LESA: het aanvragen van de juiste testen bij de juiste vraagstelling Probleemgeoriënteerde 1 e lijns laboratoriumdiagnostiek Hans van Duijnhoven, klinisch chemicus Elkerliek ziekenhuis, Helmond
Is er een probleem? Meer dan 5.000 laboratoriumtesten beschikbaar: explosieve groei in de laatste 25 jaar Aanvragend arts: waarde bepaalde test bij bepaalde werkhypothese? Patiënt: gevaar van overdiagnostiek: hoe meer testen, hoe meer vals pos. / ongerustheid / onzekerheid gevaar van onderdiagnostiek
Foutgevoeligheid van (laboratorium)diagnostiek: Verkeerde test aangevraagd Noodzakelijke test niet aangevraagd Resultaat juiste test niet goed geïnterpreteerd: Onvoldoende bekend met betekenis van resultaat Onjuist verband gelegd tussen het resultaat en andere bevindingen Misleiding door beperkingen van normaal resultaat Resultaat van juiste test vertraagd beschikbaar Resultaat van juiste test is fout
Reductie fouten door verkeerde test aanvraag of interpretatie: Richtlijnen ontwikkelen (landelijk en/of regionaal) Beslissingsondersteuning van aanvraag (ICT) Reflecterend testen Interpretatief commentaar Consultverlening Feedback aanvraaggedrag (bij aanvraag)
Voorbeelden bevordering doelmatig aanvraaggedrag Uitgeven en bespreken van richtlijnen Voorlichting over de kosten Probleem-georiënteerd aanvraagformulier voor schildklieronderzoek (Wong e.a., V.S.; 1983) Individuele feedback (Maastricht, vanaf 1985) Geen blijvend effect, tenzij voortdurend herhaald; kostbaar
Voorbeelden bevordering doelmatig aanvraaggedrag (vervolg) Rechtvaardiging testaanvraag op aanvraagformulier (Novich e.a.; V.S. 1985) Informatie-ondersteuning mbv computer (Tierney e.a.; V.S. 1985) Beperking aantal voorgedrukte testen (tot 15; Zaat; Nederland 1991) Probleemgeoriënteerd aanvraagformulier voor tumormarkers (Durand Zaleski e.a.; Frankrijk 1993)
Ontwikkeling probleemgeoriënteerd aanvraagformulier voor huisartsen Helmond e.o. 1987: Verzoek locale W.D.H.: handleiding voor aanvraag laboratoriumtesten 1988: Ontwikkeling handleiding (boekenkast) 1989: Ontwikkeling formulier ism met W.D.H. 1990: Proefdraaien concept in 12 praktijken 1990: Invoering formulier bij ± 80 huisartsen
Voorbeeld eerste formulier
Resultaten invoering locaal aanvraag-formulier (1990) Veranderingen in aangevraagde tests Niet meer voorgedrukt b.v.: Na, ureum, fosfaat, Duidelijk voorgedrukt b.v.: HDL-, LDL- cholesterol C1, serum ijzer daling ± 75% stijging 118% Veel -aanvragers vragen minder aan Stijging aantal aanvragen gestopt Aantal aanvragen van niet voorgedrukte tests ±1%
Resultaten aanpassing formulier 1993 (aan de hand van NHG-standaarden) Vetstofwisseling volgens N.H.G.-richtlijn; daling 51% Alk. fosfatase alleen onder botafwijking ; daling 70% Atopisch syndroom totaal-ige weggelaten; daling 82% Kostendaling: f 60.000 per jaar
Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak (LESA) Rationeel Aanvragen van Laboratoriumdiagnostiek Mevr. drs. J.A.M. van Balen, huisarts (NHG) Dhr. dr. B.D. Frijling, huisarts (NHG) Dhr. drs. J.R. van der Laan, huisarts (NHG) Dhr. dr. P.L.B.J. Lucassen, huisarts (NHG) Dhr. dr. W.H.J.M. Verstappen huisarts (NHG) Dhr. dr. E. ten Boekel, klinisch chemicus (NVKC), voorzitter Dhr. dr. J.L.P. van Duijnhoven, klinisch chemicus (NVKC) Dhr. dr. J.J.H. Hens, klinisch chemicus (NVKC) Mevr. dr. K. Mohrmann, klinisch chemicus (SAN) Dhr. drs. W.P.F. Rutten, klinisch chemicus (SAN) Dhr. dr. J.F.L. Weel, arts-microbioloog (NVMM)
2006
Deciding what not to do is as important as deciding what to do Steve Jobs
Van Pay for Volume (P * Q) naar Pay for Value Schippers, maart 13 Functie Eerstelijnsdiagnostiek: Stimuleren doelmatig aanvragen door (met name) huisarts Prikkel verzekeraars tot monitoren aanvraaggedrag en kosteneffectiviteit (belonen huisarts)
Probleem-gestuurd aanvragen, voor mee naar huis Verandering aanvraaggedrag eenvoudig te bereiken. Richtlijnen en afspraken eenvoudig implementeren. Alfabetisch formulier niet geschikt, noch naast probleem-georiënteerd: stuurinformatie essentieel. Methodiek geschikt voor elektronisch aanvragen, echter bijschrijven technisch lastig zonder menukaartje.
Probleem-gestuurd aanvragen, voor mee naar huis Verandering aanvraaggedrag eenvoudig te bereiken. Richtlijnen en afspraken eenvoudig implementeren. Alfabetisch formulier niet geschikt, noch naast probleem-georiënteerd: stuurinformatie essentieel. Methodiek geschikt voor elektronisch aanvragen, echter bijschrijven technisch lastig zonder menukaartje. Zorgdomein: Innovatie is niet altijd vooruitgang