Basisveiligheid Wetgevend kader Welzijnswet algemene principes ARAB en CODEX KB en MB =praktische invulling VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 2 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 1
Wat is welzijn? Domeinen van de wet welzijn Arbeidsveiligheid Gezondheid Psychosociale belasting Ergonomie Arbeidshygiëne Verfraaiing van de arbeidsplaatsen Leefmilieu Uitleg/voorbeeld Veilig werken ongevallen voorkomen Gezondheid bewaren (gezondheidstoezicht, inentingen, ) Ongezonde stress voorkomen intimidatie en pesterijen voorkomen Werk en werkposten aanpassen aan de mens (goede verlichting, geen hinderlijk lawaai, zitcomfort, beeldschermwerk, ) Schadelijke invloeden van gevaarlijke stoffen, bacteriën, stralingen, beperken Aangename en verzorgde werkplaatsen, sanitaire voorzieningen, Aandacht voor milieu (afvalinzameling, opslag gevaarlijke stoffen, ) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 3 Ieder zijn rol Werkgever EDPB IDPB CPBW EDTC Hiërarchische lijn Werknemer VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 4 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 2
Gevaar Een intrinsieke eigenschap van een product of een situatie. Vb:een mes kan snijwonden veroorzaken zwavelzuur kan chemische brandwonden veroorzaken Risico De mate van waarschijnlijkheid dat een gevaar zal leiden tot een ongewenste gebeurtenis met schade RISICO = kans x effect VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 5 Risicofactoren op het werk de werkplek de activiteiten de kennis en de bekwaamheid het gedrag de psychosociale belasting VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 6 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 3
Preventie = alle bepalingen en maatregelen die genomen worden om risico s te voorkomen of te verminderen het gevaar uitschakelen het risico beperken of verminderen persoonlijke beschermingsmiddelen begeleidende maatregelen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 7 Ongeval een ongewenste en plotse gebeurtenis met schade en/of letsel als gevolg Arbeidsongeval een ongeval tijdens het werk met letsel Bijna-ongeval(incident) een ongewenste en plotse gebeurtenis zonder schade en/of letsel als gevolg VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 8 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 4
Hoe ontstaat een ongeval? onveilige handeling =een handeling die niet volgens de juiste werkwijze wordt uitgevoerd onveilige situatie =een situatie waarin gewerkt wordt zonder dat aan de voorwaarden voor veilig werken is voldaan menselijk falen niet weten niet willen niet kunnen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 9 Hoe ontstaat een ongeval? achtergrond huishoudelijke omstandigheden / privémoeilijkheden ervaring karakter opleiding omstandigheden in het bedrijf VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 10 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 5
Ongevallenpreventie Volgende factoren beïnvloeden Mens Uitrusting Organisatie Product Omgeving VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 11 Wat te doen bij een ongeval? zonder ernstig letsel EHBO melden ongevallenonderzoek met ernstig letsel altijd eerst voor je eigen veiligheid zorgen! hulpdiensten waarschuwen (intern noodnummer of 112) gevaarlijke situatie wegnemen eerste zorgen verstrekken informatie aan hulpdiensten VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 12 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 6
Wat? = een document waarin procedures zijn vastgelegd die moeten gevolgd worden bij werken met een verhoogd risico Waarom? goede afspraken tussen verschillende betrokken partijen Wie? beheerder verstrekt vergunning aan uitvoerder VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 13 Wanneer? bij uitvoering van werken met verhoogd risico betreden van besloten ruimten uitvoeren van brandgevaarlijk werk in een brandgevaarlijke omgeving werken op grote hoogte Inhoud wie doet wat voorbereidende maatregelen veiligheidsmaatregelen wie is verantwoordelijk VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 14 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 7
Wat? = stoffen die een gevaar vormen voor de gezondheid en/of de omgeving Gezondheidseffecten Opname van een stof: door inademen via de huid langs wonden door inslikken VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 15 Gezondheidseffecten Vergiftiging Wat is een giftige stof? = een stof die de normale werking van het menselijk lichaam verstoort Vergiftiging kan acuut of chronisch zijn -acuut: een vergiftiging waarvan het effect onmiddellijk of vrij snel na de blootstelling optreedt -chronisch: de vergiftigingsverschijnselen treden op na langdurige en herhaaldelijke blootstelling VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 16 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 8
Indeling Explosief Oxiderend (Zeer) licht ontvlambaar (Zeer) giftig Schadelijk Bijtend Irriterend VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 17 Indeling Kankerverwekkend Mutageen Reprotoxisch of teratogeen Sensibiliserend Milieugevaarlijk (verstikkend of zuurstofverdringend) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 18 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 9
Informatiebronnen Etiket VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 19 Informatiebronnen Veiligheidsinformatieblad Gevarendiamant VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 20 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 10
Grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling = maximale concentratie van een gevaarlijke stof als tijdgewogengemiddelde over een referentieperiode, waarboven geen enkele werknemer mag blootgesteld worden VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 21 Preventiemaatregelen gevaar wegnemen aan de bron collectieve beschermingsmiddelen persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) persoonlijke hygiëne veilige opslag VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 22 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 11
Branddriehoek lucht vlam gloeiend materiaal vonk bliksem zonne-energie kortsluiting scheikundige energie... Brandstof vaste stoffen, vloeistoffen, gassen of metalen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 23 Enkele termen Vlampunt laagste temperatuur waarbij een ontstekingsbron de stof kan doen ontvlammen Zelfontbrandingstemperatuur (ontstekingst ) laagste temperatuur waarbij een stof kan ontvlammen zonder ontstekingsbron Explosiegrenzen concentratiegrenzen waarbinnen de verhouding brandbare stof/lucht ontvlamming van de stof mogelijk maakt VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 24 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 12
Brandklassen (soorten branden) Brandklasse Omschrijving A B Brandenvan vaste stoffen (droge branden) Branden van vloeistoffen en smeltende vaste stoffen Voorbeelden hout, papier, textiel benzine,stookolie, alcohol, vetten, vernissen, thermoplasten zoals PE, PP, PS, C Gasbranden aardgas, butaan, acetyleen, D Metaalbranden natrium, calcium, magnesium, Elektrische branden Branden van elektrische installaties schakelkasten,hoogspanningsinstallaties, elektrisch materiaal onder spanning F Frituurbranden frituuroliën en -vetten VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 25 Blussen Brandstof VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 26 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 13
Blusmiddelen Soort brand Werking Voordelen Nadelen water A afkoelend hout, papier, textiel waterschade, geleidbaarheid, reactie met sommige chemische stoffen, kan steekvlammen veroorzaken (olie), vriesgevoelig schuim A,B, (F) afkoelend, sluit O 2 af benzine,stookolie, alcohol, vetten, vernissen, thermoplasten zoals PE, PP, PS, zand B, D sluit O 2 af aardgas,butaan, acetyleen, waterschade, geleidbaarheid, vriesgevoelig(alle nadelen in veel mindere mate dan water) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 27 Blusmiddelen Soort brand poeder A,B,C, (D), (F) Werking Voordelen Nadelen negatieve katalysator CO 2 B, C sluit O 2 af, (afkoelend) Blusmiddel Blusmiddel branddeken natrium,calcium, magnesium, schakelkasten, hoogspanningsinstallati es, elektrisch materiaal onder spanning schade (vooral aan elektronische apparatuur), beperkthet zicht op de brand relatieflaag blusvermogen, vrieswonden, verstikkend A, B, F sluit O 2 af frituuroliën en -vetten niet geschikt voor grotere brandhaarden VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 28 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 14
Wat? Afgesloten ruimte met: smalle toegang gebrekkige natuurlijke ventilatie slechte vluchtmogelijkheden weinig bewegingsruimte vaak slechte atmosfeer (temperatuur, vochtigheid, schadelijke en/of ontvlambare dampen) leidingen en kabels op onverwachte plaatsen kortom:ruimtes die niet ontworpen zijn voor langdurig verblijf Voorbeelden opslagreservoirs, tanks, putten, riolen, kruipruimtes VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 29 Gevaren brand en explosie verstikking vergiftiging elektrocutie knellen vallen en uitglijden gehoorschade VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 30 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 15
Preventie werkvergunningen metingen verluchting/ventilatie plaatsen van steekflenzen toezicht/veiligheidswacht hulmiddelen voor evacuatie korte verblijfsduur elektrocutie vermijden dragen van PBM (persoonlijke beschermingsmiddelen) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 31 Extra veiligheidsmaatregelen bij aanwezigheid van risicovolle apparaten apparaten met beweeglijke delen gasflessen bij specifieke risicovolle werkzaamheden lassen en snijden werken met verven, vernissen en oplosmiddelen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 32 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 16
Wat? Machine samenstel van onderling aangedreven onderdelen waarvan er tenminste één kan bewegen; de aandrijving gebeurt niet door menselijke kracht (vb: tafelcirkelzaag, kolomboormachine) Aangedreven handgereedschap machines die in de hand gehouden worden (haakse slijper, handboormachine, nagelnietmachine) Eenvoudig handgereedschap gereedschap dat in de hand gehouden wordt en aangedreven door menselijke kracht (vb: hamer, schroevendraaier) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 33 Gevaren mechanische gevaren gegrepen worden door bewegende delen gekneld worden getroffen worden door wegvliegend materiaal gesneden, gestoken of doorboord worden elektrische gevaren elektrocutie fysische gevaren lawaai trillingen straling VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 34 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 17
Preventieve maatregelen op het niveau van de machine CE-markering gebruiksaanwijzing periodiek nazicht/keuring veiligheidsvoorzieningen schermen tweehandenbediening foto-elektrische cellen noodstop kleurcodes van bedieningsknoppen (groen = aan, rood = uit) dodemansknop VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 35 Preventieve maatregelen op het niveau van de bediener opleiding/ervaring enkel werken met machines waarvan je werking kent weet waar de noodstop zit beveiligingen en afschermingen gebruiken (nooit uitschakelen) gebruik voorsgeschreven PBM stoor niemand die met een machine aan het werken is voorkom dat je vastgegrepen wordt (geen loshangende kledij, geen sieraden, lange haren samenbinden) sommige machines zijn verboden voor -18 jarigen (tenzij in opleidingen) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 36 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 18
Preventieve maatregelen op het niveau van de werkplek propere, droge en vlakke vloer voldoende loop- en bewegingsruimte rond de machines geen losliggende kabels voldoende licht afzuiging van stof op het niveau van onderhoud regelmatig onderhoud en controle door bevoegde personen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 37 Wat? Toestellen om lasten op te tillen en eventueel te verplaatsen Voorbeelden takel rolbrug toren- en hijskranen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 38 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 19
Gevaren vallen van de last omvallen van het hijswerktuig schade veroorzaken bij hijsen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 39 Preventieve maatregelen Noodzakelijke documenten keuringsverslagen van onderdelen hijstabellen en hijsgrafieken kraanboek (keuringen, onderhoud, controles worden hierin genoteerd) bewijs van deskundigheid van de kraandrijver registratieboek (hoe lang werkt de kraandrijver, met welk soort kranen heeft hij/zij ervaring?) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 40 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 20
Preventieve maatregelen voldoende steun (stempels) op stevige ondergrond goed contact tussen kraandrijver en uitwijzer last op juiste wijze aanslaan (= vastmaken) en toegelaten belasting niet overschrijden; gebruik van lastbegrenzer of lastmomentbegrenzer verboden te werken boven windsnelheden van 50 km/h en bij onweer VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 41 Hijsgereedschap regelmatige keuring door EDTC naleving van specifieke voorschriften Kettingwerk = samenstel van kettingen, haken, wartels, ringen, sluitingen en oogbouten Staalkabels = kabel met een kern waarrond gevlochten staaldraad zit Stroppen, lengen en hijsbanden Een strop of leng is een stuk kabel of touw met aan beide zijden een lus; bij een strop zijn de lussen groot genoeg om het andere uiteinde erdoor te trekken; bij een leng is dit niet het geval. Een hijsband is een platte strop of leng, gemaakt van staaldraad of kunststof. Samenstel =combinatie van een aantal hijsgereedschappen dat wordt gebruikt om één last te hijsen (hijsbalk(-juk) twee-, drie- of viersprong) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 42 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 21
Wat? Hijstoestellen die met de hand bediend wordt, meestal zonder eigen aandrijving. Worden gebruikt om kleine lasten te tillen. belangrijkste risico: breuk van de takel of het bevestigingspunt jaarlijkse keuring (geen wettelijke verplichting) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 43 Vorkheftruck = voertuig voor het tillen en verplaatsen van zware lasten met behulp van vorken Risico s vallen van de last kantelen van lading of voertuig aanrijden van personen beschadiging van goederen of zaken in de omgeving VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 44 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 22
Vorkheftruck Preventie op het niveau van de heftruck regelmatig onderhoud en controle contragewicht niet verzwaren op het niveau van de bestuurder opleiding en proef jaarlijks gezondheidstoezicht (veiligheidsfunctie) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 45 Vorkheftruck Preventie op het niveau van het besturen veiligheidsgordel dragen nooit rijden met hoog opgeheven vorken mast lichtjes achterover gekanteld bij het rijden opletten voor gladde en vochtige vloeren verkeersregels en snelheidsbeperkingen naleven waar nodig claxon gebruiken optimaal zicht tijdens het rijden steeds in de rijrichting kijken opletten voor voetgangers (vertragen, claxoneren) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 46 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 23
Vorkheftruck = voertuig voor het verplaatsen van pallets met een maximale hefhoogte van 20 cm Preventie op het niveau van de lading stevig en evenwichtig stapelen nooit boven laadvermogen gaan (veranderlijk met de hoogte) geen personen vervoeren (tenzij in aangepaste, gekeurde bak) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 47 Palletwagen (vorkheftruck) = voertuig voor het verplaatsen van pallets met een maximale hefhoogte van 20 cm Risico s kantelen van de lading personen aanrijden beschadiging van goederen klemmen van vingers, voeten rugpijn door verkeerde werkhouding Preventie palletwagen stabiel laden over effen ondergrond rijden veiligheidsschoenen dragen houding verzorgen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 48 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 24
Risico s rugletsel (beschadiging tussenwervelschijven) vallen van de last knellen van vingers Preventie correcte tilhouding(last dicht tegen het lichaam, gestrekte rug, draaiingen van de rug vermijden) gewicht en omvang last beperken waar nodig hulp en hulpmiddelen gebruiken VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 49 Gevaren en risico s gladde ondergrond hoogteverschillen (treden, drempels) losliggende vloerelementen beschadigingen aan de vloer obstakels (losliggende kabels, openstaande laden, afval, ) te weinig licht rennen in gangen en op trappen trapleuningen niet gebruiken onaangepast schoeisel dragen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 50 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 25
Preventieve maatregelen goed ontwerp = struikelgevaar vermijden orde en netheid onveilige situaties verhelpen markeringen en afzettingen licht aan niet rennen stevige schoenen zonder loshangende veters gevaarlijke situaties signaleren trappen: leuningen gebruiken, niet rennen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 51 Ladders Werkzaamheden verplaatsing naar hoger of lager gelegen vlak inspectie of controle op hoogte werkzaamheden: enkel lichte, kortdurende werken binnen armbereik Soorten aluminium ladders houten ladders kunststofladders VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 52 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 26
Ladders Preventie VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 53 Ladders Preventie niet gebruiken bij windsnelheden > 50 km/h VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 54 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 27
Steigers (stellingen) Staande steigers (vaste stellingen) Rolsteigers Hangsteigers Preventie stevige en stabiele opstelling (desnoods stabilisatoren) vloer zonder openingen en niet glad verankering (staande steigers) leuning (100-120 cm) en tussenleuning (40-50 cm) plint afstand tot muur: 20-30 cm wielen geblokkeerd (rolsteigers) verplaatsing van rolsteiger zonder personen op de steiger niet gebruiken boven windsnelheid 50 km/h VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 55 Hoogwerkers keuring door EDTC stabiele opstelling (horizontaal, vlakke grond) opleiding gebruikers goede communicatie tussen begeleiders en personen in de hoogwerker Werkbakken opgehesen aan één bevestigingspunt door een kraan enkel te gebruiken voor korte periodes als gebruik van ladder, steiger of hoogwerker onmogelijk is dragen van veiligheidsharnas verplicht goede communicatie tussen begeleiders en personen in de werkbak VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 56 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 28
Specifieke werksituaties Werken op daken dakrandbeveiliging gebruik van loopplanken als dakbedekking niet sterk genoeg is gebruik van vangnetten bij grote openingen in het dak (indien onmogelijk: dragen van valharnas) Wand- en vloeropeningen afdekken met stevig materiaal (geen dekzeil!) indien onmogelijk: degelijke afzetting indien onmogelijk: duidelijke markering VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 57 Wet van Ohm spanning = stroomsterkte x weerstand U = I x R Gelijkstroom / wisselstroom Gelijkstroom (DC) Stroom vloeit constant in dezelfde richting Wisselstroom (AC) Stroom wisselt voortdurend van richting (vb: 50 Hz = omwisseling 50 x seconde VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 58 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 29
Elektriciteit in het menselijk lichaam Grotere weerstand kleinere stroomsterkte grote af te leggen afstand (vb. van hand tot voeten) droge huid contactoppervlak met grote weerstand (vb. droog houten parket) klein aanrakingsoppervlak Kleinere weerstand grotere stroomsterkte kleine af te leggen afstand (vb. van hand tot hand) vochtige huid contactoppervlak met kleine weerstand (vb. natte stenen vloer) groot aanrakingsoppervlak effect van wisselstroom = 2 x effect van gelijkstroom hoe langer de stroom door het lichaam vloeit, hoe groter het effect weg die de stroom door het lichaam volgt (vb. door vitale organen die zeer gevoelig zijn voor elektrische stroom) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 59 Elektriciteit in het menselijk lichaam Effecten Stroomsterkte 0,5mA < I < 10 ma 10mA < I < 30 ma Effect zwakke gewaarwording, geen gevaar pijnlijke spierkrampen, contact verbreken met onder spanning staande delen moeilijk of onmogelijk 30 ma < I < 75 ma ademhalingsmoeilijkheden, ademhalingsstilstand 75 ma < I < 1000 ma onomkeerbare hartfibrilatie I > 1000 A hartstilstand, ernstige brandwonden VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 60 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 30
Risico s Rechtstreeks voor de mens elektrocutie (stroomdoorgang door het lichaam) brandwonden (hoge stroomdoorgangen, vlambogen) ongeval al gevolg van een schrikreactie (vb. val van een ladder na elektrische schok) Voor de omgeving (en onrechtstreeks voor de mens) brand (opwarming van leidingen, kortsluiting) (stof)explosie (vonken door schakelen of kortsluiten) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 61 Preventie Risico uitschakelen (werken zonder elektriciteit) Collectieve bescherming fysieke afscherming (contact onmogelijk maken door plaatsen van scherm of omhulsel) isolatie (eventueel dubbele) aarding(verbinding van de uitwendige metalen delen van een elektrisch toestel naar de aarde) aardlek- of verliesstroomschakelaar zekering (smelt- en automatische) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 62 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 31
Preventie Risico uitschakelen (werken zonder elektriciteit) Collectieve bescherming fysieke afscherming (dubbele) isolatie contact met geleidende delen onmogelijk maken door plaatsen van scherm of omhulsel aarding lekstroom wordt afgeleid via verbinding van de uitwendige metalen delen van een elektrisch toestel naar de aarde aardlek- of verliesstroomschakelaar bij verschil in stroomsterkte tussen geleiders wordt de spanning afgeschakeld zekering (smelt- en automatische) valt uit als de stroomsterkte boven een bepaalde waarde stijgt VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 63 Preventie Werken met veiligheidsspanning < 50 V wisselspanning of < 120 V gelijkspanning in droge omstandigheden in vochtige omstandigheden werken met zeer lage veiligheidsspanning (ZLVS) (< 24 V gelijkspanning) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 64 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 32
Preventie Enkel gekwalificeerd personeel aan elektrische installaties laten werken (BA4 BA5) Code Omschrijving Toelichting Voorbeelden BA1 Leken Gewone personen werknemers, bezoekers BA2 BA3 Kinderen Gehandicapten BA4 Gewaarschuwden Personendie voldoende ingelicht zijn om gevaren aan elektriciteit te vermijden BA5 Bevoegden Personen met voldoende technische kennis of ervaring van de installatie om de gevaren te wijten aan elektriciteit te vermijden uitbatings- en onderhoudspersoneelvan de elektrische installatie ingenieurs en technicidie de elektrische installatie kennen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 65 Elektrisch materieel Haspels en verlengsnoeren leidingdikte in overeenstemming met maximaal vermogen (vooral opletten met verwarmingstoestellen) haspel steeds volledig afrollen beschadigde snoeren vervangen Ander materieel CE-markering regelmatig nazicht beschadigde toestellen steeds vervangen of laten herstellen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 66 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 33
Statische elektriciteit spanning tussen twee niet geleidende voorwerpen elektrische stroom bij contact Kan ontstaan bij wrijving over niet-geleidende voorwerpen transport van droge poedervormige vaste stoffen transport van niet- geleidende vloeistoffen Risico s schrikreactie brand, explosie Preventie aarden explosieveilige atmosfeer (vb.: in stikstofatmosfeer werken) VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 67 = uitrusting die je individueel draagt of vasthoudt om je te beschermen tegen gezondheidsrisico s komt op de laatste plaats in de hiërarchie van preventiemaatregelen risico uitschakelen collectieve beschermingsmiddelen persoonlijke beschermingsmiddelen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 68 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 34
oog- en gelaatsbescherming veiligheidsbril ruimzichtbril gelaatsscherm labril laskappen, lasschermen, lashelmen, lasmaskers gehoorbescherming watten of propjes otoplastieken gehoorkappen VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 69 ademhalingsbescherming filtermaskers stofmaskers» P1 (bescherming tegen onschadelijk stof)» P2 (bescherming tegen schadelijk stof)» P3 (bescherming tegen giftig stof) maskers met verwisselbare filter (bescherming tegen stof, gassen en dampen, afhankelijk van het filterpatroon) onafhankelijke (autonome) ademhalingsbescherming VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 70 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 35
hoofdbescherming veiligheidshelm hand- en armbescherming handschoenen voetbescherming veiligheidsschoenen veiligheidslaarzen beschermkledij valbeveiliging veiligheidsharnas VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 71 Op een duidelijke en snelle manier informatie overbrengen zo weinig mogelijk tekst makkelijk te begrijpen duidelijk zichtbaar eenduidig VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 72 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 36
Groepering van veiligheidssignalering verbod brand gevaar redding gebod aanwijzing VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 73 Verbod Gebod VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 74 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 37
Gevaar EX VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 75 Redding VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 76 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 38
Brand VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 77 Markering van gasflessen zuurstof acetyleen stikstof wit katanjebruin zwart koolstofdioxide grijs lucht waterstof groen rood + veiligheidsetiket VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 78 VCA basis Marc Verhaeghe Technisch Instituut Sint-Carolus februari 2008 39