Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 300 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2006 Nr. 23 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 9 november 2005 De commissie voor Defensie 1 heeft een aantal vragen voorgelegd aan de staatssecretaris van Defensie naar aanleiding van de brief 28 september 2005 inzake de aanschaf van een aantal middelzware transporthelikopters (kamerstuk 30 300 X, nr. 5). De staatssecretaris heeft deze vragen beantwoord bij brief van 9 november 2005. Vragen en antwoorden zijn hierna afgedrukt. De voorzitter van de commissie, Albayrak De griffier van de commissie, De Lange 1 Samenstelling: Leden: De Vries (PvdA), Bakker (D66), Koenders (PvdA), Van Beek (VVD), Karimi (GL), Timmermans (PvdA), Van Bommel (SP), Albayrak (PvdA), voorzitter, Balemans (VVD), Van Baalen (VVD), Snijder-Hazelhoff (VVD), Van Winsen (CDA), Van den Brink (LPF), Mastwijk (CDA), Herben (LPF), ondervoorzitter, Duyvendak (GL), Kortenhorst (CDA), Huizinga- Heringa (CU), Van Velzen (SP), Algra (CDA), Haverkamp (CDA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Straub (PvdA), Blom (PvdA), Eijsink (PvdA), Brinkel (CDA) en Szabó (VVD). Plv. leden: Van Dam (PvdA), Van der Laan (D66), Waalkens (PvdA), Lenards (VVD), Halsema (GL), Fierens (PvdA), Vacature (SP), Vacature (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Visser (VVD), Oplaat (VVD), De Haan (CDA), Kraneveldt (LPF), Smilde (CDA), Hermans (LPF), Vendrik (GL), Knops (CDA), van der Staaij (SGP), De Wit (SP), De Vries (CDA), Ormel (CDA), Ferrier (CDA), Van Heemst (PvdA), Tichelaar (PvdA), Noorman-den Uyl (PvdA), Jonker (CDA) en Veenendaal (VVD). KST91356 0506tkkst30300X-23 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 X, nr. 23 1
1,2en4 Hoe groot acht u de kans dat twintig Chinooks tegelijk ingezet worden in een vredesafdwingend scenario met de 11e Air Manoeuvre Brigade (AMB), nu er tegelijk aangegeven wordt dat de Chinooks voortdurend ingezet zijn en worden in crisisbeheersingsoperaties? Moet uit het gegeven dat er voor uitvoering van vredebewarende, stabilisatie- en wederopbouwoperaties in totaal twintig helikopters nodig zijn, afgeleid worden dat wanneer naast de uitvoering van deze operaties tevens een vredesafdwingend scenario met Chinooks door de AMB moet worden uitgevoerd, er in totaal dus eigenlijk tweemaal twintig, dus veertig Chinooks nodig zijn? Heeft de extra inzet van (opgewaardeerde) Chinooks voor speciale operaties, zoals nu daadwerkelijk in Afghanistan, ook een hogere operationele behoefte tot gevolg? Welke gevolgen hebben de inzet van en oefeningen met Chinooks voor speciale operaties voor de beschikbaarheid van de totale Chinook-vloot voor de reguliere crisisbeheersingsoperaties en mogelijke inzet voor de AMB? Bij de kwantitatieve behoeftestelling zijn vredesafdwingende en vredesbewarende inzetscenario s in beschouwing genomen. Daarbij is er niet vanuit gegaan dat de verschillende scenario s zich gelijktijdig in volle omgang zullen voordoen. De totale kwantitatieve behoefte bevat derhalve geen 40 maar 20 toestellen. Het aantal beperkt zich voorlopig tot zeventien, enerzijds vanwege de reeds in gang gezette maatregelen om de beschikbaarheid van de Chinooks te verhogen, anderzijds om budgettaire redenen. Telkens wanneer de inzet van Chinook transporthelikopters aan de orde is, moet worden afgewogen of de inzet past binnen het ambitieniveau, in welke omvang en in welke taak. In het geval zich meer verzoeken gelijktijdig aandienen, zullen binnen het beschikbare aantal van zeventien Chinooks prioriteiten moeten worden gesteld. 3en 11 Is er bij de totale onderkende operationele behoefte, respectievelijk het geringere aantal dat Defensie kan verwerven, rekening gehouden met vredes- en gevechtsverliezen? Waarom wel of niet? Hoe moet de kans daarop beoordeeld worden nu de Chinooks veel vaker dan voorheen in moeilijke omstandigheden worden ingezet? Hoe en ten koste waarvan wordt de extra uitgave voor de vervanging van de neergestorte Chinook gefinancierd? Met vredes- en gevechtsverliezen is, evenals voorheen bij de verwerving van de helikopters van de Tactische Helikopter Groep (THG), geen rekening gehouden. Verdere uitbreiding zou ongewenste gevolgen hebben (gehad) voor andere investeringsprojecten. Zoals 31 oktober jl. in Afghanistan opnieuw is gebleken, zijn verliezen hoe dan ook moeilijk te voorspellen. De indruk is dat ook het toestel dat op 31 oktober een noodlanding maakte, als verloren moet worden beschouwd. De financiering van de vervanging van de eerder neergestorte Chinook zal bij de Voorjaarsnota worden bezien. De komende tijd zal worden bezien hoe de vervanging van het toestel dat op 31 oktober is gecrasht kan worden gefinancierd. 5 Wordt er bij Defensie ook nagedacht over inklapbare rotorbladen bij de te verwerven Chinooks? Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 X, nr. 23 2
De huidige toestellen hebben deze inklapbare rotorbladen, maar in de praktijk wordt van deze voorziening geen gebruik gemaakt. Op de nieuwe toestellen is deze voorziening dan ook niet meer aanwezig. 6 Hoe groot is de kans dat tweedehands Chinooks eerder neerstorten dan nieuwe? Ongeacht de technische leeftijd van een vliegtuig moet het aan alle luchtwaardigheidseisen voldoen. Dit wordt bewaakt met een kwaliteitssysteem. Verder kunnen zich diverse omstandigheden voordoen die een crash tot gevolg hebben, waarbij de technische staat van de Chinook geen enkele rol speelt. De kans dat een helikopter neerstort, is voor een tweedehands toestel dan ook even groot als voor een nieuw toestel. 7 Welke landen vliegen nog meer met de nieuwe versie van de Chinook? Het Amerikaanse leger heeft op dit ogenblik als enige CH-47F s besteld. 8 Welke doelmatigheidswinst wordt er behaald met het standaardiseren van alle Chinooks? Worden de investeringen die daarvoor nodig zijn terugverdiend door besparingen? Door standaardisatie wordt voorkomen dat per configuratie een verschillend pakket reservedelen in stand moet worden gehouden en dat onderhouds- en vliegend personeel opgeleid en beschikbaar moet zijn voor verschillende configuraties. Daarnaast moet vanuit operationeeltechnisch oogpunt, maar ook uit oogpunt van vliegveiligheid de bediening en de technische handelingen (Man Machine Interface) bij alle toestellen gelijk zijn. De kosten voor de instandhouding van een pakket reservedelen en de opleiding voor een Chinookvloot met één configuratie zijn dan ook aanzienlijk lager dan voor een vloot met verschillende configuraties. 9 Bij de inzet van de AMB worden de Chinooks beschermd door Apaches. Ook in Irak hebben de Apaches deze rol vervuld. Hoe verhoudt de verkoop van vijf Apaches zich tot de verwerving van extra Chinooks, zeker nu Chinooks geschikt worden gemaakt voor de inzet in speciale operaties, waar deze grotere risico s lopen? Met de afstoting van vijf Apache-helikopters beoogt Defensie de exploitatiekosten en de totale investeringskosten te verlagen die aan dit wapensysteem zijn verbonden. Hierdoor worden voldoende investeringsfondsen vrijgemaakt om de kwaliteit en effectiviteit van de resterende Apachehelikopters verder te vergroten. Met 24 toestellen kan nog steeds een hoogwaardig product worden aangeboden. In het geval dat verschillende omvangrijke scenario s zich gelijktijdig aandienen, moeten prioriteiten worden gesteld. Een beoordeling van de te verwachte dreiging vanuit de lucht en vanaf de grond speelt hierin een belangrijke rol. Indien de lokale situatie hiertoe aanleiding geeft, kunnen gevechtshelikopters voor de bescherming van Nederlandse militairen en militairen van bondgenoten worden ingezet. Wanneer geen Nederlandse Apachehelikopters beschikbaar zijn, zullen andere eenheden van Nederland of van coalitiegenoten de bescherming van Nederlandse militairen voor hun rekening nemen. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 X, nr. 23 3
10 Welke rol is er voor de Apaches weggelegd in speciale operaties, in het bijzonder voor de beveiliging van de Chinooks die daarbij ingezet worden? Apaches kunnen de Chinooks begeleiden naar en van locaties waar SF-eenheden worden afgezet of worden opgehaald. Onderweg beschermen de Apaches de Chinook-helikopters tegen bedreigingen vanuit de lucht en vanaf de grond. Tijdens de vlucht verzamelen de Apache-toestellen met hun sensoren voortdurend informatie over de situatie in de lucht en op de grond en geven zij deze informatie door aan eenheden op de grond en aan de Chinooks. Daardoor zijn deze beter in staat actief te reageren op veranderde, mogelijk bedreigende situaties. 12 Hoeveel kost de aanpassing van de Chinooks voor speciale operaties? 29,5 miljoen. 13 Welke compensatie zal worden bedongen voor de aanschaf van vijf nieuwe Chinooks, nieuwe onderdelen voor Chinooks enzovoorts, ad 290 miljoen? Compensatie zal worden bedongen conform de geldende regelgeving van het ministerie van Economische Zaken. 14 Hoe verhouden zich de problemen met de tekorten aan technisch personeel tot de uitbreiding van het aantal Chinooks? Betekent dit meer onderhoud en dus grotere tekorten aan personeel? Hoe gaat u deze problemen oplossen? Meer Chinooks betekent ook meer personeel, waarbij het verwervingstraject van het materieel en het wervings- en opleidingstraject voor het benodigde personeel synchroon lopen. De beoogde personeelsaantallen zullen met gerichte wervingsactiviteiten en via diverse opleidingstrajecten (intern CLSK en via VTOC Fokker en Regionale Opleidingscentra (ROC s) worden behaald. Tegelijkertijd wordt ernaar gestreefd geschikt personeel van het Marinevliegkamp Valkenburg, dat na overdracht van de Orions aan Duitsland beschikbaar komt, te behouden. 15 Waar is de inschatting op gebaseerd dat het inhuren van buitenlands personeel een tijdelijke maatregel betreft? Acht u structurele inhuur of het in dienst nemen van buitenlands personeel voor technische functies aanvaardbaar? De functies bij Defensie zijn bestemd voor Nederlands personeel. Inhuur van buitenlands personeel gebeurt in principe alleen op incidentele basis, wanneer geen andere alternatieven beschikbaar zijn om de operationele inzetbaarheid op peil te houden. Deze behoefte ontstaat over het algemeen door onvoorzien, tussentijds verloop bij specifieke groepen personeel. De duur van dergelijke inhuur is gerelateerd aan het wervings- en opleidingstraject voor nieuw personeel. 16 Klopt het dat buitenlands personeel dat ingehuurd wordt, niet zal worden uitgezonden? Betekent dat dat er twee soorten personeel ontstaan: de ene wordt wel uitgezonden, de andere niet? Wat betekent dat voor de onder- Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 X, nr. 23 4
linge werkverdeling, wanneer bij personeel dat wel uitgezonden wordt uitzenddruk ligt? Buitenlands militair personeel wordt wel ingezet voor uitzendingen mits hiervoor instemming bestaat van het land van herkomst. Niet-militair buitenlands personeel wordt in beginsel niet uitgezonden. Door de inhuur van (Nederlands en eventueel buitenlands) burgerpersoneel is tijdelijk sprake van twee soorten personeel. Deze situatie is niet ideaal maar de best mogelijke tussenoplossing voor de gerezen problemen. De vacatures zullen zo spoedig mogelijk worden gevuld met (Nederlands) militair personeel, waarna de uitzenddruk weer kan worden verdeeld over het gehele bestand aan Chinook-personeel. 17 Gesteld wordt dat de mate van operationele inzetbaarheid van de Chinooks mede afhankelijk is van de logistieke ondersteuning door de fabrikant. Hoe zijn de ervaringen met de fabrikant tot dusver? In het geval deze weinig positief zijn, hoe denkt u deze voor de toekomst, met meer Chinooks, op te kunnen lossen? De inzetbaarheid van de Chinookvloot is reeds geruime tijd een punt van aandacht. Verbetering van de inzetbaarheid heeft hoge prioriteit en de uitbreiding van de Chinookvloot is daar dan ook aan gerelateerd. Vooral de ondersteuning door de fabrikant, Boeing, is daarbij belangrijk. De afgelopen jaren was er namelijk sprake van te lange doorlooptijden van repareerbare reservedelen. De doorlooptijden zijn inmiddels door een strenge bewaking van levertijden door Defensie in samenwerking met Boeing aanzienlijk verkort. In een met Boeing af te sluiten reparatiecontract zal de verdere verkorting van deze doorlooptijden worden vastgelegd. Dit contract zal ook gelden voor de nog aan te schaffen Chinooks. Eind oktober heb ik tijdens mijn bezoek aan de Verenigde Staten de firma Boeing bezocht. In het overleg met het management van Boeing heb ik aan de orde gesteld, dat de resultaten van de onderhandelingen mede afhankelijk zijn van de ondersteuning van Boeing bij de verbetering van de inzetbaarheid. Boeing heeft hierop toegezegd de inrichting van de ondersteuning en de relatie met inzetbaarheid in een brief uiteen te zetten. Boeing zal hierbij ingaan op de wensen en behoeften zoals die door het Ministerie van Defensie zijn opgesteld. 18 Wat zijn de gevolgen van de aanschaf van vier extra Chinooks voor de geluidsbelasting bij vliegbasis Gilze-Rijen? Hoe verhoudt zich daarbij het aantal helikopters tot het aantal keren dat vanaf en naar deze vliegbasis kan worden gevlogen? Hoe verhoudt dat zich tot de feitelijke behoefte qua oefeningen enzovoorts? In het kader van de oprichting van een Defensie Helikopter Commando (DHC) is onderzocht of extra helikopters, waaronder Chinook-helikopters, binnen de geluidscontouren van de vliegbasis Gilze-Rijen passen. Het onderzoek heeft uitgewezen dat er voldoende ruimte is als de aanvliegpatronen enigszins worden aangepast en een deel van de helikoptervliegbewegingen elders wordt uitgevoerd. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 30 300 X, nr. 23 5