2014 regio Haaglanden Welke mbo-opleiding kies jij?
bekijkjetoekomstnu de keuze is aan jou Inhoud Even voorstellen 2 1 Alles over het mbo 5 2 Doorstromen 17 3 Hoe kies je een opleiding? 25 4 Welke mbo-opleiding kies jij? 36 > Economie 38 > Groen 74 > Techniek 84 > Zorg en welzijn 110 Kijk op www.bekijkjetoekomstnu.nl Voor opleidingen, beroepen en stages in de regio Haaglanden. 5 Entreeopleidingen 126 6 Welke mbo-school kies jij? 129 7 Schoollocaties 154
Even voorstellen... In de eerste klas van het vmbo Lianne, Tobias, Dave en Michelle hebben de overstap naar het mbo al gemaakt. Lees in deze gids hoe ze dat gedaan hebben. ging ik mee op kamp. Daar kreeg ik de leiding over de kinderactiviteiten. Dat was heel leuk en toen ben ik op zoek gegaan naar zo n opleiding. : hoe kiest Michelle? Op het vmbo had ik al een bijbaantje in de afwaskeuken. Vrij snel mocht ik naar de keuken. Daar pikte ik het snel op en mocht ik steeds meer doen. Zo is het begonnen. : hoe kiest Lianne? Eerst dacht ik het in de keuken gevonden "Ik heb voor Food gekozen omdat te hebben. Maar in de fastservice moet je mijn decaan het een goede opleiding niet alleen koken maar ook veel regelen. vond. Het is een brede opleiding. Dat Tijdens mijn stage kwam ik erachter dat is wel handig, want ik weet nog niet ik iets met techniek wilde doen. precies wat ik wil worden. : hoe kiest Dave? : hoe kiest Tobias? Lianne Hoogerwaard (17) heeft gekozen voor de opleiding Kok, BBL, niveau 2 Dave Jhagroe (19) heeft gekozen voor de opleiding Meubelmaker/(scheeps) interieurbouwer, BOL, niveau 4 Michelle Hogervorst (18) heeft gekozen voor de opleiding Sport en bewegen, BOL, niveau 3 Tobias Torbijn (16) heeft gekozen voor de opleiding Food, BOL, niveau 4 2 Wegwijs in het MBO 2014 Even voorstellen... 3
1 Alles over het mbo pagina > Niveaus in het mbo 6 > BOL en BBL 8 > Stage lopen 9 > Op zoek naar een leerbaan 10 > Toelatingseisen 11 > Vmbo-vakken die je nodig hebt 12 > Aanmelden voor het mbo 13 > Opleidingskosten 14 > Studiefinanciering 15 5
Niveaus in het mbo Net als in de supermarkt De niveaus in het mbo kun je goed vergelijken met de situatie in een supermarkt. Daar heb je verschillende functies. Met niveau 2 ben je verkoper. Als je niveau 3 hebt, ben je verantwoordelijk voor een afdeling, bijvoorbeeld de vers-afdeling. En met niveau 4 kun je manager van de supermarkt worden. Meestal word je dat pas na een paar jaar. : niveaus en leerwegen in het mbo Met ingang van het schooljaar 2014-2015 bestaat het mbo uit drie niveaus: niveau 2, niveau 3 en niveau 4. Niveau 1-opleidingen en AKA-opleidingen bestaan dan niet meer. Een mbo-opleiding duurt één tot maximaal vier jaar en daarvoor heb je een vmbodiploma nodig. Als je geen diploma hebt, kun je wel een Entreeopleiding volgen. Niveau 2 Met een opleiding op niveau 2 leer je een beroep, waarin je uitvoerend werk doet. Bijvoorbeeld als receptionist, beveiliger en verkoper. Deze opleidingen duren 1 tot 2 jaar. Met een niveau 2-diploma heb je een startkwalificatie. Je kunt doorstromen naar een niveau 3-opleiding. Niveau 3 Met een opleiding op niveau 3 kies je voor een beroep waarin je zelfstandig werkzaamheden uitvoert. Bijvoorbeeld als zelfstandig werkend kok, allround metselaar en verkoopspecialist. Deze opleidingen duren 2 tot 3 jaar. Met een niveau 3-diploma kun je doorstromen naar een niveau 4-opleiding. Niveau 4 Met een opleiding op niveau 4 kies je voor een beroep, waarbij je verantwoordelijk bent voor de dagelijkse gang van zaken in een bedrijf of instelling. Bijvoorbeeld als sport en bewegingscoördinator, werkplaatsmanager en filiaalmanager. De meeste niveau 4-opleidingen duren 3 jaar. Met een niveau 4- diploma kun je doorstromen naar het hbo. Je hebt ook nog een enkele specialistenopleiding op niveau 4, bijvoorbeeld de opleiding praktijkopleider (1 jaar). Entreeopleidingen Om naar het mbo te kunnen, heb je een diploma nodig. Heb je wel de capaciteiten maar nog geen diploma? Dan doe je eerst een entreeopleiding. Die kun je in verschillende richtingen volgen. Entreeopleidingen duren meestal 1 jaar. Je krijgt Nederlands, Engels en rekenen en je voert opdrachten uit. Daarnaast maak je uitgebreid kennis met de praktijk. Hierna kun je doorstromen naar een mbo-opleiding op niveau 2 of naar een baan. De entreeopleidingen vind je op pagina 126. vmbo mbo werken Doorstromen Je kunt altijd doorstromen van een lager naar een hoger niveau. Alleen niet eindeloos. Want studeren kost nou eenmaal geld. Entreeopleidingen Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 HBO Stapelen Als je doorstroomt naar een hoger niveau, kan het snel gaan. Bijvoorbeeld: je volgt de opleiding secretaresse niveau 3. Die duurt 2 jaar. Daarna stroom je door naar de opleiding directie-secretaresse niveau 4. Dan hoef je nog maar 1 jaar. Géén niveau 4 Bij sommige opleidingen heb je geen niveau 4. Bijvoorbeeld bij beveiliging. Daar is de opleiding coördinator beveiliging niveau 3 het hoogste niveau. Op het vmbo waren we aan het spelen. Lekker een beetje chillen, weet je. Nu moet ik hard werken. Echt wat laten zien. Het is niet vrijblijvend meer, want je leert voor een beroep. : hoe kiest Dave? 6 Wegwijs in het MBO 2014 1 Alles over het mbo 7
BOL en BBL Hoe leer jij het best? BOL is leren op school Als je een mbo-opleiding kiest, kijk je niet alleen naar het niveau. Je gaat ook bij jezelf na of je een BOL- of BBL- opleiding wilt volgen. BOL betekent: beroepsopleidende leerweg. Je gaat veel naar school en loopt regelmatig stage. Bijvoorbeeld één dag in de week of een aantal weken/maanden achter elkaar. BBL is leren in de praktijk Ga je liever meteen werken en af en toe naar school? Dan past een BBL-opleiding beter bij je. BBL betekent: beroepsbegeleidende leerweg. Je werkt bij een bedrijf of instelling en gaat meestal één dag in de week naar school. Je verdient geld en krijgt geen studiefinanciering. Sommige opleidingen kun je alleen als BBLopleiding volgen, want die beroepen leer je nu eenmaal het beste in de praktijk. Denk bijvoorbeeld aan technische beroepen zoals onderhoudsmonteur of metselaar. Als het schooljaar van start gaat, moet je een leerbaan hebben. Begin dus op tijd met zoeken! Erkend leerbedrijf : niveaus en leerwegen in het mbo Vind je het leuk om naar school te gaan? Of leer je liever in de praktijk? Voor beide manieren van leren heb je een leerweg in het mbo. Een dag in de week naar school gaan vind ik wel genoeg. Het liefst wil ik werken. Bovendien leer ik beter in de praktijk. Als ik het zie, weet ik beter hoe het moet. Waarom koos Lianne voor een BBL-opleiding? : hoe kiest Lianne? Stage lopen Als je voor een BOL-opleiding hebt gekozen, krijg je op school praktijklessen. Die zijn gericht op je toekomstige beroep. Daarnaast ga je op stage en doe je zoveel mogelijk praktijkervaring op. Hoe werkt het? In het begin loop je meestal mee. Je maakt kennis met het beroep en ontdekt of het werk wel bij je past. Je hoort en ziet veel. Na een tijdje krijg je meer verantwoordelijkheid en word je steeds zelfstandiger. Waar kun je stage lopen? In Nederland zijn meer dan 200.000 erkende leerbedrijven, waar je stage kunt lopen. Sommige scholen hebben ook stageadressen in het buitenland. Moet je zelf een stage zoeken? De meeste scholen hebben stageadressen van erkende leerbedrijven. Vaak hebben ze daar goed contact mee. Eerst ga je zelf op zoek naar een stage. Als je er niet uitkomt, kun je hulp inroepen van een docent of studieloopbaanbegeleider. Daar moet je wel zelf om vragen. Ook tijdens de lessen komen stages uitgebreid aan bod. Tip Begin zo vroeg mogelijk met het zoeken naar een stage. Wacht dus niet tot het laatste moment. Kijk ook op www.bekijkjetoekomstnu.nl Een dag in de week loop ik stage bij een grote cateraar. Daar leer ik de basis: broodjes smeren en gasten helpen. Het is belangrijk om te leren hoe je met mensen moet omgaan. Zo doe je alvast wat werkervaring op. : hoe kiest Tobias? Als je stage loopt of een leerbaan hebt, mag dat alleen bij een erkend leerbedrijf. Zo n bedrijf voldoet aan bepaalde kwaliteitseisen. Je krijgt begeleiding van een praktijkopleider. En je werkt samen met collega s die jou zo goed mogelijk proberen te helpen. 8 Wegwijs in het MBO 2014 1 Alles over het mbo 9
Op zoek naar een leerbaan Toelatingseisen Vergeet je portfolio niet! Als je voor een BBL-opleiding kiest, combineer je werken en leren met elkaar. Je leert het vak voor het grootste deel in de praktijk. Op school krijg je aanvullende theorielessen. Let op: als het schooljaar begint moet je wel een leerbaan hebben Als je de overstap naar het mbo maakt, moet je wel aan een paar eisen voldoen. Je hebt in ieder geval het juiste diploma nodig. Dat is een wettelijke eis. Soms zijn er extra eisen waaraan je moet voldoen. Daarnaast telt ook de intake mee. Voor entreeopleidingen gelden geen speciale toelatingseisen. Hoe vind je een leerbaan? Handige stagesites zijn bijvoorbeeld www.bekijkjetoekomstnu.nl of www.stagemarkt.nl. Hierop staan werkgevers waarbij je misschien terecht kunt. Je kunt ook een rondje maken langs bedrijven bij jou in de buurt. Als het niet lukt zelf een leerbaan te vinden, vraag dan of je mentor of vakdocent jou wil helpen. Samen ga je dan op zoek naar een leerbaan. Sommige scholen hebben adressen van bedrijven die misschien een baan voor je hebben. Gebruik je stage en maak een goede CV Marcel Hartkamp is de docent van Rodney. Volgens hem zijn stages heel belangrijk als opstapje naar een leerbaan. Marcel: Ik zeg altijd tegen mijn leerlingen dat ze moeten opletten als ze ergens stage lopen. Is dit een plek waar je straks zou kunnen en willen werken? Daarnaast is een goede presentatie en duidelijke CV ook heel belangrijk. Zet erin of je aan sport doet. Als je bijvoorbeeld trainer bent, wil dat zeggen dat je leidinggevende kwaliteiten hebt. Vergeet ook niet je bijbaantje erop te zetten. En bewaar je CV, die zul je nog wel vaker nodig hebben. Bingo, een leerbaan! Rodney Soedhoe vindt naar school gaan gewoon leuk. In de tweede van het vmbo kiest hij voor elektrotechniek. In het laatste jaar vertelt zijn docent zo enthousiast over koudetechniek dat hij voor deze richting kiest. Probleempje: koudetechniek kun je alleen als BBL-opleiding doen, dus lekker veel naar school gaan zit er niet in voor Rodney. Maar gelukkig vindt hij wel snel een leerbaan. Rodney: In de vierde heb ik twee weken stage gelopen bij Geerlofs Koeltechniek. Ik mocht een koelcel in elkaar zetten, daar heb ik superveel van geleerd. Blijkbaar vond de baas me wel geschikt, want tijdens mijn stage kreeg ik al een leerbaan aangeboden. BBL-begeleidingstrajecten Scholen kunnen ook hulp krijgen bij het zoeken naar een leerbaan. Spirit4you organiseert namelijk BBL-begeleidingstrajecten, waarbij loopbaanadviseurs van het mbo tips en adviezen geven aan leerlingen en hun ouders. Wettelijke eisen > Voor een niveau 2-opleiding heb je een vmbo-diploma bb nodig. > Voor een niveau 3-opleiding heb je een vmbo- diploma kaderberoepsgericht (kb), gemengde leerweg (gl) of theoretische leerweg (tl) nodig. Ook met een mbo-2 diploma of een overgangsbewijs van havo 3 naar havo 4 kun je worden toegelaten. > Als je een niveau 4-opleiding wilt gaan doen, heb je een vmbodiploma kb, gl of tl nodig. Een mbo-3 diploma of overgangsbewijs van havo 3 naar havo 4 is ook voldoende. Extra eisen Voor sommige opleidingen gelden aanvullende eisen. In de beveiligingsbranche kun je bijvoorbeeld alleen aan het werk als je geen strafblad hebt. Wil je Sport en bewegen (niveau 3 of 4) gaan doen, houd er dan rekening mee dat je een sporttest moet doen. Ook is het de bedoeling dat je voor deze opleiding een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG)* laat zien. Voor sommige opleidingen is vereist dat je Engelse spreek- en schrijfvaardigheid voldoende is. * Een VOG is een bewijs van goed gedrag en krijg je alleen als je geen strafbare feiten hebt gepleegd. Zo n verklaring kun je bij de gemeente aanvragen. Ga naar de website van jouw gemeente. Intake telt ook mee Naast de officiële eisen is het voor de toelating minstens zo belangrijk hoe de intakeprocedure verloopt. Soms kan het betekenen dat je ondanks het juiste vmbo-diploma toch niet geplaatst wordt. Een voorbeeld: Je hebt een vmbo-diploma kb en wilt graag naar de opleiding Manager horeca niveau 4. De mbo-school maakt dan een afweging op grond van het intakegesprek, de test en alle andere (schriftelijke) informatie die over jou bekend is. De conclusie zou kunnen zijn dat je wel geschikt bent voor de horeca maar (nog) niet zelfstandig genoeg overkomt om een niveau 4-opleiding te volgen. Het intakegesprek was best wel spannend. De leraar vroeg waarom ik voor deze opleiding had gekozen en wat ik ermee wilde bereiken. Maar je hoeft je zorgen te maken. Gewoon jezelf blijven en niet vergeten een portfolio 10 Wegwijs in het MBO 2014 1 Alles over het mbo mee te nemen. Die was ik dus vergeten! : hoe kiest Michelle? 11
Vmbo-vakken die je nodig hebt Aanmelden voor het mbo - stap voor stap : aanmelden voor het mbo Aan het eind van het tweede jaar of derde leerjaar in het vmbo kies je een vakkenpakket. Je laat twee vakken vallen en uiteindelijk doe je examen in 6 of 7 vakken. Meestal heb je halverwege het vmbo nog niet echt een idee welke mbo-opleiding je wilt gaan doen. Welke keuzes kun je maken? Voordat je je gaat aanmelden voor het mbo, moet je weten welke opleiding je wilt gaan doen. Je hebt erover gepraat met je ouders, mentor of decaan. Ook heb je Open Dagen bezocht, informatie over je opleiding doorgenomen en ben je wezen proefstuderen. Wacht niet met aanmelden voor een mbo-opleiding tot je je vmbo-diploma behaald hebt. Meld je aan vóór 1 april! Doe je basis- of kaderberoepsgerichte leerweg? Probeer zo lang mogelijk wiskunde te volgen. Want met dit vak vergroot je jouw keuzemogelijkheden. Doe je theoretische of gemengde leerweg? Wil je alle mogelijkheden openhouden? Kies dan voor wiskunde, natuurkunde, biologie en economie. Vind je deze combinatie te zwaar? Kies dan in ieder geval voor wiskunde en economie. Wat heb je nodig in het mbo? In het mbo heb je net als in het vmbo vier sectoren, namelijk Economie, Groen, Techniek en Zorg en welzijn. Vmbo-vakken die goed passen bij deze sectoren zijn: > Economie: Duits, Frans of wiskunde > Groen: wiskunde en een keuze uit biologie of natuur- en scheikunde 1 > Techniek: wiskunde, natuur- en scheikunde en biologie > Zorg en welzijn: wiskunde, maatschappijleer, geschiedenis en aardrijkskunde Stap 1 Aanmelden Vul het digitale aanmeldingsformulier in. Dat staat op de website van de school waar je naartoe wilt. Houd wel je identiteitskaart (ID-kaart) bij de hand, want je moet je persoonsnummer (burgerservicenummer) invullen. Als je aanmelding verzonden is, krijg je automatisch een e-mailbericht terug. Check dit bericht, want misschien staat er belangrijke informatie in. Voor sommige opleidingen is het beter je eerder dan 1 april aan te melden. Bijvoorbeeld bij opleidingen op het gebied van sport en beveiliging. Dat heeft te maken met de sporttest die je moet doen. Stap 2 Papierwerk Meld je op tijd aan, in ieder geval vóór 1 april! Voordat je een uitnodiging voor een intakegesprek krijgt, heeft de mbo-school eerst een ingevuld doorstroomformulier nodig. Je mentor of decaan is daar verantwoordelijk voor. Jouw gegevens komen dan in een digitaal systeem terecht, waar alle mbo-scholen bij kunnen. Als de mbo-school waar je naartoe wilt niet met zo n systeem werkt, print het formulier dan uit en neem het ingevuld mee naar het intakegesprek. Wat je ook moet meenemen is een kopie van je laatste schoolrapport of schoolonderzoek en een geldig legitimatiebewijs. Bijvoorbeeld een kopie van je paspoort, ID-kaart of verblijfsvergunning. Stap 3 Testen, opdrachten, vragenformulieren Bij de meeste opleidingen word je eerst uitgenodigd voor een digitale test. Het is geen toelatingstest, maar een manier om erachter te komen wat je zoal kunt. Soms krijg je daarnaast nog een extra test (sporttest) of opdracht. Of je vult een vragenformulier in. Stap 4 Intakegesprek Het intakegesprek heb je meestal met een docent of studieloopbaanbegeleider van de opleiding. De intaker vraagt waarom je voor deze opleiding hebt gekozen en onderzoekt of het beroep goed bij je past. Stap 5 Inschrijving Binnen twee weken na het intakegesprek ontvang je bericht of je geplaatst bent voor de opleiding. Ook je mentor of decaan wordt op de hoogte gesteld. Ben je op meer dan één opleiding toegelaten? Meld je dan af bij de school waar je niet naartoe gaat. Als je niet geplaatst bent, krijg je meestal het advies een beroepskeuzetest te doen. Tip voor docenten: kijk voor de lesbrief 'Aanmelden voor het mbo' op lobbox.bekijkjetoekomstnu.nl, bij leerjaar 4 12 Wegwijs in het MBO 2014 1 Alles over het mbo 13
Opleidingskosten Studiefinanciering Lesgeld Elke mbo-opleiding kost geld. De hoogte van de kosten hangt af van de opleiding die je volgt. Ben je 18 jaar of ouder en volg je een BOL-opleiding? Dan betaal je 1090,- lesgeld. Als je een BBL-opleiding doet, is het lesgeld voor niveau 1- en 2-opleidingen 226,- Voor niveau 3- en 4-opleidingen is dat 549,- Deze bedragen gelden voor het schooljaar 2013-2014. Het kan zijn dat de kosten voor het schooljaar 2014-2015 iets hoger uitvallen. Andere kosten Naast het lesgeld zijn er meestal ook kosten voor boeken, gereedschappen, werkkleding, excursies en andere activiteiten. Deze bedragen verschillen per opleiding. Reiskosten naar school en stage of leerbedrijf zijn vaak voor eigen rekening. Kijk voor de hoogte van het lesgeld en andere kosten op de websites van de mbo-scholen. Actuele informatie over opleidingskosten is ook te vinden op www.duo.nl. Jonger dan 18 jaar Ben je nog geen 18 jaar en doe je een voltijd BOL-opleiding? Dan krijg je geen studiefinanciering. Je kunt wel een tegemoetkoming ouders aanvragen. Deze tegemoetkoming hangt af van de hoogte van het inkomen van je ouders. Als je een BBL-opleiding doet, verdien je geld en heb je geen recht op een tegemoetkoming ouders. 18 jaar en ouder Ben je 18 jaar of ouder en doe je een voltijd BOL-opleiding? In dat geval heb je recht op studiefinanciering en een OV-chipkaart. Of je naast je basisbeurs ook recht hebt op aanvullende financiering hangt af van het inkomen van je ouders. Vraag een aantal maanden voordat je 18 wordt studiefinanciering aan. Dan is alles op tijd geregeld. Als je een BBL-opleiding volgt, verdien je geld en heb je geen recht op studiefinanciering of een OV-chipkaart. Prestatiebeurs Volg je een BOL-opleiding op niveau 3 of 4? Dan kom je in aanmerking voor de prestatiebeurs. Dit is een lening die wordt omgezet in een gift als je binnen tien jaar een mbo 3- of mbo 4-diploma behaalt. Je krijgt de prestatiebeurs maximaal vier jaar. Let op: wanneer je een paar keer van opleiding verandert, kan dat financiële gevolgen hebben. Kijk daarom altijd hoeveel studiejaren je nog over hebt, als je aan een nieuwe opleiding begint. Actuele informatie over studiefinanciering kun je vinden op: www.duo.nl Kijk voor de OV-chipkaart op: www.studentenovchipkaart.nl 14 Wegwijs in het MBO 2014 1 Alles over het mbo 1 Alles over het mbo 15
2 Doorstromen pagina > Niet stoppen na het vmbo 18 > Van tl of mavo naar havo 19 > Van havo naar mbo 20 > Van vmbo naar mbo naar hbo 21 > Van vmbo naar mbo naar hbo naar wo 23 17
Niet stoppen na het vmbo Van mavo naar havo Tobias weet nog niet wat hij na het mbo met zijn opleiding wil gaan doen. Daar hoopt hij de komende jaren achter te komen. Doorstromen naar het hbo zou ook kunnen, want mijn opleiding sluit daar goed op aan. : hoe kiest Tobias? Leerplicht Je bent leerplichtig tot het eind van het schooljaar waarin je 16 wordt. Officieel moet je minimaal een mbo 2-diploma behalen. Dat wordt ook wel een startkwalificatie genoemd. Je kunt dus nooit stoppen met leren na het vmbo. Met een startkwalificatie vergroot je jouw kans op een leuke baan. Pak je kans! Als je regelmatig spijbelt of te laat komt, moet de school dit melden aan de leerplichtambtenaar. Je ouders of verzorgers krijgen bij de eerste melding een waarschuwingsbrief. Als er niets verandert, kun je een taakstraf krijgen. Je ouders krijgen dan een boete. Deze maatregelen zijn ingevoerd om het schoolverzuim zoveel mogelijk te beperken, en te voorkomen dat jij al je kansen verspeelt. Nickey Danen (16) begon in de brugklas havo/vwo. Maar hij had geen zin om te leren. Voetballen was veel leuker! Daarom stapte hij over naar de mavo (tl). Dat was wel zo relaxed. Toch wist ik dat ik terug wilde naar de havo. Want met de toetsen op de mavo had ik weinig moeite. Wat moest je doen om op de havo te komen? Je moest overal een zeven voor hebben. Omdat ik wiskunde had laten vallen, kon ik alleen het cultuur en maatschappij-profiel kiezen. Dat maakte me niet zoveel uit, want ik ben meer een talen-jongen. En maatschappijleer vind ik leuk. Over de overstap naar de havo heeft Nickey veel gepraat met zijn decaan en met zijn moeder. Mijn moeder heeft me aan het denken gezet. Ze vroeg of ik wilde sporten of doorleren. Maar ik wist dat ik de havo aankon, en dan is het zonde om het niet te doen. Havo of mbo? Ik wilde naar de havo, en dat kan alleen als je goede cijfers hebt. Als dat niet lukt, moet je wel iets anders hebben. Daarom heb ik ook nagedacht over het mbo. Sport en bewegen sprak me wel aan, en ik ben toen naar een open dag geweest. Nickey slaagde voor zijn eindexamen en stapte over naar de havo. Nu denkt hij erover na zijn examen door te stromen naar het hbo. Ik wil misschien iets in de juridische richting gaan doen. Nickey: Ik weet dat ik de havo aankan, dus zonde om het niet te doen. Als je van mavo (tl) naar havo wilt: > kies je op de mavo (tl) geen 6 maar (meestal) 7 vakken; > kijk je of deze vakken goed passen in één van de havoprofielen; > moet je gemiddeld een goed eindcijfer halen; > moet je ook een mbo-opleiding kiezen, voor het geval je niet naar de havo kunt; > krijg je op de havo een gesprek. Daarin wordt gekeken naar je inzet, werkhouding, motivatie en cijferlijst. 18 Wegwijs in het MBO 2014 2 Doorstromen 19
Van havo naar mbo In de derde klas van de havo gaat het nog prima. Maar als Daphne Hartman (17) naar de vierde gaat, kan ze het niet meer goed bijbenen. Daarom besluit ze naar het mbo te gaan. Waarom lukte het niet op de havo? In de vierde van de havo krijg je veel meer lesstof. Niet een paar bladzijden, maar hele boeken. Het lukte niet om me te concentreren en toen raakte ik gestresst. In de eerste periode stond ik meteen al op een paar onvoldoendes. Daphne praat hierover met haar ouders, de mentor en de havodecaan. Samen kijken ze naar een geschikte mbo-opleiding. Wat vond je ervan om naar het mbo te gaan? Ik wilde al heel lang iets met toerisme en recreatie gaan doen. Op vakanties hielp ik vaak mee met het animatieteam, want met kinderen werken spreekt me gewoon aan. Maar mijn ouders wilden dat ik eerst de havo afmaakte. Hoe het verder ging.. Daphne bezoekt een open dag van Toerisme en recreatie op het mbo en is meteen verkocht. Maar als ze een dagje gaat proefstuderen, valt haar op dat er veel vrijheid is op het mbo. Daarom besluit ze toch maar door te gaan op de havo. Toen bleef ik dus zitten. Na de zomervakantie ben ik alsnog overgestapt naar het mbo. En daar heb ik geen spijt van, want ik ben bezig met iets wat ik superleuk vind. Ik ga met plezier naar school. Op het mbo krijg je meer praktijk dan theorie en dat is beter voor mij. Want ik ben meer een doe-kind. Als je van havo naar mbo wilt: > heb je minimaal een overgangsbewijs van havo 3 naar havo 4 nodig; > kun je instromen naar een mbo-opleiding op niveau 4; Daphne: Ik wilde hier gewoon heen, klaar! Mbo past soms beter Heb je moeite met voldoendes halen en leer je beter in de praktijk? Dan past het mbo misschien beter bij jou. Als je van plan was na de havo naar het hbo te gaan, is dat geen probleem. Want ook met een mbo-diploma kun je doorstromen naar het hbo. > kun je ook na je havo-diploma doorstromen naar een mboopleiding. Sommige mbo-scholen hebben versnelde opleidingen. Meestal scheelt dat een jaar studietijd. Neem hierover contact op met de school waar je een opleiding wilt volgen. Van vmbo naar mbo naar hbo Op de basisschool krijgt Malika Chtatou (23) te horen dat het mbo goed bij haar past. Zelf is ze daar niet zo mee bezig. Wel heeft ze een droom: advocaat worden. Na het vmbo (tl) kiest ze voor de mbo-opleiding Juridisch medewerker. Pas in het laatste jaar van het mbo denkt ze na over doorstromen naar het hbo. Waarom wilde je naar het hbo? Over het mbo zeggen ze vaak: het is máár mbo. Dat vind ik onterecht want mbo-beroepen zijn heel belangrijk. Toch wilde ik ook niet meteen gaan werken toen ik mijn mbo-diploma haalde. Ik had het gevoel dat ik meer kon. En ik wilde stoer doen tegenover mijn vrienden, die bijna allemaal op de havo zaten. Hoe wist je welke studie je wilde gaan doen op het hbo? Op het mbo deed ik de opleiding Juridisch medewerker. Al die wettenbundels vond ik vreselijk maar bestuursrecht was wel leuk! Op de Open Dag van de Haagse Hogeschool zag ik dat je daar bestuurskunde en overheidsmanagement kon studeren. Nou, toen was de keus snel gemaakt. Hoe beviel het op het hbo? Op het mbo zijn de docenten nog wel betrokken bij wat je doet. Maar op het hbo moet je het echt he-le-maal zelf doen! Je moet goed kunnen plannen en de lesstof lezen voordat je naar een hoorcollege gaat. Als je van mbo naar hbo wilt: > heb je een mbo 4-diploma nodig; > heb je een intakegesprek en een toelatingstest; > kun je een vierjarige hbo-opleiding (hbo-bachelor) volgen; > kun je een verkort of versneld traject volgen, als je een hbostudie in dezelfde richting als je mbo-studie kiest. Dat geldt Malika: Ik had het gevoel dat ik meer kon. Wat doe je nu? Vroeger wilde ik advocaat worden, omdat je dan belangrijk bent en veel geld kunt verdienen. Maar pas als je naar school gaat, kom je erachter wat je daar allemaal voor moet doen. Ik heb mijn hbo-studie afgemaakt en ben nu projectleider bij Spirit4you. Daarnaast werk ik als radio-verslaggever bij FunX. Allebei ontzettend leuk! niet voor alle opleidingen. Hbo-scholen beoordelen zelf of je voor zo n traject in aanmerking komt; > kun je een tweejarige hbo-opleiding volgen, de Associate Degree. Na deze opleiding krijg je een diploma tussen mbo 4 en hbo-bachelor in. Wil je daarna toch verder studeren? Dan kun je doorstromen naar de bachelor-opleiding. Die duurt dan nog maar twee jaar. 20 Wegwijs in het MBO 2014 2 Doorstromen 21
Van vmbo naar mbo naar hbo naar wo Sammy-yo Laurier (24) ging naar de brugklas havo/vwo, maar toen werd haar moeder ziek. Leren vond ze op dat moment helemaal niet leuk. Eenmaal op het vmbo (kb) kreeg ze hulp van haar docent Economie. Op het mbo ontdekte ze haar passie voor burgerlijk recht. Inmiddels zit Sammy-yo op de universiteit en wil ze strafpleiter worden. Wat gebeurde er op het mbo? Ik had gekozen voor de mbo-4 opleiding marketing en communicatie. Een heel brede opleiding, want ik wist echt niet wat ik wilde. In het laatste jaar kregen we burgerlijk recht en dat vond ik zó leuk! Ik wilde alles weten en opzoeken. Wat ga je na je rechtenstudie doen? Eerst wil ik mijn bachelor halen. Daarna ga ik de advocatuur in. Ik wil strafpleiter worden en met mijn grote mond zal dat wel lukken, haha. Mijn oma is mijn grote voorbeeld. Zij zei steeds: je diploma is je man. Daar kun je altijd op terugvallen. Hoe ging het toen verder met jou? Na het mbo ging ik hbo-rechten studeren in Leiden. Ik zette alles op alles, en binnen een jaar haalde ik mijn propedeuse. Toen ben ik overgestapt naar de universiteit. Dat is een heel andere wereld, met professoren en colleges enzo. Ik wist dat ik meer kon en daarom ging ik door. Als je weet wat je leuk vindt, is het allemaal niet zo moeilijk! Op het hbo Een hbo-opleiding is een bachelor-opleiding en duurt vier jaar. Als mbo-student heb je het voordeel dat je al flink wat praktijk- en werkervaring hebt opgedaan. Op het hbo krijg je grote hoeveelheden lesstof (soms in het Engels) en maak je opdrachten in werkgroepen. Bij sommige opleidingen is een behoorlijke kennis van wiskunde en natuurkunde vereist. Op het hbo moet je heel zelfstandig kunnen werken. Vanaf het begin ben je zelf verantwoordelijk voor je studie. Als je van hbo naar wo (wetenschappelijk onderwijs) wilt: > heb je een hbo-propedeuse (= examenresultaten na het eerste jaar) of hbo-bachelor nodig; > kun je een drie-jarige universitaire studie volgen (universitaire Sammy-yo: Als je weet wat je leuk vindt, is het allemaal niet zo moeilijk! bachelor); > doe je bij veel studies ook onderzoek; > kun je daarna een universitaire master van 1 of 2 jaar gaan doen. 22 Wegwijs in het MBO 2014 2 Doorstromen 23
3 opleiding? Hoe kies je een pagina > Checklist 26 > Spots on Jobs & Open Dagen 27 > Handige websites 28 > Proefstuderen 29 > Ouders: hoe help ik mijn kind? 30 > Kans op werk 32 > Hulp van mbo-scholen 33 > Kijk op YouTube 34 25
Checklist Praat over je studiekeuze met mensen die je vertrouwt. Bekijk handige websites zoals bekijkjetoekomstnu.nl. Bezoek Spots on Jobs. Zet Open Dagen met stip in je agenda! Neem je ouders en/of vrienden mee naar een Open Dag. Let op de sfeer op een mbo-school en kijk naar de reistijd. Surf naar websites van mbo-scholen. Ga proefstuderen en ontdek (nog) meer over de opleiding die je leuk vindt. Maak een afspraak met je decaan als je echt niet weet wat je wilt. Maak gebruik van de hulp die mbo-scholen bieden. Meld je vóór 1 april 2014 aan. Vertrouw op jezelf! : wat wil je later worden? Omdat Dave op het vmbo een baantje bij Domino s heeft, kiest hij voor een mbo-opleiding in de horeca. Maar techniek vindt hij ook leuk en daarom volgt hij een introductieweek over de bouw. Daar ontdekt Dave dat hij hoogtevrees heeft. Uiteindelijk blijkt de opleiding tot meubelmaker een voltreffer te zijn. Het fijne werk spreekt me aan en ik wil het graag leren! : hoe kiest Dave? Spots on Jobs & Open Dagen Een mbo-opleiding kiezen kan heel lastig zijn. Want hoe weet je of een opleiding bij je past? Straks valt het tegen. Of je komt erachter dat jouw beeld van het beroep niet klopt met de praktijk. Misschien is de opleiding wel veel zwaarder dan je dacht. Of juist veel te makkelijk en daardoor niet uitdagend genoeg.help! Ga op onderzoek uit Als je wilt uitzoeken welke opleiding je leuk of interessant vindt, ga dan op onderzoek uit! Ga naar Spots on Jobs en naar de Open Dagen van mbo-scholen. Spots on Jobs Op de opleidingen- en beroepenbeurs Spots on Jobs kun je lekker rondneuzen. Je krijgt een goed beeld van alle sectoren en mbo-opleidingen en overal liggen folders en brochures om mee te nemen. Maak de opdrachtenkaart die je krijgt uitgereikt. Dan ben je na deze beurs weer een stap verder met jouw studiekeuze. Spots on Jobs bezoek je met je klas, van maandag 13 t/m vrijdag 17 januari 2014 in de Fokkerterminal, Binckhorstlaan 249 in Den Haag. Wil je graag met je ouders komen? Neem ze dan mee op donderdag 16 januari. Kijk op: www.spotsonjobs.nl Open Dagen Open Dagen van mbo-scholen lijken wel een beetje op overdekte markten. Je kunt er alleen niets kopen, maar wel veel informatie krijgen over allerlei mbo-opleidingen. Let op: vaak wordt alleen informatie gegeven over opleidingen die je op die locatie kunt volgen. Grijp je kans en praat met docenten, studenten en voorlichters die overal rondlopen. Meer info: ga naar de websites van de mbo-scholen (pagina 28). Open Dag: > Open Dagen-kalender bekijken!!! > Vragenlijstje maken > Ouders of vrienden vragen om mee te gaan > Niet vergeten folders en gidsen mee terug te nemen, om thuis na te lezen 26 Wegwijs in het MBO 2014 3 Hoe kies je een opleiding? 27
Handige websites Proefstuderen Bekijk je toekomst nu! Wil je uitzoeken welke mbo-opleiding of stage bij jou past? En kun je daarbij wel wat hulp gebruiken? Ga dan naar www.bekijkjetoekomstnu.nl Deze site helpt je met het selecteren, vergelijken en bewaren van interessante beroepen en opleidingen. Alle scholen in de regio staan op deze site. Handig dus! Maak een eigen profielpagina aan, zodat je alle informatie makkelijk kunt terugvinden. Jouw zoektocht wordt zo veel makkelijker! Heb je al een richting of opleiding gekozen? En wil je zoveel mogelijk weten over de opleiding die je van plan bent te gaan volgen? Geef je dan op voor een dagje of dagdeel proefstuderen. Je loopt mee op een mbo-school en proeft de sfeer. Je krijgt extra informatie over de inhoud van de opleiding. En je ontdekt wat je daar in de toekomst mee kunt doen. Soms mag je zelfs meedoen in de les en bijvoorbeeld een korte opdracht maken. Elke mbo-school of -opleiding vult dat weer anders in. Op deze manier onderzoek je of de opleiding die je gekozen hebt, ook echt bij jou past. Dondu wilde weten of verpleegkundige een moeilijk beroep is. bekijkjetoekomstnu de keuze is aan jou Rondkijken en meedoen Döndü (16) wil verpleegkundige worden, want er is genoeg werk. Maar ze is nog niet helemaal zeker van haar keuze. Daarom heeft ze zich opgegeven voor een middagje proefstuderen bij ROC Mondriaan. Mbo-scholen in de regio ROC Mondriaan www.rocmondriaan.nl ROC ID College www.idcollege.nl Wellantcollege www.wellantcollege.nl Lentiz www.lentiz.nl ROC Leiden www.rocleiden.nl Albeda College www.albeda.nl Zadkine www.zadkine.nl Grafisch Lyceum Rotterdam www.glr.nl Hout- en Meubileringscollege www.hmcollege.nl Leidse Instrumentmakers School www.lis-mbo.nl Scheepvaart en Transport College www.stc-r.nl Handige websites www.scholierentv.nl Filmpjes over beroepen en opleidingen www.beroepenkrant.nl Alles over beroepen in Nederland www.vaktoppers.nl Ambachtelijke beroepen en opleidingen www.stagemarkt.nl Stages en leerbanen bij bedrijven www.lerenenwerken.nl Over leren en werken www.roc.nl Alle mbo-opleidingen in Nederland bij elkaar www.youchooz.nl Beroepen en opleidingen in de zorgen welzijnsector We waren met een groepje vmbo-leerlingen van verschillende scholen. Allemaal wilden we meer weten over de opleiding Verpleegkundige. We kregen informatie over de vakken en wat je moet kennen en kunnen. Speciaal voor ons hadden ze een groep studenten uitgekozen, waar we allerlei vragen aan konden stellen. Ik wilde weten of verpleegkundige een moeilijk beroep is. Het antwoord was dat je er natuurlijk moeite voor moet doen, maar dat je het ook leuk moet vinden. We mochten ook in de praktijklokalen kijken en zelf bloed prikken in een nep-hand. Toen ik dat deed, wist ik dat deze opleiding echt iets voor mij is! > Meer weten? Steeds meer ROC's bieden proefstuderen aan. Wil je meer weten over het programma en waar je kunt proefstuderen? Ga dan naar je decaan of mentor, want die kan jou hiermee helpen. Kijk ook op www.bekijkjetoekomstnu.nl of op de sites van de mbo-scholen. 28 Wegwijs in het MBO 2014 3 Hoe kies je een opleiding? 29
Ouders: hoe help ik mijn kind? : beste ouders! Vmbo-ers maken op jonge leeftijd al loopbaankeuzes. Die zijn vaak zeer bepalend voor hun toekomst. Ze moeten weten wat opleidingen en beroepen inhouden. Zich afvragen of de door hen gekozen richting wel bij hen past. En onderzoeken of er straks ook genoeg werk in te vinden is. Best een hele klus. Op school wordt vanzelfsprekend aandacht besteed aan loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB). Ook ouders spelen hierin een belangrijke rol. Samen met de decaan en de mentor zijn zij vaak de belangrijkste adviseurs van hun kind. Wat kunt u doen om uw kind te helpen? > Laat zien dat u geïnteresseerd bent in de schoolloopbaan van uw kind. > Praat met uw kind over school, stages, hobby s en interesses. > Zet samen op een rijtje waar uw kind goed in is. > Bespreek welke kansen en mogelijkheden er zijn. > Ga samen naar Open Dagen van mbo-scholen. > Bekijk samen websites waar veel informatie op staat zoals: www.bekijkjetoekomstnu.nl > Maak gebruik van uw netwerk. Zorg dat uw kind in aanraking komt met mensen die graag iets over hun beroep of werk willen vertellen. Zo krijgt uw kind een realistisch beeld van een beroep. > Maak een afspraak met de decaan als uw kind geen studiekeuze kan maken. Of vraag een gesprek aan bij een mbo-school (pagina 33). Mijn ouders hebben een bloemenwinkel en van jongs af aan hielp ik mee in de zaak. Ik spring nog steeds wel eens bij als dat nodig is. Maar de keuken vind ik leuker. Daar ligt mijn hart. De ouders van Lianne staan gelijk achter haar als ze vertelt dat ze kok wil worden. : hoe kiest Lianne? Jerry Jamal vader van Raveena Regelmatig praat Jerry Jamal met zijn dochter over school. Bijvoorbeeld over moeilijke vakken zoals wiskunde. Dan stimuleert hij haar om hulp te vragen. Ook de keuze voor een mbo-opleiding is regelmatig onderwerp van gesprek. Eerst wilde ze stewardess worden. We hebben de consequenties van die keuze besproken. Dat het reizen vermoeiend is en dat je ook s nachts moet werken. Ik vroeg of apothekersassistent niet iets voor haar zou zijn. Dat sprak mijn dochter wel aan, want ze is heel behulpzaam. Mijn rol is dat ik met haar praat en dat zij de juiste beslissing neemt. Elly Baak moeder Dominique In het begin van het vmbo wilde Dominique horecaondernemer worden. In het tweede jaar zijn we op haar initiatief samen naar Open Dagen geweest. Daar werden we goed voorgelicht. Omdat toen bleek dat ze stage zou moeten lopen in het buitenland, is ze daar vanaf gestapt. Nu wil ze de facilitaire dienstverlening in of beauty artist worden. Zelf werk ik ook in de facilitaire dienstverlening. In die zin ben ik wel een voorbeeld voor haar. Maar ze is ook creatief en zou wel de theaterkant op willen. We praten veel en ik benadruk dat ze niet een keuze voor de rest van haar leven maakt. Maar ze kan natuurlijk niet elk jaar wat anders gaan doen. Elke beslissing heeft consequenties. Mijn ouders vinden het leuk dat ik voor de opleiding Sport en bewegen heb gekozen. Ze vroegen wel of er genoeg werk in te vinden is. Dat is zeker belangrijk, maar je moet het ook echt zien zitten. En ervoor zorgen dat je goed wordt in je vak. : hoe kiest Michelle? Marja Lagendijk vmbo-decaan Als decaan ben ik vooral een vraagbaak. Ouders en kinderen kunnen bij mij terecht als ze niet weten welke opleiding ze moeten kiezen. We bespreken dan welke mogelijkheden er zijn. Soms raad ik ze aan een beroepentest te doen. Daarna bespreken we de uitslag. Het is belangrijk dat ouders luisteren naar hun kind. De kunst is uit te vinden wat hun kind zelf graag wil. 30 Wegwijs in het MBO 2014 3 Hoe kies je een opleiding? 31
Kans op werk Hulp van mbo-scholen : hoe maak je een goede studiekeuze? Als je een mbo-opleiding kiest, houd dan ook rekening met de kans op werk. Het zou jammer zijn als je straks wél een diploma hebt maar géén baan. Kijk op bekijkjetoekomstnu.nl. Hier staat achter elke opleiding wat de kans op stage/werk is. Als je ergens helemaal voor gaat, maak je meer kans op een baan! : hoe kiest Tobias? Over de kans op werk dacht ik op het vmbo totaal niet na. Nu hoor ik dat mensen geen werk kunnen vinden. Toen ik aan mijn docent vroeg wat de kans op werk met mijn opleiding is, vertelde hij dat je met Food veel mogelijkheden hebt. In de ene sector is het makkelijker aan de slag te komen dan in de andere. Dat heeft met de economie te maken. Als er weinig banen in een bepaalde sector zijn, is het vaak ook moeilijk hierin een stageplaats of leerbaan te vinden. Is de kans op een baan niet zo groot, dan hoef je niet meteen een andere opleiding te kiezen. Het is alleen wel belangrijk dat je weet waaraan je begint! Zorg en techniek In de zorg zijn veel mensen nodig. Vooral wanneer je bent opgeleid als doktersassistent, verpleegkundige, activiteitenbegeleider, operatieassistent, kraamverzorgende, helpende gezondheidszorg of woonbegeleider. Ook in de techniek is steeds meer vraag naar goed opgeleid personeel. Dat komt omdat veel oudere werknemers in deze sector stoppen met werk. Denk bijvoorbeeld aan de bouw, installatietechniek, onderhoud en serviceverlening. Wist je dat.. > In de regio Haaglanden vind je veel vacatures in de economisch-administratieve sector, de detailhandel en de zorg. > De veiligheidssector in Den Haag is de grootste van heel Nederland. Het is een groeisector. > In de energie-, ICT- en telecomsector en de creatieve industrie in Den Haag zijn steeds meer mensen nodig. Vind je het moeilijk om een studiekeuze te maken en kom je er alleen niet uit? Blijf er dan niet te lang mee rondlopen. Praat erover met je ouders, decaan of mentor. Je kunt ook een afspraak maken of langsgaan bij een mbo-school. Sommige scholen hebben een loopbaancentrum of informatiepunt. ROC Mondriaan Bij het Mondriaan Studie- en Loopbaancentrum kun je terecht voor een gesprek van maximaal een uur met een informatiemedewerker. Als je meer hulp nodig hebt, krijg je een gesprek met een loopbaanadviseur. Geopend op: maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 18.00 uur (vrijdag tot 17.00 uur) Waldorpstraat 41, Den Haag 088 666 30 00 info@rocmondriaan.nl ROC ID College Bij het Onderwijs Servicecentrum word je geholpen met vragen en problemen over studie- en beroepskeuze. Elke vestiging heeft een Onderwijs Servicecentrum. Neem contact op met 088 222 17 77 en laat je doorverwijzen naar een vestiging in Alphen aan den Rijn, Gouda, Katwijk, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Woerden of Zoetermeer. Je kunt ook een e-mail sturen naar: info@idcollege.nl Albeda College Bij het Studie Info Punt kunnen jongeren met al hun vragen over opleidingen, cursussen en beroepen terecht. Geopend op: maandag, dinsdag, woensdag en vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur en op donderdag van 11.00 tot 15.00 uur. Rosestraat 1101 Rotterdam 010 290 10 20 albeda@albeda.nl Zadkine De Zadkine Infoshop is de informatiewinkel van Zadkine. Hier kun je terecht met jouw vragen over opleidingen van Zadkine en krijg je hulp en advies. Geopend op: maandag van 13.00 tot 17.00 uur en op dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur. Centrale Bibliotheek, Hoogstraat 110 (1e verdieping), Rotterdam 010 281 11 55 infoshop@zadkine.nl 32 Wegwijs in het MBO 2014 3 Hoe kies je een opleiding? 33
Kijk op Wil je meer weten over het mbo? En hoe Dave, Lianne, Michelle en Tobias hun studiekeuze hebben gemaakt? Kijk dan op het YouTube kanaal Bekijkjetoekomstnu. Je kunt ook de titels van de filmpjes intikken. Wegwijs in het mbo - 5 YouTube filmpjes: Wat wil je later worden? Als je naar het mbo gaat, kun je uit een groot aantal opleidingen kiezen. Welke opleidingen zijn er allemaal en hoe zijn ze ingedeeld? Niveaus en leerwegen in het mbo Als je op zoek gaat naar een opleiding krijg je automatisch te maken met twee belangrijke kenmerken: niveaus en de leerwegen BOL of BBL. Hoe maak je een goede studiekeuze? Een goede studiekeuze maken is een hele klus. Gelukkig zijn er diverse handige hulpjes. Aanmelden voor het mbo Taylor en Maxim laten zien uit welke 5 stappen de aanmeldingsprocedure bestaat. Beste ouders! Hoe kunnen ouders hun kind helpen bij de studiekeuze? Handige tips en ervaringen van andere ouders. 34 Wegwijs in het MBO 2014 Mbo-studenten over hun studiekeuze 10 YouTube filmpjes: Hoe kiest Dave Eerst had ik gekozen voor de fastservice. Maar daar moet je veel regelen. Tijdens mijn stage kwam ik erachter dat ik iets met techniek wilde doen. Hoe kiest Lianne Ik had een bijbaantje in de afwaskeuken en mocht toen naar de keuken om te helpen met de gerechten. Zo is het begonnen. Hoe kiest Tobias Ik heb voor Food gekozen omdat mijn decaan het een goede opleiding vond. Het is een brede opleiding. Lekker handig, want ik weet nog niet wat ik wil worden. Hoe kiest Michelle In de eerste klas van het vmbo ging ik mee op kamp. Daar kreeg ik de leiding over de kinderactiviteiten. Dat was heel leuk en toen ben ik op zoek gegaan naar zo n opleiding. Hoe kiest Daan Theater vond ik geweldig, maar de toelatingseisen waren te zwaar voor mij. Tijdens een rondleiding op een mbo-school werd ik enthousiast voor Recreatiemedewerker. 3 Hoe kies je een opleiding? Hoe kiest Wafa Mijn tantes hebben de opleiding Doktersassisent gedaan. Zij vertelden over hun beroep en zijn echt een voorbeeld voor mij. Hoe kiest Mascha Eerst koos ik voor Paardenhouderij en toen voor Sociaal pedagogisch werker. Daarna kwam ik erachter dat ik iets met mijn handen wilde doen. Hoe kiest Brenda Retail en fashion bleek niks voor mij en Zelfstandig gastvrouw ook niet. Toen ben ik in een speelgoedwinkel gaan werken. Nu ga ik weer naar school om mijn diploma te halen! Hoe kiest Miquel Ik heb baantjes gehad en een tijdje thuis gezeten. Na een niveau 1-opleiding in de horeca ging ik werken, maar dan kom je niet ver. Nu werk ik met kinderen. Hoe kiest Jill Thuis hadden we katten, vissen, hamsters en vogels. Omdat ik de hele dag dieren om me heen wil hebben, ga ik daar mijn beroep van maken. Tip voor docenten: kijk voor de lesbrieven over deze films op lobbox.bekijkjetoekomstnu.nl, bij leerjaar 4 35
4 Welke mbo-opleiding kies jij? Economie 38 Groen 74 Techniek 84 Zorg en welzijn 110 36 37
Economie Heb je op het vmbo gekozen voor de sector Economie? Dan kun je doorstromen naar één van de vele mbo-opleidingen in deze sector. Ook als je op het vmbo een andere sector hebt gekozen, kun je na het behalen van je diploma iets met Economie gaan doen. Meer weten over opleidingen? Ga naar www. bekijkjetoekomstnu.nl. Of kijk op de websites van mbo-scholen. Zie pagina 28. Economie Lianne Hoogerwaard Haar ambitie: Na deze opleiding wil ik de vervolgopleiding Zelfstandig werkend kok doen. Dan wil ik een tijdje in een chique restaurant werken, en daarna een eigen restaurant beginnen. Dat lijkt me supergeweldig! : hoe kiest Lianne? Economie bestaat uit de volgende domeinen: Economie en administratie 40 Handel en ondernemerschap 46 Horeca en bakkerij 52 Informatie en communicatietechnologie 56 Media en vormgeving 58 Toerisme en recreatie 64 Transport, scheepvaart en logistiek 66 38 Wegwijs in het MBO 2014 4 Welke mbo-opleiding kies Jij? 39
Domein Economie en administratie Economie en administratie De opleidingen binnen het domein Economie en administratie staan allemaal in het teken van dienstverlening aan bedrijven en consumenten. Je registreert Administratieve en financiële dienstverlening Heb je wat met cijfers en vind je het leuk om met computers te werken? Houd je ook wel van een beetje puzzelen? Dan is een administratieve baan vast iets voor jou. > Secretarieel medewerker (niveau 2): Je zorgt voor het uitwerken en afhandelen van papierwerk. Ook verzorg je de post, neem je de telefoon aan en ontvang je bezoekers. > Financieel administratief medewerker (niveau 3): Je voert boekhoudkundige gegevens in, controleert rekeningen en stelt facturen op. > Bedrijfsadministrateur (niveau 4): Je doet de administratie van een of meer bedrijven. Je voert financiële gegevens in en maakt daarvan rapportages. > Assistent-accountant (niveau 4): Je leert alles over balansen en jaarrekeningen en verzorgt de belastingaangiften. Domein Economie en administratie en verwerkt gegevens die nodig zijn om Je leert nauwkeurig werken en kunt goed een organisatie goed te laten functioneren. Je kunt je ontwikkelen op het secretariële, financiële, administratieve of juridische vlak. Ben je klantgericht, dienstverlenend samenwerken. Administratieve en financiële dienstverlening ROC Mondriaan ROC id college ROC leiden albeda college zadkine 2 BOL Bedrijfsadministratief medewerker 1 tot 2 1 6 14 16 17 22 23 32 37 41 55 56 64 68 71 89 en commercieel ingesteld? Heb je organisatietalent en goede communicatieve vaardigheden? Kies dan voor Economie en administratie. 2 BBL Bedrijfsadministratief medewerker 2 16 32 2 BOL Secretarieel medewerker 1 tot 2 1 6 14 16 17 22 23 32 37 41 55 56 64 68 71 89 2 BBL Secretarieel medewerker 2 1 16 32 2 BOL Telefonist/receptionist 1,5 tot 2 14 16 17 22 23 32 37 41 55 56 64 71 89 2 BBL Telefonist/receptionist 2 16 32 3 BOL Financieel administratief medewerker 2 tot 4 1 10 14 16 17 19 21 22 23 32 40 41 55 56 64 71 77 83 89 Economie en administratie is onderverdeeld in: 3 BBL Financieel administratief medewerker 1,5 tot 3 1 16 32 40 41 55 56 64 4 BOL Assistent-accountant 1 tot 3 14 16 17 19 21 22 23 32 40 41 55 56 64 71 76 77 83 89 > Administratieve en financiële dienstverlening > Commerciële dienstverlening > Marketing en communicatie > Secretariële en juridische dienstverlening 4 BBL Assistent-accountant 1 tot 3 16 32 40 41 55 56 64 4 BOL Bedrijfsadministrateur 1 tot 3 1 10 14 16 17 19 21 22 23 32 40 41 55 56 64 71 77 83 89 4 BBL Bedrijfsadministrateur 1 tot 3 1 16 32 40 41 55 56 64 4 BOL Bedrijfsadministrateur (sprinttraject) 1 52 4 BOL BBL Salarisadministrateur 3 32 40 Wegwijs in het MBO 2014 4 Welke mbo-opleiding kies Jij? 41
Domein Economie en administratie Commerciële dienstverlening Kies je voor een commerciële opleiding? Dan heb je een vlotte babbel nodig. Je vindt het leuk om te adviseren en te verkopen. Ook kun je goed inspelen op de behoefte van de klant. Het werk is afwisselend en de omgeving is dynamisch. Commerciële dienstverlening 3 BOL Commercieel medewerker binnendienst 1,5 tot 2 9 14 16 19 22 23 40 52 61 64 3 BBL Commercieel medewerker binnendienst 1 tot 2 16 40 52 61 64 3 BOL Commercieel medewerker binnendienst 1 tot 2 32 40 52 61 71 3 BBL Commercieel medewerker binnendienst 1 tot 1,5 32 40 52 61 3 BOL Commercieel medewerker buitendienst 1 tot 2 14 16 19 22 23 3 BBL Commercieel medewerker buitendienst 1 tot 2 16 > Commercieel medewerker binnendienst (niveau 3): Je hebt vooral telefonisch contact met klanten en bent bezig met de directe verkoop, serviceverlening, administratieve werkzaamheden en klachtenbehandeling. 3 BOL BBL Contactcenter medewerker 1 32 4 BOL ( Junior) accountmanager 3 14 16 22 23 40 61 4 BBL (Junior) accountmanager 1,5 tot 3 16 40 61 4 BOL (Junior) accountmanager 3 32 71 4 BBL (Junior) accountmanager 3 32 4 BOL Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen 3 tot 4 9 23 41 52 64 80 Marketing en communicatie Heb je organisatorisch talent en ben je flexibel ingesteld? Houd je van het organiseren van grote projecten en evenementen zoals voorstellingen, beurzen, open dagen en sponsoractiviteiten? Kies dan voor marketing en communicatie. > Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen (niveau 4): Je adviseert klanten over spaarverzekeringen, schadeverzekeringen, eenvoudige levensverzekeringen en leningen. > Assistent communicatiemedewerker (niveau 4): Je helpt met het schrijven en controleren van teksten voor brochures, advertenties, mailings en websites. Ook assisteer je bij het maken van een communicatieplan en ontwikkel je communicatiemateriaal. > Medewerker marketing en communicatie (niveau 4): Je werkt op een marketingafdeling, verkoopafdeling of bij een evenementenbureau. Jouw werkzaamheden bestaan uit: e-business, direct marketing, relatiebeheer en het organiseren van beurzen. ROC Mondriaan ROC id college ROC leiden albeda college zadkine Marketing en communicatie ROC Mondriaan 4 BOL Assistent communicatiemedewerker 3 9 32 71 90 4 BBL Assistent communicatiemedewerker 3 4 BOL Internationaal communicatiemedewerker 3 21 4 BOL Marketing medewerker 3 9 16 19 21 22 23 32 71 4 BBL Marketing medewerker 3 16 4 BOL Medewerker evenementenorganisatie 3 9 16 21 22 23 32 77 4 BBL Medewerker evenementenorganisatie 3 16 ROC id college ROC leiden 4 BOL Medewerker evenementenorganisatie internationaal 3 52 4 BOL Medewerker marketing & communicatie 3 61 64 albeda college zadkine Grafisch Lyceum Domein Economie en administratie 42 Wegwijs in het MBO 2014 4 Welke mbo-opleiding kies Jij? 43