Licht Belichting Lichtmeting

Transcriptie

1 Licht Belichting Lichtmeting PUNTJES VOORAF 29 april 2015 Kees van Gageldonk 2 Inhoud Licht Algemene inleiding Belichting Inleiding Conclusie Correctiemogelijkheden Lichtmeting Inleiding Dynamisch bereik Lichtmeetmethoden Meervelden meting Centrum gerichte meting Spot meting Gedeeltelijke meting Vergelijken Conclusie Algemene inleiding LICHT 3 4

2 Noodzakelijk voor fotografie Onderwerp Compositie Perspectief Uitkadering Licht Artistiek Technisch Licht gebruiken Licht op vele manieren gebruiken Zwak of sterk Richting (voor, achter, links, rechts, hoog, laag) Hard (met duidelijke schaduw) of zacht (met schaduw die nauwelijks opvalt) Schilderen met licht om bepaalde sfeer neer te zetten 5 6 Zon of flitser Flitser: vaak hard Zon: Gericht licht Overdag hard s Ochtends vroeg en s avonds laat zacht Voorbeeld Hoogzomer, felle zon midden overdag Weinig schaduw = weinig contrast = vlak landschap Richting Direct over schouder: minst mooi Zijlicht veel mooier Komt in een hoek binnen Mooi contrast Idee van diepte in landschappen Zijlicht: gebruik de zonnekap (tenzij je bewust flare in je foto s wilt) 7 8

3 Gespreid licht Bewolkt: licht lijkt van alle kanten te komen Sensor registreert Alles zichtbaar, veel details, diepte ontbreekt Ideaal licht voor fotograferen van bijvoorbeeld bloemen of detail in natte stenen Kleuren van het onderwerp komen beter uit Er zijn nagenoeg geen reflecties Meer detail in schaduwen en lichte delen inleiding BELICHTING 9 10 Volautomatische belichting Volautomatische belichting is afgesteld op gemiddeld genomen foto 80% juist belicht 20% dus niet 20% zijn juist vaak de bijzondere foto s Afwijking van gemiddelde waarden: belichting dus ook afwijkend. Afwijkende belichting (1) Overwegend donkere onderwerpen: Over het algemeen overbelicht Zwart komt over als donkergrijs Voorbeelden: Onderwerpen tegen een zwarte wand Zwarte/donkere kleding in een lichte omgeving Correctie noodzakelijk: onderbelichten 11 12

4 Voorbeelden: zwarte achtergrond Afwijkende belichting (2) f/5.6, 1,6 sec., ISO 100, 200 mm., Step 0 f/5.6, 0,77 sec., ISO 100, 200 mm., Step 1 Overwegend lichtere onderwerpen: Worden meestal onderbelicht Wit wordt (licht)grijs Voorbeelden: Onderwerp tegen een witte muur Witte kleding tegen donkere achtergrond Foto s in de sneeuw Correctie noodzakelijk: overbelichten Voorbeelden: witte achtergrond Foto s in de sneeuw f/5.6, 1/5 sec., ISO 100, 200 mm., Step 0 f/5.6, 1/2 sec., ISO 100, 200 mm., Step +1 f/8, 1/80 sec., ISO 100, 18 mm., Step 0 f/8, 1/40 sec., ISO 100, 18 mm., Step

5 17 18 Tegenlicht Voorbeelden tegenlicht Achtergrond meestal correct belicht Hoofdonderwerp te donker Saai en grijs Silhouet Andersom Hoofdonderwerp goed belicht Achtergrond overbelicht Correctie noodzakelijk Achtergrond goed belicht, voorgrond silhouet Hoofdonderwerp goed belicht, achtergrond overbelicht (Step +1) 19 20

6 f/9, 1/8000 sec., ISO 100, 32 mm., Step 2 21 f/9, 1/2500 sec., ISO 100, 27 mm., Step 2 22 Correct belichten Probeer zo goed mogelijk te belichten: dit bespaart bewerkingstijd achteraf JPG of RAW (bij RAW meer speelruimte) Display op camera is slechts hulpmiddel: bekijk je foto s altijd op een grote monitor Extra hulpmiddel: histogram Conclusie Correctie in de belichting Donker Licht Tegenlicht Alleen met juiste kennis en ervaring Internet Praktijkoefening Weet wat je camera doet / Ken je camera! 23 24

7 f/8, 1/800 sec., ISO 100, 18 mm, Step 0 f/8, 1/500 sec., ISO 100, 18 mm, Step +1 f/8, 1/160 sec., ISO 100, 18 mm, Step +2 f/8, 1/100 sec., ISO 100, 18 mm, Step Samenspel van drie (licht)elementen Correcties (1) Diafragma > hoeveelheid belichting CORRECTIES AANBRENGEN Sluitertijd > hoelang ISO waarde > kwaliteit 27 28

8 Belichtingsdriehoek Correcties (2) Correcties (3) Wijziging één element: welk gevolg? Diafragma > sluitertijd en/of ISO Sluitertijd > diafragma en/of ISO ISO waarde > diafragma en/of sluitertijd Let op de volgorde (ISO laatst)! Waarom? Invloed van een wijziging Stops Halvering of verdubbeling Maatverdeling in de camera Diafragma etcetera Sluitertijd. 1/8 1/15 1/30 1/60 1/125 1/250 etcetera ISO etcetera (sommige camera s hebben tussenstappen van 1/2 of 1/3) Voorbeeld 1 Donkere kerk (Kölner Dom) Utgangssituatie: Verboden statief te gebruiken Minimale sluitertijd (zonder beweging): 1/60 sec. Camera meet: Diafragma f/4 Sluitertijd 1/30 ISO 400 Wat te doen om 1/60 te bereiken? 31 32

9 Voorbeeld 1: oplossing Voorbeeld 1: foto s Uitgangssituatie: f/4 1/30 ISO 400 Oplossing: 1 stop te overbruggen 2 mogelijkheden f/4 > f/2.8 ISO 400 > ISO 800 (voorkeur: laatst)

10 Voorbeeld 2 Snelstromend riviertje/waterval Beweging water als soort mist vastleggen: lange sluitertijd noodzakelijk. Bijv. 1/2 sec. Stel, instellingen camera van een vorige foto: diafragma f/4, sluitertijd 1/125 sec, ISO 400 Hoeveel stops om bij 1/2 sec te komen? Antwoord: 6 stops 1/125 1/60 1/30 1/15 1/8 1/4 1/ Voorbeeld 2: oplossing Uitgangssituatie f/4 1/125 ISO 400 Overbruggen 6 stops om van 1/125 op 1/2 sec te komen ISO (voorkeur: nu eerst, want kwaliteit verhoogt) (2 stops) Diafragma f/4 f/5.6 f/8 f/11 f/16 (4 stops) Wat te doen als dit niet lukt? Grijsfilter (van 1, 2 of 3 stops) 39 Voorbeeld 2: foto s f/18, ½ sec., ISO 100, 32 mm. 40

11 Licht Belichting Lichtmeting f/22, ½ sec., ISO 100, 65 mm. 41 Lichtmeting inleiding LICHTMETING Vertrouwen op de ingebouwde lichtmeter van de camera Verschillende mogelijkheden om precies te bepalen hoe de belichting moet zijn (lees: hoe je wilt dat de belichting is) Verschillende lichtmeters optimaal toepassen Meervelden meting Centrumgerichte meting Spot meting 43 44

12 Dynamisch bereik (1) Een lastige meetsituatie met veel tonen, lichte delen links, donkere bomen rechts en een relatief donker onderwerp in het midden Bij het vastleggen van lichte en donkere delen van een foto krijg je te maken met dynamisch bereik Wat is dynamisch bereik? Het verschil tussen de lichtste delen en de schaduwen in een foto. Digitale camera: 7 f stops contrastverschil In de echte wereld (onze ogen): verschil van maximaal 10 f stops Dynamisch bereik (2) Conclusie 1: de camera mist dus nogal wat! Conclusie 2: voor juiste belichting een keuze maken Beperkt dynamische bereik schaduwen sneller zwart lichte delen worden sneller wit helemaal wit: nog lichtere delen zijn niet meer zichtbaar Helemaal zwart: nog donkerdere delen ook niet meer zichtbaar Dynamisch bereik (3) Voorbeeld: zwarte fiets in de schaduw Specifiek scherpstellen, anders niet te zien Met behulp van de lichtmeter op de camera de belichting instellen op belangrijke delen (voldoende detail) Dus keuze maken: wat wel en wat niet Lichtmeter niet altijd 100% betrouwbaar Resultaat verbeteren: juiste lichtmeetmethode kiezen (omstandigheden) 47 48

13 18% grijs Juiste belichting: verschil tussen camera en fotograaf 18% van het licht reflecteert naar de camera Middelste streepje meet 18% grijs Voldoende detail in lichte delen Voldoende detail in donkere delen Nadelen: mooie kleuren worden onderdrukt Camera maakt donkere scene lichter; zwart neigt naar grijs (zonsondergang) Camera maakt lichtere scène juist donkerder (grijze sneeuw) Lichtmeetmethoden Hoe komt de camera tot 18% grijs? Dit is een berekening die afhankelijk is van de stand van de lichtmeting Gehele scene (meervelden/matrix meting) Deel van de scene met voorkeur naar het midden (centrumgerichte meting) Specifiek deel van de scene (spot meting) Geschikt voor verschillende omstandigheden, maar afhankelijk van de belichting die je wilt bereiken. Niet in volautomatische stand Wel beschikbaar in de standen M, A, S, P (Nikon) of M, Av, Tv, P (Canon) Meervelden meting (1) Nikon: Matrix Andere merken: Pattern of Evaluative Camera probeert alle delen zo goed mogelijk te belichten Beeld opgebouwd in zones Camera registreert: positie object, helderheid, achtergrond, lichtrichting Meting: niet een gemiddelde van de diverse zones, maar afgestemd op elkaar Voorbeeld 51 52

14 Meervelden meting (2) Situatie 1: groot deel van bovenste helft is veel lichter dan onderste helft. Camera herkent dit als een landschap en past belichting hierop aan. Situatie 2: een persoon fotograferen tegen een donkere achtergrond. De camera herkent dit als een portret en zal de belichting benadrukken op de persoon en de donkere achtergrond compenseren. Let op: camera kan niet elke situatie goed inschatten. Nadeel: camera weet niet wat ons oog ziet en evenmin wat we willen vastleggen. >>> 80% goed belicht. Centrum gerichte meting Ook wel Center weighted Average genoemd Kijkt ook naar hele beeld Nadruk op het centrum (telt 60 80% mee) Ook meting in verschillende zones Centrumzones tellen zwaarder mee Minder automatische correcties Hierdoor meer zelf kijken naar over of onderbelichting Centrum gerichte meting (2) Geschikt voor Spontane foto s Documentaire Straatfotografie Als het resultaat van meervelden meting tegenvalt kies dan centrum gerichte meting Voorbeeld 55 56

15 Spot meting (1) Accuraat meetinstrument: lichtmeting op hoofd onderwerp is perfect te bepalen Lichtmeting andere zones minder voorspelbaar Ongeveer 2½ % van het licht, gemeten in het midden van de sensor of op een geselecteerd focuspunt Heel precieze belichting voor specifiek punt Vaak lastige methode: meer kennis van je camera is noodzakelijk Spot meting (2) Spot meting helpt bij moeilijke belichtingen Scenes met hoog contrast en sterke variaties in helderheid Beste spot meting: zoek belangrijk deel met een effen toon Spot meting op licht deel: hele foto donkerder Spot meting op donker deel: hele foto lichter Voorbeeld Voorbeelden Door spot meting te kiezen werd de relatief donkere dino toch goed uitgelicht 59 60

16 Gedeeltelijke meting Ook wel Partial Metering genoemd Meet middelste deel van de scene, 9% Minder klein gebied dan bij spot meting Goede keuze als omgevingslicht donkerder of lichter is dan hoofdonderwerp, zo lang het onderwerp zelf niet heel licht of heel donker is Goed alternatief voor spotmeting Hoe instellen op camera Meervelden meting (Matrix) Centrum gerichte meting Spot meting Toepassingen (1) Doortekening bij tegenlicht Vrij snel silhouet Omgevingslicht veel sterker dan hoofdonderwerp Spot meting biedt oplossing Richt op neutraal deel en zet belichting vast Maak compositie en druk af Niet goed: eventueel over of onderbelichten Toepassingen (2) Silhouet Spot meting biedt oplossing Richt eerst op de lucht Zet de belichting vast Maak vervolgens de compositie en druk af Niet goed: eventueel over of onderbelichten 63 64

17 Uitgangssituatie: Vergelijken foto s Camera: Canon EOS 5D Diafragma (F/7.1), ISO en witbalans overal gelijk Lichtmeetmethoden Spot meting Centrum gerichte meting (center weighted average) Meervelden meting (evaluative metering) Gedeeltelijke meting (partial metering) Spot Meting 0,5s Het rode label is goed belicht, al vrij snel uit het midden valt het licht weg, de vlam is goed belicht Gedeeltelijke Meting 0,8s Meer van het beeld is belicht, alles binnen de 9% cirkel wordt extra belicht, het contrastverschil tussen vlam en label van de fles is minder groot Meervelden Meting 1,3s Kijkt naar voorgrond en achtergrond, de twee andere flessen worden al iets beter belicht, doordat achtergrond relatief donker is, is het logo dicht bij de vlam niet goed meer te zien 67 68

18 Centrum gerichte Meting 3,2s De hele scene wordt bekeken, met een voorkeur voor het midden. De resterende 25% is vrij donker, waardoor het hele beeld lichter is geworden. Het Bushmills logo bij de vlam en de vlam zelf zijn niet meer van elkaar te ontscheiden Spot Meting 0,5s Het rode label is goed belicht, al vrij snel uit het midden valt het licht weg, de vlam is goed belicht Gedeeltelijke Meting 0,8s Meer van het beeld is belicht, alles binnen de 9% cirkel wordt extra belicht, het contrastverschil tussen vlam en label van de fles is minder groot 69 Meervelden Meting 1,3s Kijkt naar voorgrond en achtergrond, de twee andere flessen worden al iets beter belicht, doordat achtergrond relatief donker is, is het logo dicht bij de vlam niet goed meer te zien Centrum gerichte Meting 3,2s De hele scene wordt bekeken, met een voorkeur voor het midden. De resterende 25% is vrij donker, waardoor het hele beeld lichter is geworden. Het Bushmills logo bij de vlam en de vlam zelf zijn niet meer van elkaar te ontscheiden 70 Conclusie Beste meetmethode bestaat niet Ieder heeft eigen voorkeur Vaak zelfde stand: reactie van camera bekend Belangrijk te weten wat elke stand doet Goede of foute belichting bestaat niet Hangt af van het te bereiken resultaat Veel mensen kiezen voor een foto die over of onderbelicht is Ga experimenteren! 71 Dank voor jullie aandacht!