Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het bureau van de CDHO. Het bureau zal dan na ontvangst van uw expliciete schriftelijke toestemming de gehele aanvraag op de website (www.cdho.nl) publiceren. Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens V Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1 Verplaatsing bestaande opleiding Nevenvestiging bestaande opleiding Hogeschool der Kunsten Den Haag Dhr. Iskandar Serail, hoofd kwaliteitszorg KABK Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten t.a.v. Iskandar Serail Prinsessegracht 4 2514 AN Den Haag T: 070-3154727 E: i.serail@kabk.nl Opleiding Naam (Nederlands en evt. Engels) In geval van een Ad: van welke bacheloropleiding maakt het Ad programma deel uit In geval van een Ad, indien van toepassing: welke bve-instelling verzorgt mede het programma Graad Inhoud (korte beschrijving programma) Master Autonome Beeldende Kunst/Master Fine Art n.v.t. n.v.t. Master of Arts De Master Fine Arts sluit volledig aan op het kader van de nieuwe opleidingsprofielen 2 ( het witte boekje ), die geformuleerd zijn om aan te sluiten bij ontwikkelingen in maatschappij en beroepspraktijk. Bij de herijking van de opleidingsprofielen zijn ontwikkelingen op zes relevante thema s geïdentificeerd: hybridisering van de beroepspraktijk; internationalisering; technologie; ondernemendheid; onderzoek; leven lang leren. 1 Een Ad programma kan niet in de vorm van een joint degree worden aangeboden 2 Overleg Beeldende Kunsten, Mondriaan Fonds en Premsela/Virtueel Platform. (2014). Beroepsprofiel en opleidingsprofielen Beeldende Kunst en Vormgeving. Den Haag, Vereniging Hogescholen.
In de beeldende kunsten komen deze thema s op verschillende manieren tot uitdrukking. De beroepspraktijk van afgestudeerden wordt steeds diverser. Beeldend kunstenaars zijn vaak niet alleen maar bezig met het maken van hun eigen werk, maar fungeren ook als criticus, als curator, als docent of als onderzoeker. Ze werken zelfstandig, maar in voorkomende gevallen ook in opdracht. In de nieuwe opleidingsprofielen wordt terecht gesteld dat het voor beeldend kunstenaars steeds belangrijker wordt om de eigen positie in het werkveld en in de maatschappij te kunnen articuleren en daarop te kunnen reflecteren om met de verschillende krachten te kunnen omgaan die vanuit een hybride praktijk op hen inwerken. 3 Daarbij geldt dat de afgestudeerde op masterniveau zich meer bewust [is] van eigen profilering in het kunstenveld en dit vervolgens [kan] inzetten om zich te onderscheiden. 4 De Master Fine Arts biedt studenten een programma waarin complexiteit en verbreding en/of verdieping van kennis en vaardigheden centraal staan. Van studenten wordt verwacht dat zij in toenemende mate zelfstandig kunnen functioneren en hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen. De opleiding biedt studenten een grotere reikwijdte om hun talententen verder te ontplooien (uit: Beroepsprofiel en opleidingsprofielen Beeldende Kunst en Vormgeving, Overleg Beeldende Kunst, december 2014). De KABK streeft ernaar dat de Master Fine Arts verschillende differentiaties kan omvatten. Eén daarvan is Master Artistic Research (MAR) die hieronder is uitgewerkt en exemplarisch is voor andere mogelijke differentiaties. MAR De Master Artistic Research is in 2009 gestart aan de Hogeschool der Kunsten Den Haag als differentiatie van de Master Muziek met het oogmerk om daarin de verbinding te leggen tussen de muziekdisciplines en de beeldende kunst. Ongeveer in diezelfde periode is PhDArts ontstaan, het eerst PhD-programma in de kunsten in Nederland, als samenwerking tussen de KABK en de Universiteit Leiden. Beide programma's hebben een belangrijke rol gespeeld in het zich ontwikkelende debat rond de kunstpraktijk als vorm van onderzoek, zowel binnen de instelling als in Nederland. In de loop der jaren is het echter duidelijk geworden dat studenten van de MAR voornamelijk een achtergrond in de beeldende kunsten bleken te hebben; meer dan in de muziek. Terwijl aan de andere kant professionals in de beeldende kunsten performatieve en interactieve kunstvormen als normale onderdelen van hun (beeldende) kunstdisciplines hebben 3 Zie noot 2, p. 50. 4 Zie noot 2, p. 54.
omarmd. Daarmee is het werkterrein van de Master Artistic Research duidelijk in de richting van de beeldende kunst verschoven. Met een Master Fine Arts waarin een differentiatie in Artistic Research is ondergebracht, wordt ingespeeld op deze ontwikkeling. Naar verwachting zal de MAR als differentiatie van de Master Muziek worden afgebouwd wanneer de Master Fine Arts start. Vanuit de Master Fine Arts zal overigens de verbinding met de muziek nadrukkelijk gezocht kunnen worden dankzij de band met het Koninklijk Conservatorium. De differentiatie Master Artistic Research is een intensief tweejarig programma gebaseerd op de studiopraktijk, gericht op kunstenaars met een al enigszins ontwikkelde artistieke praktijk waar al een interesse in onderzoeksprocessen en reflectie aanwezig zijn. Toelating tot de opleiding zal worden gebaseerd op een portfolio en een onderzoeksvoorstel. Het doel van het programma is om studenten op te leiden om kritische en zelfbewuste kunstenaars te worden die zich volledig bezighouden met de complexiteit van een hedendaagse kunstpraktijk. Uitgaande van de centrale pijler van deze kunstenaarspraktijk streeft het programma ernaar hun artistieke en onderzoeksgerichte interesses verder te ontwikkelen door middel van intellectuele en methodologische vaardigheden. En de student daarmee in staat te stellen tot diepere kritische reflectie en meer precieze en geavanceerde onderzoekende methoden, zowel binnen als buiten de studio, en tot een groter vermogen om hun interesses uit te drukken in woorden. Met deze vaardigheden zal de afgestudeerde in staat zijn om een onafhankelijke, kritische en analytische scheppende praktijk te onderhouden; om voort te gaan met de ontwikkeling van onafhankelijke, diepgravende en op de praktijk gebaseerde research trajectories; en om te participeren in intellectuele debatten en gemeenschappen met betrekking tot de productie van hedendaagse kunst. Artistic Research is geen nieuw gebied in de kunst. Het is een specifieke invalshoek in het kunstonderwijs, op criticality en onderzoek, zowel door en in de kunstpraktijk zelf als in taal met betrekking tot die praktijk. In dit programma zal de nadruk daarom worden gelegd op een sterkere zelfreflectie in relatie tot alle aspecten van de kunstpraktijk. Specifieke nadruk zal worden gelegd op het uitbreiden van de onderzoeksvaardigheden: het vermogen om relevante bronnen te vinden, het vermogen tot close reading, luisteren en kijken, om verbindingen te zien en te begrijpen in een geheel van artistieke materiële uitingen, en om technische vaardigheden te ontwikkelen in relatie tot de behoeften die het artistieke werk met zich meebrengt (inputs to artistic practice); en het vermogen te reflecteren op de wijze waarop de kunstpraktijk, en de presentatie daarvoor in tijd en ruimte, een betekenis overbrengt (outputs of artistic practice). In dit verband worden de vaak complexe relaties verkend tussen bronnen, maakprocessen en presentatievormen en de wijze waarop deze vaak onderling verweven zijn in de hedendaagse kunstpraktijk. De student van de differentiatie MAR wordt opgeleid om een kritisch bewuste kunstpraktijk te ontwikkelen gebaseerd op creatieve, praktische,
onderzoekende en analytische vermogens. Dit zal hem of haar in staat stellen om na het afstuderen verder te gaan met zelfstandige studie en onderzoek, en om desgewenst beter voorbereid een aanvraag te schrijven om deel te nemen aan een op de kunstpraktijk gebaseerd PhDonderzoeksprogramma. Inrichting van de opleiding (indicatie curriculum) De differentiatie MAR die hier als voorbeeld wordt uitgewerkt, wil de inhoud op de volgende manier in een curriculum vormgeven. Jaar 1 Introductie in de afdeling (week 1) Na een technische oriëntatie in de academie presenteren alle studenten en docenten hun actuele onderzoek aan alle anderen studenten en docenten, en krijgen ze feedback op hun presentaties. Deze uitwisseling van kunstwerken en onderzoeksinteressen maakt het mogelijk dat er onmiddellijk een oriëntatie ontstaat op het werk van een nieuwe peer group. Het is ook van belang dat studenten begrijpen dat hun begeleider ook onderzoek doen en kunst maken, met hun eigen specifieke interesses en posities. Introductie in Artistic Research (week 2) Een mix gedurende vier dagen van lezingen, discussies en workshops bedoeld om het onderwerp artistic research te introduceren en een uitwisseling van perspectieven te stimuleren. Hiervoor wordt van tevoren een theoretische reader samengesteld. Doel van dit seminar is om enkele mogelijkheden van artistic research te introduceren als middel van actieve en kritische betrokkenheid en productie, en als een veld voor discours. Kernprogramma Onderzoek Praktijk en Theorie (semester 1 en 2) Kernprogramma studiopraktijk en onderzoek Studenten werken gedurende het hele jaar met de kerndocent voor studio-gebaseerd onderzoek. Deze docent volgt de ontwikkeling van de artistieke productie van de student en de onderzoeksinteresses die daaraan ten grondslag liggen, en adviseert de student daarover. Het onderzoeksvoorstel dat de student bij toelating tot de opleiding heeft ingediend, is het vertrekpunt voor dit onderwijs. Kernprogramma theorie en onderzoek Theorieonderwijs vindt zowel op individuele basis plaats als in de Reading Group. De theoriedocent ziet toe op de theoretische ontwikkeling van de student in relatie tot diens studiopraktijk en interesses, en op het schrijven van één paper per semester. Het eerste paper moet voortbouwen op een tekst die in een Reading Group behandeld is, het tweede paper heeft een duidelijker verband met het eigen werk van de student in relatie tot de behandelde teksten. De Reading Group neemt de studenten mee door een zorgvuldig geselecteerde verzameling teksten die een zich ontwikkelende 'hedendaagse canon' met betrekking tot artistic research
vertegenwoordigen. Daardoor biedt de opleiding de studenten een gedeeld ideeënkader aan en ontwikkelen zij hun vaardigheden op het gebied van close reading, analyse en argumentatie. Research trajectories Research trajectories zijn in ieder semester een focuspunt, ontwikkeld om methodologieën te ontdekken en onderzoeken binnen het veld artistic research. In semester 1 ligt de nadrukt op de input voor dit onderzoek, en in semester 2 op de outputs, de manier waarop dit onderzoek in de buitenwereld gearticuleerd kan worden. Semester 1 - inputs voor artistic research - the self, the world, the archive The self Studenten wordt gevraagd de aangeboren en de bewust of onbewust geïnternaliseerde kennis te beschouwen die zij met zich meebrengen, als ook de rol die hun lichaam en emoties spelen bij het maken van artistieke keuzes. In seminars en workshops worden de relaties onderzocht tussen lichaam, stem, beeld en woord, zowel vanuit een analytisch als een poëtisch perspectief. The world In lezingen, seminars, leesopdrachten en workshops wordt ingegaan op maatschappelijke, culturele en politieke betrokkenheid en positionering, als ook op de rol van het narratief (zowel documentair als fictie) in relatie tot de kunstpraktijk. The archive Door middel van een mix van theoretische/historische seminars, leesopdrachten, site visits en workshops raken studenten vertrouwd met hedendaagse theorieën en materialen met betrekking tot het archief. Daarbij wordt aandacht besteed aan het internet: het begrip 'liveness' en het archief van performances en aan de notie van 'de kunstenaar als verzamelaar'. Semester 2 - outputs van artistic research. Hoe kan artistic research openbaar worden gemaakt? Het presenteren van artistiek, performatief en geschreven werk in ruimte, tijd en text. In lezingen, seminars en workshops wordt verkend en onderzocht: Ruimte De wijzen waarop kunstobjecten en tentoonstellingen in de loop van de tijd hun betekenissen hebben blootgegeven, en hoe zij dat tegenwoordig doen. Tijd De wijze waarop time based praktijken en media betekenissen onthullen, en hoe processen kunnen worden verstaan als presentaties. Tekst De publicatie als kunstvorm; de disseminatie van de (kunst)praktijk door middel van publicatie; internet als artistiek medium en als middel voor disseminatie. In het tweede semester zal ook een presentatie en beschouwing plaatsvinden van het werk dat de student in het eerste semester heeft
gemaakt in het kader van de praktijkgerichte workshop 'Inputs to Research'. Het is van belang dat de specifieke focus van de research trajectories in de loop van de tijd zal veranderen, in aansluiting op een constant veranderende wereld. Tentoonstellingen Studenten stellen hun artistieke werk tentoon in de galerie van de academie aan het eind van het eerste semester, en extern in Den Haag tegen het einde van het tweede semester. De eerste tentoonstelling word begeleid door de kerndocent praktijk, de tweede in samenwerking met de externe locatie en een professionele gastcurator. Gastkunstenaars en -theoretici In aanvulling op de kunstenaars die worden uitgenodigd om de research trajectories te ontwikkelen, worden andere kunstenaars en theoretici uitgenodigd om bij te dragen aan het programma gedurende het jaar, aansluitend bij de belangstelling van de studenten. Excursies In november bezoekt de afdeling Playground, een festival van Europese performance kunst in Leuven, België. Er zullen korte excursies verspreid over het jaar worden georganiseerd naar relevante performances en tentoonstellingen in België en Nederland. International Exchange De KABK is een van de meest internationaal georiënteerde kunstacademies van Nederland. De studentenpopulatie van de KABK is voor ongeveer 50% afkomstig uit het buitenland; bij de masteropleidingen ligt dit percentage nog hoger. Ook van de docenten en gastdocenten is een aanzienlijk deel uit het buitenland afkomstig. De KABK is ook vertegenwoordigd op internationale exposities zoals de Salone del Mobile in Milaan, Le Rencontres de la Photographie in Arles, het Chaumont Graphic Design Festival, et cetera. Studenten kunnen werk indienen voor deze evenementen. De MFA is opgezet als een programma met een sterke inhoudelijke oriëntatie. Voortbouwend op het bestaande netwerk van internationale partners op KABK-niveau zal ook de MFA relaties aangaan met buitenlandse instellingen en uitwisselingsprojecten aanbieden aan studenten. ------ Jaar 2 Introductie in de afdeling en in artistic research Studenten en docenten presenteren hun werk. Tweedejaarsstudenten zullen de introductie in artistic research opnieuw volgen, samen met de eerstejaars, maar nu in het licht van het feit dat ze al een jaar studie achter de rug hebben.
Kernprogramma Onderzoek Praktijk en Theorie (semester 3 en 4) Kernprogramma studiopraktijk en onderzoek De studio/praktijkdocent volgt de ontwikkeling van de artistieke productie van de student en de onderzoeksinteresses die daaraan ten grondslag liggen, en adviseert de student daarover. Een belangrijke ontwikkeling in het tweede jaar is de nadruk die erop gelegd wordt dat alle lijnen van het onderzoek van de student bij elkaar gebracht worden - zowel als voltooide artistieke werken in een laatste eindexamenpresentatie, als in de vorm van een research statement (een geschreven paper. Tegen het einde van het derde semester gaan studenten met de studiodocent een praktisch voorstel schrijven voor de eindexamenpresentatie van hun werk, en dat wordt het werkplan voor het vierde semester. Kernprogramma theorie en onderzoek Het theorieonderwijs is in het tweede jaar meer individueel gericht. De theoriedocent ziet toe op de kritische en theoretische ontwikkeling van de student in relatie tot diens artistieke ontwikkeling en de research trajectories. Dit mondt uit in een laatste document, het research statement. Research trajectories Dit groepsonderwijs zal worden gecontinueerd, als een focuspunt waarin methodologieën en vormen verkend en onderzocht worden. Een aantal research trajectories wordt georganiseerd voor beide jaren gezamenlijk, andere per jaargroep. Semester 1 - inputs voor artistic research - the self, the world, the archive Semester 2 - outputs van artistic research. Hoe kan artistic research openbaar worden gemaakt? Het presenteren van de praktijk in ruimte, tijd en text. Tentoonstellingen Aan het eind van het derde semester presenteren de tweedejaarsstudenten exposeren hun artistieke werk extern, op een locatie in Den Haag. Het werk voor het eindexamen wordt binnen de academie gepresenteerd. De externe expositie wordt voorbereid met curatoren en staf van de betreffende locatie. Het eindexamenproject Een groot deel van het vierde semester is gewijd aan het realiseren van een eindpresentatie van het artistieke werk van de student, een publicatie, en een Artistic Research Statement. De artistieke presentaties worden ontwikkeld met de steun van een speciaal daartoe aangewezen curator. Gastkunstenaars en -theoretici Excursies Internationale uitwisseling Zie jaar 1. Studielast Vorm van de opleiding (voltijd, 120 EC Voltijd
deeltijd, duaal) Gemeente of gemeenten waar de opleiding wordt gevestigd Doelgroep van de opleiding Croho (sub)onderdeel en motivering Den Haag Geplande startdatum opleiding 1 september 2017. Indien nadere vooropleidingseisen worden gesteld: voorstel daartoe. De opleiding richt zich op studenten met een bachelordiploma in de richting Autonome Beeldende Kunst of met kwalificaties die daarmee vergelijkbaar zijn, die de ambitie hebben om zich verder te verdiepen in methodologieën van artistiek onderzoek en de relatie daarvan met de kunstenaarspraktijk en tot andere vormen van onderzoek, en die dit willen vertalen in een succesvolle beroepspraktijk Onderdeel taal en cultuur, subonderdeel opleidingen op het gebied van de kunst. Het betreft een opleiding op het gebied van de beeldende kunst en vormgeving met aanvullende toelatingsvoorwaarden (artikel 7.26a WHW). Om te worden toegelaten tot de Master Fine Art dienen studenten te beschikken over een bachelor degree in Autonome Beeldende Kunst/Fine Art of aantoonbaar over kwalificaties te beschikken die hiermee vergelijkbaar zijn. Per differentiatie kunnen aanvullende toelatingseisen zijn geformuleerd. Indien een capaciteitsbeperking wordt ingesteld: hoogte en motivering. Korte beschrijving arbeidsmarktmogelijkheden (beroepen en branches) Geen De opleiding bereidt studenten voor op een beroepspraktijk, waarin de beeldend kunstenaar niet alleen als vooraanstaand maker zijn plaats heeft, maar bijvoorbeeld ook als criticus, curator, onderzoeker of theoreticus. Daarmee sluit zij aan bij de gesignaleerde tendens van hybridisering van de beroepspraktijk en trekt deze verder door: niet alleen vervallen de grenzen tussen autonome kunst en het werken in opdracht, maar ook moeten kunstenaars in staat zijn te functioneren in een grote veelheid aan rollen met de daarbij behorende competenties. De arbeidsmarkt voor beeldend kunstenaars vraagt om veelzijdigheid, die naar de mening van de KABK niet ten koste mag gaan van de diepgang. Omgekeerd zien we ook een toenemende vraag naar critici, curatoren en adviseurs die niet alleen werken vanuit een theoretisch perspectief, maar ook de praktijk van het maken van kunst kennen. Nu eenmaal de nagestreefde reductie van het aantal afgestudeerde bachelorstudenten in de beeldende kunst is gerealiseerd, ontstaat ook op de arbeidsmarkt ruimte voor afgestudeerden op masterniveau die het maken van kunst koppelen aan verdieping op het gebied van theorie, onderzoek, reflectie en communicatie. Overige informatie (indien gewenst)