XXXIIIe Postuniversitaire Cyclus Willy Delva 2006-07 Aansprakelijkheid, aansprakelijkheidsverzekering en andere schadevergoedingssystemen Van 18 januari tot 22 maart 2007 telkens op maandagavond (Antwerpen) en donderdagavond (Gent)
Programma Sessie 1: Gent: donderdag 18 januari 2007 Antwerpen: maandag 22 januari 2007 18.00 uur: Bewustzijn en subjectieve verwijtbaarheid Dhr. Geert JOCQUÉ, Raadsheer in het Hof van Beroep te Gent, Academisch consulent vakgroep Burgerlijk recht Universiteit Gent In het raam van de foutaansprakelijkheid komt een belangrijke plaats toe aan subjectieve elementen die refereren naar het bewustzijn van de schadeverwekker van de door hem gestelde handeling en/of haar mogelijke gevolgen. Er is de vereiste van schuldbekwaamheid bij foutaansprakelijkheid in het algemeen, de voorzienbaarheid van schade bij een tekortkoming aan de zorgvuldigheidsnorm, onoverkomelijke dwaling als bevrijdingsgrond bij overtreding van een wettelijke norm. Het bewust stellen van een handeling en de voorzienbaarheid van schade spelen tevens een rol bij de kwalificatie van een fout als opzet of als grove fout. Al deze begrippen worden veelvuldig gehanteerd, ook in het verzekeringsrecht, maar hun precieze betekenis is vaak onduidelijk of varieert naargelang de context waarin ze worden gebruikt. Deze bijdrage beoogt deze subjectieve elementen te situeren en hun rol en betekenis nader te duiden. 19.45 uur: Toewijzing van aansprakelijkheid tussen rechtspersonen en hun vertegenwoordigers Prof. dr. Hans DE WULF, Docent Instituut voor Financieel Recht Universiteit Gent, Gastdocent Hogeschool Gent Rechtspersonen handelen via vertegenwoordigers van allerlei aard. Een eerste vraag die deze bijdrage zal behandelen, is wanneer de rechtspersoon dan wel de handelende persoon zelf aansprakelijk gesteld wordt voor handelingen die aan de rechtspersoon (kunnen) worden toegerekend. De heersende theorieën en rechtspraak zullen op hun opportuniteit getest worden. Cumul-en regresproblemen komen hierbij ook aan bod, evenals bijzondere vragen zoals de positie van personen met meerdere petjes (b.v. politiek mandataris of ambtenaar die tegelijk een met de overheid gelieerde VZW bestuurt, werknemer van een moedervennootschap die bestuurder is bij een dochtervennootschap) of bijzonder wettelijk geregelde statuten (b.v. vrijwilligers). Een tweede thema betreft de manieren waarop handelingen van vertegenwoordigers (lasthebbers, aangestelden, werknemers, ambtenaren, organen, ) worden toegerekend aan rechtspersonen. Een bijzonder vraagstuk dat daarbij zal uitgewerkt worden, is de toepassing van concepten als wetens en willens en de adagia nemo auditur en in pari causa op rechtspersonen met leden (mag het onschuldige lid het slachtoffer worden van het feit dat de rechtspersoon dreigt een vorderingsrecht te verliezen op basis van deze adagia?). De nadruk zal liggen op het privaatrecht, maar ook het publiek- en strafrecht worden niet geschuwd, vooral om de consistentie van ons rechtsstelsel inzake verdeling van aansprakelijkheid tussen handelende persoon en rechtspersoon en toerekeningstechnieken kritisch onder de loep te kunnen houden. Sessie 2: Gent: donderdag 25 januari 2007 Antwerpen: maandag 29 januari 2007 18.00 uur: Staatsaansprakelijkheid Dr. Ignace CLAEYS, Doctor-assistent vakgroep Burgerlijk recht Universiteit Gent, Advocaat balie Brussel Deze bijdrage is gericht op de concretisering van het foutcriterium ten aanzien van de overheid (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht) en specifiek of die concretisering verschilt naargelang het aangesproken overheidsorgaan. In het bijzonder rijst de vraag in welke mate de strijdigheid van een bestuurshandeling of een wetgevende handeling met een hogere rechtsnorm op zich een fout impliceert. Ook wordt nagegaan welke invloed uitgaat van arresten van onder meer de Raad van State, het Arbitragehof en het Hof van Justitie op het aansprakelijkheidsrecht (en op de aansprakelijkheidsvordering). 19.45 uur: Tussen causaal verband en schade Prof. dr. Hubert BOCKEN, Gewoon hoogleraar en Voorzitter vakgroep Burgerlijk recht Universiteit Gent Drs. Ingrid BOONE, Referendaris Hof van Cassatie, Academisch consulent vakgroep Burgerlijk recht Universiteit Gent Een aantal problemen kan benaderd worden vanuit het begrip causaal verband zowel als vanuit het begrip schade. In de laatste jaren lijkt dit laatste aan belang te winnen. Sinds de loondoorbetalingsarresten van 2001 situeert het Hof van Cassatie de problematiek van de invloed van een wettelijke, contractuele of reglementaire verplichting niet langer op het vlak van het causaal verband, maar op het vlak van de schade. Intussen heeft het Hof in een aantal arresten de nieuwe principes gepreciseerd en ook uitgebreid tot vrijwillige prestaties. Toch kunnen niet alle risicodragers hun uitgaven nu als een vergoedbare schade verhalen op de aansprakelijke. De spanning tussen de begrippen schade en causaal verband komt ook aan de orde waar het gaat om het al dan niet vergoeden van een verlies van een kans. Sessie 3: Gent: donderdag 1 februari 2007 Antwerpen: maandag 5 februari 2007 18.00 uur: Schade en schadebegroting Prof. dr. Aloïs VAN OEVELEN, Gewoon hoogleraar Universiteit Antwerpen In deze uiteenzetting wordt achtereenvolgens ingegaan op het schadebegrip; de krenking van een rechtmatig belang als voorwaarde voor vergoedbaarheid; de voorbeschiktheid van de benadeelde; de begroting van de schade, met bijzondere aandacht voor het onderscheid tussen concrete en abstracte schadebegroting, onder meer via indicatieve tabellen; de toekenning van vergoedende interest; het huwelijksvermogensrechtelijk regime van de vordering tot schadeloosstelling; de fiscale en sociaalrechtelijke implicaties van de schadeloosstelling.
19.45 uur: Objectieve aansprakelijkheid Prof. dr. Britt WEYTS, Docent Universiteit Antwerpen, Advocaat balie Brussel In deze voordracht wordt de objectieve aansprakelijkheid geanalyseerd. De nadruk zal liggen op een bespreking van de toepassingsvoorwaarden alsook op de vraag of een objectieve aansprakelijkheid mogelijkheden biedt om aan aansprakelijkheid te ontsnappen. Objectieve aansprakelijkheid wordt al te vaak beschouwd als een absolute aansprakelijkheid. Aandacht zal worden besteed aan de aansprakelijkheid voor zaken en dieren, maar ook andere objectieve aansprakelijkheden zoals de Wet Productaansprakelijkheid, de aansprakelijkheid voor brand en ontploffing in voor publiek toegankelijke inrichtingen zullen aan bod komen. Sessie 4: Gent: donderdag 8 februari 2007 Antwerpen: maandag 12 februari 2007 18.00 uur: Pikante details over een beruchte driehoeksverhouding: aansprakelijkheidsverzekeraar, verzekerde, benadeelde derde Prof. dr. Herman COUSY, Gewoon hoogleraar Instituut voor Handels- en Verzekeringsrecht Katholieke Universiteit Leuven, Assessor Afdeling Wetgeving Raad van State In deze uiteenzetting komen respectievelijk aan bod: de verhouding tussen de benadeelde en de aansprakelijkheidsverzekeraar; de rechtstreekse vordering en de tegenwerpelijkheid van verweermiddelen; het contractueel regres van de verzekeraar op de verzekeringsnemer en de verzekerde en tenslotte de samenloop van aansprakelijkheidsverzekeringen (art. 45 WLV). 19.45 uur: Buitengerechtelijke schaderegeling met aansprakelijkheidsverzekeraars Prof. dr. Kris BERNAUW, Hoofddocent vakgroep Economisch recht, Directeur Instituut Verzekerings- en Vervoerrecht Universiteit Gent, Docent Universiteit Antwerpen In deze bijdrage zullen volgende onderwerpen worden toegelicht: de buitengerechtelijke schaderegelingskanalen (arbitrage, bindende derdenbeslissing, mediatie, ombudsdienst, enz.); de medewerkingsplicht van de aansprakelijkheidsverzekeraar aan buitengerechtelijke schaderegeling; de delegatie van de schaderegeling: de rol van de schaderegelaar; de rechtsgevolgen van onderhandelingen met de aansprakelijkheidsverzekeraar; de kwitantie, de vaststellingsovereenkomst en de dading; de niet-tegenstelbaarheid van de schaderegeling (verzet, voorrang, onbekwaamheid, enz.) en tenslotte de invloed van Conventies onder aansprakelijkheidsverzekeraars (RDR enz.) Sessie 5: Gent: donderdag 15 februari 2007 Antwerpen: maandag 5 maart 2007 18.00 uur: Vergoeding voor schade door verkeersongevallen ongeacht aansprakelijkheid Prof. dr. Caroline VAN SCHOUBROECK, Hoofddocent Instituut voor Handels- en Verzekeringsrecht Katholieke Universiteit Leuven, Advocaat balie Turnhout De rol van het systeem waarbij de verzekeraar op grond van aansprakelijkheid van zijn verzekerde het slachtoffer vergoedt, verloor de laatste jaren in toenemende mate aan belang in de praktijk van de vergoeding van verkeersongevallen. Voor lichamelijke schade veroorzaakt door motorrijtuigen kan in vele gevallen beroep worden gedaan op het zgn. vergoedingstelsel voor zwakke weggebruikers. De onduidelijkheid over de kwalificatie van deze regeling in artikel 29bis WAM-wet blijft evenwel aanleiding geven tot problemen, vooral bij internationale ongevallen. Daarnaast blijft de tussenkomst van het motorwaarborgfonds een belangrijke bron van vergoeding, in het bijzonder in situaties waarbij het ongeval is veroorzaakt door niet geïdentificeerde voertuigen, gestolen voertuigen of door een toevallig feit. Voor verkeersongevallen waarbij de aansprakelijke niet kan geïdentificeerd worden, zoals bij kettingbotsingen, geldt de bijzondere regeling voorzien in artikel 19bis, 2 WAM-wet. De rechtsonzekerheid over de toepassingsvoorwaarden hiervan doet, in het licht van de rechtspraak van het Arbitragehof, opnieuw de vraag rijzen naar de noodzaak om in deze gevallen beroep te kunnen doen op een waarborgfonds. 19.45 uur: Coördinatie van aansprakelijkheid en andere vergoedingssystemen Drs. Ingrid BOONE, Referendaris Hof van Cassatie, Academisch consulent vakgroep Burgerlijk recht Universiteit Gent Het aansprakelijkheidsrecht is al lang niet meer de enige bron van vergoeding voor schade. Vooral met betrekking tot persoonsschade zijn alternatieve vergoedingssystemen ontwikkeld. Wanneer een derde persoon aansprakelijk is voor schade die tevens in aanmerking komt voor vergoeding op grond van een andere vergoedingsbron, ontstaat een probleem van samenloop. In deze bijdrage wordt de samenloopproblematiek globaal onder ogen genomen in de driehoeksverhouding schadelijder, aansprakelijke en alternatieve vergoedingsbron. Eerst wordt aangegeven waarom het aansprakelijkheidsrecht tekort schiet als schadevergoedingssysteem en welke andere stelsels een uitweg kunnen bieden. Daarna wordt onderzocht in welke mate de schadelijder de vergoeding krachtens het aansprakelijkheidsrecht mag samenvoegen met de uitkering door de andere vergoedingsbron (optierecht, voordeelstoerekening en cumulatie) en of de alternatieve vergoedingsbron over een verhaalsrecht jegens de aansprakelijke beschikt. Aandacht wordt besteed aan de coördinatie van aansprakelijkheid met particuliere verzekeringen, voorzieningen uit het sociaal recht, bijzondere vergoedingssystemen voor verkeersslachtoffers en slachtoffers van gewelddaden. Sessie 6: Gent: donderdag 1 maart 2007 Antwerpen: maandag 12 maart 2007 18.00 uur: Cumulatie en subrogatie in de arbeidsongevallenregeling en de ziekteverzekering Prof. dr. Willy VAN EECKHOUTTE, Buitengewoon hoogleraar vakgroep Sociaal recht Universiteit Gent, Advocaat Hof van Cassatie Schetst het tiende thema van de cyclus een algemeen kader waarin ook de arbeidsongevallenregeling en de ziekteverzekering kunnen worden ondergebracht, in dit thema wordt vooral ingegaan op de bijzonderheden van beide socialezekerheidsregelingen op het vlak van cumulatie en subrogatie, met de klemtoon op de recentste ontwikkelingen. Komen meer specifiek aan bod: de immuniteitsregeling, de subrogatie en de vraag naar de aard van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen in de twee sectoren.
19.45 uur: Procesrechtelijke aspecten van aansprakelijkheidsvorderingen Prof. dr. Piet TAELMAN, Hoogleraar vakgroep Procesrecht, arbitrage en internationaal privaatrecht Universiteit Gent, Advocaat balie Gent Mr. Stefaan VOET, Assistent vakgroep Procesrecht, arbitrage en internationaal privaatrecht Universiteit Gent, Advocaat balie Brugge Een onrechtmatige daad kan zowel leiden tot het uitoefenen van de strafvordering, het (al dan niet gelijktijdig) instellen van een louter burgerlijke procedure of een proces waarin zich op de strafvordering een burgerlijke vordering ent. Vanuit procesrechtelijke invalshoek dringen zich hierbij drie vragen op. De strafvordering wordt vanzelfsprekend beheerst door de regels van het strafprocesrecht. Wanneer zich in dit geding ook een burgerlijke partij aandient, rijst de vraag of ook haar vordering volledig wordt geregeerd door regelen van het wetboek strafvordering. Of, en zo ja, in welke mate komen er regelen van burgerlijk procesrecht om de hoek kijken? Wanneer een uitspraak van de strafrechter wordt gevolgd door een burgerlijk geding, heeft de ene rechtspleging potentieel een weerslag op de andere. Welke is de actuele draagwijdte van het gezag van het strafrechtelijk gewijsde? Wanneer straf- en burgerlijke vordering gelijktijdig worden geïnitieerd, komt het adagium le criminel tient le civil en état (art. 4 V.T. Sv.) in het vizier. Wat is de huidige reikwijdte van deze exceptie? Verder gaat aandacht uit naar procedurele vraagstukken die voornamelijk bij rampen oprijzen. Hoe kan efficiënt worden geprocedeerd met grote groepen schadelijders? Is het aanwenden van het kort geding of een toepassing van art. 19, tweede lid, Ger. W. doeltreffend om snel, al is het voorlopig, schadeloos te worden gesteld? Sessie 7: Gent: vrijdag 22 maart 2007 18.00 uur: Heeft het aansprakelijkheidsrecht (de) toekomst? Prof. mr. T. HARTLIEF, Hoogleraar Privaatrecht Universiteit Maastricht Prof. mr. T. Hartlief (1966) is hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Maastricht (2001-) en is voordien onder meer als hoogleraar burgerlijk recht aan de Universiteit Leiden verbonden geweest. Zijn belangstelling gaat uit naar het terrein van het vermogensrecht in het algemeen en dan het aansprakelijkheids- en schadevergoedingsrecht in het bijzonder. Hij is onder meer hoofdredacteur van het tijdschrift Aansprakelijkheid, Verzekering & Schade en lid van de redactie van het Nederlands Juristenblad. Zijn Leidse inaugurele rede had als thema: Ieder draagt zijn eigen schade. Enige opmerkingen over de fundamenten van en ontwikkelingen in het aansprakelijkheidsrecht. In januari 2005 hield hij de lezing ter gelegenheid van de Dies Natalis van de Universiteit Maastricht met als onderwerp Leven in een claimcultuur: wie is er bang voor Amerikaanse toestanden? 18.45 uur: Receptie Inschrijvingsformulier GENT XXXIIIe PUC Willy Delva (Getypt of in drukletters invullen a.u.b. en terug te sturen of faxen op 09/264.69.99 vóór 11 januari 2007.) Naam en voornaam (Mevr./Dhr.): Functie: Kantoor/Bedrijf/Instelling: Straat + nr.: Postcode: Plaats: Telefoon: Fax: E-mail: Schrijft in voor de XXXIIIe postuniversitaire Cyclus Willy Delva te Gent van 18 januari 2007 t.e.m. 22 maart 2007 en betaalt hiervoor 280,00 na ontvangst van de factuur op rekeningnummer 390-0965800-26 van de Universiteit Gent, met vermelding van het factuurnummer; is magistraat, gerechtelijk stagiair of personeelslid van een griffie of parket en doet een beroep op betaling door de FOD Justitie. BEA-subsidies en opleidingscheques van de Vlaamse Gemeenschap kunnen als betaalmiddel worden aangewend. (BEA-erkenningsnummer: DV.O103194). Een aanwezigheidsattest wordt na afloop verzonden als bewijs van deelname aan permanente vorming. Ik wens op de hoogte te worden gehouden over: alle activiteiten van Gandaius Permanente Vorming studieavonden 2007-2008 (1 in oktober, november, december, maart, april en mei) XXXIVe Postuniversitaire Cyclus Willy Delva (januari maart 2008) IVe Postuniversitaire Vormingscyclus Criminologie Update in de Criminologie Permanente Vorming Bemiddeling (oktober 2007 juni 2008) alle activiteiten van CBR Datum: Handtekening: Deze gegevens zullen opgenomen worden in de administratieve bestanden van GANDAIUS Permanente Vorming, Universiteitstraat 4, 9000 Gent, waar conform de wet van 8 december 1992 ter bescherming van de persoonijke levenssfeer, het toegangs- en correctierecht kan worden uitgeoefend.
XXXIIIe Postuniversitaire Cyclus WILLY DELVA Aansprakelijkheid, aansprakelijkheidsverzekering en andere schadevergoedingssystemen Het herstel van door de mens veroorzaakte schade houdt een groot deel van de rechtspraktijk en de rechtswetenschap bezig. Het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht speelt hier onmiskenbaar de hoofdrol. Het staat echter sinds lang niet meer alleen. De aansprakelijkheidsverzekering laat de aansprakelijke toe de financiële last van zijn aansprakelijkheid te spreiden en beschermt de benadeelde tegen de insolvabiliteit van de aansprakelijke. Ook andere schadevergoedingssystemen, niet gebaseerd op aansprakelijkheid, spelen een bijzonder belangrijke rol, zoals de rechtstreekse verzekering, de ziekteverzekering, de arbeidsongevallenverzekering en de bijzondere regelingen voor slachtoffers van verkeersongevallen. De vergoeding van ongevalschade maakt momenteel dan ook het voorwerp uit van een complex mechanisme waarvan de aansprakelijkheid, aansprakelijkheidsverzekering, rechtstreekse private verzekeringen, sociale zekerheid en schadefondsen de onderdelen zijn. In de cyclus Delva 2007 worden eerst een aantal recente ontwikkelingen in het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht behandeld (het vereiste subjectieve element bij het aansprakelijkheidsrecht, de aansprakelijkheid van rechtspersonen en van de staat, de invloed van het nakomen van een wettelijke of contractuele verplichting, het verlies van een kans, actualia in verband met schade en schadebegroting, het toenemende belang van de objectieve aansprakelijkheid). Nadien komt de rol van de aansprakelijkheidsverzekering in de schaderegeling aan de orde (de verhouding tussen benadeelde, aansprakelijke en aansprakelijkheidsverzekeraar en buitengerechtelijke regelingen met verzekeraars). De aandacht gaat verder naar de systemen voor de vergoeding van verkeersslachtoffers die zich ontwikkeld hebben los van het aansprakelijkheidsrecht en naar de coördinatie van het aansprakelijkheidsrecht met niet op aansprakelijkheid gebaseerde vergoedingsmechanismen, in het bijzonder de arbeidsongevallenverzekering en de ziekteverzekering. Er wordt afgesloten met een uiteenzetting over procesrechtelijke problemen bij aansprakelijkheidsvorderingen. Het programma werd voorbereid door een werkgroep van de vakgroep Burgerlijk recht voorgezeten door Prof. Hubert Bocken en verder bestaande uit drs. Joke Baeck, drs. Ingrid Boone, lic. Frederick Bruloot, dr. Ignace Claeys, raadsheer Geert Jocqué en lic. Stephane Vereecken. De organisatie van de cyclus berust te Gent bij Gandaius Permanente Vorming van de Universiteit Gent (Prof. H. Bocken, P. Ponsaers, L. Veny, M. Tison en P. Taelman, directeur) en te Antwerpen bij het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR). Inschrijvingsformulier ANTWERPEN XXXIIIe PUC Willy Delva (Getypt of in drukletters invullen a.u.b. en terug te sturen of faxen op 03/820.29.46 vóór 8 januari 2007.) Naam en voornaam (Mevr./Dhr.): Functie: Kantoor/Bedrijf/Instelling: Straat + nr.: Postcode: Plaats: Telefoon: Fax: E-mail: Schrijft in voor de XXXIIIe postuniversitaire Cyclus Willy Delva te Antwerpen van 22 januari 2007 t.e.m. 12 maart 2007 (slotzitting 22 maart te Gent) en betaalt hiervoor 280,00 op rekeningnummer 735-0117654-78, met de mededeling Delva FA050000-PA748000 + de naam van de deelnemer; is magistraat, gerechtelijk stagiair of personeelslid van een griffie of parket en doet een beroep op betaling door de FOD Justitie. wenst, mits effectieve deelname, een aanwezigheidsattest te bekomen bestemd om als bewijs te dienen van deelname aan permanente vorming. BEA-subsidies en opleidingscheques van de Vlaamse Gemeenschap kunnen als betaalmiddel worden aangewend. (BEA-erkenningsnummer: DV.O100321) Ik wens op de hoogte te worden gehouden over: alle activiteiten van Gandaius Permanente Vorming studieavonden 2007-2008 (1 in oktober, november, december, maart, april en mei) XXXIVe Postuniversitaire Cyclus Willy Delva (januari maart 2008) IVe Postuniversitaire Vormingscyclus Criminologie Update in de Criminologie Permanente Vorming Bemiddeling (oktober 2007 juni 2008) alle activiteiten van CBR Datum: Handtekening: Deze gegevens zullen opgenomen worden in de administratieve bestanden CBR, Faculteit Rechten, Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk, waar conform de wet van 8 december 1992 ter bescherming van de persoonijke levenssfeer, het toegangs- en correctierecht kan worden uitgeoefend.
Praktische inlichtingen Plaats van de voordrachten: - De voordrachten te Gent (met uitzondering van de slotzitting) worden gehouden in het auditorium NB II van de Universiteit Gent, gelegen in de Faculteit Rechtsgeleerdheid, Universiteitstraat 4 te 9000 Gent. - De voordrachten te Antwerpen vinden plaats in de Promotiezaal (Aulagebouw) op de campus Drie Eiken van de Universiteit Antwerpen, Universiteitsplein 1 te 2610 Antwerpen-Wilrijk. - De slotzitting op donderdag 22 maart vindt enkel plaats te Gent, in de Aula van de Universiteit Gent, Voldersstraat 9 te 9000 Gent. Het tijdschema ziet er telkens als volgt uit: - aanvang eerste uiteenzetting: 18.00 uur, waarna gelegenheid tot vraagstelling, - pauze voor koffie en broodjes: 19.15 uur, - aanvang tweede uiteenzetting: 19.45 uur, waarna gelegenheid tot vraagstelling, - slot: 21.00 uur. Inschrijving gebeurt door het terugsturen van het ingevulde en ondertekende inschrijvingsformulier en door overschrijving van het inschrijvingsbedrag - voor Gent op rekeningnummer 390-0965800-26 van de Universiteit Gent, Sint-Pietersnieuwstraat 25, 9000 Gent na ontvangst van de factuur met vermelding van het factuurnummer; - voor Antwerpen op rekeningnummer 735-0117654-78 van CBR, CDE-UA, Universiteitsplein 1, 2610 Antwerpen, met mededeling Delva FA050000-PA748000 + de naam van de deelnemer. Er wordt geen bevestiging van inschrijving verstuurd en annulering is enkel schriftelijk mogelijk tot 10 dagen voor de aanvang van de studiereeks. Inschrijvingsbedrag: 280,00 BEA-subsidies en opleidingscheques van de Vlaamse Gemeenschap kunnen voor de betaling worden aangewend. De Federale Overheidsdienst Justitie heeft deze studiereeks erkend als permanente vorming voor de beroepsmagistraten en gerechtelijke stagiairs en het personeel van de griffies en parketten. Bij de Orde van Vlaamse Balies is een aanvraag tot erkenning van deze voordrachtenreeks als permanente vorming ingediend voor 3 juridische punten per sessie (totaal 21 punten). In het inschrijvingsbedrag zijn inbegrepen : - de teksten van de uiteenzettingen, - koffie en broodjes, - slotreceptie, - uitgave van de lezingen in boekvorm. Informatie en inlichtingen Voor al uw bijkomende vragen kan u terecht: - te Gent: Gandaius Permanente Vorming, Universiteitstraat 4, 9000 Gent, tel. 09/264.67.58, fax 09/264.69.99, website: www.law.ugent.be/gandaius/gpv, e-mail: erik.krijnen@ugent.be, contactpersoon: Erik Krijnen - te Antwerpen: CBR, Universiteitsplein 1, 2610 Antwerpen, tel. 03/820.29.38 en 03/820.29.08, fax 03/820.29.46, website: www.ua.ac.be/cbr, e-mail: CBR@ua.ac.be, coördinator: Pascale Buyck.