De omgedraaide schouderprothese De reversed schouderprothese Binnenkort wordt u geopereerd aan uw schouder. Uw schoudergewricht wordt vervangen door een kunstgewricht (schouderprothese). In deze informatie leest u over de voorbereiding op de operatie, de operatie zelf en de nabehandeling, zoals deze met u besproken is. Lees de informatie goed door en bewaar het, zodat u de informatie altijd nog eens kunt lezen. Ook krijgt u de folder Opname en verblijf in het Spaarne Ziekenhuis. U blijft 4 dagen in het ziekenhuis. Bericht van opname Soms wordt de datum van de opname direct met u afgesproken. In andere gevallen wordt u op een wachtlijst geplaatst. Dan wordt u een aantal dagen voor de opname gebeld door de polikliniek Orthopedie. Het schoudergewricht Het schoudergewricht wordt gevormd door het schouderblad en de kop van de bovenarm. Het schouderblad heeft een kleine kom waarin de kop van de bovenarm past. Zowel de kom als de kop zijn bekleed met kraakbeen. Hiertussen bevindt zich een laagje gew richtsvocht zodat het gewricht soepel kan draaien. Om het schoudergewricht heen zit het gewrichtskapsel. Het versleten schoudergewricht Het kraakbeen kan door een ongeval of een botbreuk na verloop van tijd slijten. Dit wordt artrose genoemd. Heeft u reumatoïde artritis? Dan wordt de artrose van het gewricht veroorzaakt door ontsteking van het gewricht. Is het kraakbeen versleten, dan kan het gewricht niet meer soepel bewegen. Dit veroorzaakt pijn en stijfheid van het gewricht. Door de irritatie die ontstaat bij het bewegen wordt ook meer gewrichtsvocht aangemaakt. Hierdoor wordt het gewricht dik. Ook kunnen de pezen die rondom de kop van de bovenarm zitten, slijten. Dit kan mede de oorzaak zijn waarom u behalve pijn ook moeilijk de arm kan heffen. Vervangen van het schoudergewricht Zijn de klachten door de slijtage van pezen en kraakbeen zo ernstig dat pijnstillers niet meer helpen? Dan kan de orthopedisch chirurg in overleg met u besluiten om het versleten gewricht te vervangen door een zogenaamde omgedraaid kunstgewricht. Dit wordt een reversed schouderprothese genoemd. De orthopedisch chirurg vervangt hierbij de schouderkom door een metalen kop en de schouderkop door een steel met hierop een kom. S P E C I A L IS T E N IN M E N S E N W E R K
De belangrijkste reden voor de operatie is pijn. Deze pijnklachten verdwijnen na de operatie vrijwel helemaal. Na de operatie ervaart u tijdelijk een ander soort pijn. Deze pijn wordt in de loop van de tijd minder. Die periode duurt tot maximaal een aantal maanden na de operatie. De omgekeerde schouderprothese (reversed Delta Xtend) Hoe bereid u zich voor op de operatie Polikliniek Anesthesiologie Voor uw operatie bezoekt u de polikliniek Anesthesiologie. Op de polikliniek Orthopedie wordt de afspraak voor u gemaakt. U heeft daar een gesprek met een anesthesioloog of een medewerker pre-operatieve screening. U krijgt een vragenlijst over uw gezondheid en we vragen naar eerdere operaties, uw medicijnen en of u allergisch bent. Ook krijgt u een lichamelijk onderzoek. Soms vraagt de anesthesioloog andere artsen bij uw behandeling zoals de internist, longarts of cardioloog. De medewerker vertelt u over de vorm van verdoving, die bij deze operatie mogelijk is. Ook krijgt u te horen wat u wel en niet mag eten en drinken vóór de operatie. Alle informatie krijgt u op papier mee. Lees de informatie goed door en volg de instructies goed op. Polikliniek Anesthesiologie: maandag t/m vrijdag 9.00 16.30 uur (023) 890 77 80 Bloedverdunnende medicijnen Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen? Dan moeten deze voor de ope ratie gestopt worden. Gebruikt u Ascal? Stop dan 10 dagen voor de operatie hiermee. Gebruikt u Marcoumar, acenocoumarol of andere trombosedienst medicijnen? Overleg dan met uw behandelend arts wanneer dit gestopt moet worden. De dag van de opname U wordt opgenomen op de dag van de operatie. U komt nuchter naar het ziekenhuis, dat wil zeggen niet meer eten en drinken vanaf het tijdstip dat de anesthesioloog met u heeft afgesproken. Gebruikt u medicijnen? Neemt u deze dan in originele verpakking mee naar het ziekenhuis. De verpleegkundige heeft met u een kort opnamegesprek, waarin besproken wordt wat u de komende periode te wachten staat. Woont u alleen en is het niet mogelijk om na de operatie naar uw eigen huis te gaan, dan moet u dit met de verpleegkundige bespreken. De zorgbemiddelaar of het medisch maatschappelijk werk neemt dan contact met u op. Deze kan tijdig thuiszorg of een kortdurende revalidatieplaats regelen. Ook vraagt de verpleegkundige wie uw twee contactpersonen zijn, welke medicijnen u gebruikt en of u overgevoelig bent voor iets. De verpleegkundige weet hoe laat u ongeveer aan de beurt bent. U krijgt operatiekleding aan. Op de schouder waaraan u wordt geopereerd zet u met een stift een pijl. U krijgt medicijnen als voorbereiding op de operatie. Vlak voor de operatie wordt u naar de operatieafdeling gebracht. Daar stapt u over op een smalle operatietafel. U krijgt een infuus. Dit is een naald in een bloedvat van uw arm met hieraan een systeem waardoor u medicijnen, vocht en het narcosemiddel krijgt. De anesthesioloog geeft u de verdoving die met u besproken is. Ook krijgt u bewakingsapparatuur aangesloten om uw bloeddruk, hartfunctie en ademhaling tijdens de operatie goed te controleren. De omgedr aaide s chouderprothes e p agina 2
De operatie Tijdens de operatie verwijdert de orthopedisch chirurg, bij slijtage van de kom, het versleten kraakbeen van de kom. Dan plaatst de chirurg een kunstkop. Bij de omgekeerde schouderprothese wordt de kom dus vervangen door een metalen kop (bol). Daarna wordt de uw eigen schouderkop van de bovenarm verwijderd. Op de plek van de oude kop komt een metalen kunstkom. Deze wordt met een pin in de mergholte van de bovenarm vastgezet. De kunstkom heeft een ring van polyethyleen. Hierdoor glijden de kop en de kom makkelijk over elkaar. Uw operatiegegevens worden geregistreerd in de Landelijke Registratie Orthopaedische Implantaten. Na de operatie Na de operatie kan uw arm gevoelloos zijn door de verdoving. In de loop van de nacht werkt de verdoving meestal uit. Wanneer u pijn krijgt is het belangrijk dat u niet te lang wacht met het vragen om een medicijn tegen de pijn. Dit kan in de vorm van een tablet of in de vorm van een injectie gegeven worden. Uw arm wordt na de operatie in de draagband (shoulder immobilizer) gedaan. De wond kan nog flink nalekken. Dit komt onder andere doordat het lichaam wondvocht aanmaakt. Hierdoor zijn uw schouder en arm nog gezwollen. Soms heeft u een wonddrain. Dit is een slangetje in de wond om het vocht op te vangen s Avonds start u met medicijnen (via injecties in de buikhuid) om trombose te voorkomen. De eerste dag na de operatie De eerste dag na de operatie is het belangrijk dat u de arm en elleboog goed hoog houdt. De zwelling in van het wondgebied neemt dan sneller af. De verpleegkundige verwijdert het operatieverband en doet een nieuwe pleister op de wond. U mag deze dag regelmatig uit bed en de fysiotherapeut komt u uitleg geven over de oefeningen die u mag doen. Fysiotherapie U start de eerste dag na de operatie met het oefenprogramma, onder leiding van een fysiotherapeut. De fysiotherapeut geeft aan hoe en welke oefeningen u moet doen. U doet de oefeningen 4x per dag. Het is ook belangrijk dat u de elleboog en hand oefent. Complicaties Gelukkig treden na een schouderoperatie zelden complicaties op. Er zijn echter altijd risico s aan een operatie. Dit zijn algemene complicaties en complicaties die alleen bij deze operatie horen. Algemene complicaties: Huidzenuwbeschadiging; omdat er sneden in de huid worden gemaakt, kan een huidzenuw beschadigd raken. Dit geeft een doof gevoel in een gedeelte van de huid. Meestal verdwijnen deze klachten in de loop van de tijd vanzelf. Soms zijn ze echter blijvend. Nabloeding in het operatiegebied. Wondinfectie in het operatie gebied. Dit is een vervelende complicatie, de kans hie rop is echter erg klein. Trombose en longembolie. Omdat u tijdens en vlak na de operatie veel stil ligt in bed en dus minder loopt, kan er een verstopping van een bloedvat in het been (trombose) ontstaan. Trombose is herkenbaar aan een dikke en pijnlijke kuit. Wanneer dit niet behandeld wordt, kan er een stolsel naar de longvaten of hersenvaten schieten. Dit kan zeer ernstige gevolgen hebben. De omgedr aaide s chouderprothes e p agina 3
Complicaties bij een schouderprothese: Luxatie van de schouder, dit is het uit de kom schieten van de schouder. U voorkomt dit door de arm in de draagband te dragen en de oefeningen van de fysiotherapeut goed te doen. Stijve schouder: na een schouderprothese kan de schouder soms, door het vormen van littekenweefsel stijf worden. Het is dus erg belangrijk de oefeningen die u krijgt van uw fysiotherapeut goed te doen en actief te oefenen. Op langere termijn het loslaten van de prothese. Bij broos bot kan een breuk ontstaan van de kom of de bovenarm bij het inbrengen van de prothese. Dit is een ernstige complicatie, maar de kans hierop is gelukkig zeer klein. Afspraken als u naar huis gaat De 4 e dag mag u naar huis. Soms kunt u eerder naar huis, dit is afhankelijk van uw pijnklachten. De hechtingen laat u op de 14 e dag na de operatie door de huisarts verwijderen. U maakt hiervoor zelf een afspraak. Thuis gaat u verder met het oefenprogramma van de fysiotherapeut. Dit kan bij een fysiotherapeut bij u in de buurt. Maak voor de operatie alvast een afspraak bij de fysiotherapeut van uw keuze, zodat u meteen als u thuis bent door kan gaan met het oefenprogramma. De fysiotherapeut van het ziekenhuis zorgt voor een overdracht voor uw eigen fysiotherapeut. Zo nodig krijgt u een recept voor medicijnen tegen de pijn mee. U krijgt een afspraak mee voor over zes weken op de polikliniek Orthopedie. Weer thuis De eerste tijd na de operatie zal uw schouder en het gebied rondom de wond dik en warm aanvoelen. Dit wordt geleidelijk minder. Ook heeft u mogelijk bloeduitstortingen (blauwe plekken) bij de wond maar deze verdwijnen vanzelf. Wanneer een arts waarschuwen Het is belangrijk dat u contact opneemt met de polikliniek orthopedie of uw huisarts: Als de operatiewond gaat lekken. Als de wond steeds dikker wordt. Als de wond steeds meer pijn gaat doen ook al bent u minder gaan bewegen. Als u koorts krijgt hoger dan 38,5º Celsius. Vertel aan de huisarts altijd dat u geopereerd bent en hoe lang dit geleden is. Adviezen voor thuis Afhankelijk van de operatie en individuele factoren, heeft u na de operatie nog een tijd last van het operatiegebied. Hieronder geven wij enkele adviezen: Na het douchen de wond droogdeppen. U mag de eerste week niet baden en zwemmen. Droog houden van de wond geeft een goede wondgenezing. Gebruik geen afsluitende pleister op de wond. Voor uw veiligheid is het beter om zittend te douchen. U kunt hiervoor een douchestoel of douchekruk lenen bij een thuiszorgwinkel. Heeft u pijn? Gebruik dan paracetamol (500 mg). U mag viermaal daags twee tabletten innemen. Wanneer de pijn minder wordt kunt u dit langzaam weer afbouwen. Dit doet u als volgt: De eerste twee dagen neemt u vier maal daags - om de zes uur twee tabletten paracetamol van 500 mg. Dan neemt u twee dagen vier maal daags - om de zes uur - één tablet paracetamol van 500 mg. De omgedr aaide s chouderprothes e p agina 4
Daarna stopt u met de paracetamol en gebruikt alleen zo nodig bij pijn twee tabletten paracetamol van 500 mg. (maximaal 4 maal daags). Als dit onvoldoende helpt, neemt u dan contact op met de polikliniek Orthopedie. Slaap eventueel de eerste 6 weken met een kussen onder uw arm. Na 6 weken mag u weer op de geopereerde schouder gaan liggen. Wat mag u de eerste 6 weken niet: (brom)fietsen en autorijden sporten, zoals tennissen, badminton zwaar huishoudelijk werk verrichten zwaar tillen Vragen en telefoonnummers Het is belangrijk dat u juiste en duidelijke informatie krijgt. Heeft u na het gesprek met uw arts en het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan gerust. U kunt ook met uw vragen terecht bij de orthopedisch verpleegkundige tijdens het verpleegkundige spreekuur op de polikliniek Orthopedie. Schrijf uw vragen van te voren op zodat u niets vergeet. Ook thuis na de opname kunt u uw vragen telefonisch stellen aan de Orthopedisch verpleegkundige of aan de Verpleegkundig specialist orthopedie. U kunt hen bellen tijdens het telefonisch spreekuur. Voor algemene vragen, afspraak maken of verzetten, recepten of verwijsbriefjes belt u met de polikliniek Orthopedie. Heeft u een dringende vraag aan de verpleegkundige specialist, maar is deze niet bereikbaar? Dan belt u de polikliniek Orthopedie (023) 890 76 20 Voor specifieke vragen over uw behandeling belt u met een van de verpleegkundig specialisten orthopedie. U kunt hen bellen tijdens het telefonisch spreekuur. woensdag van 11.00 12.00 uur en donderdag van 16.30 17.00 uur (023) 890 80 81 of 890 80 77 U kunt uw vraag ook mailen: NP-orthopedie@spaarneziekenhuis.nl U kunt ook een telefonische afspraak maken met de verpleegkundig specialist. U maakt deze afspraak via de polikliniek Orthopedie. De verpleegkundig specialist belt u dan terug. Heeft u vragen over uw verzorging en verpleging? Bel dan met de orthopedisch verpleegkundige. U kunt hen bellen tijdens het telefonisch spreekuur (023) 890 76 30 maandag van 13.00 13.30 uur dinsdag van 13.00 14.00 uur woensdag van 10.00 12.00 uur Heeft u na uw behandeling een dringend probleem in de avond of nacht? Belt u dan met de afdeling Spoedeisende Hulp (023) 890 75 20 Aanvullende informatie: www.spaarneziekenhuis.nl www.orthopeden.org website van de Nederlandse Orthopedische Vereniging (NOV) www.zorgvoorbeweging.nl De omgedr aaide s chouderprothes e p agina 5
Algemene adresgegevens Spaarne Ziekenhuis: Algemeen nummer: (023) 890 89 00 Postadres: Postbus 770, 2130 AT Hoofddorp Internet: www.spaarneziekenhuis.nl E-mail: info@spaarneziekenhuis.nl Locatie Hoofddorp Spaarnepoort 1, 2134 TM Hoofddorp Alle voorzieningen Locatie Heemstede Händellaan 2A, 2102 CW Heemstede Dagbehandeling en poliklinieken Spaarne Ziekenhuis eindredactie: Patiëntenvoorlichting Foldernummer DSZ.552 april 2014 De omgedr aaide s chouderprothes e p agina 6