Gemeente Den Haag de gemeenteraad rm 2015.188 BOW/2015.197 RIS 283161 070-353 3351 2 Onderwerp Jaarverslag 2014 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen gemeente Den Haag 9 juni 2015 In de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (hierna: Wko) staan de minimale kwaliteitseisen waar kindercentra voor dag- en buitenschoolse opvang, gastouderbureaus, voorzieningen voor gastouderopvang (hierna: voorzieningen voor kinderopvang) en peuterspeelzalen minimaal aan moeten voldoen. Deze eisen zijn nader uitgewerkt in het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en de Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012. Organisaties voor kinderopvang zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de opvang en dienen zich tenminste aan de minimale kwaliteitseisen te houden. Gemeenten hebben de wettelijke taak om ervoor zorg te dragen dat de voorzieningen voor kinderopvang en peuterspeelzalen aan de kwaliteitseisen voldoen. De GGD houdt toezicht door middel van inspecties. De bevindingen naar aanleiding van een inspectie legt de GGD vast in een inspectierapport. Indien er overtredingen zijn geconstateerd, treedt het college handhavend op. Dit kan zowel herstellend als bestraffend. Het college handhaaft op basis van de Beleidsregels handhaving kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen gemeente Den Haag. Het college verantwoordt zich ieder jaar door middel van een jaarverslag over de uitgevoerde activiteiten met betrekking tot het toezicht op en de handhaving van de kwaliteitseisen van de voorzieningen voor kinderopvang en de peuterspeelzalen. Dit jaarverslag wordt na vaststelling naar zowel de gemeenteraad als de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verzonden. Bijgevoegd treft u het door ons vastgestelde Jaarverslag 2014 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen gemeente Den Haag. Voor het jaarverslag is het door de Minister voorgeschreven format gebruikt. In onderhavige raadsmededeling geeft het college een toelichting op de door de gemeente uitgevoerde activiteiten. De Inspectie van het Onderwijs (hierna: IvhO) gaat na of gemeenten hun wettelijke toezichts- en handhavingstaken met betrekking tot kinderopvang naleven. Sinds januari 2013 heeft de IvhO de gemeente Den Haag, als eerste van de vier grote gemeenten, de A-status toegekend. Dit houdt in dat de gemeente Den Haag voldoet aan de eisen.
BOW/2015.197 2 1. Register In het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen zijn alle voorzieningen voor kinderopvang en peuterspeelzalen geregistreerd. Het Haagse gedeelte van het register is volledig en actueel. De registertaak is onder controle, nieuwe aanvragen worden binnen de wettelijke termijn afgehandeld. Locaties 1 januari 2014 31 december 2014 Verschil Dagopvang 210 205-5 Buitenschoolse opvang 175 175 0 Peuterspeelzalen 138 142 + 4 Gastouderbureaus 17 19 + 2 Gastouderopvang 584 588 + 4 Totaal 1124 1129 + 5 Het aantal geregistreerde locaties is met een stijging van 0,44% over het geheel iets toegenomen. Kindplaatsen 1 januari 2014 31 december 2014 Verschil Dagopvang 8379 8385 + 6 Buitenschoolse opvang 7590 7787 + 197 Peuterspeelzalen 2707 2767 + 60 Gastouderbureaus n.v.t. n.v.t. n.v.t. Gastouderopvang 2395 2507 + 112 Totaal 21071 21446 + 375 Het aantal geregistreerde kindplaatsen is toegenomen met 1,78%. Dit is een stijging ten opzichte van het voorgaande jaar, toen steeg het aantal kindplaatsen met slechts 0,93%. Je ziet veel beweging in de kinderopvangsector. Er zijn circa 45 kindercentra, 15 peuterspeelzalen en 180 voorzieningen voor gastouderopvang verwijderd uit het register in 2014. Tegelijkertijd zijn er ook veel nieuwe locaties bijgekomen, waardoor het aantal nagenoeg hetzelfde blijft. Hieronder vallen ook veel centra die verhuisd zijn, die worden als nieuwe opvanglocatie opgenomen in het register. Vooral in de gastouderopvang vinden veel verhuizingen plaats. Het gaat hier om woonadressen, het opvangadres is het woonadres van de gast- of de vraagouder. Het aantal locaties neemt over het geheel niet of nauwelijks toe, terwijl het aantal kindplaatsen per locatie wel toeneemt. Vooral bij de kindercentra voor buitenschoolse opvang is goed zichtbaar dat bestaande locaties worden uitgebreid. Opvallend is dat voornamelijk de kindercentra met internationale doelgroepen groeien. Door de krimp in de kinderopvangsector is een aantal houders (waarvan drie grote), met voorzieningen voor kinderopvang en peuterspeelzalen in Den Haag, failliet verklaard. De meeste voorzieningen hebben een doorstart gemaakt onder een andere houder. Op veel locaties zijn kindplaatsen niet bezet en groepen leeg. Eind 2014 zijn, in verband met de wetswijziging aangaande de beroepskracht-kindratio, veel verzoeken tot uitbreiding van kindercentra voor dagopvang binnengekomen. Per 1 januari 2015 is de beroepskrachtkindratio van groepen van 2- en 3-jarigen in de dagopvang gelijkgetrokken met de ratio van de peuterspeelzaalgroepen.
BOW/2015.197 3 2. Toezicht Voor het jaar 2014 zijn uitvoeringsafspraken met de GGD gemaakt betreffende uit te voeren inspecties en te volgen werkwijzen. Inzet was dat alle kindercentra, gastouderbureaus, peuterspeelzalen en een percentage van de voorzieningen voor gastouderopvang conform wettelijke bepalingen zouden worden geïnspecteerd. De uit te voeren inspecties in 2014 zijn door de GGD nagekomen. dag bso gob vgo psz Totaal Onderzoek voor registratie (nieuw + uitbreiding) 100 64 0 175 24 363 Regulier (incl. onderzoek na exploitatie) 199 157 16 44 138 554 Nader onderzoek (op verzoek van de gemeente) 15 6 0 2 4 27 Incidenteel onderzoek (n.a.v. een signaal) 17 4 0 12 4 37 Flitsactie 45 8 0 0 0 53 Totaal 376 293 16 197 170 1034 Flitsactie Op 7 en 13 oktober 2014 heeft de GGD een zogenaamde flitsactie gehouden. Hierbij zijn 53 kindercentra voor dag- en buitenschoolse opvang onaangekondigd geïnspecteerd op met name de risico-inventarisaties veiligheid en gezondheid. Sinds 2013 wordt aan de hand van risicoprofielen geïnspecteerd. De risicoinventarisaties zijn geen kern item bij zogenaamde groene locaties (locaties met geen tot weinig overtredingen). Dit houdt in dat dit item bij een reguliere inspectie in beginsel niet wordt geïnspecteerd. Bij vier centra zijn er tijdens de flitsactie overtredingen geconstateerd. Deze overtredingen betroffen bij drie centra de risico-inventarisaties veiligheid en gezondheid en bij één centrum de passende beroepskwalificatie en de beroepskracht-kindratio. Regionalisering Per 1 januari 2014 zijn GGD Den Haag en GGD Zuid-Holland West samengevoegd tot GGD Haaglanden. GGD Haaglanden houdt toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang in de regio Haaglanden. De colleges van de gemeenten in de regio Haaglanden dragen afzonderlijk zorg voor de handhaving. Om kennis te maken met de regio-inspecteurs en ter bevordering van de uniformering van de werkprocessen van toezicht en handhaving, is begin 2015 door de gemeente een informatiebijeenkomst over handhaving in Den Haag gehouden. Beschrijvende rapporten In 2014 is de GGD overgegaan op een meer beschrijvende manier van het vastleggen van bevindingen in een rapport naar aanleiding van een inspectie. Eerder werd aangevinkt of voldaan werd aan een bepaalde kwaliteitseis. Nu worden per onderdeel de observaties omschreven. Een doel hiervan is onder andere de leesbaarheid voor houders en ouders te verbeteren. 3. Handhaving Het totaal aantal in 2014 door de gemeente ontvangen inspectierapporten van de GGD naar aanleiding van een reguliere inspectie (inclusief onderzoek na registratie) bedraagt 554. Hiervan bevatten 129 inspectierapporten een advies tot handhaven. Ook heeft de gemeente in 14 gevallen gehandhaafd, terwijl de GGD geen handhavingsadvies had gegeven. De reden van de GGD om te adviseren niet handhavend op te treden, is omdat het inmiddels door overleg en overreding beëindigde overtredingen betrof. 1 In 2014 door de gemeente ontvangen inspectierapporten van de GGD. Het aantal daadwerkelijk uitgevoerde inspecties ligt hoger. Echter, er zit enige tijd tussen de inspectie en het vaststellen van het inspectierapport.
BOW/2015.197 4 De gemeente heeft in deze gevallen wel aanleiding gezien om in het bestraffende traject te handhaven. Ook in het geval dat er geen oudercommissie is ingesteld, maar wel de nodige inspanningen zijn verricht teneinde een oudercommissie in te stellen, geeft de GGD geen handhavingsadvies. Dit in afwachting van het wetsvoorstel versterking positie ouders. Handhaving N.a.v. een inspectierapport Overig Totaal Aanwijzing 49 0 49 Voornemen last onder dwangsom 5 0 5 Last onder dwangsom 1 0 1 Voornemen bestuurlijke boete 33 10 43 Bestuurlijke boete 13 4 17 Voordat een sanctie (bijvoorbeeld een bestuurlijke boete) wordt opgelegd, verstuurt het college een voornemen. De houder wordt hiermee in de gelegenheid gesteld zijn zienswijze in te dienen. Naar aanleiding van de zienswijze kan het college besluiten af te zien van het opleggen van de sanctie. Een aantal voorgenomen besluiten is in 2014 verzonden en het besluit in 2015. De besluiten verzonden in 2015 zijn niet opgenomen in de tabel. Dag- en buitenschoolse opvang Alle kindercentra voor dag- en buitenschoolse opvang hebben een reguliere inspectie, aan de hand van risicogestuurd toezicht (minder toezicht waar het kan en meer waar nodig), gehad. Bij 82% van de inspecties zijn geen overtredingen geconstateerd. Dit aantal zogenaamde schone inspecties, neemt ieder jaar verder toe. In 2013 was dit 77 % en in 2012 63%. Deze stijgende lijn komt enerzijds door de invoering van het onaangekondigd risicogestuurd toezicht, flitsacties en anderzijds door consequente handhaving. Dag- en buitenschoolse opvang 350 300 315 293 250 218 200 150 100 50 126 94 63 rapporten met overtredingen rapporten zonder overtredingen 0 2012 2013 2014 De meest voorkomende overtredingen hadden betrekking op de volgende domeinen: veiligheid en gezondheid (bv. risico-inventarisatie), personeel (bv. verklaring omtrent het gedrag en beroepskwalificatie), klachten (bv. klachtenverslagen) en ouders (bv. het instellen van een oudercommissie).
BOW/2015.197 5 Peuterspeelzalen In 2014 zijn alle peuterspeelzalen geïnspecteerd. Het aantal schone inspecties is gedaald met 2% van 68% in 2013 naar 66% in 2014. De verwachting was dat het aantal schone inspecties zou stijgen. Om de kwaliteit van het peuterspeelzaalwerk te borgen zal in 2015, zoals reeds eerder in 2013, extra ondersteuning worden geboden aan de Haagse peuterspeelzalen. Peuterspeelzalen 100 90 80 70 60 95 91 50 40 44 47 rapporten met overtredingen rapporten zonder overtredingen 30 20 10 21 8 0 2012 2013 2014 De meeste overtredingen zijn geconstateerd op de punten veiligheid en gezondheid, personeel en pedagogisch beleid. Gastouderbureaus Alle Haagse gastouderbureaus zijn in 2014 geïnspecteerd. Bij 81% van de gastouderbureaus zijn geen overtredingen geconstateerd. In 2012 was dit bij slechts minder dan de helft het geval (43%). Dit is een positieve ontwikkeling.
BOW/2015.197 6 Gastouderbureaus 14 12 12 11 13 10 9 8 6 6 rapporten met overtredingen rapporten zonder overtredingen 4 3 2 0 2012 2013 2014 Binnen de domeinen personeel en ouders worden de meeste overtredingen geconstateerd. Voorzieningen voor gastouderopvang In 2014 heeft de gemeente 44 inspectierapporten ontvangen naar aanleiding van een onder gastouders gehouden steekproef. Ongeveer 8% (5% is de wettelijke norm), van het gemiddeld aantal geregistreerde voorzieningen voor gastouderopvang over 2014, is geïnspecteerd. Het aantal schone inspecties is gedaald van 72% in 2013, naar 55% in 2014. Dit onderbouwt onze zorgen over de kwaliteit van veel van de voorzieningen voor gastouderopvang. Voorzieningen voor gastouderopvang 60 50 50 40 30 20 30 13 34 20 24 rapporten met overtredingen rapporten zonder overtredingen 10 0 2012 2013 2014 Veel voorkomende overtredingen bij voorzieningen voor gastouderopvang hebben betrekking op de verklaring omtrent het gedrag en de risico-inventarisaties veiligheid en gezondheid.
BOW/2015.197 7 Ook worden wijzigingen regelmatig niet onverwijld doorgegeven (de gastouderbureaus die de voorzieningen bemiddelen, zijn hiervoor verantwoordelijk). Hierdoor vervuilt het register en gaan toezichthouders onterecht op inspectie bij voorzieningen waar geen opvang meer plaatsvindt. Bevel GGD In ernstige situaties, waarin het nemen van maatregelen geen uitstel kan lijden omdat de kwaliteit van de opvang dusdanig tekortschiet, kan de GGD een bevel geven. De houder dient de maatregelen binnen de bij het bevel gestelde termijn te nemen. In 2014 heeft de toezichthouder naar aanleiding van onaangekondigde inspecties drie maal een bevel gegeven. In één kindercentrum voor dagopvang is een stagiaire zonder geldige verklaring omtrent het gedrag aangetroffen. Zij moest per direct van de groep af. In twee kindercentra voor dagopvang is het bevel gegeven de opvang te stoppen omdat er te weinig beroepskrachten waren in verhouding tot de aanwezige kinderen. Deze centra zijn gesloten. Signalen In 2014 heeft de gemeente van de GGD 37 inspectierapporten ontvangen naar aanleiding van incidentele inspecties. Een aanleiding voor een incidentele inspectie kan bijvoorbeeld een signaal zijn van ouders of beroepskrachten. Sommige signalen vallen niet onder de Wko, deze worden doorverwezen. Veel signalen kunnen telefonisch door de GGD worden afgedaan. Vaak wordt bij de eerstvolgende inspectie extra aandacht besteed aan het onderwerp van het signaal of worden extra inspecties verricht. In drie gevallen is er handhavend opgetreden door de gemeente. Het betrof overtredingen met betrekking tot de risicoinventarisaties veiligheid en gezondheid, de buitenruimte, de pedagogische praktijk en de verklaring omtrent het gedrag. 4. Projecten Onderzoek niet gesubsidieerde-peuterspeelzalen In 2014 is een verkennend onderzoek gehouden onder de 35 niet-gesubsidieerde peuterspeelzalen in Den Haag. Het onderzoek wordt in 2015 afgerond. Circa 25% van de peuterspeelzaallocaties in Den Haag betreffen niet-gesubsidieerde peuterspeelzalen. De overige peuterspeelzalen worden gesubsidieerd in het kader van voor- en vroegschoolse educatie, zogenaamde vve-peuterspeelzalen. Bij de gemeente was weinig bekend over het reilen en zeilen van de niet-gesubsidieerde peuterspeelzalen. Door middel van het onderzoek is informatie verzameld over deze peuterspeelzalen. We zijn meer te weten gekomen over het veld in het algemeen, de peuters die daar worden opgevangen en of de peuterspeelzalen zijn voorbereid op de volledige gelijktrekking van de kwaliteitseisen tussen kinderopvang en peuterspeelzaalwerk, de zogenaamde harmonisatie. De niet-gesubsidieerde peuterspeelzalen zullen in 2015 extra ondersteuning krijgen van de gemeente om het kwaliteitsniveau te borgen, dan wel te verhogen. Onderzoek oudercommissies De gemeente heeft in 2014 een kwalitatief onderzoek verricht naar de manier waarop ouders (oudercommissies) gebruik maken van hun wettelijke rechten (inspraak- en klachtrecht) in de kinderopvang. Uit het onderzoek is een aantal aanbevelingen gekomen. De aanbevelingen zullen als handvat dienen om de ouderbetrokkenheid te vergroten en de kwaliteit van de kinderopvang in Den Haag te verbeteren. Concreet betekent dit (meer) oudercommissies die hun rol goed (kunnen) uitvoeren. Minister Asscher wil met het wetsvoorstel versterking positie ouders ook de rol van ouders in de kinderopvang vergroten. Privaat gefinancierd internaat In 2016 wordt wetgeving verwacht over kwaliteitseisen voor privaat gefinancierde internaten. Bestuurlijk is afgesproken dat er, vooruitlopend op deze wetgeving, vrijwillig toezicht plaatsvindt. In Den Haag gaat het om één internaat voor meisjes in de leeftijd van 12 17 jaar. In dat kader heeft de GGD eind 2014 een zogenaamde nulmeting uitgevoerd, in 2013 is een kennismakingsbezoek gebracht. GGD-GHOR en branche organisatie van internaten ECN hebben een toetsingskader vastgesteld.
BOW/2015.197 8 Het internaat bereidt zich voor op het voldoen aan de criteria van dit toetsingskader. Met de gemeente vindt overleg plaats over eventuele ondersteuning hierbij. 5. Ontwikkelingen 2015 Handhavingsbeleid Het gemeentelijk handhavingsbeleid zal in 2015 worden aangepast naar aanleiding van wijzigingen in weten regelgeving en ervaringen uit de handhavingspraktijk. Een voorbeeld hiervan is het vierogenprincipe dat per 1 juli 2013 in werking is getreden. Het nieuwe handhavingsbeleid gaat per 1 januari 2016 in. Contact met de houders Handhaving wordt ingezet om overtredingen van de wet te beëindigen en te voorkomen. Om een draagvlak te creëren voor handhaving bij houders is het van belang de banden met hen te behouden en te verstevigen. Sinds 2013 vinden gesprekken met nieuwe houders plaats. Het doel van deze gesprekken is, door houders voorafgaand aan de start van de exploitatie goed te informeren, handhaving te voorkomen. De resultaten van deze gesprekken zijn bemoedigend. Om de kwaliteit van de kinderopvang hoog te houden zullen nieuwe houders in Den Haag ook in 2015 worden uitgenodigd voor een gesprek. Het nieuwe toezicht Het nieuwe toezicht op de kinderopvang (herijken kwaliteitseisen en een nieuw toezichtskader) gaat in op 1 januari 2017. Minister Asscher wilt hiermee bereiken dat er meer controle komt op de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang in plaats van alleen op de structurele randvoorwaarden. De gemeente Den Haag praat in verschillende overleggen mee over de inrichting van het nieuwe toezicht. Risicogestuurd toezicht In 2015 zal wederom worden geïnspecteerd aan de hand van risicoprofielen. In Den Haag zijn veel groene locaties. Om te voorkomen dat groene locaties achterover gaan leunen zullen in 2015 een aantal groene locaties steekproefsgewijs intensiever worden geïnspecteerd. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de burgemeester, mw. A.W.H. Bertram J.J. van Aartsen