Landschapsplan Fam. den Bruinen, Harmelen Maken Landschap
Hofstra Heersche Landschapsarchitecten Spijkerstraat 335 6828 DK ARNHEM +31 (0)6 17 31 61 88 Oosterduinweg 25 2015KH HAARLEM +31 (0)6 22 96 07 30 info@hofstraheersche.nl www.hofstraheersche.nl Rabobank 1190.88.584 BTW nr.: NL8517.51.337.B01 K.v.K.: 555 26578 Maken Landschap
Landschapsplan I n h o u d 1. Inleiding 2. Karakteristiek 3. Bestaande beplanting 4. Beplantingsvoorstel 5. Sortimentskeuze
Kaartbeeld 1900 - beplanting langs ontginningsassen en pestbosjes. Omcirkeld de locatie van het erf (bij benadering). Kaartbeeld 2009 - nieuw lint langs Breudijker Molenvliet (Wildveldseweg) De locatie van het erf is omcirkeld.
Inleiding De familie Den Bruinen heeft een boerderij aan de Wildveldseweg 19A in Harmelen. Omdat ze momenteel de melkkoeien in een verouderde grupstal houden, heeft de familie besloten een nieuwe ligboxenstal te bouwen. De nieuwe ligboxenstal zal op het perceel naast het huidige bouwperceel gebouwd worden. Dit betekend dat tussen het nieuwe en bestaande erf een sloot zal lopen. Bovendien is voor de toegang een nieuwe overgang over de Breudijker Molenvliet noodzakelijk. De gemeente gaat, onder voorwaarden, akkoord met het realiseren van de nieuwe stal. Eén van deze voorwaarden is dat de stal landschappelijk wordt ingepast met streekeigen beplanting. Aan Hofstra Heersche Landschapsarchitecten is gevraagd invulling te geven aan deze landschappelijke inpassing. In deze rapportage wordt ingegaan op wat de karakteristieken van de streek, waarbij ook de genoemde streekeigen beplanting aan bod komt. Daarnaast is een plan gemaakt voor hoe de familie Den Bruinen op het nieuwe erf het beste met beplanting om kan gaan. Dit plan is ook als losse kaart op A3 bij dit rapport gevoegd. Tot slot is aangegeven welk sortiment gebruikt moet worden. Geplande situatie Wildveldseweg 19A in kaartbeeld (omcirkeld)
Landschapsbeeld 2009: het landschap kenmerkt zich door weidsheid en lange zichten, begeleid door een rechtlijnig, fijnmazig slotenpatroon. Beplanting is over het algemeen gekoppeld aan bebouwing en wegen. Op grote afstand van de linten liggen de zogenaamde pestbosjes. De locatie van het erf is omcirkeld.
Karakteristieken van de streek Het erf van de familie Den Bruinen in Harmelen ligt in het landschap van de Cope-ontginningen. Het is zelfs deel van het grootste aaneengesloten complex van Cope-ontginningen in ons land. De Breudijk en de Gerverscop dienden hierbij als ontginningsbases. Langs deze wegen kan dan ook de oudste bebouwing gevonden worden, terwijl de bebouwing langs de Wildveldseweg hoofdzakelijk van ná 1900 stamt. Het erf van de familie Den Bruinen is in de jaren 60 aan het bebouwingslint toegevoegd. Op de kaarten uit 1900 en 2009 is deze ontwikkeling van het landschap duidelijk zichtbaar. Op de kaart van 1900 zijn de ontginningsbases Gerverscop en Breudijk te herkennen. In 2009 is langs de Breudijker Molenvliet een derde bebouwingslint ontstaan. Wegbeplanting van knotwilgen (rechts) en essen (links) Het landschap kenmerkt zich door weidsheid en lange zichten. Beplanting is in het landschap van de Cope-ontginningen hoofdzakelijk aan de ontginningslinten gekoppeld. Vaak gaat het dan om knotwilgen en bosjes voor geriefhout (hout dat gebruikt kon worden voor het maken van stelen, bezems, brandhout, etc). Verder ligt op korte afstand van het erf vaak een boomgaard. Op grotere afstand van de bebouwing liggen de zogenaamde pestbosjes, plaatsen waar in het verleden door ziekte gedood vee werd begraven. Doordat deze plekken vervolgens niet meer gemaaid werden konden hier bomen en struiken opslaan. Op de eerder genoemde beplanting na kent de streek geen traditie van royale erfbeplanting, zoals dat elders in Nederland wel gezien wordt. In de voortuin staan vaak één of meerdere lindes, treurwilgen of notenbomen, terwijl het achtererf over het algemeen kaal is. De randen van het erf worden vaak gevormd door sloten, waarlangs soms knotwilgen staan. Verder zijn es, els en berk de soorten die je in deze streek het meest tegen komt. Deze soorten kunnen gezien worden als streekeigen : ze zijn bestand tegen de natte, venige omstandigheden. Deze soorten tref je ook aan als wegbeplanting, hier en daar aangevuld met beplanting van populieren. Wegbeplanting van elzen, daarachter een weids landschap
Wegbeplanting langs de Wildveldseweg (populieren en essen) Geriefhoutbosje en te verwijderen brug Lindes, knotwilgen en essen in de voortuin van de familie Den Bruinen Hoog geknotte wilgen langs de oostrand. Op de voorgrond de nieuwbouwlocatie
Bestaande beplanting op en rondom het erf Zicht op de westzijde van het erf De Wildveldseweg, de weg waaraan het erf van de familie Den Bruinen ligt, is aan de zuidzijde beplant met populieren die als laan zijn geplant. De noordzijde van de weg is onregelmatiger beplant: hier is de berm op plaatsen beplant met essen en elzen. Voor een deel wordt deze beplanting als hakhout beheerd, waardoor beide soorten zowel als boom en struweel voorkomen. Zoals veel voorkomt in deze omgeving heeft ook de familie Den Bruinen twee lindes in de voortuin staan. Daarnaast staan er enkele jonge essen. De oostzijde van het erf wordt begrensd door een sloot waarlangs een aantal oude knotwilgen staan. Opvallend is dat deze wilgen op hoogte geknot zijn. Beplanting aan de westzijde van het erf is schaars: enkele coniferen, essen en berken. Wel ligt er naast het erf een geriefbosje met overwegend essen en elzen. Vrijwilligers zetten de beplanting in dit bosje af en toe af, waardoor er mooi, dicht struweel is ontstaan. De hiernaast afgebeelde foto s geven een impressie van de beplanting die op dit moment op en rond het erf aanwezig is. De filterende werking van het geriefhoutbosje
Inpassingsplan voor de Wildveldseweg 19A
Beplantingsvoorstel nieuw erf De bouw van een nieuwe ligboxenstal is een logische stap in de ontwikkeling van het bedrijf van de familie Den Bruinen. Andere bedrijven in de omgeving hebben deze stap al gezet en ook in het verleden was het gebruikelijk om het boerenbedrijf op praktische wijze uit te breiden wanneer dat nodig was. De maat van de stal kan als bescheiden gezien worden, zeker in vergelijking tot de grote stallen die elders gebouwd worden. Toch is het wel belangrijk dat de maat van de beplanting overeen komt met de maat van de stal: bolacacia s en rododendrons volstaan hier dan ook niet. Beplanting als filter (Gerverscop) Het is echter ook niet nodig om de stal of het erf af te planten. Eerder gaat het erom dat het nieuwe erf, door beplanting aan te brengen, zijn plek in het landschap verwerft. Daarbij is het goed om alvast voor te sorteren op het mogelijk vergroten van de stal in de toekomt: hiervoor is binnen het bouwblok ook ruimte gereserveerd. Daarnaast is het belangrijk dat het zicht over de sloot tussen het bestaande en nieuwe erf behouden blijft. Hier wordt dus nagenoeg geen beplanting toegevoegd. De bestaande knotwilgen moeten wel behouden blijven. Aan de voorzijde (zuidzijde) van de stal, tussen de erfverharding en de Breudijker Molenvliet kan een berm met een breedte van ongeveer 10 meter benut worden voor beplanting. Voorstel is om hier elzen, berken en essen in wildverband aan te planten. Voor de elzen geldt dat er twee tot drie elzen in één platgat worden geplaatst. Hierdoor ontstaan mooie stoelen. De bomen functioneren hier als filter voor de stal. Mochten de essen en elzen onverhoopt de hoog worden, dan kunnen ze teruggezet worden. Omdat berken na afzetten vaak niet meer uitlopen is dat bij deze soort niet raadzaam. De streek kent geen traditie van royale erfbeplanting
Sf Sf Sf Sf Sf Sf Fe Bp Legenda Bouwblok Fe Bp Nieuwe beplanting: els, es en berk Nieuwe beplanting: els Sf Sf Nieuwe beplanting: wilg 0 10 20 30 40 50 meter Sortimentskeuze voor de Wildveldseweg 19A
De hoeken van het bouwblok worden gemarkeerd door groepen van twee tot drie elzen in één plantgat aan te planten. Ook op de kruising van de sloot die nieuw en bestaand scheidt en het bouwblok wordt een els aangeplant. Voor de rest blijft de noordgrens van het bouwblok onbeplant: hierdoor blijven de sleufsilo s voor ruwvoer en de nieuwe ligboxenstal goed bereikbaar. Aan de oostzijde van het erf worden, langs de slootkant, nieuwe knotwilgen aangeplant. Dit geldt voor de gehele oostgrens van het bouwblok. Hierdoor is ook de inpassing van een eventuele toekomstige uitbreiding gewaarborgd. Deze nieuwe knotwilgen kunnen eenvoudig uit overjarige scheuten van knotwilgen in de buurt opgekweekt worden. Ze vormen in de toekomst nieuwe broedplaatsen voor eenden en uilen en hebben zo, naast cultuurlijke waarde, ook ecologische waarde. Vanwege het opgaande karakter van de voedersilo s naast de stal worden ter hoogte van deze silo s enkele elzen geplant. Nieuwe stal (Gerverscop) Hoewel voor de westzijde van het erf strikt genomen geen advies gevraagd wordt, is het aan te raden om de laurierkers in de bestaande wilgenrij aan de oostzijde van het erf te verwijderen, waardoor deze beplantingsstrook aan kwaliteit wint. Na verloop van tijd zullen in de voorgestelde beplanting vanzelf andere soorten tot ontwikkeling komen (vlier, wilg, populier). Dit is geen probleem, het heeft zelfs toegevoegde waarde. Het merendeel van deze soorten kan zonder problemen teruggezet worden. De streek kent geen traditie van royale erfbeplanting
Salix fragilis (Gerverscop) Betula pubescens Alnus glutinosa (effect meerdere bomen in één plantgat)
Sortimentskeuze en aantallen Zoals eerder al genoemd worden de elzen altijd met meer in één plantgat geplant. Hierdoor ontstaan mooie stoelen die normaal gesproken alleen ontstaan bij (langdurig) hakhoutbeheer. Omdat de aantallen bomen niet goed op kaart weergegeven kunnen worden, worden hier de aantallen per soort aangegeven. Voor de beplanting aan de zuidzijde van de stal wordt uitgegaan van circa 1 boom per 25m2 (voor de elzen 2 tot 3 per 25 vierkante meter). De bomen hebben zo de ruimte om uit te groeien tot mooie, sterke bomen. Van de verschillende soorten is een afbeelding opgenomen. Fraxinus excelsior Salix fragilis (Kraakwilg, als knotwilg): 6x, te verkrijgen door stekken van overjarige scheuten Betula pubescens (zachte berk): 4x maat 12/14 Fraxinus excelsior (es): 4x maat 12/14 Alnus glutinosa (els): 22x maat 10/12, uitgaande van afwisselend 2 en 3 bomen per plantgat. Naast deze soorten zullen andere soorten waarschijnlijk vanzelf opschieten. Deze soorten kunnen blijven staan en kunnen desgewensd afgezet worden. Sambusus nigra (vlier) zal waarschijnlijk vanzelf opslaan
Maken Landschap