NMBS start met treindienst in Noorderkempen vanaf 15 juni Oplossing voor technische problemen in samenwerking met Alstom Vanaf 15 juni kan zonder enig veiligheidsrisico een treindienst ingelegd worden tussen Antwerpen-Centraal en Noorderkempen (Brecht). NMBS is samen met constructeur Alstom na uitgebreide testen tot een oplossing gekomen voor de compatibiliteitsproblemen van het veiligheidsysteem op lijn 4. De software van het veiligheidsysteem aan boord van de trein communiceert nu correct met die van de infrastructuur. Noorderkempen is een nieuwe stopplaats langs de hogesnelheidslijn L4 tussen Antwerpen en de Nederlandse grens (kaartje op p. 5). NMBS plant 2 soorten verkeer over deze lijn: de hogesnelheidstreinen van en naar Nederland en de shuttleverbinding tussen Antwerpen-Centraal en Noorderkempen over een afstand van 24 kilometer. In 2007 werd door de NMBS-directie overigens beslist om stopplaats Noorderkempen te upgraden tot een station met personeel en loketten. Het station Noorderkempen ontsluit de volledige regio en wordt zo hét mobiliteitsknooppunt van de regio. Moeilijkheden De indienstneming van deze stopplaats heeft wat vertraging opgelopen. Eerst en vooral is er het probleem met het veiligheidssysteem dat aan boord van de treinen en op de infrastructuur moet worden geïnstalleerd. Dit veiligheidssysteem is het ETCS (European Train Control System). Op Europees niveau wordt al enkele jaren gewerkt aan het bepalen van een internationale ETCS-standaardnorm. Zo zijn er ondertussen in heel Europa verschillende versies van het ETCS-systeem, telkens gelinkt aan de plaatselijke infrastructuur en de verschillende treintypes. De Europese Commissie voerde ook voortdurend nieuwere versies van dit systeem door: het systeem bleef zich voortdurend ontwikkelen. Zo werd op 26 mei 2006 de norm voor de hsl tussen Antwerpen en de Nederlandse grens vastgelegd op ETCS 2.3.0 Corridor 2007, terwijl Europa pas op 23 april 2008 een finale Europese versie definieert: ETCS 2.3.0 d. Deze finale Europese versie werd uiteindelijk door NMBS geïnstalleerd op haar rollend materieel dat over de L4 zal rijden. 1 / 5
Het is dan ook een absolute Europese première dat er treinen rijden over een hsl met dit definitieve ETCS-veiligheidssysteem! Ook kwamen er door onverwachte compatibiliteitsproblemen tussen het veiligheidsysteem aan boord van de voorziene locomotieven en dat van de infrastructuur. Uit testen bleek namelijk dat de software van het veiligheidsysteem aan boord van de locomotief niet correct communiceerde met dat van de infrastructuur. Hierbij is het belangrijk te weten dat de software van het veiligheidssysteem aan boord van de trein en dat van de infrastructuur door verschillende bedrijven worden ontwikkeld. Bovendien wordt het veiligheidssysteem aan boord van de trein gedefinieerd door dat van de infrastructuur. Om deze uitdagingen aan te gaan, huurde NMBS 3 nieuwe TRAXX-locomotieven (Bombardier) via de Nederlandse leasingmaatschappij Angel Trains. Het contract werd in januari 2007 afgesloten. De keuze werd bepaald door volgende factoren: Angels Trains kon uiterst snel leveren en de locomotieven waren uitgerust met het op dat moment meest geavanceerde veiligheidsysteem ( ETCS 2.2.2 Betuweroute ). Toen bleek echter dat de infrastructuur uitgerust ging worden met een nog geavanceerder veiligheidsysteem, om zo tegemoet te komen aan de verhoogde Europese eisen (de hogere ETCS-norm). Met constructeur Bombardier werden dan ook afspraken gemaakt om er voor te zorgen dat de aanwezige veiligheidssoftware in de nieuwe TRAXX-locomotieven op een redelijke termijn de upgrade naar deze ETCS-norm 2.3.0 Corridor 2007 zou krijgen. Jammer genoeg werden de locomotieven met enige maanden vertraging geleverd, wat een latere start van de nodige testen betekent. En uit deze testen bleken de compatibiliteitsproblemen van het veiligheidsysteem. Constructeur Bombardier liet eind 2008 weten dat ze hiervoor geen oplossing zullen hebben voor ten vroegste december 2009. Nergens in Europa was er dus een locomotief beschikbaar met de vereiste ETCS-versie aan boord. Oplossing Het is uitgesloten dat NMBS risico s zou nemen met de veiligheid van de reizigers. Daarom werd samen met een andere constructeur, Alstom, gezocht naar een oplossing zodat de treinen die over de L4 moeten rijden, uitgerust zouden zijn met een uitgebreid getest en 100% betrouwbaar veiligheidssysteem. 2 / 5
In april 2009 zijn nieuwe testen gestart met T13-locomotieven van Alstom en M6- dubbeldeksrijtuigen van Bombardier-Alstom. In een eerste fase werd bij die testen nagegaan of het veiligheidsysteem aan boord van de trein correct communiceert met dat van de infrastructuur. Na een positieve evaluatie vingen vervolgens de testen aan om na te gaan in welke mate de voorziene dienstregeling praktisch haalbaar is. Zo werd ook het personeel op operationeel vlak klaargestoomd. Alle deze testen zijn positief verlopen. NMBS had samen met constructeur Alstom een oplossing gevonden. Een volgende stap was het indienen van een dossier bij Belgorail, een controle- en certificatieinstantie voor het spoorwegvervoer, op 13 april 2009. Zo kan NMBS de nodige goedkeuringen krijgen om op de lijn commerciële ritten uit te voeren. Marc Descheemaecker, gedelegeerd bestuurder van NMBS, was uiteindelijk tevreden: Het is een Europese première dat er over een hsl met deze ETCS-norm treinen rijden! Dankzij de technici van Alstom (constructeur van het veiligheidssysteem aanboord van het de treinen) en NMBS werd dit huzarenstukje gerealiseerd, en dat uiteindelijk slechts zes maanden nadat de infrastructuur officieel werd gehomologeerd (met andere woorden: er konden pas sinds 23 december 2008 treinen in commerciële dienst toegelaten worden op de L4) Marcel Miller, Afgevaardigd bestuurder van Alstom Transport Belgium, verklaarde : "We zijn zeer verheugd met het uitrusten van de lijn L4 en het rollende materieel met onze ERTMS signalisatietechnologie. De beslissing van Infrabel en de NMBS voor onze technologie getuigt van hun sterk vertrouwen in de boord- en grondapparatuur oplossingen van Alstom. Deze laatste genieten van een uitzonderlijke reputatie, gezien de rijke ervaringen met hogesnelheid en goederentransport. Vergeten we ook niet dat vandaag meer dan 70% van treinen in commerciele dienst met ERTMS door Alstom zijn uitgerust, en dit ongeacht de oorsponkelijke leverancier. Deze ERTMS implementatie vertegenwoordigt dan ook een belangrijke stap voor het Belgische spoor." 3 / 5
Resultaat Het resultaat is dat vanaf 15 juni de shuttledienst ingezet kan worden tussen Antwerpen-Centraal en Noorderkempen. Dit volgens onderstaande dienstregeling: Bovendien worden na de zomervakantie de dienstregelingen van trein en bus door NMBS en De Lijn optimaal op elkaar afgestemd, om de studenten een zo goed mogelijke mobiliteitsoplossing te kunnen bieden. Om de inwoners van de omliggende gemeenten deze nieuwe verbinding al te laten ontdekken, organiseert NMBS enkele publieksweekends, waarbij tussen 11u en 18u gratis met de trein gereden kan worden tussen Noorderkempen en Antwerpen-Centraal. Deze publieksweekends vinden plaats op zaterdag 30 mei, zondag 31 mei, maandag 1 juni, zaterdag 6 en zondag 7 juni. NMBS kondigde overigens al eerder aan dat een evaluatie van de treindienst op 15 december 2009 kan leiden tot een verdere uitbouw van het treinaanbod, zowel tijdens de week als in het weekend. 4 / 5
Klassieke lijn hsl HSL-Zuid = Nederlandse grens Amsterdam L4 = Antwerpen Nederlandse grens 24 km 5 / 5