NUMMER 100, 10 JULI 2015 IN DIT jubileum NUMMER Veiligheidszorg kerken lees verder Digitaal museum / collecties Groningen lees verder Oktobermaand Kindermaand lees verder Levende monumenten lees verder Over ons lees verder Agenda lees verder Duw in de rug 8 juli was de sluitingsdag voor de inspraak op de kadernota cultuur van de provincie Groningen. Iedereen die dit wilde kon tot die datum een reactie geven op de uitgangspunten. Dat stemt tot nadenken, want wat moet nu de kern zijn van het erfgoedbeleid vanaf 2017. Voor mij is dat de gedachte dat cultureel erfgoed gedragen wordt door de samenleving. Musea, monumenten en cultuurlandschappen komen in hun kracht als er mensen zijn die er hun tijd en energie aan geven. Het maakt niet uit of deze energie wordt betaald door een werkgever of dat iemand zich vrijwillig inzet. Als je daarvan uitgaat heeft het cultureel erfgoed een provinciaal beleid nodig die de inzet van de mensen die werken in de sector ondersteunt en hen een duw in de rug geeft. Van een energieke cultuursector kun je immers op alle terreinen van het provinciaal beleid profiteren, van een gunstig vestigingsklimaat tot cultuurtoerisme en sociale cohesie. Maar dat gaat niet vanzelf, zeker niet in Groningen waar relatief veel cultureel erfgoed is terwijl het aantal inwoners afneemt. Toch leidt dat niet tot verminderde energie van de mensen die binnen de sector actief zijn, integendeel zelfs. Een groot aantal mensen, waaronder veel vrijwilligers is actief en verzet veel werkt. Het wordt de kunst om een nota te schrijven met maatregelen waarbij de mensen een duw in de rug en ondersteuning krijgen. Hoe dit concreet wordt uitgewerkt wordt volgend jaar juni duidelijk, nadat de instellingen hun beleidsplannen hebben kunnen indienen. Vandaag verschijnt de 100 ste Erfgoedloper. Destijds ontstaan als reactie op een advies van de Kunstraad waarin wij onze organisatie niet herkenden. Daar hebben wij lering uit getrokken door regelmatig over ons werk te schrijven. Dat blijven we doen. De belangrijkste reden is dat we in een zo vroeg mogelijk stadium willen laten weten waar we mee bezig zijn, zodat partners kunnen aanhaken of wij met anderen kunnen samenwerken. Een andere reden is dat een steuninstelling
vaak onzichtbaar werkt. Het gaat immers niet om ons, maar om de organisaties waarvoor we werken. In de Erfgoedloper kunnen we ons werk zichtbaar maken. Toch is niet alles waarneembaar. Persoonlijke adviezen of inzet waar problemen zijn, worden niet opgeschreven en ook niet gerapporteerd. Ook niet naar de provincie. Steuninstellingen hebben een dankbare taak om mensen te adviseren en bij te staan. In ons geval zijn dat alle beheerders van cultureel erfgoed. Wij blijven hier over schrijven omdat er zoveel gebeurt dat de moeite waard is. Dat stimuleert ons om ook de komende jaren Erfgoedloper te blijven maken. We maken ons op voor de volgende 100. Veiligheidszorg Kerken In 2014-2015 heeft Erfgoedpartners het project Veiligheidszorg Kerken uitgevoerd en dit voorjaar afgerond. Daarbij is nauw samengewerkt met de deelnemende kerken, de kerkorganisaties (SBKGD, VKB, SOGK, Bisdom Groningen-Leeuwarden), Donatus, de politie en de brandweer. De resultaten van dit project zijn verwerkt in een eindverslag dat onlangs is gepresenteerd aan de subsidiënten. De werkdoelen van het project waren vooral gericht op de bewustwording van de beheerders van kerkelijke gebouwen. Een van de conclusies is dat bij een vervolgtraject persoonlijke aandacht van essentieel belang is voor het bereiken van optimale resultaten. http://www.erfgoedgroningen.nl/erfgoedloper/eindrapport_veiligheidszorg_kerken_groningen_ 2015.pdf Digitaal museum / collecties Groningen Digitale zichtbaarheid Groningse musea verbeterd Erfgoedpartners en de collectiebeherende instellingen in Groningen gaan samen zorgen dat de Groningse collecties beter zichtbaar worden. Dit wordt gedaan in nauwe samenwerking met Marketing Groningen en De verhalen van Groningen. Het gezicht van Groningen: Groningen kent een veelzijdige cultuur en een rijk verleden. Er komt een Provinciaal Digitaal Museum met informatie over alle openbare collecties in Groningen, over de erfgoedbeherende instellingen zelf en de top 10 van iedere instelling. Deze collecties worden professioneel gefotografeerd en beschreven. Elke instelling maakt zelf de selectie. Bij het kiezen van de top 10 wordt rekening gehouden met de belangrijkste deelcollecties die in MusIP (MuseumInventarisatieProject) staan en die nodig zijn om het verhaal van ieder museum/collectie aan het publiek te vertellen.
Erfgoedpartners zorgt voor de ondersteuning en begeleiding. De musea kunnen straks de informatie uit het digitaal museum direct zichtbaar maken op hun eigen website. Ook De Verhalen van Groningen zal deze informatie gebruiken, onder andere voor hun website www.deverhalenvangroningen.nl. Het unieke project dient als pilot voor de rest van het land. MusIP Op 21 mei jongstleden had er bij Erfgoedpartners een MusIP-bijeenkomst plaats. MusIP is het landelijke MuseumInventarisatieProject waarbij in alle provincies van alle musea de deelcollecties zijn vastgelegd en ontsloten via een landelijke database: www.musip.nl. Tijdens de bijeenkomst is aan de aanwezige musea uitgelegd hoe we te werk zullen gaan bij de update en waar men op kan letten bij het kiezen van de top 10. Indien u niet aanwezig kon zijn bij deze bijeenkomst dan wordt u deze zomer benaderd door een van onze medewerkers die u verder zal informeren. Uiteraard kunt u ook zelf contact met ons opnemen wanneer u vragen heeft. Functioneel ontwerp Een eerste opzet van het functioneel ontwerp Momenteel wordt er achter de schermen hard gewerkt aan een functioneel ontwerp (zie afbeelding), hierin staan alle functies die de uiteindelijke website zal krijgen. Het gaat nog om een conceptversie die de komende maanden verder uitgewerkt zal worden tot een aanklikbare demoversie. Na de zomervakantie wordt de volgende bijeenkomst georganiseerd waar dit ontwerp zal worden gepresenteerd en het verdere verloop van het project zal worden besproken. Daarnaast krijgt u uitleg over de mogelijkheden om zelf een extra aanvraag in te dienen in het najaar. U wordt daar te zijner tijd voor uitgenodigd. Oktobermaand Kindermaand De afgelopen weken zijn al heel wat aanmeldingen binnengekomen voor Oktobermaand Kindermaand 2015. Daaronder niet alleen die van het eerste uur maar ook weer nieuwe instellingen. Een nieuweling is bijvoorbeeld Kaarsenmakerij Victoria uit Bourtange. De allerjongsten kunnen een brokkenkaars maken, de oudere kinderen gaan een kaars dompelen. Instellingen die zich (nog) niet hebben aangemeld, maar die wel graag mee willen doen, zijn van harte welkom. Aanmelden door een e-mail te sturen naar vandermolen@erfgoedpartners.nl.
Levende monumenten Op dinsdagavond 30 juni had in de Mariakerk in 't Zandt de overhandiging van het advies Levende monumenten in een leefbare regio plaats. Hans Alders, Nationaal Coördinator Groningen, ontving het advies van Paul Schaap, RCE programmamanager Aardbevingen en Erfgoed. In vier werkateliers onderzochten overheden, belangenorganisaties en bewoners voor de vier Groninger aardbevingsdorpen Middelstum, Onderdendam, Overschild en 't Zandt de toekomst van het erfgoed en hoe herstel en preventie van schade vorm kunnen krijgen. Hans Alders ontvangt het advies van Paul Schaap (r) Foto: Kim Haaxma In deze werkateliers stond niet het gebouw centraal, maar de betekenis van het gebouw voor de toekomst van het dorp en het gebied. Herstel en preventie van schade blijken goed te passen in die aanpak. Een belangrijk onderdeel van het advies is ook het instellen van een zogenoemd loods-team dat eigenaren begeleidt bij het verstevigen van het monument of de herbestemming. Dit team bestaat uit een erfgoeddeskundige en een bouwkundige en helpt de eigenaar bij de keuze van architect, monumenten-deskundige en een constructeur. Erfgoedpartners werd in deze ateliers vertegenwoordigd door Gea Geertsema en Sanne Tillema. Over ons Een nieuwe start voor twee medewerkers Met ingang van 7 juli 2015 is voor twee medewerkers, Frank Houwaard en Sanne Tillema, een andere werkrelatie met Erfgoedpartners van kracht. Frank is vanaf nu officieel met pensioen maar blijft nog wel betrokken bij ons werk. Het contract met Sanne is op bovengenoemde datum afgelopen maar zij zal, zodra hiervoor de nodige subsidie beschikbaar is, weer kunnen worden ingeschakeld voor bouwhistorisch onderzoek bij molens. In deze 100-ste uitgave van Erfgoedloper een terugblik op hun werk bij Erfgoedpartners maar ook alvast een vooruitblik op hun hopelijk nog lange inzet voor en betrokkenheid bij het erfgoed in Groningen. Sanne Tillema kon in april 2014 de gelederen van Erfgoedpartners komen versterken. In eerste instantie via Startership van het Talent and Career Center. Deze regeling, met wie Erfgoedpartners al enkele goede ervaringen had, biedt hoger opgeleiden kansen werkervaring op te doen en tegelijkertijd is het voor de stageplaats een ideaal middel om academici in te zetten en te profiteren van hun expertise. Het contract met Sanne, aanvankelijk voor zes maanden, werd verlengd met drie maanden en kon daarna, vanwege het zwangerschapsverlof van collega Anna van der Molen, worden omgezet in een aanstelling voor een
half jaar per januari 2015. Tijdens de werkervaringsperiode bestonden mijn werkzaamheden uit ondermeer het verzamelen van verhalen over molens en molenaars en heb ik veel werk verzet voor Oktobermaand Kindermaand. Gedurende Anna s zwangerschapsverlof richtte het werk zich voornamelijk op molens. Zo hebben Frank en ik regelmatig het materiaal, dat door het Groninger Molenarchief in beheer werd gegeven aan de Groninger Archieven omdat de bewaaromstandigheden daar ideaal zijn, per molen doorgenomen en werd interessant materiaal gescand. De documenten zullen worden geplaatst op www.groningermolens.nl. Ook was ik nauw betrokken bij de organisatie van het Groninger Molenweekend. Bouwhistorisch onderzoek molens Momenteel schrijft Sanne, die architectuurhistoricus is, een stappenplan over hoe moleneigenaren bouwhistorisch onderzoek kunnen (laten) doen. De opzet en aanpak moeten, behalve aan Erfgoedpartners, ook worden voorgelegd aan De Hollandsche Molen en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Groningen fungeert namelijk als pilot. Het streven is ook elders in Nederland bouwhistorisch onderzoek aan molens gemeengoed te maken. De voordelen zijn namelijk groot. Aan de hand hiervan kan de waarde van de molen worden bepaald en dat is voor onderhoud en restauratie van belang. Zo n onderzoek kan er voor zorgen dat waardevolle en essentiële onderdelen van een molen behouden blijven. Sanne had niet een bijzondere belangstelling voor molens toen zij voor Erfgoedpartners ging werken. Tijdens de studie wordt daar niet of nauwelijks aandacht aan besteed. Woonhuizen en kerken bijvoorbeeld hadden prioriteit waardoor molens een aparte categorie bleven. Om dat te veranderen is het belangrijk dat het publiek de waarde van molens ziet. Dat kan ondermeer door het doen van bouwhistorisch onderzoek. Molens hebben namelijk invloed gehad op de vorming van het landschap. Veel geleerd Ik hoop in de komende tijd verder te kunnen werken aan het plan en zeker ook bij de uitvoering betrokken te worden. Een en ander hangt nog even af of er subsidie beschikbaar komt, maar ik ben er klaar voor. De afgelopen periode heb ik veel geleerd. Doordat Erfgoedpartners een klein team heeft, is het mogelijk je breed te oriënteren en kun je niet alleen je kennis verdiepen maar ook uitbreiden en bovendien heb ik het leren kennen van veel mensen als waardevol ervaren. ** -- ** Voor veel mensen met wie wij regelmatig contact hebben komt het als een verrassing: Frank Houwaard met pensioen?! Frank is al sinds 2007 een stabiele factor in het team van Erfgoedpartners en het is bijna niet voor te stellen dat hij al aan zijn pensioen toe is. In het begin hield ik mij voornamelijk bezig met werk over en voor molens. Allengs breidden mijn werkzaamheden zich uit tot archiefwerk, het beheer van de bibliotheek, postverwerking, het ordenen en bijhouden van het relatiebeheersysteem, de donateuradministratie van het Molenhuis en de verslaglegging van teamoverleggen en platformbijeenkomsten. Vooral dat laatste heb ik met plezier gedaan. Je produceert dan iets. Voor zowel het team als voor Frank zal het even wennen zijn want vanaf nu concentreert zijn werk zich weer voornamelijk op molens: zijn eerste liefde. Voornamelijk ja, want om voeling te houden met het werk van Erfgoedpartners zal Frank wel de verslagen blijven maken van de platformbijeenkomsten. Drie dagen per week (dinsdag, woensdag, donderdag) ben ik nog beschikbaar voor Erfgoedpartners en zal mij ondermeer gaan bezighouden met het verzamelen
van kopij ten behoeve van onze website groningermolens.nl. Ik haal veel informatie en afbeeldingen over bijvoorbeeld de geschiedenis van de molens uit ons eigen archief en uit de informatie die Ten Bruggencate en Van der Veen hebben vastgelegd. Zij zijn in de jaren twintig begonnen met het aanleggen van een kaartsysteem met daarop gegevens van alle Nederlandse molens. Verder ontvang ik mensen die bijvoorbeeld iets willen weten over een bepaalde molen of die een molenboek schrijven. Wat fascineert Frank aan molens? Molens zijn leuk om te zien in het landschap. Al heel lang fotografeer ik molens en heb zo gaandeweg leren zien wat een variatie er aan molens is en door mijn erin te verdiepen ben ik ook het verhaal achter te molens gaan ontdekken. AGENDA 15 september Platform directeuren 10:00 12:00 uur Museumhuis 6 oktober Platform borgen 10:00 12:00 uur Museumhuis 17 oktober Erfgoeddag 10:00 16:00 uur Eemshaven 20 oktober Platform Instandh. molens 10:00 12:00 uur Molenhuis oktober Oktobermaand Kindermaand diverse culturele instellingen oktober Maand van de Geschiedenis diverse culturele instellingen ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Erfgoedloper is een uitgave van ERFGOEDPARTNERS: Museumhuis Groningen / Groninger Molenhuis Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen t. (050) 313 00 52. Reacties en kopij: pol@erfgoedpartners.nl. Wanneer u de Erfgoedloper niet langer wenst te ontvangen, kunt u dit aangeven door een bericht te sturen naar info@erfgoedpartners.nl.