Eerste jaargang, nummer1 December 2004/ Januari 2005 Lectoraat O&I van start Lectoraat O&I Slaan van brug tussen theorie en praktijk Kenniscirculatie Vernieuwing in denken en doen Innovatie en ondernemerschap stimuleren Interactie tussen de Haagse Hogeschool en de samenleving in de regio Haaglanden Voor en door studenten, docenten en bedrijven in de regio Haaglanden Verder in dit nummer: Even voostellen... 2 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Ondernemen & Innoveren. Sinds Februari 2004 bestaat het lectoraat O&I aan de Haagse Hogeschool/TH Rijswijk. De primaire taak van het lectoraat is het slaan van een brug naar economie en samenleving in de regio Haaglanden. Kenniscirculatie is daarbij het sleutelwoord. Behalve de lector bestaat het lectoraat uit een team van zes docenten die naast hun werk als docent - één dag in de week voor het lectoraat werken. In deze eerste nieuwsbrief worden de kenniskring-leden aan u voorgesteld en laten wij iets weten over hun achtergrond en interesse. Vernieuwing in denken en doen staat centraal binnen het lectoraat. Aansluitend daarop hebben we onze missie geformuleerd: Missie: Wij zijn er om door vernieuwing in denken en doen innovatie en ondernemerschap te stimuleren, ondersteunen en te verbeteren op basis van interactie tussen de Haagse Hogeschool en de economie en samenleving in de regio Haaglanden. Ons belangrijkste doel is een bijdrage leveren aan het innovatieve en ondernemende vermogen van studenten, docenten en bedrijven in de regio Haaglanden. Hoe willen we dit realiseren? -Door een versterking van de externe oriëntatie van de Haagse Hogeschool. -Door het sluiten van een verbond en samenwerking met de regionale economie en samenleving. -Door integratie van ondernemen & innoveren als kennisdomein in het onderwijs via de ontwikkeling van een minor Ondernemen & Innoveren. -Door de ontwikkeling en bestendiging van samenwerkingsrelaties met internationale partners en partners in de regio en het tot stand brengen en onderhouden van een (regionaal) netwerk O&I. Intreerede Saskia Harkema 5 De projecten 6 Symposium de Kenniscarrousel 6 Minor Ondernemen en 6 Innoveren HBO-er als katalysator voor innovatie in het MKB 7 IT s Cool 7 De nieuw sbrief en de activiteiten van het lectoraat In lijn met onze missie en doelstellingen zijn we bezig met de ontwikkeling van tal van activiteiten waarover u in deze nieuwsbrief meer zult lezen. Het is de bedoeling dat we u vier keer per jaar zullen informeren over het reilen en zeilen van het lectoraat. Wij nodigen u van harte uit om met ons contact op te nemen naar aanleiding van deze nieuwsbrief. Dat kunt u rechtstreeks doen via de lector s.j.m.harkema@hhs.nl of via Annemarie Legters, management-assistent van het lectoraat A.L.Legters@hhs.nl
Even voorstellen... De leden van het lectoraat Lector Saskia Harkema: In mijn denken en werk staat vernieuwing centraal Het lectoraat Ondernemen & Innoveren (van links naar rechts): Gregor de Graaf, Edwin Muntjewerff, Fred Kandou, Paul de Vries, Clarette Gispen, Wander Colenbrander en in het midden Saskia Harkema (Lector). Dr. Saskia Harkema MBA Dr. Saskia Harkema MBA 2 Dr. S.J.M. Harkema studeerde Sociologie aan de Universiteit van Tilburg met als specialisatie theoretische sociologie. Ze behaalde ook een propedeuse in de Rechten aan dezelfde universiteit. Na haar studie werkte zij bij een adviesbureau gespecialiseerd op het gebied van intercultureel management en bij Philips in verschillende marketingen projectmanagement functies gericht op de ontwikkeling en introductie van nieuwe producten en diensten in de retail en b- to-b markt. Medio jaren '90 ging ze bedrijfskunde studeren en richtte zij gelijktijdig haar eigen bedrijf op gericht op advisering aan het midden en klein bedrijf op het gebied van innovatiemanagement. In maart 2004 promoveerde Harkema op een dissertatie over innovatiemanagement op bedrijfsniveau. De titel van haar dissertatie luidt: Complexity and emergent learning in innovation projects. An application of complex adaptive systems theory. Dit heeft interessante en nieuwe inzichten opgeleverd over het lerende en adaptieve vermogen van innovatieprojecten. Naast een parttime functie bij de Universiteit van Utrecht als universitair docent bij het Departement Innovatie- en Milieuwetenschappen, bekleedt zij nu ook de functie van Lector Ondernemen & Innoveren aan de Haagse Hogeschool. Bovendien werkt ze op freelance basis met Arc & Associates als adviseur op het gebied van problemen gerelateerd aan innovatie en ondernemerschap bij bedrijven. Ze is secretaris van het ECCON, een Europees netwerk dat beoogt de theorie van complexiteit verder te ontwikkelen en toe te passen in het bedrijfsleven en de praktijk. Haar specialisaties zijn: innovatiemanagement in theorie en praktijk, complexiteitstheorie, leren en het adaptieve vermogen van organisaties. In haar denken en werk staat vernieuwing centraal. S.J.M.Harkema@hhs.nl
Eerste jaargang, nummer1 Drs. ing. Wander Colenbrander Drs. Ing. Wander Colenbrander werkt sinds 2000 op de Haagse Hogeschool als docent bij de opleiding Industrieel Productontwerpen, met als specialisatie verpakkingsontwikkeling. Hij heeft zelf ook deze opleiding voltooid en daarna bedrijfskunde gestudeerd aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. In zijn dagelijkse onderwijspraktijk heeft hij talrijke contacten opgebouwd met bedrijfsleven, brancheorganisaties, stagiairs, afstudeerders en alumni die een belangrijke basis vormen voor de bijdrage aan de kenniskring. De kern van zijn bijdrage bestaat uit het onderzoek naar en de toepassing van ondernemen en innoveren in een bestaande en mogelijk nieuw te vormen Masteropleiding binnen de Haagse Hogeschool. W.H.Colenbrander@hhs.nl Drs. Ing. Wander Colenbrander Ir. Clarette Gispen-Bonebakker Ir. Clarette Gispen- Bonebakker studeerde Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft. Na haar studie was zij werkzaam in verschillende internationale marketingfuncties in business-to-business markten. Zij was daarbij altijd op een of andere manier betrokken bij het tot stand brengen van nieuwe product-markt combinaties. Sinds juni 2003 is zij als marketing docent werkzaam bij de sectie Commerciële Economie van de Haagse Hogeschool. Voor het Lectoraat Ondernemen en Innoveren is zij betrokken bij de ontwikkeling van de Minor Ondernemen en Innoveren. Daarnaast gaat zij onderzoeken welke competenties de Haagse Hogeschool haar studenten bij moet brengen zodat zij bij hun toekomstige werkgevers een stimulerende invloed zullen hebben op innovatie. C.H.Gispen-Bonebakker@hhs.nl Ir. Clarette Gispen-Bonebakker Drs. ing. Gregor de Graaf Drs. ing. Gregor de Graaf heeft een aantal jaren in technische omgevingen gewerkt alvorens Informatiekunde te gaan studeren aan de Haagse Hogeschool. Na zijn studie is hij verschillende jaren werkzaam geweest als consultant waar hij voor verscheidene bedrijven projectmanagement- en consultancyopdrachten heeft gedaan. Sinds 1996 is hij werkzaam als deeltijddocent bij de afdeling Informatica. In die tijd is hij begonnen aan de doctoraalstudie Management, Informatie en Technologie. Na zijn afstuderen in 2000 is hij als zelfstandig consultant/ projectmanager verder gegaan op het snijvlak waar de organisatie en automatisering elkaar ontmoeten. Sinds 2003 is hij als fulltime docent werkzaam bij de Haagse Hogeschool, aanvankelijk bij de afdeling Informatica en thans bij de afdeling Small Business en Retail Management. Voor het lectoraat is hij mede-verantwoordelijk voor de organisatie van het symposium De Kenniscarrousel en oriënteert zich op een onderzoek naar kennisontsluiting. G.J.deGraaf@hhs.nl Drs. ing. Gregor de Graaf 3
Even voorstellen... Drs. Fred Kandou Drs. Fred Kandou Drs. Fred Kandou is als bedrijfseconoom afgestudeerd aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Tijdens zijn studie werkte hij parttime bij Stena Line en na zijn afstuderen kwam hij bij het MKB in de kantoormeubel-industrie terecht in marketing en sales. Hij was daarna mede-oprichter en - directeur van een horecagroothandel, naast het docentschap bij de Hotelschool Den Haag. Hierna werkte hij als senior marketmanager bij KPN Telecom. In 1988 nam hij deel aan een Master of Inovation. Sinds 2001 is hij verbonden aan de Haagse Hogeschool (afdeling HEBO: Hogere Europese Beroepen Opleiding) en intensief met onderwijs en trainingen bezig. Door zijn werkervaring heeft hij zowel in het MKB, als bij een grote onderneming met innovatie en ondernemerschap te maken gehad. In het hoger onderwijs was hij bij diverse onderwijsvernieuwings-programma s betrokken. Zijn kennis en ervaring zal hij binnen het lectoraat aanwenden om verder onderzoek te doen naar de inpassing van innovatie binnen het ondernemerschap. Innovatie ziet hij als een continue ontwikkeling die bedrijven als een kans moeten aangrijpen. A.E.Kandou@hhs.nl Edwin Muntjewerff Edwin Muntjewerff Edwin Muntjewerff heeft twaalf jaar lang allerlei commerciële functies in het bedrijfsleven vervuld. Voorafgaand aan het onderwijs heeft hij zich, o.a. als freelancer, gericht op het verbeteren van de interne- en externe communicatie van bedrijven. Sinds 2002 is hij werkzaam bij de Haagse Hogeschool waar hij zich bezighield met het opzetten en vormgeven van de opleiding Small Business & Retail Management. Momenteel is hij ook verantwoordelijk voor het relatiebeheer bij de opleiding. De samenwerking met het bedrijfsleven is een essentieel onderdeel van zowel de opleiding als het lectoraat Ondernemen en Innoveren. Vanuit het lectoraat is hij gestart met het opzetten van de minor Ondernemen en Innoveren. Vanaf september 2005 moet deze opleiding toegankelijk zijn voor alle studenttalenten van de Haagse Hogeschool. Het herkenen, ontwikkelen en stimuleren van deze studenttalenten is een belangrijke motivator voor het werken binnen het lectoraat. E.Muntjewerff@hhs.nl Paul de Vries Paul de Vries 4 Paul de Vries is van origine docent lichamelijke opvoeding. Vóór zijn opleiding heeft hij gewerkt op het rekencentrum van de Koninklijke Marine. Na 3 jaar gymnastiek koos hij opnieuw voor de informatica. Sinds 1990 werkt hij fulltime bij, zoals het nu heet, de opleiding Bedrijfskundige Informatica van de afdeling Informatica. In 1995 is hij deeltijd HBO Informatica afgestudeerd. Naast zijn werk is hij o.a. actief als speerwerpcoach. In de kenniskring houdt Paul de Vries zich bezig met het innovatieve leerproces dat onder de noemer leerbedrijf geplaatst kan worden en met name de wijze waarop studenten zich bewust worden van het bestaan van ondernemerschap. Binnen de afdeling Informatica maakt hij dit concreet met een pilot onder de naam IT s Cool. P.R.deVries@hhs.nl
Eerste jaargang, nummer1 Intreerede Saskia Harkema Op donderdag 4 november jl. hield Saskia Harkema haar intreerede Ondernemend innoveren: een strijd tussen autonomie en controle. Naar een herwaardering van de menselijke maat. Geïnteresseerden kunnen de tekst van de intreerede bestellen bij A.L.Legters@hhs.nl Ondernemend Innoveren Lector Harkema: Voor innovatie is reflectie nodig Nederlanders zijn risicomijdend en veel organisaties hebben een een afstrafcultuur. Daarom komen innovatie en ondernemerschap maar moeilijk van de grond. Dat zegt Saskia Harkema, lector Ondernemen en Innoveren aan de Haagse Hogeschool. Haar missie is om studenten ondernemerschap bij te brengen en bedrijven in de regio Haaglanden innovatiedrang. Mensen krijgen binnen bedrijven te weinig ruimte om creatief en innovatief te zijn. Als puntje bij paaltje komt prevaleren vaak andere belangen: de structuur, de cultuur, machtspolitiek. Dat is de stelling van Saskia Harkema. Zij hield onlangs haar Intreerede als lector Ondernemen en Innoveren bij de Haagse Hogeschool. Een lector is voor een hogeschool wat een hoogleraar voor een universiteit is. Harkema werkte een aantal jaren bij Philips en zag daar heel wat goede ideeën verloren gaan. We hebben een afstrafcultuur, een cultuur van wantrouwen. Daardoor vergeten mensen dat innoveren en ondernemen leuk zijn, omdat je buiten de gebaande paden moet treden. Daar moet je dan wel ruimte voor krijgen. Bedrijven hebben voor innovatie de juiste mensen nodig. Te vaak roepen ondernemers dat ze die niet kunnen vinden. Dat is te gemakkelijk, volgens Harkema. Áls het zo is dat vraag van bedrijven en kennis of niveau van studenten niet aansluiten, moeten bedrijven zich ook willen inspannen om te helpen bij de opleiding. Daartoe zal ik ze uitnodigen. Dat initiatief past bij het op gang brengen van de kenniscirculatie tussen hogeschool en bedrijven. Dat gebeurt via de studenten die onderzoek kunnen doen bij bedrijven. Het gaat daarbij om marktonderzoek, maar ook research naar de kwaliteit van ideeënontwikkeling. Harkema wil ondernemers vragen om te vertellen wat het betekent om ondernemer te zijn. Op die manier wordt de student vertrouwd gemaakt met het ondernemerschap. Immers, waar de beginnend ondernemer vroeger aan de vestigingseisen moest voldoen, moet het houvast nu uit de opleiding komen. Een tweede doel is het bijdragen aan een cultuur van innovatie bij bedrijven. Ondernemers tonen al ondernemerschap. Maar ze kunnen wel werken aan innovatie. Dat is de basis van expansie. Dat doe je niet door ze uit te nodigen voor congressen, die geen directe oplossingen bieden. Dat doe je via uitgekiende programma s. Voor innovatie is reflectie nodig. Wat wil ik? Wat moet ik daarvoor doen? Wat moet ik daarvoor laten? Die faciliteit wil ik gaan bieden. Daarnaast richt Harkema haar pijlen natuurlijk op het onderwijs. Ze wil een minor (een keuzevak) Ondernemen en Innoveren hebben lopen in september 2005. Deze zal bestaan uit een reeks van programmaonderdelen waarin studenten alle aspecten van innoveren en ondernemen kunnen ervaren. Met toestemming overgenomen uit Kamerkrant Haaglanden, december 2004 5
De projecten Symposium de Kenniscarrousel - 15 Februari 2005 Kenniscirculatie als katalysator voor vernieuwing Op dinsdag 15 Februari 2005 organiseert het lectoraat Ondernemen & Innoveren de "Kenniscarrousel" met als thema "Kenniscirculatie als katalysator voor vernieuwing". Centraal die dag staan onderwerpen gerelateerd aan innovatie en ondernemerschap die door bedrijven uit de regio zijn ingebracht. Verder zullen een student, docent, ondernemer en iemand van de overheid over hun eigen ervaringen vertellen met innovatie en ondernemerschap. We hebben Frans Nauta - secretaris van het Innovatieplatform - gevraagd de bijeenkomst te openen. Thomas Thijssen zal als keynote speaker en auteur van het recent verschenen boek "Gids voor persoonlijk ondernemen en innovatie" zijn visie geven op ondernemerschap en innovatie vanuit een eigen en originele invalshoek. Het organiseren van deze dag is een eerste gezamenlijke activiteit van het lectoraat waarbij we als belangrijkste doel hebben dat het een interessante en leerzame middag wordt voor alle deelnemers. Minor Ondernemen en Innoveren Ondernemen en innoveren voor alle studenten van de Haagse Hogeschool Uitgaande van het belang dat wordt gehecht aan ondernemerschap en met name aan de innoverende kant van het ondernemerschap, is het lectoraat Ondernemen en Innoveren van de Haagse Hogeschool in september 2004 gestart met het ontwikkelen van de minor Ondernemen en Innoveren. Deze minor is toegankelijk voor alle studenten van de Haagse Hogeschool. In het eerste jaar wordt er naar gestreefd om ongeveer 40 studenten toe te laten. Het nog te ontwikkelen competentieprofiel Succesvol ondernemen en innoveren in de regio Haaglanden dient als uitgangspunt voor het opzetten van deze minor. Deze competenties zullen worden vertaald naar een experimenteel programma waarbinnen de vraag van de student centraal zal staan. Deze vragen kunnen zich richten op: -het ontwikkelen van nieuwe commerciële concepten -het starten van een eigen bedrijf -het uitvoeren van innoverende projecten binnen bestaande organisaties. Een belangrijk aspect bij het beantwoorden van de vragen is dat de student een visie ontwikkelt ten aanzien van de plaats van innovatie binnen de onderzochte branche. Deze visie wordt beschreven in een innovatieervaringsrapport en zal een essentieel onderdeel vormen bij het afronden van de opleiding. Daarbij speelt het bedrijfsleven uit de regio een voorname rol. Uiteindelijk zal deze minor voor zowel de Haagse Hogeschool als de regio een waardevermeerderend onderwijsproject moeten worden binnen de Haagse Bachelor. Het streven is dat in 2008 tweehonderd studenten deze minor doorlopen. 6
Eerste jaargang, nummer1 De afgestudeerde HBO-er als katalysator voor innovatie in het MKB Onder deze titel zal een onderzoek worden uitgevoerd om vast te stellen welke competenties de Haagse Hogeschool haar studenten bij moet brengen zodat zij bij hun toekomstige werkgevers een stimulerende invloed zullen hebben op innovatie. Het onderzoek gaat uit van de volgende probleemstelling: -Welke kennis en vaardigheden zijn nodig voor het stimuleren en effectief ten uitvoer brengen van vernieuwingen binnen een organisatie? -Hoe kan de Haagse Hogeschool die kennis en vaardigheden ontwikkelen bij HBO-studenten? Het onderzoek zal uiteindelijk het volgende resultaat op moeten leveren: -Definitie van competenties die als uitgangspunt dienen voor de Minor Ondernemen en Innoveren die binnen het lectoraat ontwikkeld wordt. -Definitie van onderwijsvormen die geschikt zijn om deze competenties te ontwikkelen bij studenten van de Haagse Hogeschool IT s Cool Innoveren van het onderwijsproces IT s Cool is het antwoord op de vraag: Hoe kunnen de vijf opleidingen van de afdeling Informatica gefaciliteerd worden in het streven naar het onderwijs met een hoog praktijk- en zelfregiegehalte?. IT s Cool is een organisatie, een ICT-bedrijf of Softwarehuis zoals er vele bestaan in Nederland. Studenten voeren alle functies uit binnen IT s Cool, van management tot baliemedewerker. Docenten vormen een Raad van Toezicht. Studenten leren in de praktijk, vanuit een organisatie, zoals men ook tijdens een loopbaan gaat doen na de studie. Een dergelijke opzet wordt ook genoemd. In dit kader zijn de volgende activiteiten opgestart: Met de 5 Informatica opleidingen is een Raad van Toezicht in de maak. Hierbinnen wordt gewerkt aan het definiëren van opdrachteisen voor praktijkopdrachten die in plaats van het reguliere onderwijs kunnen komen. In het verlengde hiervan worden voorbeeld opdrachten van competenties voorzien en een optimale match gecreëerd. Aansluiting bij duale leertrajecten wordt overwogen. bedrijvengedeelte wordt verder geprofessionaliseerd, voorbeelden van producten en diensten worden opgenomen. Tevens wordt het voorlichtingsmateriaal naar studenten uitgebreid. Een stappenplan voor een nieuw studielandschap is beschreven en een eerste stap is gemaakt in de richting van een frontoffice en werkplekken. http:// www.itscool.org Bij het Jaarcongres van de HBO-raad DE BEURS, MARKTPLAATS VAN HOGESCHOLEN op 14 april 2005 in de Beurs van Berlage te Amsterdam is een presentatie over het leerbedrijf IT s Cool. De content van de website school- of leerbedrijf is bijgewerkt. Het 7
Voor informatie en reacties: - Secetariaat en management-assistent: Annemarie Legters, A.L.Legters@hhs.nl Tel. 070-4458294 - Redactie: C.H.Gispen-Bonebakker@hhs.nl A.E.Kandou@hhs.nl Over de lectoraten De Haagse Hogeschool kent 8 Lectoraten die zich richten op: het geven van een vernieuwingsimpuls aan het hoger beroepsonderwijs, L e c t o r a a t O n d e r n e m e n e n I n n o v e r e n Missie: Wij zijn er om door vernieuwing in denken en doen innovatie en ondernemerschap te stimuleren, ondersteunen en te verbeteren op basis van interactie tussen de Haagse Hogeschool en de economie en samenleving in de regio Haaglanden. Ons belangrijkste doel is een bijdrage leveren aan het innovatieve en ondernemende vermogen van studenten, docenten en bedrijven in de regio Haaglanden. de ontwikkeling van solide samenwerkingsrelaties met de regionale bedrijven en instellingen, gericht op innovaties en beroepsvernieuwing, en de ontwikkeling van een praktijkgerichte onderzoeksfunctie www.haagsehogeschool.nl/haagsehogeschool/ Lectoraten/index.xml Als u innovatief en ondernemend bent mag u de kenniscarrousel niet missen! Op 15 februari 2005 organiseert het lectoraat Ondernemen en Innoveren van de Haagse Hogeschool de Kenniscarrousel. Het thema van de Kenniscarrousel is Kenniscirculatie als katalysator voor vernieuwing. Aan de hand van thema s die door bedrijven uit de regio zijn aangebracht zal een gesprek tussen studenten, docenten, ondernemers en overheidsfunctionarissen op gang worden gebracht over het scheppen van gunstige condities voor ondernemerschap en innovatie. Omdat het niet bij praten moet blijven wordt in het tweede kwartaal van 2005 een tweede carrousel georganiseerd die in het teken van DOEN zal staan. Wij willen u van harte uitnodigen om bij deze kenniscarrousel aanwezig te zijn. Deze zal plaatsvinden in de aula van de Haagse Hogeschool van 13.30 tot 18.00uur. Na afloop is er een borrel. U kunt zich aanmelden door in uw gegevens te mailen aan A.L.Legters@hhs.nl In de hoop velen van u te mogen begroeten op 15 februari, met vriendelijke groet, Lectoraat Ondernemen en Innoveren