JAARBERICHT 2014. 2014 Het jaar van de Tolerantie

JAARBERICHT 2014 2014 Het jaar van de Tolerantie Uit het onderzoek Ervaren Discriminatie in Nederland van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat 25% van de Nederlandse bevolking discriminatie in zijn leven tegenkomt. Het gaat vaak om vergaande roddel over de buren en pesten op het werk of op school. Ook gaat het over het uitsluiten van mensen op grond van leeftijd, omdat werkgevers geen personeel willen aannemen boven de 40 jaar. Het is tijd voor een tegenoffensief. In 2014 zal Art.1 Gelderland-Midden pesten en discriminatie verder in kaart brengen. Veel mensen noemen (weg-) pesten geen discriminatie, terwijl dat feitelijk vaak wel zo is. Als u wordt gepest op uw werk om uw geloof, is er sprake van discriminatie volgens de gelijkebehandelingswetgeving van Nederland. Dit is ook het geval wanneer uw kind wordt gepest om bijvoorbeeld dyslexie, epilepsie of autisme. Art.1 Gelderland-Midden heeft een Tolerantiemonitor ontwikkeld en gaat deze in 2014 verder uitzetten. De monitor maakt op scholen het gedrag en de zienswijze van ouders, leerling en docent op het gebied van pesten, uitsluiten en discriminatie inzichtelijk. De Tolerantiemonitor wordt gebruikt op scholen om ouderparticipatie, schooluitval en de aanpak van pesten op de kaart te zetten. Kennis is macht wordt er gezegd. Door het leren van nieuwe vaardigheden die passen bij de huidige maatschappij, wordt er een stap gezet naar een betere leefomgeving. De technologie, pluriformiteit en de individualisering maakt het dagelijks voor veel mensen ingewikkelder dan ooit te voren. Door de inzet van deskundigheidsbevordering op het gebied van (interculturele-) communicatie, het hanteren van conflicten of ongelijke behandeling wordt een bijdrage geleverd aan deze vraag om kennis. De deskundigheidsbevordering op het gebied van het leren signaleren en aanpakken van pesten en discriminatie draagt bij aan een veilige woon-, leer- en werkomgeving. De workshops worden gevolgd door politieagenten, docenten, buurtwerkers, jongerenwerkers, et cetera. Zorg voor elkaar, deze kreet uit de participatiewet is vaak in het nieuws. We hebben elkaar allemaal nodig, dat wordt vaak vergeten. Veel dagelijkse zorg is geïnstitutionaliseerd en onbetaalbaar geworden. Waar is de eigen bijdrage aan de dagelijkse zorg voor elkaar gebleven? Nemen we nog de tijd om naar elkaar te luisteren en te helpen? Een beetje aandacht voor de ander kan zoveel goed doen. Elkaar helpen zonder daar iets materieels voor terug te verwachten lijkt niet meer van deze tijd. Er zijn veel conflicten tussen mensen, vaak ontbreekt het luisteren naar elkaar en het tonen van begrip. De mediation bij discriminatie (wijk-) incidenten kan een dialoog weer op gang brengen en verdere escalatie voorkomen. De werkwijze van de antidiscriminatievoorzieningen (ADV) kunt u terug vinden in de Voorbeeldaanpak Discriminatie in de Woonomgeving. Nederland is voor iedereen, er is respect voor verschillen, maar als het erop aan komt is er van gelijke behandeling nog vaak geen sprake. De voortgangsbrief discriminatie 2013 van het ministerie van VenJ en SZW geeft enkele prioriteiten aan in de lokale en nationale aanpak van discriminatie, hierna wordt daar verder op ingegaan. Ter ondersteuning van gemeentelijk antidiscriminatiebeleid wordt verwezen naar de brief van het ministerie van BZK van 10 december 2013 over het Nationaal Actieplan Mensenrechten, zie www.mensenrechtenlokaal.nl 1

Voortgangsbrief discriminatie 2013 Landelijke campagne U heeft in de voortgangsbrief Discriminatie 2013 van het ministerie van BZK kunnen lezen dat er een nieuwe landelijke campagne in voorbereiding is. De meldingsbereidheid is bij veel mensen onvoldoende aanwezig. Slechts 15 tot 20% van mensen die discriminatie ervaren, doet ook werkelijk melding hiervan, zo blijkt uit regionale onderzoeken. Ook is het bewustzijn van mensenrechten en de mogelijkheden om gelijke kansen te bevorderen te laag. Professionals zitten bij discriminatie incidenten nog te vaak met de handen in het haar, omdat de weg naar het kennisportaal van de antidiscriminatievoorzieningen (ADV s) te weinig bekend is. Er wordt gekeken hoe gemeenten meer bekendheid kunnen geven aan het bestaan van de lokale ADV s. De ADV s zorgen ervoor dat burgers en professionals bijstand en advies krijgen bij de aanpak van ongelijke behandeling. Klachten worden al dan niet in samenwerking met het maatschappelijk middenveld, het College voor de rechten van de mens, politie, dan wel het openbaar ministerie in behandeling genomen. Door burgers en professionals op de hoogte te brengen van het bestaan van de gemeentelijke voorziening zal het ADV beter benut worden. Kwaliteitseisen ADV s Bijstand verlenen aan mensen die in aanraking komen met ongelijke behandeling, wegpesten uit de wijk of discriminatie op het werk is geen eenvoudige taak. De consulenten die burgers en professionals te woord staan moeten voldoen aan een bepaald profiel. De kennis met betrekking tot de gelijkebehandelingswetgeving is daarin erg belangrijk. De beoordeling hoe incidenten moeten worden opgepakt, vraagt om een team met diverse disciplines. Mocht er sprake zijn van strafbaar handelen dan moet er vanuit de Aanwijzing discriminatie de mogelijkheid zijn om als ADV contact te leggen met politie en Openbaar Ministerie. Deze infrastructuur is sinds de invoering van de Wga verder uitgezet, convenanten ADV-politie-OM zijn in alle politieregio s van kracht. In 2013 is de richtlijn klachtbehandeling ADV s door Art.1 Gelderland-Midden ingebracht in regionaal verband en wordt inmiddels onderschreven door vele andere ADV s in Nederland. Ook het ministerie van BZK kijkt mee naar de richtlijn klachtbehandeling als mogelijke kwaliteitseis voor ADV s. Werkgevers De diversiteit zoals wij die in Nederland kennen blijft op de arbeidsmarkt nog te vaak onbenut. Onbekendheid met bepaalde fysieke beperkingen, gedragingen of culturele verschillen is vaak de oorzaak van vooroordelen waardoor ongelijke behandeling op de loer ligt. Door de inzet van het Diversiteithandvest voor werkgevers gaan we daar iets aan proberen te doen. Minister Asscher zal zich daar samen met IOM en ADV s sterk voor maken. Het SER rapport over discriminatie op de arbeidsmarkt wordt in het voorjaar van 2014 verwacht. Pesten op social media In Nederland worden alle discriminatie-incidenten die gemeld worden bij politie en ADV s geregistreerd. Deze cijfers zijn belangrijk als indicator voor beleid. Social media is een veel gebruikt middel voor het ventileren van discriminatoire uitspraken. Via twitter, whatsapp en vele andere platformen wordt vaak collectief en anoniem hard ingezet op het pesten en uitsluiten van kinderen en volwassenen. Het is een ongrijpbaar fenomeen dat vraagt om een effectieve aanpak. De ADV s hebben het ministerie gevraagd om te onderzoeken of er een rol voor de ADV s weggelegd is om bijstand te verlenen aan slachtoffers van pesten op social media en om niet strafbare uitingen op internet landelijk te registreren. Tot op heden worden alleen de strafrechtelijke uitspraken op social media geregistreerd door Stichting MinD. Art.1 Gelderland-Midden heeft het onderwerp Pesten-discriminatie-ADV s laten onderzoeken. Het rapport is op te vragen via adv@art1gelderlandmidden. Discriminatie in de horeca Nog steeds maken jongeren het mee dat ze om hun huidskleur een café niet binnen mogen. We horen ook nog steeds de geluiden dat rolstoelers toegang tot het restaurant wordt geweigerd. Discriminatie in de horeca komt veelvuldig voor. De bestuursrechtelijke aanpak wordt in het voorjaar op de site van de VNG gepubliceerd. Plan van aanpak tegen pesten Discriminatie-uitsluiten-pesten in het onderwijs Er wordt binnen het onderwijs ruimschoots aandacht besteed aan pesten en discriminatie. In de brief Plan van aanpak tegen pesten van 25 maart 2013 (ministerie OCW) is te lezen dat het leren voorkomen, signaleren en aanpakken van pesten aan docenten van groot belang is. Zo is ook de ouderbetrokkenheid van cruciaal belang om ongewenst gedrag aan te pakken. Daarnaast wordt de behoefte aan het landelijk registreren van incidenten besproken. De huidige infrastructuur van de ADV s in Nederland maakt het mogelijk om hierin te participeren. Vanuit de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorziening (Wga) worden ADV s namelijk gefinancierd voor bijstand en registratie van discriminatieklachten. Pesten is een uitingsvorm van discriminatie en kan op deze wijze worden geïntegreerd in het huidige takenpakket van de ADV s. 2

Jaarcijfers discriminatie 2013 Art.1 Gelderland-Midden AANTAL MELDINGEN 2010-2013 189 221 259 368 2010 2011 2012 2013 In 2013 zijn er 368 meldingen geregistreerd bij Art.1 Gelderland-Midden. De toename is met name te herleiden naar invoering van het landelijk format registratie discriminatie bij de politie-eenheden. Meldingen bij de politie worden sinds vorig jaar beter geregistreerd en samen met de ADV s in het Regionaal Discriminatie Overleg (RDO) gemonitord. Hierdoor ontstaat een beter beeld van wat er speelt in gemeenten op het gebied van (weg-)pesten en discriminatie. Discriminatiegronden Top 5 discriminatiegronden Art.1GM 2013 (% van het totaal aantal meldingen) 1. Herkomst/huidskleur/ras 38% 2. Seksuele gerichtheid 17% 3. Geslacht 12,5% 4. Leeftijd 12% 5. Niet wettelijke gronden 9% Maatschappelijke terreinen Top 5 discriminatie-context meldingen Art.1GM 2013 (% van het totaal aantal meldingen) 1. Arbeidsmarkt (op het werk/tijdens het solliciteren) 23% 2. Openbare ruimte (zoals tijdens het winkelen) 19% 3. Buurt/Wijk (op straat) 14% 4. Collectieve voorzieningen 9,5% 5. Horeca (uitgaansgelegenheden) 8% Op de zevende plaats komt het onderwijs (14 geregistreerde incidenten in 2013) Aard Bij incidenten kan er sprake zijn van vijandige bejegening, geweld of zelfs bedreiging. Onder omstreden behandeling wordt o.a. verstaan: uitsluiting of ongelijke toepassing van dienstverleningsproducten, toegang tot openbaar vervoer, weigering in de horeca et cetera. Aard van de meldingen Art.1GM 2013 (% van het totaal aantal meldingen) 1. Omstreden behandeling 46% 2. Vijandige bejegening 41% 3. Geweld 8% 4. Bedreiging 3% 5. Overig 2% 3

Oordelen College voor de Rechten van de Mens in Gelderland-Midden Het College voor de Rechten van de Mens heeft de taak de mensenrechten te belichten, te bewaken, te beschermen en te bevorderen. Zaken waarin duidelijk sprake is van ongelijke behandeling worden door Art.1 Gelderland-Midden voorgelegd aan het College. In 2013 heeft Art.1 Gelderland-Midden diverse malen het College om een oordeel gevraagd. Tevens zijn er inwoners van Gelderland-Midden, die zelf direct een verzoek bij het College hebben ingediend. Op www.mensenrechten.nl kunt u de volledige uitspraak lezen. De volgende zaken zijn aangedragen door Art.1 Gelderland-Midden. Oordeel: Thalys International maakt verboden onderscheid op grond van geslacht door alleen vrouwen in het kader van de Internationale Vrouwendag goedkope treintickets aan te bieden. Grond: Geslacht Terrein: Levering van en toegang tot goederen en diensten Oordeel: Groothandel in pneumatiek Metal Work Nederland B.V. maakt verboden onderscheid op grond van leeftijd door een personeelsadvertentie te plaatsen waarin wordt gevraagd om een technisch-commercieel medewerker bij voorkeur tussen 25 en 35 jaar. Grond: Leeftijd Terrein: Arbeid - Werving en Selectie Oordeel: Verhuurder maakt verboden onderscheid op grond van ras bij de verhuur van appartementen Grond : Ras Terrein: Levering van en toegang tot goederen en diensten Oordeel: Machineonderdelenproducent Spikker Specials B.V. maakt verboden onderscheid op grond van leeftijd door een personeelsadvertentie te plaatsen waarin wordt gevraagd om een Financial Controller van circa 40 jaar Grond: Leeftijd Terrein: Arbeid- werving en selectie Monitoring discriminatie bij (sport)evenementen Art.1 Gelderland-Midden is lid van FARE, Football Against Racism in Europe, een netwerk dat acties organiseert tegen racisme en discriminatie in en rondom voetbalstadions in Europa. Het onderzoek van Art.1 GM naar discriminatie in de voetbal is inmiddels afgerond. Het rapport laat zien dat er nog veel te verbeteren is in de aanpak van discriminatie tijdens voetbalwedstrijden. In 2014 start Art.1 GM een pilot om te onderzoeken of de inzet van monitoring een geschikt middel is om discriminatie in de voetbal effectief aan te pakken. 4

Cursusaanbod Art.1 Gelderland-Midden Herkennen en signaleren van pesten, uitsluiten en discriminatie voor professionals Art.1 Gelderland-Midden zet deskundigheidsbevordering in ter bestrijding van discriminatie, pesten en ongelijke behandeling. De diverse workshops worden op maat gegeven, zoals voor wijkagenten, sociale raadslieden en medewerkers van wijkplatforms. Het herkennen en signaleren van discriminatie staat tijdens de les centraal. Onderwijs RESPECT VOOR DIVERSITEIT Voor het onderwijs is het mogelijk om lessen over het leren omgaan met verschillen op casusniveau in te zetten. Tijdens de les kan het gaan over het algemene thema vooroordelen, buitensluiten en pesten of een thema gericht op een bepaalde problematiek/thematiek dat in de klas/op school/schoolomgeving speelt. Monitor tolerantieklimaat in het voortgezet onderwijs / (v)mbo De monitor tolerantieklimaat onderzoekt de denkbeelden van ouders, leerlingen en docenten t.a.v. pesten, uitsluiten en discriminatie. Het uitgangspunt van dit onderzoek is dat iedereen zijn steentje bijdraagt om te komen tot een tolerante, veilige samenleving. De ervaringen en mening van ouders, leerlingen en docenten worden met dit onderzoek in kaart gebracht. Het onderzoek biedt scholen en gemeenten de mogelijkheid om inzicht te krijgen in ouderparticipatie, discriminatiegronden en vormen van pesten. De onderlinge verdraagzaamheid, sfeer en mate van vertrouwen (gevoel van veiligheid) worden in kaart gebracht. De monitor is tevens geschikt om bij bedrijven en instellingen inzicht te krijgen in het tolerantieklimaat op de werkvloer. Intervisie & mediation Steeds vaker zijn er conflicten waar zonder hulp niet uit te komen is. Hoe kom je weer met elkaar in gesprek? Hoe luister je naar elkaar? En wanneer voelt iemand zich gehoord? Allemaal basisvaardigheden die tijdens de bemiddeling ter sprake komen. Art.1 GM beschikt over een gecertificeerd mediator die u van dienst is bij conflicten in de klas, op de werkvloer of in de wijk. Wij kijken graag met u mee voor analyse, advies en als gesprekspartner bij conflicten met een aanwijsbare discriminatiegrond. Deskundigheidsbevordering medewerkers gemeenten Ook dit najaar zal er een cursus antidiscriminatie plaatsvinden voor medewerkers van de gemeenten. Tijdens de cursus wordt er uitleg gegeven over de Algemene wet gelijke behandeling (Awgb) en de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorziening (Wga) en de Aanwijzing Discriminatie (Openbaar Ministerie). Er wordt op concrete wijze inzicht gegeven hoe de Antidiscriminatievoorziening (ADV) Art.1 Gelderland-Midden zijn werk verricht. Tevens wordt er aandacht besteed aan het uitwisselen van ervaringen. Meer informatie Voor meer informatie over het cursusaanbod voor het onderwijs, professionals in uw gemeente of de monitor tolerantieklimaat, kunt u contact opnemen met info@art1gelderlandmidden.nl. Art.1 Gelderland-Midden Eusebiusbuitensingel 53 6828 HZ Arnhem T (026) 377 23 33 E adv@art1gelderlandmidden.nl www.art1gelderlandmidden.nl @Art1GM 5