In het gebied groeit meer dan de helft van de kinderen op in een minimasituatie. Daarnaast groeit in De Wierden bijna de helft op in een eenoudergezin. De combinatie van relatief lage doorstroming en relatief hoge armoede komt stadsbreed gezien vooral voor in De Hoven, De Wierden en De Werven. Een derde van de huishoudens behoort in De Wierden en ook in De Werven, De Hoven en het centrum van Haven samen tot de minimahuishoudens. De leefbaarheid heeft in de periode 2006-2008 een positieve ontwikkeling doorgemaakt en is vervolgens in de periode 2008-2010 constant gebleven. 1. Sociaal-demografische gegevens De inwoners van Almere Haven hebben met 40 jaar een voor Almeerse begrippen hoge gemiddelde leeftijd en wonen ook langer dan gemiddeld in Almere. Etniciteit en huishoudtype zijn kenmerkende gegevens voor zowel De Wierden als het gebied. Wat betreft etniciteit ligt het aandeel autochtonen in beide gebieden lager dan in Haven en ook lager dan in de stad als geheel. Daarnaast geldt voor beide gebieden dat ruim 40% van de huishoudens alleenstaand is. Tevens geldt voor de beide gebieden dat het aandeel gezinnen met kinderen lager ligt en het aandeel eenoudergezinnen hoger ligt dan in Haven en de stad als geheel. Tabel 1. Bevolkingssamenstelling (2012) Bevolkingsomvang Aantal inwoners 193.156 22.052 3.351 3.378 Leeftijd 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder absoluut 48.488 4.427 711 800 relatief (% inwoners) 25% 20% 21% 23% absoluut 128.736 14.526 2.148 2.221 relatief (% inwoners) 67% 66% 64% 66% absoluut 15.932 3.099 492 366 relatief (% inwoners) 8% 14% 15% 11% 1
Tabel 2. Huishoudens (2012) Huishoudentype Gezin met kind 36% 28% 21% 25% Eenoudergezin* 9% 8% 12% 12% (Echt)paar zonder kind 23% 27% 24% 17% Alleenstaand 31% 36% 42% 45% * Huishouden met één ouder en minimaal 1 kind onder de 18 jaar Tabel 3. Etniciteit (2012) Etniciteit Autochtoon* 62% 72% 60% 55% Westerse allochtoon** 28% 18% 30% 35% Niet-westerse allochtoon 10% 10% 10% 10% Eerst of tweede generatie Eerste generatie 50% 50% 52% 57% Tweede generatie 50% 50% 48% 43% * Een persoon wordt aangemerkt als autochtoon als zowel hij als geen van de ouders in het buitenland geboren is. ** Tot westerse herkomstlanden worden alle landen in Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika, Oceanië, Japan en Indonesië (inclusief het voormalig Nederlands-Indië) gerekend. De inwoners van Almere Haven hebben gemiddeld genomen een relatief laag opleidingsniveau ten opzichte van de stad als geheel. De Wierden heeft ten opzichte van Haven een hoger aandeel lager- en middelbaar opgeleiden. Voor De Werven, De Hoven en het centrum van Haven geldt dat het opleidingsniveau meer het beeld van Haven vertoont, maar dat het nog steeds een vergelijkbaar opleidingsniveau vertoont als in De Wierden. Tabel 4. Opleidingsniveau (2010) Opleiding Almere* Haven* De Wierden* De Werven, De Hoven en Centrum Haven* Lager (Basisschool/MAVO/VMBO) 20% 29% 36% 31% Midden (MBO/HAVO/VWO) 38% 39% 41% 42% Hoog (HBO/Universiteit) 42% 32% 23% 27% * Opleiding wordt niet lager dan op stadsniveau geregistreerd. Om toch verschillende gebieden met elkaar te kunnen vergelijken is gebruik gemaakt van de enquêtegegevens (zelfregistraties) van het Woononderzoek 2011. De cijfers zijn in absolute zin niet valide en kunnen louter ter vergelijking worden gebruikt. Zowel in De Wierden als in het gebied woont een lager aandeel kinderen van jonger dan 18 jaar dan in de stad als geheel. Ten opzichte van Almere Haven herbergen deze twee gebieden een hoger aandeel kinderen. Minder dan de helft van de jongeren in de gebieden zijn autochtoon, wat lager is dan in de stad als geheel, terwijl in Haven juist meer autochtonen wonen dan in Almere. Verder groeit in De Wierden, maar ook in het gebied, een relatief groot deel van de kinderen op in een eenoudergezin. Opvallend is dat in het gebied meer dan de helft van de kinderen opgroeit in een minimasituatie, terwijl De Wierden met ongeveer een kwart juist een vergelijkbaar beeld vertoont als Haven en de stad als geheel. 2
Tabel 5. Kerngegevens jeugd (2012) Kind/volwassenratio* 34 25 27 31 Jongeren (0 t/m 24 jaar) Etniciteit (0 t/m 24 jaar) Huishoudens absoluut 66.655 6.343 1.034 1.138 relatief (% inwoners) 35% 29% 31% 34% autochtoon 56% 64% 49% 44% niet-westerse allochtoon 36% 27% 44% 47% westerse allochtoon 8% 9% 7% 9% Kinderen (0 t/m 17 jaar) die opgroeien absoluut 10.557 1.260 711 304 in een- oudergezinnen relatief (% kinderen) 22% 28% 47% 38% Kinderen (0 t/m 17 jaar) die opgroeien Absoluut 8.398 1.282 342 434 in een minimasituatie Relatief (% kinderen) 18% 28% 23% 54% * Aantal kinderen jonger dan 18 jaar per 100 volwassenen Tabel 6. Leerlingen (2011) Ingeschreven BO+BSO 21.327 1.959 312 357 leerlingen die in het betreffende VO 13.244 1.189 183 170 gebied wonen (V)SO 1.010 114 21 27 Voortijdige schoolverlaters in de leeftijd van 16 t/m 22 jaar absoluut 1.492 174 29 32 totaal 16 t/m 22 jaar 18.371 1.871 285 311 relatief (% 16 t/m 22 jaar) 8% 9% 10% 10% 2. Wonen Ruim tweederde van de woningen in De Wierden en het gebied betreft sociale huurwoningen en dat zijn bovengemiddeld vaak meergezinswoningen. De verhuisgeneigdheid is relatief hoog in De Wierden. Bijna de helft van de inwoners zou wel willen verhuizen. In het gebied ligt de verhuisgeneigdheid juist op hetzelfde niveau als dat van Almere Haven en de stad als geheel. De verhuisbewegingen zijn vergelijkbaar met Haven en de stad als geheel. Doordat in De Wierden meer sprake is van armoede en de woonduur op het hoge niveau van Haven ligt, kan het redelijkerwijs worden aangenomen dat hier sprake is van geblokkeerde doorstroming. Tabel 7. Woonduur (2012) Woonduur Gemiddelde in Almere 13,0 16,1 15,9 13,9 woonduur (jaren) huidig adres 8,5 11,0 10,9 9,1 3
Tabel 8. Fysieke kenmerken (2011) Woninggegevens Woningvoorraad (absoluut) 76.610 9.957 1.654 1.533 Koopwoningen 66% 54% 31% 24% Huurwoningen corporaties 27% 41% 69% 73% Huurwoningen particulier 7% 42% - 3% Bouwwijze Eengezinswoningen 75% 68% 59% 51% Meergezinswoningen 24% 30% 37% 49% Overige woningen 1% 1% 3% - Tabel 9. Verhuizingen (2010) Acceptatiegraad 2,92 2,56 2,27 2,63 Mutatiegraad 8% 6% 8% 5% Verhuisgeneigd 36% 33% 49% 34% Verhuisbewegingen Vestiging vanuit Almere** 5% 5% 5% 7% Vestiging vanuit elders** 5% 4% 4% 5% Vertrek naar Almere** 5% 6% 7% 7% Vertrek naar elders** 4% 4% 5% 5% * Cijfers zijn alleen op wijkniveau verkrijgbaar. ** Als percentage van het aantal inwoners op 1 januari 2011. De Werven, De Hoven en Centrum Haven* Van geblokkeerde doorstroming is sprake wanneer mensen uit de wijk zouden willen verhuizen, maar daartoe niet de mogelijkheid hebben. Hiervan kan sprake zijn als een lagere doorstroming gepaard gaat met een hogere armoede. Een lagere doorstroming kan echter op woonplezier duiden en een hogere doorstroming sluit niet uit dat meer mensen dan gemiddeld tegen hun zin vastzitten in de wijk. 4
Figuur 1a. Wijken met relatief lage doorstroming en relatief hoge armoede (2010) Opvallend is dat naast het centrum van Almere enkel en alleen De Hoven, De Wierden en De Werven een relatief lage doorstroming combineren met een relatief hoge armoede. Vooral in De Wierden is de combinatie op straatniveau zichtbaar. In het centrum van Haven is de combinatie amper zichtbaar op straatniveau. Figuur 1b. Straten met relatief lage doorstroming en relatief hoge armoede (2010) 5
3. Werk en inkomen Deels vanwege een relatief laag opleidingsniveau in De Wierden en in mindere mate in het gecombineerde gebied van De Werven, De Hoven en het centrum van Haven behoort in deze gebieden ongeveer een derde van de huishoudens tot de minimahuishoudens. Voor een op de zeven huishoudens duurt hier de minimasituatie al minimaal drie jaar. In Almere Haven gaat het om een op de tien huishoudens en in de stad als geheel om een op de twintig huishoudens. In de regel geldt dat de huishoudens met een allochtoon gezinshoofd tweemaal zo vaak behoren tot de categorie van de langdurige minimahuishoudens. Tabel 10. Inkomen (2009) Gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden Gemiddeld besteedbaar inkomen De Werven, De Hoven en Centrum Haven* 35.000 32.900 25.700 26.500 autochtoon 32.700 31.100 24.700 26.100 westers allochtoon 32.100 31.700 22.200 niet-westers allochtoon 26.500 23.200 20.500 Laag inkomen*** 34% 40% 53% 54% Hoog inkomen 22% 19% 8% 8% 21.800** * Cijfers zijn alleen op wijkniveau verkrijgbaar. ** Westers en niet-westers allochtoon zijn samengenomen. *** De inkomensgrenzen zijn zo gekozen dat landelijk gezien 40% van de huishoudens behoort tot de lage inkomens en 20% tot de hoge inkomens op basis van een gestandaardiseerd huishoudinkomen. Tabel 11a. Werk en inkomen (2011) Betalingsachterstand huurwoningen coöperaties Financiële situatie 13% 14% 14% 19% 6 Minimahuishoudens* absoluut 11.875 2.098 544 622 relatief (% inwoners) 15% 21% 33% 38% w.o. tot 105% sociaal minimum** 12% 17% 27% 33% w.o. tot 105% - 120% sociaal minimum Duur minimasituatie van huishouden 2% 3% 6% 5% Tot 1 jaar 3% 4% 6% 7% 1 tot en met 3 jaar 3% 4% 7% 7% Meer dan 3 jaar 6% 9% 14% 17% Langdurige minimahuishoudens Etniciteit*** autochtoon 4% 8% 12% 14% westers allochtoon 5% 8% 13% 19% niet-westers 11% 17% 19% 21% allochtoon * Een minimumhuishouden is een huishouden met een inkomen niet hoger dan 120% van het sociaal minimum. ** Het sociaal minimum is gekoppeld aan de hoogte van een uitkering volgens de Wet werk en bijstand (WWB). *** Herkomst heeft betrekking op het gezinshoofd.
Het aandeel niet-werkende werkzoekenden is hoger in De Wierden en het gecombineerde gebied van De Werven, De Hoven en het centrum van Haven dan in Almere Haven en de stad als geheel. Het percentage van de huishoudens dat gebruik gemaakt van een bijstandsuitkering ligt bijna twee keer zo hoog in deze gebieden dan in de stad als geheel en in mindere mate geldt dat ook ten opzichte van Haven. De ontwikkeling van de bijstand van beide gebieden is vrijwel hetzelfde als in Haven en de stad als geheel sinds 2005. Opvallend is dat van de alleenstaande huishoudens en vooral van de eenoudergezinnen meer dan de helft als minimahuishouden te boek staat, waarvan echter een minderheid ook te boek staat als langdurige minimahuishoudens. Tabel 11b. Werk en inkomen (2011) Langdurige minimahuishoudens gezin met kind 3% 5% 7% 14% Huishoudtype eenoudergezin 16% 22% 25% 31% (echt)paar zonder kind 3% 3% 6% 6% alleenstaand 9% 13% 18% 19% Minimahuishoudens gezin met kind 9% 14% 24% 35% Huishoudtype eenoudergezin 47% 61% 73% 75% (echt)paar zonder kind 9% 12% 23% 23% alleenstaand 26% 34% 47% 47% Gebruik regelingen door minima Bijstand* 54% 61% 62% 56% Bijzondere bijstand 18% 20% 22% 24% Langdurigheidtoeslag 13% 11% 11% 13% Kwijtschelding 49% 52% 51% 59% Woonlastenfonds 16% 17% 17% 11% Huurtoeslag 72% 79% 82% 79% * Inclusief AIO en WWIK 7
Tabel 12. Ontwikkeling arbeidsparticipatie (2005-2010) Ontwikkeling bijstand / WWB De Werven, De Hoven en Centrum Haven* Bijstandsuitkeringen (absoluut) 4661 666 195 415 2005 WWB (absoluut) 4605 659 - - Relatief (% huishoudens) 6% 7% 11% 12% Bijstandsuitkeringen (absoluut) 3722 594 141 298 2009 WWB (absoluut) 3664 582 - - Relatief (% huishoudens) 5% 6% 8% 9% Bijstandsuitkeringen (absoluut) 4535 688 166 348 2010 WWB (absoluut) 3661 573 - - Relatief (% huishoudens) 6% 7% 10% 10% Niet-werkende werkzoekenden Niet-werkende werkzoekenden in absoluut 7282 952 178 401 2010 relatief (% inwoners) 5% 6% 8% 9% * Cijfers zijn alleen op wijkniveau verkrijgbaar. 4. Leefbaarheid Alles bij elkaar genomen is de leefbaarheid binnen De Wierden en het gebied 1354 lager dan in Almere Haven en de stad als geheel. De leefbaarheid in De Wierden en het gebied 1354 onderscheidt zich in positieve zin van Haven en de stad als geheel door de publieke ruimte. Het gebied 1354 onderscheidt zich verder in positieve zin van De Wierden, Haven en de stad als geheel door het voorzieningsniveau. In negatieve zin onderscheidt de leefbaarheid in zowel De Wierden als het gebied 1354 zich door veiligheid, bevolkingssamenstelling en woningvoorraad. De ontwikkeling van de leefbaarheid heeft zich in de periode 2006-2008 beperkt positief ontwikkeld in Haven en is daarna gelijk gebleven. Tabel 13. Leefbaarheid (2009/2011) Leefbaarheid De Werven, De Hoven en Centrum Haven* Rapportcijfer leefbaarheid 2009 (2011) 7,1 (7,1) 7,3 (7,2) 6,7 7,0 * Cijfers zijn alleen op wijkniveau verkrijgbaar. 8
Figuur 2. Dimensies Leefbaarometer (2010) Figuur 3. Leefbaarheid in kaart (2010) 9
Figuur 4. Ontwikkeling leefbaarheid in kaart (2006-2008) Figuur 5. Ontwikkeling leefbaarheid in kaart (2008-2010) Bronnen: Almere Monitor 2012; Gemeentelijke Basisadministratie Almere 1-1-2012; Leefbaarometer 2012; Minima in Almere 201; Regionaal Inkomensonderzoek 2009; Sociale Atlas Almere 2011; Veiligheidsmonitor-Wijkpeiling 2009; Veiligheidsmonitor 2011; VSV-monitor 2011; 10 Woononderzoek 2011; Wonenbestand 2012.