Glashelder 32 Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Oktober 2016 - Jaargang 14 Miniatuur fotostudio telt wittevlieg en trips (pagina 2) Vernieuwde Certirol in strijd tegen trips (pagina 4) Jet 5 het middel voor schone kassen (pagina 7) Meeldauwbestrijding in tomaat blijft een uitdaging Voor curatief bijsturen is Rocket de eerste keuze Teamleider Hans Sikkema van Red Harvest coördineert de gewasbescherming op 30 ha tomatenteelt in Middenmeer. Hij moet zich dit jaar extra inspannen om meeldauw de baas te blijven. Wij proberen het zolang mogelijk vol te houden met biologische middelen. Voor curatief chemisch bijsturen is Rocket mijn eerste keuze. De vestiging van Red Harvest in de Wieringermeer omvat vier afdelingen van elk 7,5 ha. Er staan verschillende rassen grove trostomaten en cocktailtomaten, die voor de helft onder groeilicht staan. Vanwege de verschillen in planttijden, groeiomstandigheden en ziektegevoeligheid moet het gewasbeschermingsteam altijd alert zijn. Je moet goed bij de les blijven, vooral wanneer je van bepaalde ziekten of plagen de druk wat ziet oplopen, zegt teamleider Hans Sikkema. Dat gebeurde een paar keer met meeldauw. Adviseur Jan-Paul de Wit van Royal Brinkman vult aan: Hier is het medio september weer onder controle, maar bij relaties die vroeg hebben geplant voor de belichte teelt loopt de meeldauwdruk hier en daar al weer op. Het gaat dit jaar op en neer. Meeldauw eist ook chemische inzet Natuurlijke vijanden en biologische middelen vormen bij Red Harvest de basis voor gewasbescherming. Die begint kort na het planten met het uitzetten van Macrolophus en sluipwespen tegen witte vlieg, de voornaamste plaag in deze teelt. De meeldauwbestrijding start zodra de eerste bladvlekjes zich aandienen. Sikkema: We begonnen in juni met twee biologische middelen. Daarna volgde Rocket, dat voor curatief chemisch bijsturen altijd mijn eer- Irma Lukassen, Hans Sikkema (midden) en Jan-Paul de Wit stellen vast dat de meeldauwdruk flink is teruggedrongen. ste keuze is. De teamleider stelt dat er voor gen met Rocket moet je daar even mee wegblijven en overstappen op een ander middel. Dat meeldauwbestrijding behoorlijk wat middelen beschikbaar zijn, maar dat Rocket enkele duidelijke voordelen biedt. De belangrijkste vind er indien nodig nog twee keer mee terugkomen, schrijft het etiket nu eenmaal voor. Later kun je ik de snelle en goede werking, de korte wachttijd van één dag en zijn geschiktheid voor de want per jaar zijn vijf bespuitingen toegestaan. geïntegreerde teelt. Het laat Macrolophus en Meeldauwbestrijding blijft uitdaging sluipwespen ongemoeid. Met Rocket zitten we nu aan onze taks en gelukkig is de situatie genormaliseerd, erkent Alleen biologisch is onvoldoende Sikkema. Ik heb al twee weken niet hoeven Een flinke meeldauwaantasting is met louter spuiten, maar zwavelen doen we nog steeds. biologische middelen bijna niet te bestrijden, Als je nog minder curatieve chemie wilt inzetten, lukt dat alleen door de druk van meet af stelt technisch adviseur Irma Lukassen van Certis. Die werken vooral preventief, net zoals de aan laag te houden. Dat kan door op basis van meeste toegelaten chemische middelen. Op klimaatgegevens eerder te starten met biologische middelen. Aan de andere kant wil je enig moment is curatief bijsturen nodig, liefst meerdere keren achter elkaar. het gewas ook niet onnodig nat maken, omdat Volgens Sikkema en zijn adviseur vergt het dat weer andere problemen kan oproepen. minimaal vier curatieve bespuitingen voordat Meeldauwbestrijding in tomaat blijft dus een de plant vanaf het onderste nog zittende blad uitdaging, maar dat houdt het werk tegelijkertijd vrij is van aantasting. De Wit: Na drie bespuitin- boeiend. 1
Scoutbox neemt taak over van vertrekkende specialist Miniatuur fotostudio telt wittevlieg en trips Een groeiend aantal groenteteeltbedrijven maakt gebruik van de Scoutbox-Service van Horticoop. Ook Themato in Berkel en Rodenrijs is hierop overgestapt om de witte- vliegpopulatie nauwkeurig te kunnen monitoren. Directe aanleiding is het vertrek van gewasbeschermingspecialist Piet van den Langenberg, die begin oktober met pensioen gaat. Directielid Tom Ammerlaan heeft vertrouwen in het concept, waar Themato sinds het voorjaar mee werkt. Projectmanager Gewasbeschermingstechniek Louis van den Berg van Horticoop begeleidt de service. Voor een vast bedrag per maand krijgt de klant de beschikking over de box, analysesoftware waarin ook de layout van de kas wordt weergegeven, vangplaathouders, Certis vangplaten met locatiestickers en advisering door de betrokken specialist. Voor Themato is dat Gemma Meyer. Digitale foto s De Scoutbox is een draagbare stalen doos met digitale camera en vangplaathouder. Dankzij de vaste afstand tussen vangplaat en lens maakt de camera altijd haarscherpe opnamen. Een willekeurige medewerker rijdt met de miniatuur fotostudio op een buisrailwagen langs de vangplaten in de kas, zet deze in de betreffende box, maakt foto s en hangt de vangplaten terug op hun plaats. Van den Berg: Na het scouten gaan de foto s via een usb-kabel en pc met internetverbinding naar SoilCares in Wageningen, dat de box heeft ontwikkeld en met speciale software de analyse uitvoert. Sneller en gerichter ingrijpen De software leest de locatiecode van de vangplaat, herkent en telt de wittevliegen en berekent het verschil met de vorige meting. Het resultaat wordt in aantallen en kleurcodes weergegeven op een plattegrond van de kas. Zo zie je in één oogopslag waar het goed gaat, waar je alert moet zijn en waar je moet ingrijpen, vervolgt de projectmanager. En je bouwt zo eenvoudig een historische database op. Dit draagt bij aan de onderbouwing van onze adviezen. Voor nauwkeurig scouten is dit de snelste manier, vindt Tom Ammerlaan. Bovendien is er geen bijzondere expertise voor nodig. Het Louis van den Berg: Je ziet in één oogopslag waar het goed gaat, waar je alert moet zijn en waar je moet ingrijpen. scouten gaat sneller en we signaleren opkomende problemen eerder dan in het verleden. het gevoel dat we nu nog scherper op de wittesturen met minder chemie. Wij hebben echt Daardoor kunnen we sneller en gerichter bij- vlieg zitten. Speciale vangplaat Voor de Scoutbox hebben Certis en plaat op de markt komt, zal deze de huidige vangplaten gaan vervangen. Horticoop een speciale vangplaat ontwikkeld, zonder het traditionele lijnenraster dat handig is bij handmatig tellen. Elke plaat krijgt een sticker met een unieke QR locatiecode, die correspondeert met de kwekerij, afdeling, plantrij en positie binnen de rij. Binnenkort ook voor trips Momenteel is de box geschikt voor het monitoren van wittevlieg- en macrolophuspopulaties. Met medewerking van komkommerteler Vermeer in Bleiswijk ontwikkelen Certis, SoilCares en Horticoop een nieuwe, universele vangplaat, die ook geschikt is voor trips. Om de kleinere trips goed te kunnen herkennen wordt de afstand tussen vangplaat en lens verkleind en krijgt de Komkommerteler Vermeer werkt mee aan het vangplaat een kleiner telgebied. Dit vergt ontwikkelen van de nieuwe vangplaat, die ook ook aanpassing van de software. Wanneer geschikt is voor trips. Dat maakt de Scoutbox de testfase is doorlopen en de nieuwe vang- ook voor siertelers interessant. 2
Nieuwe fungiciden getest met BotaniGard Er zijn weer een aantal nieuwe fungiciden en enkele andere middelen getest in tankmix met het biologische middel BotaniGard. In bovenstaand overzicht staan de fungiciden waarvan bekend is of ze mengbaar zijn met dit middel. Advies Genoemde middelen met goede kieming (groen) zijn in tankmix Goede kieming met BotaniGard te verspuiten. Voor middelen die een vertraagde kieming laten zien is het advies om minimaal 2 dagen wachttijd aan te houden, vóór en nà een bespuiting Winner toegelaten in de zaad- en veredelingsteelt Het insecticide Winner is nu ook toegelaten in de bedekte veredeling- en zaadteelt ter bestrijding van trips. Het is een NLKUG toelating, speciaal voor kleine toepassingen. Hiervoor zijn geen specifieke effectiviteit- en gewasveiligheidsproeven uitgevoerd. Er zijn 4 behandelingen per jaar toegestaan met een dosering van 0,03% (maximaal 0,24 kg/ha). Voor het ER II heeft recent een officiële toelating gekregen. Al jaren wordt ER II succesvol toegepast tegen wittevlieg, spint en wol- en dopluis in tal van gewassen. Dit was mogelijk doordat het middel op de RUB lijst stond. Deze uitzonderingslijst voor gewasbeschermingsmiddelen gaat verdwijnen, maar door de huidige registratie blijft het middel behouden voor vele teelten. Op het etiket staan vele gewassen in zowel gebruik in deze teelten gelden alle toepassingsvoorwaarden die al op het etiket staan. Zo is de toepassing van Winner alleen toegestaan met (semi)-automatische toepassingsapparatuur. ER II officieel toegelaten met het biologische middel. Voor de middelen die geen kieming laten zien is het advies om 4 dagen aan te houden tussen de bespuiting van het fungicide en BotaniGard. de bedekte als onbedekte teelt, waaronder vele sierteeltgewassen, groentegewassen en ook kruiden en kleinfruit (inclusief aardbei). Er zijn 20 toepassingen per jaar toegestaan, met een minimaal interval van 3 dagen. Adviesdosering is maximaal 25 l/ha. Vertraagde kieming Geen kieming Aaterra Alie)e AQ10 Collis captan Aza4n ER II Fado Flint Daconil Fenomenal Frupica Hicure Fungaflash Folicur Karma Luna Privilege Meltatox Rocket mancozeb NeemAzal Nimrod / Abir Paraat Tilt Or4va Previcur energy PrevMagnum Prolectus Topaz Signum Ridomil Gold Rizolex Rovral zwavel Solvit Scala Serenade Silwet Gold Switch Teldor Topsin M Vivando thiram zwavel verdampen Tankmix mogelijk, geen wach7jd Azatin weer beschikbaar Sinds half september is Azatin weer beschikbaar. Na de terugroepactie beschikken wij nu weer over een nieuw en correct product dat voldoet aan alle specificaties. De afgelopen maanden ontvingen wij veel vragen vanuit de 2 dagen wach7jd 4 dagen wach7jd markt wanneer het product weer beschikbaar zou zijn. Het is goed te merken dat het product zo snel na introductie op veel bedrijven een plaats heeft gekregen in het gewasbeschermingsschema. Belangrijk voor een succesvolle bestrijding is om al bij lage plaagdruk te starten en meerdere bespuitingen achtereen uit te voeren. Azatin is een gewasvriendelijk middel dat in vele sierteeltgewassen veilig is toe te passen. Klimaatverandering De zomer kwam laat, maar vervolgens leek het of er geen einde aan zou komen. Dit heeft zijn voordelen en zijn nadelen. Plagen starten in het begin langzaam op en het evenwicht tussen biologische bestrijders en plagen komt goed tot stand. Dat is altijd een positieve situatie. Maar dan. De temperatuur gaat omhoog, luchtramen open en het klimaat in de kas verandert. Plagen nemen de overhand en correcties zijn noodzakelijk. Wat we in Nederland niet gewend zijn is de aanhoudende warmte in september. Dit zorgt er voor dat telers hun bestrijding langer op een hoog niveau moeten inzetten om nog schoon (lees insectenvrij) de winter in te gaan. Dit maakt de gewasbescherming uitdagend en daarmee worden telers op de proef gesteld. Gaan we dit ieder jaar krijgen? Is er daadwerkelijk sprake van klimaatverandering? In dit nummer veel aandacht voor schoon eindigen van een teelt en schoon starten van de volgende teelt. Schoon starten is immers de basis van succes. Het gaat daarbij onder andere om het reinigen van het glas en alle opstanden zoals men in de vruchtgroenten doet. Maar ook het opruimen van insecten aan het einde van een teeltcyclus is essentieel voor een schone start. Ik hoop dat u in deze uitgave weer enkele tips vindt om de goede keuzes te kunnen maken! Dennis Eekhoff Cropmanager glastuinbouw 3
Biologisch evenwicht precair, één misstap leidt direct tot schade Vernieuwde Certirol welkom in de strijd tegen trips Het probleem met trips in chrysant neemt nog steeds toe en de chemische correctie lukt maar ten dele. Het is zaak een goed geïntegreerd systeem op te bouwen om de zaak in de hand te houden. De vernieuwde Certirol met kweekzakjes voor roofmijten is een essentieel element in het pakket. Sommige gewassen vormen een echte uitdaging bij de opbouw van een biologisch systeem. Kwekerij Kees de Jongh in het Gelderse Tuil teelt 2,5 ha Madiba s, een kleinbloemige Santini. Het is een open gewas met heel veel kleine bloemetjes, dat pas na 4 weken sluit. Vervolgens is de teeltduur in de zomer slechts 7-8 weken. Je hebt dus extreem weinig tijd om de biologie op te bouwen. Pas als de takken elkaar raken kunnen de beestjes van de ene naar de andere plant overlopen, dat is na een maand. Daarna heb je nog maar een maand over. We hebben dus sterke behoefte aan een product dat heel snel resultaat geeft. De nieuwe kweekzakjes voldoen daaraan, vertelt Erwin van Valburg, verantwoordelijk voor de gewasbescherming bij de chrysantenteler. Vermeerdering in het zakje Certirol bestaat uit lange plastic linten waaronder een kweekzakje hangt. Daarin woont de roofmijt Amblyseius cucumeris. De mijt vermeerdert niet in het gewas zelf, daarom vinden ze in het zakje de juiste omstandigheden om eieren te leggen. Bij de eerste versie van het product konden de zakjes te vochtig worden, vertelt Dennis Eekhoff van Certis. Dat probleem is opgelost. We hebben alle elementen verder doorontwikkeld en opnieuw uitgebreid praktijkproeven gedaan. De plastic linten blijven strak, zodat de zakjes onder de linten altijd in de schaduw hangen waardoor de temperatuur in de zakjes nooit te hoog oploopt. Bovendien zijn de zakjes beschermd tegen water van de beregening. Geïntegreerd systeem opbouwen In samenspraak met Jan Sonneveld van Alliance heeft Van Valburg een geïntegreerd gewasbeschermingssysteem opgebouwd. De eerste twee weken wordt er gespoten met integreerbare middelen, die vriendelijk zijn voor de biologie, vertelt Sonneveld. Na de tweede week trek je de linten in het gewas. Dan raken de takken elkaar nog niet en kunnen de mijten nog niet overlopen, maar als je later begint, loop je achter de plaag aan. Het gat tussen week 2 en week 4, als de planten elkaar raken, overbruggen we door extra cucumeris te verblazen, gaat Van Valburg verder. De rest van de periode brengen we één keer per week parasitaire aaltjes in als correctie en in de winter ook BotaniGard, een schimmel die insecten parasiteert. Verder gebruiken we blauwe vangplaten om trips weg te vangen. Soms moeten we chemisch ingrijpen tegen luis en dit jaar hadden we verder veel last van slakken. Schone start Het is een vrijwel sluitend systeem, maar het komt heel precies, benadrukt Sonneveld. Als één element niet helemaal uit de verf komt, ontstaat er al schade. Het grote probleem is het wegvallen van echte correctiemiddelen. Als je geen schone start hebt, wordt het heel lastig gedurende de rest van de teelt, beaamt de gewasbeschermingsman van het bedrijf. Normaal stomen we één ronde licht en één ronde zwaar om de poppen van de trips in de grond kwijt te raken, maar we denken over vaker stomen om een schone start te maken. Bij het oogsten wordt het betreffende vak met schermdoeken en padwanden afgeschermd om overvliegen naar de jonge aanplant te voorkomen. Bij de transportband is daarom ook een extra wand van blauwe vangplaten opgesteld. De zakjes onder de plastic linten blijven altijd in de schaduw en zijn beschermd tegen water. Roofmijten verschijnen meteen Eigenaar Kees de Jongh geeft aan dat hij tevreden is over de linten. Ze zijn een welkome aanvulling in het geïntegreerde systeem. De gewenste snelheid komt in de praktijk ook daadwerkelijk uit. De mijten komen meteen uit het zakje, ziet Van Valburg. Vervolgens is het kasklimaat bepalend hoe ze zich verder 4
Erwin van Valburg (rechts) tegen Jan Sonneveld en Dennis Eekhoff (links): We hebben extreem weinig tijd om de biologie op te bouwen en dus sterke behoefte aan een product dat heel snel resultaat geeft. De Certirol voldoet daaraan. ontwikkelen. Tussen 20ºC en 26ºC doen ze t het best. Als het te koud is, komt de kweek niet op gang. Als het te warm is, verschuilen ze zich onder in het gewas. Bij de klimaatbeheersing houden we daar rekening mee bij het schermen, luchten en broezen. We proberen het de biologie naar de zin te maken. Ook de hittewerende coating ReduHeat helpt daarbij. Die is gekozen om de bloemkleur in de zomer op peil te houden, maar werkt ook positief uit voor het welbevinden van de roofmijten. Teler Frank van Zeijl uit Hoek van Holland: Het pakket is niet compleet, het ontbreekt aan goede correctiemiddelen Pluischrysantenteler Frank van Zeijl vat het centrale probleem bij de aanpak van trips kernachtig samen: De middelen waar je vroeger van op aan kon, zijn verdwenen. Het pakket is niet compleet, het ontbreekt aan goede correctiemiddelen. Samen met twee broers teelt hij 3,85 ha pluischrysanten in Hoek van Holland onder de bedrijfsnaam Kamuro Flowers. De tripsdruk is groot in de zomer. Als je niet schoon de winter uitkomt, krijg je in juni en juli problemen, geeft hij aan. De eerste twee weken zet hij middelen met een korte nawerking. Tevens gebruikt hij dan parasitaire aaltjes en BotaniGard. Na twee weken komt de rest van de biologie erbij: de Certirol en Phytoseiulus. Op advies van adviseur Richard van Spronsen van toeleverancier Van Iperen gebruiken we twee linten per bed vanwege de hoge tripsdruk, vertelt hij. Afhankelijk van de noodzaak zet hij gedurende de teelt nog aaltjes, BotaniGard en NeemAzal in. Maar dat heeft afgelopen zomer niet voorkomen dat hij regelmatig chemisch moest ingrijpen. Ik heb heel veel s nachts gewerkt afgelopen jaar. Dat is het enige tijdstip dat je in de zomer kunt spuiten. Sociaal is dat zwaar, zegt hij. Over de Certirol als toevoeging is hij wel te spreken. We hebben nu vier maanden ervaring. Als we het niet zouden gebruiken, hadden we nog een groter probleem. Een nadeel is wel dat de muizen soms de zakjes weten te vinden, maar voor de rest werkt het prima. Goed werkende correctiemiddelen Toch is het gewasbeschermingssysteem als geheel niet sluitend. Van Zeijl zou graag zien dat de overheid een aantal goed werkende correctiemiddelen zou toelaten. Dan zou de biologische aanpak daarna veel beter aanslaan en een verantwoord geïntegreerd systeem moge- lijk worden. Dus winst aan alle kanten, zowel voor teler en zijn gezin als voor het milieu. Maar zolang zo n oplossing er niet is, blijft het zoeken, zegt hij. We gaan binnenkort met toeleverancier Van Iperen aan tafel om de mogelijkheden te bespreken. Misschien zou je nog meer linten kunnen trekken. Er moet iets gebeuren. 5
Bedrijfsleider Rob Wubben, Elstgeest Potplanten: Azatin is een mooie aanwinst tegen echinotrips het blad, waardoor het voor trips steeds minder aantrekkelijk wordt. Dat is het stapeleffect. Het is sowieso raadzaam om al bij lage tripsdruk te beginnen met spuiten. Azatin weer beschikbaar De daling zette door na een vierde bespuiting, gevolgd door een chemische correctie als verzekeringspremie. Zo kon ik op een laag tripsniveau de zomer in, waarna ik het biologische schema met roofmijten, Azatin en BotaniGard wilde voortzetten. Ik zag Azatin toen als een mooie aanwinst tegen echinotrips. Groot was de tegenslag toen Azatin in de zomer door een vervuiling tijdelijk uit de handel moest worden genomen. Als alternatief verving Wubben het middel door aaltjes. Inmiddels is het probleem met Azatin verholpen en is het product weer verkrijgbaar. Adviseurs Tom Vos en Lianne van Wijk kunnen geen trips ontdekken. Bij Elstgeest Potplanten in Nieuwe Wetering was verandering het afgelopen jaar een constante factor, vooral op het gebied van den, levert de overige middelen en meststoffen. Dit is een mooie gelegenheid om eens bij te praten, aldus de account manager. gewasbescherming. Wat bedrijfsleider Rob Wubben in elk geval heeft ervaren, is dat Azatin goed werkt tegen echinotrips. Het duurt lang voor je effect ziet, maar dat het werkt staat voor mij vast. Geduld wordt beloond Wubben zet zoveel mogelijk in op biologische bestrijding en gebruikt onder andere swirskii tegen Californische trips en Phytoseiulus tegen spint. Die doen hun werk goed, zegt hij In het Elstgeest Potplanten omvat 2 ha kassen met hoofdzakelijk dieffenbachia s. Daarboven bevinden zich als tweede teeltlaag vijftien soorten hangplanten. Rob Wubben, sinds september 2015 in dienst als bedrijfsleider, stelt dat deze het assortiment mooi aanvullen. Eén van de eerste taken die Wubben oppakte, was het opstellen van een scouting- en gewasbeschermingsplan. voorjaar kregen we te maken met echinotrips, die moeilijk met roofmijten is te bestrijden. Daar moesten we iets op verzinnen. Tegen echinotrips werd het biologische schema aangevuld met Azatin en BotaniGard. Na drie bespuitingen zag de bedrijfsleider nog weinig effect. Ik wilde de handdoek al in de ring gooien, maar bij de laatste telling zagen we Toeleverancier Gebr. eindelijk een afname. Zou het dan toch nog Eveleens, één van de distributeurs van Certis BCP, leek ook voor biologische bestrijders een goede keuze. Rond die tijd trok Certis zich echter uit dit marktsegment terug en koos de potplantenteler Horticoop/Koppert als partner voor de biologie. Gebr. Eveleens, waar Tom Vos in februari het nieuwe aanspreekpunt was gewor- goed komen? Technisch adviseur Lianne van Wijk van Certis herkent de twijfel. Met deze middelen moet je inderdaad enig geduld hebben, met name met Azatin, zegt zij. Het werkt wel degelijk vanaf de eerste bespuiting, maar herhaling versterkt het effect. Er blijft telkens wat middel achter op Hangplanten moeilijk bereikbaar In de hangplanten blijven de resultaten van de biologische bestrijding wat achter en moet Wubben regelmatig met de spuitlans corrigeren. Dat is niet optimaal, zegt hij. De onderen zijkanten worden goed geraakt, maar dat geldt niet voor de bovenkant. We zien dat terug op de vangplaten, maar gek genoeg niet in de dieffenbachia s daaronder. Daar is alles onder controle. Bedrijfsleider Rob Wubben: In de dieffenbachia s is de trips nu volledig onder controle. 6
Vermeerdering en opkweek kunnen niet zonder goed desinfectiemiddel Teeltmanager Jos Bregman: Planten moet kerngezond zijn ciale spuitmast ontwikkeld met draaibare kop. De derde stap is het schoonspuiten van het dek en alles wat zich daaronder bevindt met een meerkoppige spuitmast. Dit gebeurt allemaal met schoon water onder hoge druk. Tenslotte worden de hele kas, inclusief vloer en interne transportmiddelen, gedesinfecteerd met Jet 5. Jos Bregman: Jet 5 is voor ons het reinigingsmiddel voor de kas; het heeft geen nawerking én het geeft geen versnelde veroudering van het schermdoek. Veredelings-, vermeerderings- en opkweekbedrijven houden er een strikte bedrijfshy- en herfstviolen. is voor najaarsbloeiers zoals asters, primula s giëne op na. Plantenkwekerij Van der Lugt Arends noemt Van der Lugt een zeer gewaardeerde partner. Het bedrijf levert uitgangsma- in Bleiswijk vormt geen uitzondering. Dat zijn we verplicht aan onze klanten en aan teriaal dat aan de strengste gezondheids- en onze strategische partners, zegt teeltmanager Jos Bregman. Om die reden reinigen groentetelers belangrijk, zegt hij. Ook wij moe- hygiëne-eisen voldoet. Dat is niet alleen voor we het bedrijf in het najaar van top tot teen ten er op kunnen vertrouwen dat de geleverde met Jet 5. partijen kerngezond zijn, dus vrij van ziekten, plagen en schadelijke micro-organismen. De Van der Lugt is gespecialiseerd in de opkweek hygiëneprotocollen in de groentevermeerdering behoren tot de strengste binnen de glas- van vruchtgroenteplanten. Na de winterpiek, die rond Kerst over het hoogtepunt heen is, tuinbouw. vult het de vrijkomende vakken deels op met grote aantallen perkplanten uit zaad of stek. Dit Alles brandschoon doen we op verzoek van collegabedrijven in de Jet 5 heeft in dat protocol een vaste plaats tijdens de grote schoonmaak vroeg in het najaar, sierteelt. Wanneer het in de groenteplanten wat rustiger wordt, krijgen zij het juist drukker, licht wanneer het hele bedrijf een ontsmettingsbeurt Jos Bregman toe. Het is mooi dat wij elkaar krijgt. Bregman: Voor de start van het nieuwe op deze manier kunnen helpen. Voorwaarde groenteseizoen moet alles brandschoon zijn. is uiteraard dat wij tegemoet kunnen komen Dat gebeurt in een aantal stappen, voor een aan de wensen en eisen van onze strategische deel met zelf ontwikkelde apparatuur. partners en hun afnemers. De schoonmaak begint met het uitspuiten van de condensgoten en het doorspuiten van het Streng protocol gaas voor de luchtramen. Daarvoor is een spe- Eén van die strategische partners is Florensis uit Hendrik-Ido-Ambacht, dat meer dan 4.000 verschillende snijbloemen- en plantenrassen vermeerdert uit zaad en stek. De aanloop naar het voorjaar is altijd ongekend druk, bevestigt Manager Domestic Production Jan Arends. Wij komen dan handen en ruimte tekort. Een deel van het werk besteden we in deze periode uit aan plantenkwekers in de voedingstuinbouw. Sommige hulpmiddelen, zoals deze meerkoppige Dat gebeurt ook in de zomer, wanneer het tijd spuitmast, zijn in eigen beheer ontwikkeld. Geen nawerking Voor Bregman en zijn collega s is Jet 5 al jaren een vaste keuze. Bij het tussentijds schoonmaken van teeltvloeren en de reiniging van het watersysteem desinfecteren we ook met chloor. Voor het reinigen van de kas is dit desinfectiemiddel beslist beter. Het heeft geen nawerking én het geeft geen versnelde veroudering van het schermdoek. Wij passen het altijd toe in een concentratie van 2%. Dan heeft het zijn werk in vijf minuten gedaan. Bij een 1% oplossing moet het behandelde oppervlak een half uur nat blijven en dat lukt niet altijd. C o l o f o n Glashelder Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Redactie: Dennis Eekhoff, Certis Tijs Kierkels Jan van Staalduinen Vormgeving: Van de Sande, Nootdorp Beeld: Wilma Slegers Jan van Staalduinen Certis Europe B.V. biedt systeemoplossingen voor milieubewuste, geïntegreerde gewasbescherming. Certis levert de kennis en producten, zoals biologische en chemische middelen, natuurlijke vijanden, feromonen en vangtechnieken. Certis ondersteunt hiermee telers van specialistische, hoogwaardige gewassen bij de ontwikkeling van een gezonde en duurzame teelt. Postbus 1180 3600 BD Maarssen Safariweg 55 3605 MA Maarssen T +31(0)346 29 06 00 F +31(0)346 29 06 01 E info@certiseurope.nl www.certiseurope.nl Technisch adviseurs: Lianne van Wijk: 06-516 057 79 Irma Lukassen: 06-537 305 35 7
BotaniGard en Winner sterk koppel tegen trips in chrysantenteelt Chrysantenteler vindt goed recept voor geïntegreerde tripsaanpak plaag. Zolang het goed gaat laat ik cucumeris tegen trips achterwege, mede vanwege de korte teeltduur, zegt de teler. Wel zet ik dan wekelijks aaltjes en BotaniGard in via de regenleiding. Aaltjes worden wel vaker op die wijze verspreid, BotaniGard meestal niet. Ik wilde het gewoon proberen, want het scheelt elke week een aparte bespuiting, verklaart de teler. En het werkt! Volvelds scouten kost wat meer tijd, maar levert meer inzicht en resultaat op, vertelt Maurice van Tuijl tegen Lianne van Wijk van Certis. Na een assortimentsverbreding kreeg bestrijding complexer maakte. Ik vond het een Maurice van Tuijl van Kwekerij Monnikenwaard strijd worden, vat hij samen. in Nieuwaal meer moeite met de tripsbestrijding. Door in de middenfase van de teelt na de wekelijkse gietbeurt aaltjes en BotaniGard over het gewas te verregenen, houdt hij de populatie in toom. Volvelds tellen De meeste telers hebben of hadden dat gevoel al veel langer, merkt gewasbeschermingspecialist Jan Sonneveld van Alliance op. Toch heb ook jij een manier gevonden om het tij te keren In het voorjaar van 2015 schakelde Maurice van Tuijl over van 6 ha troschrysanten van één ras op 3 ha troschrysanten en 3 ha santini s met in totaal negen rassen. Vrijwel direct liep de tripspopulatie langzaam op. De rassen verschillen in hun gevoeligheid voor trips, wat de en geïntegreerd te blijven telen. De eerste stap werd gezet door volvelds te gaan scouten. Maurice van Tuijl: Ik wilde eerst een scherper beeld krijgen. Langs het middenpad zagen we vaak behoorlijk wat trips, verder van het pad af viel het wel mee. Een verklaring kan zijn dat volwassen trips tijdens het oogsten oversteekt naar tegenoverliggende vakken waar het rustiger is. We tellen nog steeds volvelds. Dat kost wat meer tijd, maar levert meer inzicht en resultaat op. Eigen keuze Sonneveld s advies blijft echter om het in de namiddag bij hoge RV apart te verspuiten, zodat de sporen goed kunnen kiemen. Maurice heeft een eigen keuze gemaakt, die gelukkig goed uitpakt, zegt hij. Om de grenzen te verkennen liet de chrysantenteler BotaniGard korte tijd weg, waarna de plaagdruk weer opliep. Sindsdien pas ik de combinatie consequent toe via de regenleiding, zegt hij. Langs het pad spuit ik soms een keer extra met een spuitpistool. Tussen week 30 en 40 is er meer invlieg van plaaginsecten en stuur ik een enkele keer chemisch bij. Aan het einde van de teelt volgen twee spuitrondes om alle insecten uit het gewas te krijgen. Winner heeft daarin een vaste plaats tegen trips. Ik voeg altijd multifructose toe om de volwassen trips te activeren, merkt de teler op. Ook die combinatie bevalt me uitstekend. Meer problemen door aanpassing van assortiment. Natuurlijke middelen Samen met zijn adviseur stelde de teler een plan op, met het accent op biologie en middelen van natuurlijke oorsprong. Na het planten volgen twee niet-chemische schoonspuitrondes. In de middenfase van de teelt zet Van Tuijl de roofmijt Phytoseiulus in tegen spint, omdat enkele geteelde rassen gevoelig zijn voor die Ik zet wekelijks aaltjes en BotaniGard in via de regen- leiding. 8