jaar onvoldoende. Voor het onvoldoende oordeel op het rendement van de bovenbouw zijn enkele redenen aan te geven. Op de eerste plaats blijkt uit de doorstroomgegevens dat het aantal zittenblijvers in het derde en vierde leerjaar twee tot drie maal zo groot is als het landelijk gemiddelde. Bij de LWOO leerlingen, die meer dan 40% van het totaal omvatten, ligt dit nog hoger. Daarnaast is er in bepaalde cursusjaren (zoals 2008/2009) een zeer hoog percentage (10 tot 20%) ongediplomeerde uitstroom geweest in de bovenbouw. Doordat de school slechts 270 leerlingen heeft, telt elke leerling relatief zwaar in de percentages door. Voorts blijkt een verklarende factor voor het onvoldoende rendement de vrij strenge overgangsnormen te zijn, waardoor alleen de beste leerlingen feitelijk het examen gaan doen. De hoge examencijfers ondersteunen deze conclusie. Bij de avo-examenvakken zijn ook de sece-verschillen meer dan een half punt negatief: deze (te) strenge normering bij de PTA-toeten draagt er toe bij dat een aantal leerlingen zijn gezakt die wellicht bij een meer gemiddelde normering wellicht geslaagd zouden zijn. Een andere verklaring die wordt gegeven is dat deze locatie tot aan dit cursusjaar een vrij hoge instroom kende van leerlingen die eerst bij de locatie Julianadorp of bij de locatie Bijlweg van Beroepsonderwijs aan Zee hebben waren ingeschreven. Volgens docenten zijn tevens de H3082727 Pagina 10 van 13 Documentnr.
cultuurverschillen en de andere onderwijsstijlen in de (algemene) onderbouw en die in de beroepsgerichte bovenbouw een verklaring. Door de invoering van het vakcollege techniek in het vorige cursusjaar is de aansluiting tussen onderbouw en bovenbouw aanzienlijk verbeterd. Naar verwachting zal het effect hiervan pas over één of twee jaar zichtbaar kunnen worden in de doorstroomcijfers van de bovenbouw. De school herkent een deel van de genoemde oorzaken en is met de docenten in gesprek om hierin verandering aan te brengen. Onderwijsproces De inspectie waardeert de meeste onderzochte indicatoren van het onderwijsleerproces als voldoende. Anderzijds zijn er verschillende indicatoren als onvoldoende beoordeeld. Dit is met name het geval bij de afstemming door de leraren van de verwerkingsopdrachten (6.3) op de verschillen tussen de leerlingen. Tijdens het lesbezoek bleek deze afstemming te weinig zichtbaar. De inspectie meent dat het zeker in de heterogeen samengestelde groepen in het vmbo (met basis en kader leerlingen in één klas)- noodzakelijk is om meer rekening te houden met de verschillen tussen de leerlingen. De school maakt voorts nog geen gebruik van een genormeerde toetsen voor het volgen van de prestaties van de leerlingen, bijvoorbeeld bij het bestrijden van achterstanden. Bij de plaatsing van de leerlingen stelt de school eventuele achterstanden bij taal en rekenen vast, maar vervolgens ontbreken daarna genormeerde meetmomenten om de vorderingen van de leerling vast te stellen. Om die reden is indicator 7.1 als onvoldoende gewaardeerd. Het signaleren van mogelijke achterstanden op cognitief of problemen op sociaal-emotioneel gebied gebeurt door de mentoren nog op een verschillende wijze. De zorg wordt planmatig uitgevoerd. Evaluaties van geboden hulp vindt wel op individueel niveau plaats maar nog niet op schoolniveau, waardoor indicator 8.3 als onvoldoende is beoordeeld. Kwaliteitszorg Mede door de invoering van het vakcollege techniek zijn de verschillende techniek afdelingen en avo-docenten meer met elkaar in gesprek over het onderwijs. De eilandencultuur lijkt stap voor stap te worden doorbroken en afspraken tot samenwerking worden gemaakt, onder andere bij de leerling-besprekingen. Hoewel de schoolleiding aangeeft met docenten in gesprek te zijn over de te strenge normering voor de avo-vakken, de toetsing en de overgangsregels zijn er op deze gebieden vooralsnog geen harde afspraken gemaakt. Een plan van aanpak, waarin per leerjaar meetbare tussendoelen zijn geformuleerd per vak of sectie, ontbreekt vooralsnog hierover. Op andere gebieden, zoals de teamontwikkeling en de uitwerking van het vakcollege techniek wordt wel planmatig gewerkt. Naar het oordeel van de inspectie dient de school zich de komende jaren verder te versterken in het doelgericht en tussentijds evalueren van de gemaakte afspraken, onder andere aan de hand van concreet en meetbaar geformuleerde prestatie-indicatoren. Hierdoor zullen gemaakte afspraken ook beter gemonitord en geborgd kunnen worden. Een en ander kan mede bijdragen aan het (verder) versterken van de onderlinge samenwerking en van de professionele cultuur. Naleving wet- en regelgeving De inspectie heeft alle betreffende documenten ontvangen. Het schoolplan moet nog door de MR worden vastgesteld. Bij de beoordeling van de schoolgids bleek dat deze niet aan alle wettelijke vereisten voldoet. In de schoolgids ontbreken o.a. de modelovereenkomst voor het innen van de ouderbijdrage (art. 24a WVO). Ook bevat de informatie over de hoogte en bestemmingen van de verschillende voorzieningen (p. 42) geen keuze mogelijkheden voor elk van de genoemde activiteiten of voorzieningen (art. 27.2 WVO). Hierdoor is de vrijwilligheid niet gewaarborgd en komt (zoals bij de borgsom) de toegankelijkheid in gevaar als eerst een bijdrage moet worden betaald voordat lesmaterialen worden geleverd. H3082727 Pagina 11 van 13 Documentnr.
Tot slot ontbreekt er informatie over het sponsoringbeleid van de school (art. 24a WVO). Met de school is afgesproken dat de nieuwe schoolgids aan de wettelijke vereisten zal voldoen. H3082727 Pagina 12 van 13 Documentnr.
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs in de afdeling vmbo-basis en vmbo-kader beroepsgerichte leerweg van de locatie Sportlaan van Scholen aan Zee te Den Helder vertoont in het algemeen geen belangrijke tekortkomingen en is daarom als voldoende beoordeeld. Om die reden kent de Inspectie van het onderwijs aan deze school een basis arrangement toe. Deze school wordt opgenomen in het reguliere toezicht. H3082727 Pagina 13 van 13 Documentnr.