-fi#{i,rg Gemeente Achtkarspelen College van Burgemeester en Wethouders Postbus 2 92852V BUITENPOST Drogeham, 8 juli 20i.4 Onderwerp: buurtschappen Geacht college, tijdje geleden kreeg de Stichting oud-achtkarspelen een vraag over de naamgevíng op de buurtschapsborden' Moeten deze in het Nederlands of in het Fries. ons bestuur heeft daar inmiddels op gereageerd. Naar aanleiding van deze vraag vroegen wij ons of er niet meer buurtschappen in onze gemeente zijn. Een Het cultureel erfgoed staat de laatste tijd volop in de belangstelling bij de gemeente Achtkarspelen. We denken hierbij onder andere aan de viering van 675 jaar Achtkarspelen en het opzetten van een gemeentelijk monumentenbeleid. ln de cultuurnota wordt ook veel aandacht aan het cultureel erfgoed besteed. ln deze nota staat onder andere: Om meer toeristen en recreonten te trekken is het versterken von een eigen (dorps- en streek-)identiteit van belang. Om deze identiteit goed te kunnen uitdrogen is een bewustwording van de culturele rijkdom von de eigen omgeving hettertrekpunt. Bij de doelstelling en uitgangspunten in de nota staat: Het cultureet erfgoed droagt bij aan de identiteit en uitstraling von de gemeente. Bii d t kostbare erfgoed is het gebruik en het behoud ervan be- langriik, zodot het in goede stoat oon volgende generaties kon worden doorgegeven. Cuttureel erfgoed versterkt het cultureel en historisch zetfbewustzijn, maor heeft ook een educotieve en toeristische waarde' De bescherming vdn ons cultureel erfgoed is geboat bij een goede informotieverstrekking en voorlichting. Wiivinden dot het cultureel erfgoed toegonkelijk moet zijn voor de inwoners von onze gemeente, moor ook voor de toerist. Cultuurtoerisme levert een bijdrage oan de vergroting von het cultuurhistorisch besef en draogvlak, het duurzaam instondhouden von cultuurhistorische woorden en het in oanroking loten komen van het pubtiek met kunst en cultuur. cultuurtoer sme heeft veel voordelen omdot het voorql individueel toerisme betreft. Het biedt konsen voor seizoensverlenging en -spreiding. Met nome fiets- en wondeltoerisme leent zich uitstekend voor het verder ontwikkelen von cultuurtoerisme. ook toponiemen (geografische namen) vallen onder het cultureel erfgoed. De namen van buurtschappen en streken vertellen vaak iets over de historíe. Door het plaatsen van buurtschaps- en streekborden is het mogelijk deze historie levend te houden. Daarmee wordt het cultureel en historisch bewustzijn versterkt en tegelijkertijd hebben deze borden ook een educatieve en toeristische waarde. Mogelijk zou er, om de educatieve en toeristische waarde nog meer te verhogen, ook nog een bordje met een korte beschrijving van de buurtschap/streek en de naam van de buurt- schap/streek bij geplaatst kunnen worden.
Op dit moment hebben de volgende dertien buurtschappen in onze gemeente een eigen bord De Laatste Stuiver/De Léste Stuver onder Buitenpost Lutkepost/Lytsepost onder Buitenpost Kuikhorne/Kûkherne onder Twijzelerheide De Kooten/De Koaten onder Kootstertille Opperkooten/Opperkoaten onder Kootstertille Hamshorn/Hamsherne onder Drogeham Buweklooster/Bouwekleaster onder Drogeham Roodeschuur/Reaskuorre onder Augustinusga/Ha rkema Blauwverlaat/Blauforlaet onder Augustinusga Rohel/Reahel onder Augustinusga Surhuizumer Mieden/Surhuzumer Mieden onder Surhuizum Ophuis/Ophûs onder Surhuizum Ko rtwoude/koa rtwâ ld onder Su rh uizu m/su rh uiste rvee n Bij het bestuderen van oude en nieuwe landschappelijke en topografische kaarten komen wij daarnaast de volgende buurtschappen en streken tegen: Uitland/Útlân onder Buitenpost Dit is de streek ten oosten van de Trekvaart onder Buitenpost. Het Uitland is ontstaan als ingepolderd land op de Lauwerszee. Uitland wil zeggen het land dat ver weg ligt in de polder. Kleine Horn(e)/Lytse Hoarne onder Buitenpost Dit is een buurtje ten oosten van de Trekvaart onder Buitenpost. Hier liep vroeger de oude zandweg van Leeuwarden naar Groningen langs. Bij de aanleg van de nieuwe straatweg in 1830 is de weg hier rechtgetrokken en ontstond een buurtje aan de oude weg ten zuiden van de nieuwe weg. Horn betekent hoek. Buitenpostermieden/Bûtenpostmermieden onder Buitenpost Dit is het gebied ten zuidoosten van Buitenpost tussen het Oost, de Trekvaart, Dijkhuisterweg en de weg Lutkepost. Egypte/Egypte onder Buitenpost/Twijzel Deze streek ligt ten noorden en noordwesten van Twijzel en Buitenpost aan de spoorlijn van Leeuwarden naar Groningen. Egypte kan verwijzen naar de aanwezigheid van zand. Dit is dan een herinnering aan het bijbelse verhaal van de uittocht uit Egypte, toen men door het zand in de woestijn moest. Egypte zou ook een verwijziging naar zigeuners, in het Engels gypsies, kunnen zijn die hier in dit gebied hebben gewoond. Wildpad/Wyld paed onder Twijzelerheide Een streek ten oosten van Twijzelerheide. Deze streek, waar vroeger vooral boeren woonden, onderscheidde zich van de arme arbeidersbevolking op de heide te Twijzelerheide. De naam verwijst naar de wilde begroeiing op de heide. iltjemoeiswouden/hiltsjemuoiswâlden onder Twijzelerheide Het zuidelijke gebied van Twijzelerheide viel vroeger onder Kooten. Dit gebied werd ook wel de Hiltsjemuoiswâlden genoemd. Hiltsjemuoiswâlden is genoemd naar Hiltje Gerrits Plantinga, echtgenote van Andries Alberts de Vries, die boer in deze omgeving was. H Twijzelermieden/Twizelermieden onder Twijzel De Twijzelermieden liggen ten oosten van Twijzeltussen de rijksstraatweg en de Alde Dyk.
Kootstermolen/Koatstermou ne onder Kootstertille Deze buurt l gt rond een kruispunt ten noordwesten van Kootstertille. Vroeger stond hier een molen, die de Kootstermolen werd genoemd. Monniketille/Mû ntsetille onder Kootstertille Een buurtschap aan het Prinses Margrietkanaal ten noordoosten van Kootstertille. Tot L959 hoorde dit gebied bij Drogeham. Deze oude buurtschap is ontstaan als een kleine veenkolonie. De naam verwijst naar de brug die over het diep lag en waar de monniken van Buweklooster over heen liepen. Hinkehoek/H inkehoek onder Kootstertil le Een buurtschap ten zuiden van Kootstertille langs het kanaal richting Schuilenburg. De buurtschap ligt in een hoek bij het kanaal. Westerend/Westerein onder Drogeham Deze buurtschap ligt ten westen van Drogeham. Vroeger liep er een pad van de hervormde kerk naar het westen, richting Schuilenburg. Dit gebied werd de Westerein genoemd. Aan dit pad stonden diverse huizen. Aan het eind van het pad vormde zich een buurtschap. Hamstermieden/Hamstermieden onder Drogeham Dit gebied ligt ten noorden van Drogeham tussen het Prinses Margrietkanaal en de oude Hamstervaart. Hamsterpein/v/h Harkema-Opeinde onder Drogeham Een buurtschap ten oosten van Drogeham. Deze buurtschap vormde de vroegere kern van het boerendorp Harkema-Opeinde. Toen in t92l de grenzen zijn gewijzigd is dit dorp bij Drogeham gevoegd. Deze streek is eigenlijk te vergelijken met de verdwenen dorpen Lutkepost, Kooten en Kortwoude. Hamsterpein betekent op het einde van Drogeham. Woudmieden/Wâld mieden onder Augustinusga/Buitenpost Een gebied ten noorden van het Prinses Margrietkanaal, tussen de Buitenpostervaart en de Bruggelaan. roekster Petten/Broekster Pette n onder Augusti nusga Een gebied ten oosten van de Uterwei onder Augustinusga. Broek wil zeggen laaggelegen moerassig land en petten zijn vergraven landerijen als gevolg van vervening. B ljzermieden/lzermieden onder Augustinusga/Buitenpost/Gerkesklooster Een gebied ten oosten van Bruggelaan, tussen de Dijkhuisterweg en het Prinses Margrietkanaal. De naam ijzer verwijst naar ijzerhoudend kwelwater dat in dit gebied voorkomt. Dijkhu izen/dykhúzen onder Buitenpost/Gerkesklooster ten noordwesten van Gerkesklooster. De weg is aangelegd op een door inversie ontstane dijk. Aan deze dijk stonden een aantal huizen. Een streek ten zuidoosten van Buitenpost en Gerben Allesverlaat/Gerben Allesforlaet onder Gerkesklooster Een buurtschap rond de kruising ten zuidwesten van Gerkesklooster. Vroeger waren hier een verlaat of uitwateringssluis en een tolhuis. Het verlaat is genoemd naar sluiswachter Gerben Alles. Oosterboeren/Oosterboeren onder Gerkeskooster Een gebied ten noordoosten van Gerkesklooster. Vroeger stonden hier diverse verspreide boerderijen. Oosterboeren is'kloosters' voor Oosterburen.
Sarabos/Sarabos onder Gerkesklooster Streek ten noordoosten van Gerkesklooster tussen de Oude Vaart en de Lauwers. Vroeger was Sarabos de naam van een bos en een boerderij die bij dit bos in de buurt stond. Later is de naam overgegaan op het hele gebied tussen Stroobos en Sarabos. Dit gebied viel oorspronkelijk onder Surhuizum, terwijl de rest van Gerkesklooster onder Augustinusga viel. Stroobossermieden/Strobossermieden onder Stroobos Een laaggelegen gebied ten zuiden van Stroobos tussen de Oude Vaart en de Lauwers De Kooi/De Koai onder Surhuizum ten oosten van de Uterwei onder Surhuizum en ten westen van de Surhuizumer Mieden ln dit gebied lag vroeger een eendenkooi. Een streek Blauwhuis/Blauhûs onder Su rhuisterveen Buurtschap ten westen van Surhuisterveen bij de afslag naar Boelenslaan. Vroeger stond hier een voorname woning met de naam Blauwhuis, die onder andere door de familie Boelens werd bewoond. Waarschijnlijk had het huis blauwe dakpannen. Omloopsterheide/Omloopsterheide onder Surhuisterveen Een voormalig heidegebied in het verlengde van het voormalige stroompje de Omloop rond de Warreboslaan en de Heidelaan ten zuidwesten van Surhuisterveen. Wildveld/Wyldfj ld onder Surhuisterveen/Boelenslaan Een voormalig heidegebied ten zuidwesten van Surhuisterveen en ten zuidoosten van Boelenslaan. Wildveld verwijst naar de wilde begroeiing op de heide. Kostverlorenheide/Kostferneheide (of De Trije Roeden) onder Boelenslaan Een voormalig heidegebied rondom de Trije Roeden ten zuidoosten van Boelenslaan. Een wijk in dit gebied heette de Kostverlorenwijk. Mogelijk heeft hier vroeger iemand de kost verloren. Jachtveldfl achtfjild onder Boelenslaan/Harkema Een buurtschap rond een kruising ten noordwesten van Boelenslaan en ten zuidwesten van Harkema. Al eeuwenlang staat hier een herberg. Vroeger was dit de plaats waar de jagers samen kwamen om te jagen. tangewijk/langewyk onder Boelenslaan Een streek ten westen van Boelenslaan waar de waterloop de Langewijk loopt. Dit gebied staat enigszins los van Boelenslaan. Vroeger viel deze streek onder Rottevalle. Toen Rottevalle in 1943 in z'n geheel over ging naar Smallingerland is dit gebied bij Achtkarspelen gebleven en onder Boelenslaan gevoegd. Barghiem/Barchhiem onder Harkema Buurtschap ten westen van Harkema tussen de Betonwei en de Mûntsegroppe. Vroeger was hier een opslagplaats voor turf. Buwetille/Buwetille onder Harkema/Su rhuizum Een buurtschap aan de Surhuisterveenstervaart ten oosten van Harkema en ten westen van Surhuizum. De naam verwijst naar de brug (tille) d e over de vaart ligt. De brug is genoemd naar Buwe die op de boerderij bij deze brug woonde. Vierhuizen/Fjouwerhúzen onder Harkema Een buurtschap aan de Surhuisterveenstervaart ten zuidoosten van Harkema. Bij deze buurt, waar een brug over de vaart lag, stonden vier huizen die vroeger onder Surhuisterveen vielen, maar in 7921,bij Harkema zijn gevoegd.
De Stichting Oud-Achtkarspelen stelt voor om ook bij (een aantal van) bovengenoemde buurtschappen en streken een buurtschaps- of streekbord te plaatsen zodat de historie levend wordt gehouden. Daarmee wordt, zoals eerder is geschreven, het cultureel en historisch bewustzijn versterkt en tegelijkertijd hebben deze borden ook een educatieve en toeristische waarde. Mocht u meer informatie willen, dan zijn wij graag bereid deze te geven. Met vriendelijke groeten, namens de Stichting Oud-Achtkarspelen, Simon Hoeksma, vice-voorzitter