Wat is dynamisch bereik?

Wat is dynamisch bereik? = Bereik aan helderheden dat camera kan registreren Groter dynamisch bereik = meer details Zowel details in schaduwen als in highlights (landschap)

Sensor en ADC Diodes op klassieke CCD/CMOS even groot registreren dezelfde hoeveelheid licht Te weinig licht op diode puur zwarte pixel (onderbelichting) Te veel licht op diode puur witte pixel (overbelichting) Tussen zwart en wit kunnen diodes verschillende helderheden onderscheiden. Dit is het dynamisch bereik van de sensor

12 bits ADC De ADC (Analog Digital Converter) zet gegevens van de diodes van de sensor om naar getallen Meeste ADC = 12 bits = 2 12 = 4096 helderheden Meer helderheden in diode dan ADC kan registreren shadow clipping en highlight clipping = laagste waarden herleid naar 0, hoogste naar 4096 = verlies in details in schaduwen en in hoge lichten

Highlight clipping

Shadow clipping

14 bits ADC 14 bits = 2 14 = 0 tot 16384 helderheden registreerbaar Hoger aantal bits = hogere detailweergave Nieuwere camera s ondersteunen 14 bits ADC (zie camera handleiding > specificaties)

RAW vs JPG RAW = digitaal negatief = fotografie 3 RAW bevat dus alle informatie die de ADC heeft geregistreerd. RAW kan dus ofwel 12 ofwel 14 bits zijn (naargelang je camera specificaties van de ADC) JPG is altijd 8 bits (= max 256 helderheden) RAW zal dus altijd beelden leveren met een hoger dynamisch bereik en dus meer details (minder snel over- & onderbelichte delen)

ISO waarde Hoge ISO = lager dynamisch bereik ISO 100 14 bits ADC 8 tot 9 lichtwaarden ISO 1600 ISO 1600 levert dus minder helderheden op 4 tot 7 lichtwaarden Meer kans op overbelichting bij hoge ISO, ook in RAW, zeker in JPG

Dynamisch bereik optimaliseren Wanneer? Enkel bij contrastrijke belichtingssituaties Hoe? Optie inschakelen op camera Nikon = Active D-Lighting, Canon = Highlight Tone Priority, Sony = D-R +

Werkwijze (1) 1. Neem foto zonder DR optimalisatie (dus zonder Dynamisch bereik optimalisatie) 2. Kijk op histogram of er shadow EN highlight clipping is 3. Zoja DR optimalisatie instellen op camera 4. Enkel shadow clipping OF highlight clipping shadow = positieve belichtingscompensatie instellen (+1EV) highlight = negatieve belichtingscompensatie instellen (-1EV)

Werkwijze (2) OPMERKING: DR optimalisatie meestal enkel zichtbaar bij JPG s. De RAW bevat geen DR optimalisatie omdat dit wordt gedaan door de cameraprocessor Een RAW bestand wordt niet door de processor verwerkt. UITZONDERING: Canon Highlight Tone Priority, werkt ook op RAW

Resultaat DR optimalisatie

High Dynamic Range HDR (1) Wanneer? In zeer contrastrijke situaties werken hulpmiddelen zoals DR optimalisatie niet meer Hoe? Een reeks van meerdere foto s combineren tot één HDR foto Bij minder extreme contrasten RAW foto nemen en hooglichten en schaduwen in Lightroom corrigeren (cursus 3)

High Dynamic Range - HDR (2) Enkele sterke contrastrijke situaties: Interieur donkere kerk met heldere glasramen Goed verlicht gebouw s nachts Zonsondergang Onderwerp in tegenlicht Landschappen op stralende zomerdag Iedere situatie met (fel) zonlicht en schaduw

High Dynamic Range - HDR (3) Opgepast met beweging HDR = 3 tot 9 verschillende opnames Tussen opname 1 en 9 zit dus tijdsverschil Snel bewegende onderwerpen kunnen op foto 1 en 9 op een verschillende plaats staan Snel bewegende onderwerpen = niet geschikt voor HDR (zie volgende foto)

High Dynamic Range HDR (4)

High Dynamic Range HDR (7) Benodigdheden: Je spiegelreflexcamera M-stand of Av-stand Stevig statief (foto s moeten van exact zelfde standpunt gemaakt worden) Draadontspanner of draadloze ontspanner (evt. zelfontspanner) Kan ook zonder statief via Exposure Bracketing en stevige stabiele houding

High Dynamic Range HDR (8) De losse foto s uit de hand maken: Zonder statief, camera zo stabiel mogelijk houden Gebruik A-stand en kies zelf het diafragma en iso Check de bekomen sluitertijd en ga na of je een verdubbeling of 2x verdubbeling van sluitertijd zal aankunnen uit de hand: 1/30 e = grens uit de hand Stel je meet met f16 en krijgt sluitertijd van 1/50 e. De overbelichte foto wordt 1/25 e (+1EV) de onderbelichte 1/100 e (-1EV) Dus beter beginnen met f11 en 1/100 e

High Dynamic Range HDR (9) De losse foto s uit de hand maken: Wanneer je sluitertijd van 1 e foto rond 1/125 e zit, zit je ideaal (je kan 2 stops overbelichten = 1/30 e ) Activeer de Exposure Bracketing (AEB of BKT) functie voor foto s met een belichting van -2, 0 en +2 of -1, 0 en +1 (kan niet bij alle Nikons: nt 3000 reeks) Hou de ontspanknop ingedrukt bij maken van foto Er worden nu 3 foto s na elkaar gemaakt: de onder-, de normaal- en de overbelichte Hou de camera zo stabiel mogelijk

High Dynamic Range HDR (10) Deze AEB/BKT-functie wordt wel onthouden door de camera Volgende foto s worden dus ook steeds met belichtingstrapje gemaakt Snelste manier om deze functie uit te schakelen is camera uit zetten en weer aan (Canon), Nikon-toestellen onthouden deze functie bij uitzetten (dus zelf weer op 0 zetten)

High Dynamic Range HDR (11) De losse foto s vanaf statief maken: Stabilisatie uit, iso 100/200 en zelfontspanner M-stand Kies zelf een diafragma volgens gewenste scherptediepte Regel nu af via de sluitertijd zodat de belichting klopt (balkje lichtmeter in midden) Maak nu een 2 e en 3 e foto waarbij je zelf de sluitertijd halveert (lichtmeter -1EV) en verdubbelt (lichtmeter +1EV)

High Dynamic Range HDR (12) Voordeel van deze manier: Je bent niet beperkt tot slechts 3 losse beelden Je kan nu ook nog een 4 e en 5 e foto maken waarbij je de sluitertijd nogmaals halveert en verdubbelt tov eerste waarde (-2EV en +2EV) Dit kan leiden tot nog meer detail in de eigenlijke HDR

Samenvoegen tot HDR (1) Meerdere losse opnames samen = 32 bits foto 32 bits niet te bekijken op normale schermen tone mapping = omzetten naar 16 of 8 bits Photoshop kan overweg met 16 bits, Elements enkel met 8 bits

Samenvoegen tot HDR (2) Software: Kan met Photoshop CS5 (Bestand > Automatiseren) Elements 8 (Bestand > Nieuw > Photomerge > Photomerge belichting) Photomatix: programma speciaal ontwikkeld voor HDR

Samenvoegen met Photomatix (1) Download Photomatix Pro 4.2 (free trial) van www.hdrsoft.com (er is ook een Photomatix plugin voor Lightroom 4.1 en hoger) Installeer Photomatix, stapjes bevestigen Plaats de 3 tot 9 losse foto s voor je HDR in een map op je computer

Samenvoegen met Photomatix (2) Start Photomatix Klik links op Load Bracketed Photos en selecteer je foto s via Browse Bevestig met OK

Samenvoegen met Photomatix (3) Aan de preprocessing options hoef je niets te wijzigen tenzij je hebt bewogen tussen de foto s, zet dan remove ghosts aan. (Je kunt er eventueel ook ruis en chromatische abberiaties reduceren) Bevestig met OK

Samenvoegen met Photomatix (4) Je ziet nu je HDR:

Samenvoegen met Photomatix (5) Kies rechts de preset Default (of Enhanced) Links kies je door middel van schuifbalken de afwerking: Strenght (hoe hoger hoe meer HDR feel) Color saturation (hoe hoger, hoe feller de kleuren) Luminosity (balans tussen licht en donker zoeken) Detail contrast (meestal naar positieve kant schuiven) Lighting adjustments (op smaak nog te wijzigen)

Samenvoegen met Photomatix (6)

Samenvoegen met Photomatix (7) Bevestig je HDR met de knop Process links Sla je HDR-foto op via File > Save As Geef een bestandsnaam en kies voor JPG (8 bits), TIFF (8 bits) of TIFF (16 bits) 16 bits = hoogste dynamisch bereik TIFF niet door iedere online afdrukservice ondersteund

Deze 3 samen tot 1 HDR

HDR voorbeelden

Meer voorbeelden?? Nog voorbeelden nodig? Neem eens een kijkje op http://raym.deds.nl/hdr%20fotos.html

Eindwerkopdracht HDR (2) Techniek: scherpe foto en correcte scherpstelling Compositie: regel van derden, kijkrichting, kadrage Belichting: groot contrast tussen licht en schaduw, wat je niet in 1 foto kan overbruggen: HDR Onderwerpen: HDR binnen: vb interieur kerk, vb living met zicht door venster, HDR buiten: vb landschap met zon en schaduw, vb donkere omgeving met heldere open poort,

Einde thema 9