Tel.: 461-1210 Fax: 461-5422 Newsletter V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER SEPTEMBER 2014 1.EDITORIAL 2.ECONOMIE (Sociaal-Economisch) Beleid Regering 2014/2015 Begroting Curaçao 2015 Geplande Overheidsinvesteringen periode 2015-2018 3.RAPPORTEN Lijst meest concurrerende landen van de wereld 204-2015, World Economic Forum 4.(Nieuwe)Wetgeving 5.ECONOMISCHE INDICATOREN 1.EDITORIAL Bij de opening van het nieuwe Statenjaar 2014-2015 maakte de Gouverneur namens de Regering met trots en blijdschap bekend dat 2015 het jaar van belastingverlaging wordt. Het verlagen van de belastingen om de gemeenschap een alivio te geven wordt door de VBC ten zeerste toegejuicht omdat dit een effectieve manier is om de koopkracht en het vertrouwen in de economie structureel te herstellen en te verbeteren. De vraag is hoe duurzaam de belastingverlagingen zullen zijn. Onderstaand overzicht geeft een beeld hoe de ontwikkeling zich aan het voltrekken is sinds het jaar ( 2013) waarin de Minister van Financiën heeft toegezegd om belastingverlagingen door te voeren. Het blijkt dat de bedragen in de loop der jaren steeds minder worden en wat betreft de WB de ingangsdatum verder in de toekomst wordt verschoven. Zo was in 2013 beloofd dat in 2015 een belastingverlaging van minimaal ANG 50 miljoen zal worden doorgevoerd. In de begroting 2014 is dit bedrag teruggebracht naar ANG 40 mln. en in de begroting 2015 is thans sprake van ANG 30 mln. terwijl verlaging van de WB verschoven is naar 2016. De twijfels nemen alsmaar toe. 1
Ontwikkeling toezeggingen belastingverlagingen miljoenen ANG IB WB 2013 2014 2015 Persb MinFin Begroting Begroting 2015 50 40 30 2016 50 40 30 2015 Ja 2016 Ja 15 10 2017 15 10 Andere ontwikkelingen die de onzekerheden doen toenemen wat betreft het structurele karakter van de belastingverlagingen zijn onder meer: - de constatering van het CFT dat in de afgelopen drie jaar sprake is van een terugval van ANG 127 miljoen in de belastingrealisaties ten opzichte van de begroting; - de ontwikkelingen van de sociale verzekeringsfondsen die grote tekorten vertonen; - de uiterst moeizame onderhandelingen om het overheidsapparaat te saneren en herstructureren waardoor uitgaven verlaagd kunnen worden; - de hardnekkige economische krimp in plaats van economische groei; - de aankondiging dat aftrekposten zullen worden geschrapt; Het zou geen goede zaak zijn indien de toegezegde belastingverlagingen van tijdelijke aard, respectievelijk ad-hoc van karakter zouden zijn. Er moet sprake zijn een permanente lastenverlaging waardoor de koopkracht en de concurrentiepositie kunnen worden verbeterd en daarmee het vertrouwen kan worden opgekrikt. Derhalve geen financiering volgens de methodiek koekje van eigen deeg ( o.a. verhogen indirecte belastingen, verhogen premies sociale verzekeringen, schrappen van aftrekposten allemaal onder het motto budget neutraliteit). Het daadwerkelijk verlagen van de collectieve lastendruk ( belastingen en premies sociale verzekeringen) dient het doel te zijn. Hiertoe is het noodzakelijk dat de overheidsuitgaven structureel worden verlaagd om financiële ruimte te creëren. Het snel opsporen van kennelijk substantieel zoekgeraakte bedragen uit de staatskas zal hierbij zeker soelaas bieden. 2.ECONOMIE (Sociaal-Economisch) Beleid Regering 2014/2015 De Gouverneur heeft in het kader van opening van het nieuwe Statenjaar 2014/2015 de plannen en voornemens van de Regering Asjes voor het komend jaar bekend gemaakt. 2
Hoofddoelstelling van de Regering is om een duurzame sociaal-economische ontwikkeling te bevorderen. In hooflijnen zal het beleid gericht zijn op: Verbetering van de overheidsfinanciën: Hiermee is in 2013 een aanvang gemaakt door het nemen van maatregelen in zowel de publieke financiën als de sociale verzekeringssector. Hoewel de verhoging van de belastingen en premies en loongrenzen sociale verzekeringen evenals het optrekken van de pensioengerechtigde leeftijd van 60 naar 65 jaar pijn veroorzaken, zijn volgens de Regering de maatregelen noodzakelijk om een betaalbare, toegankelijke en hoogwaardige zorg voor de huidige en toekomstige generaties te garanderen. Stimuleren van economische groei en versterken van het investeringsklimaat: Het jaar 2015 zal het jaar worden van belastingverlaging. De Regering is van oordeel dat dit een belangrijk instrument is om de economie te stimuleren. Concreet zal volgens de Minister van Financiën in het komend jaar ANG 30 miljoen worden gereserveerd voor structurele verlaging van de inkomstenbelasting. In 2016 zal additioneel ANG 30 miljoen voor dit doel worden uitgetrokken. Ook zal rekening worden gehouden met een lastenverlichting ten aanzien van de winstbelasting vanaf 2015. Verder zullen de investeringen worden gestimuleerd door instellen van een Fair Trade Authority ter bevordering van marktwerking, een agentschap die investeerders moet aantrekken (CINEX) evenals invoering van een incentiveprogramma die specifieke sectoren moet gaan stimuleren. Bestrijding misdaad en criminaliteit: Er zullen digitale camera s rond het eiland worden geplaatst. De moord op de politieke leider van PS zal worden afgerond om een duidelijk signaal te geven dat op Curaçao de rule of law heerst en geen sprake is van straffeloosheid. Voor de jongeren had de Gouverneur een speciale boodschap: kies niet de weg van diefstal en misdaad, doch gebruik de energie en de talenten op een positieve manier. Het in diskrediet brengen van Curaçao door anderen schade toe te brengen werkt alleen maar averechts en is niet in het voordeel van de jongeren en evenmin voor Curaçao. In ieder geval zal de jeugddetentie GOG worden uitgebreid en zal vorming, onderwijs en banen als belangrijkste instrumenten worden ingezet om armoede en morele en sociale achteruitgang aan te pakken. Hervorming van de gezondheidszorg: De bouw van het nieuwe hospitaal zal voortvarend worden aangepakt. Spoedig zal noodzakelijk wetgeving zoals Beroepen in de gezondheidszorg (BIG) en de reparatiewetgeving BVZ naar de Staten worden gestuurd ter behandeling waarbij verlaging van de premie van gepensioneerden een voornaam onderdeel vormt. Good governance en verbetering dienstverlening overheidsapparaat De Regering hecht waarde aan deugdelijk bestuur en integriteit. De kadernota Deugdelijkheid van Bestuur zal spoedig worden geratificeerd. Verbetering van de kwaliteit van de publieke dienstverlening en integriteit van het overheidsapparaat staat hoog in het vaandel van de Regering. Voorts zal het Centraal Bureau voor de 3
Statistiek worden verzelfstandigd en zal een Centraal Planbureau worden opgericht. Onderwijs en fysieke infrastructuur De Regering zal zich inzetten voor modern en goed onderwijs. Hiertoe zal het beleid van gratis onderwijs worden voortgezet en zullen inspanningen geleverd worden om de erkenning van het HAVO en VWO diploma te garanderen. Het traject inhaalslag fysieke infrastructuur ( wegen) werpt vruchten af en zal worden voortgezet. Idem ten aanzien van Volkswoningbouw en PP projecten. Ook zal aandacht worden besteed aan waterzuiveringsprojecten (Klein Hofje) en openbare verlichting (LED lampen). Buitenlands beleid De banden in de regio zullen worden aangehaald en geïntensiveerd. Dit zal niet ten koste gaan van de relaties binnen het Koninkrijk. Deze zullen op constructieve wijze worden voortgezet. Redactioneel commentaar: De beleid voornemens van de Regering zijn prima, echter papier is geduldig. De hamvraag is hoe het staat met de concrete invulling van deze intenties en de daadwerkelijke uitvoering hiervan. De aankondiging van de Regering dat de belastingen (IB en WB) verlaagd gaan worden om economisch groei te stimuleren wordt door de VBC ten zeerste toegejuicht. Het feit dat de belastinginkomsten en premies sociale verzekeringen zwaar achterlopen ten opzichte van de begrotingen doet echter de vraag rijzen hoe verlaging van de IB en WB zal worden gefinancierd. Het is te hopen dat de toezeggingen van de Regering om de overheidsuitgaven structureel te verlagen daadwerkelijk worden uitgevoerd waardoor middelen vrijkomen om de belofte de IB en WB structureel te verlagen in te lossen. Het kan namelijk niet de bedoeling zijn dat het tot nog nu gehanteerd uitgangspunt budgetneutraliteit ( o.a. schrappen van allerlei aftrekposten) wordt toegepast omdat dan sprake zal zijn van krijgen van een sigaar uit eigen doos. De aankondiging van de Regering om stringente prijscontroles te gaan toepassen staat haaks op de introductie van de wet economische mededinging. Het is namelijk principieel onjuist om bij invoering van deze wet de prijzenbeschikking nog te handhaven. Indien concurrentie (marktmechanisme) als regulerend mechanisme wordt gekozen is het overbodig dat de overheid via een prijzenbeschikking de markt gaat reguleren. Dit zou een extra bureaucratische maatregel zijn. Ondernemers zitten niet te wachten op en prijscontrole en boetes en/of overige sanctiemaatregelen die de wet economische mededinging voorschrijft. Begroting Curacao 2015 Algemeen wordt aangenomen dat de begroting één van de belangrijkste beleidsdocumenten is van het land. De begroting is de integrale financiële vertaling van de beleidsvoornemens van de Regering voor het begrotingsjaar en de daarop volgende jaren. Gezien de belangrijkheid van de begroting is het zaak dat deze een volledig en getrouw beeld geeft van de inkomsten en uitgaven en voldoet aan de financiële normen. 4
Daarnaast dient de begroting goed onderbouwd te zijn en inzicht te verschaffen in de (toekomstige) ontwikkeling van de overheidsfinanciën. De door de Regering van Curaçao bij de Staten ingediende begroting van het jaar 2015 laat het volgend beeld zien: Recapitulatie begroting 2015 e.v. Bron: Begroting Curaçao 2015 De begroting 2015 sluit af met een saldo van nul. De gewone dienst vertoont een overschot van ANG 127,4 mln. terwijl de kapitaaldienst een tekort vertoont van ANG 127,4 mln. Per saldo is sprake van een evenwicht. Ook meerjarig is de begroting in evenwicht. Volgens de Regering is dit evenwicht te danken aan de in 2013 gestarte een doorgevoerde saneringsstrategie ( cold turkey ) gericht op het wegwerken van tekorten. Door dit beleid is de situatie in de overheidsfinanciën (sterk) verbeterd, zodanig dat de Aanwijzing van de Rijksministerraad is geëlimineerd en het groene licht is verkregen om leningen aan te gaan, wat ook heeft plaatsgevonden. Dit optreden heeft volgens de Regering ook ervoor gezorgd dat Standard & Poors de rating van Curaçao heeft gehandhaafd en de vooruitzichten heeft omgezet van negatief in stabiel. Volgens de Regering zorgt dit beleid voor een krachtig herstel van het vertrouwen in de economie die reeds te zien is in de opwaarts bijgestelde groeiprojecties. Hieronder volgt een break-down van de gewone dienst van begroting: Baten: In de periode 2015-2018 nemen de baten eerst toe om vervolgens in 2017 te verminderen. De van toename van de baten in 2015 en 2016 is toe te schrijven aan toename van de indirecte belastingen, OZB en niet belastingopbrengsten ( deelnemingen en dividenden). De directe belastingen vertonen een daling a.g.v. geplande lastenverlichting in de IB in 2015 ( ANG 30 mln.) en 2016 ( 30 mln.) en in de WB in 2016 (10 mln.). 5
Lasten: De posten interest, afschrijvingen en sociale zekerheid vertonen in de periode 2015-2018 een stijging. De post personeelskosten vertoont in 2015 en 2016 een daling om vervolgens weer toe te nemen. Bij de andere posten is sprake van stabilisatie en daling. Met name is de ontwikkeling van de post personeelslasten opvallend omdat volgens de planning het aantal werknemers in de publieke sector zal afnemen (vide onderstaande tabel ) Overzicht Baten en Lasten Gewone dienst Bron: Begroting Curaçao 2015 6
Uitsplitsing belastingopbrengsten: Bron: Begroting Curaçao 2015 Personeelsaantallen Bron:Begroting Curaçao 2015 Kapitaaldienst: De uitsplitsing van de kapitaaldienst ziet er als volgt uit: 7
Kapitaaldienst: lasten en baten Bron: Begroting Curaçao 2015 Uit bovenstaande tabel blijkt dat voor de periode 2015-2018 voor in totaal ongeveer ANG 1.125 mln gereserveerd is voor investeringen. Waaraan worden de belastinggelden besteed? Bron: Begroting Curaçao 2015 Uit bovenstaande tabel kan worden afgeleid dat de ministeries van Onderwijs/ Wetenschap/ Cultuur en Sport (ANG 367 mln.), Gezondheidszorg/Milieu en Natuur (ANG 341 mln.) en Justitie (ANG 234 mln.) de grootste ministeries zijn. Gezamenlijk gaat meer dan 50% van de totale begroting naar deze ministeries. De ministeries Financiën en Bestuur/Planning en Dienstverlening opereren overheidsbreed d.w.z. dat een deel van hun middelen ook aangewend moeten worden voor andere ministeries. Indien het uitgaven categorie criterium wordt gehanteerd dan blijkt dat bijna 70% van de 8
begroting besteed wordt aan de volgende categorieën: - Beloning personeel (ANG 450 mln.); - Overdrachten ( ANG 359 mln.); - Sociale Zekerheid (ANG 448 mln.); Economische groei Bij het opstellen van de begroting 2015 is de Regering uitgegaan van de volgende meerjarige groei scenario: Bron: Begroting Curaçao 2015 De geprojecteerde verbetering van de economische groei is volgens de Regering het gevolg van het saneringsplan aangevuld met maatregelen om de economie te stimuleren. Door publieke investeringen in onder andere bouw van het nieuwe ziekenhuis, nieuwbouw en vernieuwbouw van scholen, fysieke infrastructuur ( wegen) en de tweede megapier zal de economie worden gestimuleerd en de efficiency worden verbeterd. Redactioneel commentaar: De begroting 2015 ziet er op schrift goed uit. Op papier is er sprake van evenwicht op de begroting. Dit is ook het geval voor de daarop volgende jaren. Een hoopvolle ontwikkeling echter papier is geduldig. Immers dit was ook het geval voor de begrotingen 2010, 2011 en 2012. In werkelijkheid was er echter sprake van (grote) tekorten. Doordat de jaarrekeningen 2013 en 2014 nog niet bekend zijn is het onduidelijk of de trend van tekorten is omgebogen. Er zijn wel duidelijke indicaties dat dit het geval is. Er zijn echter een aantal risico s die het thans geprojecteerde positief financieel beeld kunnen verstoren. Onder andere de ontwikkelingen binnen het sociale zekerheidsgebeuren, de overheid n.v s in het bijzonder in de utiliteit en telecom sector, rentestijgingen en beschikbare capaciteit om de geplande investeringsprojecten snel uit te voeren. Wat verreweg de grootste zorgen baart is het economisch gebeuren. De Regering stelt zich op het standpunt dat zij over betere en actuelere informatie beschikt om zo de prognose van de Centrale Bank van Curaçao en St. Maarten die ook voor 2014 voor het derde opeenvolgend jaar een economische krimp voorspelt, te mitigeren. Een vreemde zaak dat deze informatie niet gedeeld wordt door de instituten. De verwarring die hierdoor ontstaat is niet bevorderlijk voor het herstel van het vertrouwen. En daar schort het aan. Private bonafide investeerders zijn vooralsnog onvoldoende ervan overtuigd dat sprake is van duurzaam deugdelijk bestuur en financieel beleid en beheer. Investeringen blijven hierdoor achter en heerst een sfeer van de kat uit de boom kijken en een defensieve en afwachtende houding aannemen. Dit is geen goede ontwikkeling. Structurele economische groei is bittere noodzaak om werkgelegenheid, 9
een redelijk leefklimaat ( onderwijs, gezondheidszorg en veiligheid) en gezonde overheidsfinanciën te kunnen realiseren. Geplande Overheidsinvesteringen periode 2015-2018 In de begroting 2015 maakt de regering melding dat van overheidswege in de periode 2015-2017 diverse investeringen gedaan zullen worden. Cumulatief gaat het om een bedrag van ongeveer ANG 1.126 mln. Waaruit bestaat deze investeringen? De kapitaaldienst verschaft een overzicht van deze voornemens: Allocatie middelen kapitaaldienst Bron: Begroting Curaçao 2015 Uit dit overzicht blijkt dat de investeringen met name zullen plaatsvinden in gebouwen ( centrale huisvesting ambtenaren apparaat) fysieke infrastructurele werken ( wegen) aanschaf kantoor apparatuur en immateriële vaste activa. Voor een gedetailleerd overzicht vide de hieronder opgenomen tabel Beleidsdoelen Investeringen. Redactioneel commentaar: Het is uiteraard een goede zaak dat van overheidswege investeringen zullen worden gedaan teneinde (duurzame) economische groei te stimuleren. Overheidsinvesteringen alleen zijn echter niet voldoende om dit doel te bereiken. Ook private investeringen zijn nodig. Deze zullen echter alleen van de grond komen indien er vertrouwen bestaat. Het is dan ook van belang dat de noodzakelijke voorwaarden worden gecreëerd die hiertoe zullen leiden. In het kort, hetzij herhaalt, gaat het om zaken als consistent, transparant en integer overheidsbestuur en beleid, rechtszekerheid, regeer,- en macro-economische stabiliteit, reductie van de bureaucratie, competitieve concurrentiepositie ( betrouw,- en betaalbare utiliteit en telecomdiensten, internationaal aanvaarbare collectieve lastendruk, gezonde relatie tussen loonkosten en arbeidsproductiviteit), flexibele markten, gezond leefklimaat ( gezondheidszorg, onderwijs en veiligheid) en innovatie. 10
11
Bron: Begroting Curaçao 2015 3.RAPPORTEN Lijst meest concurrerende landen van de wereld, World Economic Forum De World Economic Forum heeft recent de lijst van meest concurrerende landen ter wereld periode 2014-2015 gepubliceerd. Deze lijst is op basis van de Global Competitiveness Index (GCI) samengesteld. De GCI is een samengestelde index welke uit 12 concurrentie pilaren bestaat. Deze index bestaat uit een set van factor,- efficiency,- en innovation driven factoren die het concurrentie en productiviteitsniveau van een land determineren. De 12 pilaren die volgens de World Economic Forum grotendeel de concurrentie van een land bepalen zijn: - Instituties. Het betreft hier onder meer het juridisch en administratief kader waar binnen de overheid, bedrijven en individuen in wisselwerking met elkaar staan om inkomsten en rijkdom in de economie te genereren. De kwaliteit en soliditeit van de instituties zijn bepalend voor de concurrentie en groeikracht. Naast het legale framewerk speelt ook het optreden en de houding van de overheid ten opzichte van het fungeren van markten en het managen van de overheidsfinanciën een grote rol. Bureaucratie, transparantie en behoorlijk en deugdelijk bestuur zijn bepalend voor het vertrouwen en het verloop van het economisch ontwikkelingsproces. - Infrastructuur. Uitgebreide, goed ontwikkelde en efficiënte infrastructuur vormt een essentieel onderdeel voor een evenwichtige en gezonde economische groei. Het bevordert de toegang tot markten, de integratie van regio s en verlaagt de transportkosten voor zowel de bedrijven als de werknemers. Onder infrastructuur moet niet alleen gedacht worden aan het fysieke gebeuren zoals wegen, zee en luchthaven en treinverbindingen maar ook aan een modern en goed functionerende utiliteit stelsel (elektra en water) alsmede een uitgebreide en solide telecommunicatie netwerk. - Macro economische stabiliteit. Hieronder wordt evenwichtige overheidsfinanciën verstaan alsmede beheersbare inflatie. - Gezondheidszorg. Een gezonde beroepsbevolking is van vitaal belang voor de concurrentiepositie van een land. Slechte gezondheidszorg leidt tot hoge kosten en lage productiviteit. 12
- Adequaat onderwijs en trainingen. Kwalitatief goed onderwijs en trainingen zijn van cruciaal belang om productiviteit te verbeteren en duurzame economische groei te bewerkstelligen. - Efficiënt werkende goederen en dienstenmarkt. Optimale productie en allocatie van producten en diensten wordt verkregen bij markten waar vraag en aanbod goed op elkaar zijn afgestemd. Gezonde concurrentie en minimale overheidsinterventie zijn voorwaarden die hiertoe bijdragen. Protectie werkt verstorend en leidt tot vermindering van economische groei. - Efficiënt werkende arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt dient de nodige flexibiliteit te omvatten opdat het mogelijk wordt dat werknemers snel en tegen lage kosten van baan kunnen wisselen en ingezet kunnen worden. - Efficiënt werkende kapitaalmarkt. Een goed en effectief werkende financiële sector is van essentieel belang voor een juiste allocatie van fondsen evenals het beschikbaar stellen van kapitaal ter financiering van investeringen. Adequate supervisie ter bescherming van de spaarders en investeerders is eveneens een vereiste alsook het feit dat banken transparant moeten zijn en het vertrouwen niet mogen beschamen. - Beschikbaarheid van techniek. Met name geldt dit voor de meest actuele en gehanteerde informatie en communicatie technologie (ICT). - Grootte van de markt. Om economies of scales te realiseren speelt de omvang van de markt een rol. Hierbij gaat het niet alleen om de lokale markt maar buitenlandse markten vervullen steeds vaker een belangrijke functie. Internationale handel en export zijn hierbij de voorname vehikels die ontwikkeld moeten worden. - Kwaliteit van het bedrijven en zaken netwerk. De kwaliteit van bedrijven en het zaken netwerk meer in het bijzonder de wijze van opereren en de toegepaste strategieën bepalen mede de concurrentiekracht en sterkte van het land. - Innovatie. Vernieuwingen en meegaan met de tijd is van essentieel belang voor behoud en verbetering van de concurrentiepositie. Investeringen in research en development is van cruciaal belang. De 12 concurrentie pilaren moeten niet als losse op zich zelf staande elementen worden gezien maar zijn nauw aan elkaar gerelateerd. Zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk om innovatie van de grond te krijgen als er geen instituten zijn die auteursrechten beschermen en waar onderwijs en training op een laag pitje staat. Uit de GCI lijst 2014-2015 welke uit 144 landen bestaat blijkt dat Zwitserland, Singapore en de USA wereldwijd de top drie plaatsen bezetten van meest concurrerende landen. De positie van Nederland, plaats 8 op de lijst is niet gewijzigd t.o.v. het jaar daarvoor. Guinea en Chad staan op de laatste twee plaatsen genoteerd. In de Caribische regio staat Puerto Rico het hoogst genoteerd (32 ste plaats) gevolgd door Barbados ( 54 ste plaats), Jamaica ( 86 ste plaats) en Trinidad and Tobago (89 ste plaats). Voor verdere details vide bijgevoegde 2014-2015 GCI lijst. 13
14
4.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaaleconomisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode augustus t/m september 2014). In de betreffende verslag periode heeft de regering geen nieuwe wetgevingen dan wel aanpassingen van bestaande aan de SER ter advisering aangeboden. 5.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) : Aug 2014 : NAƒ 2,389 definition IMF Aug 2013 : NAƒ 1,894 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) July 2014 :125.1 July 2013 :121.5 Change : 3% Average inflation past 12 months : 0,9% Population and Employment Curaçao : 2013 2011 Total population 150,782 147,858 Employed population 63,493 62,042 Unemployed population 9,512 6,721 Labor Force 73,005 68,763 Unemployment rate 13.0% 9.8% Stay over tourism no of visitors : August 2014 year to date : 287.321 August 2013 year to date : 290.645 Change : -1% Cruise tourism no. of passengers : August 2014 year to date : 417.640 August 2013 year to date : 383.624 Change: 9% Stay over nights August 2014 year to date: 2,573,260 August 2013 year to date: 2,457,852 Change: 5% 15
Shipping : Jan - Aug 2014 Jan - Aug 2013 Freight 615 646 Tanker 799 757 Cruise 182 190 Others 258 249 Jan-June 2014 Jan-June 2013 Cargo movements, metric tons Unloaded 293.256 298,835 Loaded 97,288 118,365 Aug 2014 Aug 2013 Total companies Commercial Register Local 24,603 23,663 International 14,159 14,838 Total 38,762 38,501 Source: Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, MEO, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 16