Statistische bijlage. Bron: ROA



Vergelijkbare documenten
ROA-classificatiegids 2002

SNELINFORMATIE ARBEIDSMARKTREGIO DRECHTSTEDEN

De arbeidsmarkt voor schoolverlaters tot 2004

Vergrijzing en vervanging. Een analyse van de gevolgen van het uitstromen van de babyboomgeneratie voor de arbeidsmarkt

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Statistische Bijlage De Limburgse Arbeidsmarkt

SNELINFORMATIE ARBEIDSMARKTREGIO WEST-BRABANT

Statistische Bijlage De Overijsselse arbeidsmarkt naar opleiding en beroep

SNELINFORMATIE ARBEIDSMARKTREGIO DRECHTSTEDEN

SNELINFORMATIE ARBEIDSMARKTREGIO WEST-BRABANT

Knelpunten blijven, ondanks daling groei

Statistische Bijlage De Overijsselse arbeidsmarkt naar opleiding en beroep

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Gelieerd aan Maastricht University, SBE 3 afdelingen:

De arbeidsmarkt voor schoolverlaters tot 2002

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

V erschenen in: ESB, 83e jaargang, nr. 4162, pagina 596, 31 juli 1998 (datum)

Twintiger in de knel door matige arbeidsmarktperspectieven?

Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn. Verkenning informatie beroepen in OAZW 9 zorg en welzijn

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

ARBEIDSMARKTANALYSE T.B.V. HET MARKTBEWERKINGSPLAN 2014 OOST-UTRECHT

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

1e Kwartaal BRC Groep Spanning Typering

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Lex Borghans Johan Coenen ROA

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

De arbeidsmarkt in Oost-Brabant en Limburg

Wat houdt het in? Elk kwartaal maakt Etil voor de Provincie Overijssel arbeidsmarktprognoses

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Monitor kans op werk - in regio s en beroepen - 3 e kwartaal 2010

3.5 Studiestakers Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur t/m

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Nieuwe arbeidsmarktgegevens over de vraagzijde. Ontwikkeling vacaturemarkt en spanningsindicator

Opdracht LOB Hoofdstuk 1, opdracht 1.A

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Nieuwe arbeidsmarktgegevens over de vraagzijde. Ontwikkeling vacaturemarkt en spanningsindicator

RAIL 2011 Werkcollege

Indeling van studierichtingen in het hoger onderwijs naar ISCED gebieden

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

APO nieuwsbrief thema aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Arbeidsmarkt informatie in vogelvlucht

Arbeidsmarkt Drenthe

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

De balans tussen algemeen en specifiek onderwijs, en de gevolgen voor de aansluiting met de arbeidsmarkt. Dr. Frank Cörvers

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Hoop-gebied Opleiding

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Hoop-gebied Opleiding

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Indeling van opleidingsclusters in het hoger onderwijs naar ISCED-gebieden. Omschrijvingen

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Mbo-opleidingen

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Keuzeavond Mavo 3 3 maart Door Anita Schutte Decaan Mavo/Havo

Statistische Bijlage Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt 2000

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Hoop-gebied opleiding 2008/ / / / / /2011

Januari Brancheschets Zorg & Welzijn

Aan: Raadscommissie Middelen van de Gemeente Sluis. Van: Raad van Toezicht en College van Bestuur van ROC Westerschelde/ROC Zeeland

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Mbo-opleidingen

Instroom Instroom bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m

Rapport voor Erwin Metselaar - Groepscode

WEET JIJ AL WAT JE WILT GAAN DOEN?

Mbo-opleidingen

Insight Entree Profielkeuze. AMN College. Testdatum 23 april 2014 Naam. Carola Drembele

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 5.6, vijfde lid, van Wet studiefinanciering 2000;

V erschenen in: ESB, 83e jaargang, nr. 4149, pagina 344, 24 april 1998 (datum) De arbeidsmarkt voor informatici is krap en zal nog krapper worden.

Februari Brancheschets Zorg & Welzijn

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 5.6, vijfde lid, van de Wet studiefinanciering 2000;

Transcriptie:

Statistische bijlage Toelichting bij statistische bijlage Aan de hand van het onderstaande stappenplan is het mogelijk de arbeidsmarktconsequenties van opleidings- en beroepskeuzes zichtbaar te maken. Bij elke stap staan tabelnummers die verwijzen naar tabellen in de statistische bijlage. Arbeidsmarktsituatie per opleidingstype Bron: ROA In stap 1 kun je de huidige arbeidsmarktsituatie van het opleidingstype in beeld brengen. Let wel: in stap 1 gebruik je zowel tabel S-1 als S-2 (werkloosheid onder schoolverlaters). Stap 2 leidt tot het arbeidsmarktperspectief in 2004. Via de stappen 2A en 2B krijg je inzicht in de achterliggende factoren van vraag en aanbod op de toekomstige arbeidsmarkt, voorzover die voor de cliënt van belang zijn. In stap 3 worden de uitwijkmogelijkheden per opleidingstype zichtbaar. Onder andere als er twijfel bestaat over de motivatie of de capaciteiten van de cliënt is het raadzaam hieraan aandacht te besteden. Terwijl de bovenstaande stappen alle betrekking hebben op de arbeidsmarktsituatie voor de verschillende opleidingstypen, bevatten de tabellen S-8 tot en met S-12 gegevens over de diverse beroepsgroepen. Deze gegevens kun je apart gebruiken of als aanvulling op de arbeidsmarktsituatie van een opleidingstype en zijn wederom in drie stappen te doorlopen. Daarbij brengt stap 1 ook nu weer de huidige arbeidsmarktsituatie voor de betreffende beroepsgroep in kaart, stap 2 de toekomstige arbeidsmarktsituatie en stap 3 enkele aspecten van de structurele arbeidsmarktsituatie. Met betrekking tot stap 2 is vermeldenswaard dat het daar gepresenteerde arbeidsmarktperspectief per beroepsgroep is herleid uit het arbeidsmarktperspectief per opleidingstype. Dit is het gevolg van het ontbreken van aanbodprognoses, en dus van een vraag-aanbodverhouding, per beroepsgroep. Vandaar dat stap 2B (de aanbodkant) ontbreekt en een stippellijn aangeeft dat stap 2A (de vraagkant) in feite losstaat van het gepresenteerde perspectief. Arbeidsmarktsituatie per beroepsgroep

Bron: ROA Met behulp van deze tabellen is het mogelijk om arbeidsmarktperspectieven van zowel opleidingstypen als van beroepsgroepen te bepalen. Overigens dien je wel te bedenken dat het twee verschillende invalshoeken betreft. Daardoor kan het voorkomen dat het arbeidsmarktperspectief van een bepaalde beroepsgroep niet geheel overeenkomt met het arbeidsmarktperspectief van de corresponderende opleidingstypen. Een voorbeeld hiervan zien we bij vmbo administratie, handel en mode (slecht, zie tabel S-6) tegenover ondersteunende administratieve hulpkrachten (goed, zie tabel S-10). De volgende figuur geeft een overzicht van de verschillende tabellen, geordend naar het soort gegevens dat ze bevatten. Overzicht opleidingstypen en beroepsgroepen Realisaties S- 1 S- 2 S- 7 Prognoses S- 3 S- 4 S- 5 S- 6 Opleidingstypen Aantal werkenden per opleidingstype, gemiddelde 1997-1998 Werkloosheid onder schoolverlaters per opleidingstype in 1998 Uitwijkmogelijkheden naar beroepsgroep en bedrijfssector per opleidingstype, gemiddelde 1997-1998 Verwachte vervangings- en uitbreidingsvraag per opleidingstype voor 1999-2004 Verwachte baanopeningen per opleidingstype voor 1999-2004 Verwachte instroom van schoolverlaters per opleidingstype voor 1999-2004 Verwachte arbeidsmarktperspectief per opleidingstype voor 2004 S- 8 S- 11 S- 9 S- 10 Beroepsgroepen Aantal werkenden per beroepsgroep, gemiddelde 1997-1998 Conjunctuurgevoeligheid, jongeren en deeltijd per beroepsgroep Verwachte baanopeningen per beroepsgroep voor 1999-2004 Verwachte arbeidsmarktperspectief per beroepsgroep voor 2004 Bovendien is er ook nog tabel S-12: Overzicht ROA-beroepsgroepnaam/CBS-

beroepsgroepnaam. Deze tabel is met name zinvol voor degenen die de Statistische bijlage gebruiken in combinatie met de cd-roms Schooltraject en Loopbaantraject. Tabel S-1. Aantal werkenden per opleidingstype, gemiddelde 1997-1998 Opleidingstype Aantal Percentage Basisonderwijs Basisonderwijs 480 000 7,4 Vmbo Vmbo theorie 456 500 7,0 Vmbo landbouw en natuurlijke omgeving 69 000 1,1 Vmbo bouwtechniek 125 500 1,9 Vmbo installatietechniek 9 000 0,1 Vmbo metaal: mechanische techniek 121 500 1,9 Vmbo metaal: fijnmechanische techniek 4 500 0,1 Vmbo voertuigentechniek 41 500 0,6 Vmbo elektrotechniek 54 500 0,8 Vmbo grafische techniek 6 500 0,1 Vmbo brood en banket 10 000 0,2 Vmbo transport en logistiek 42 500 0,7 Vmbo administratie, handel en mode 125 500 1,9 Vmbo consumptief en levensmiddelentechniek 31 000 0,5 Vmbo (uiterlijke) verzorging 182 500 2,8 Vmbo beveiliging 12 500 0,2 Havo/vwo/mbo Havo/vwo 342 000 5,3 Mbo landbouw en veeteelt 99 000 1,5 Mbo milieu en groene ruimte 24 000 0,4 Mbo laboratorium 22 000 0,3 Mbo bouw 145 000 2,2 Mbo grond-, weg- en waterbouw 26 000 0,4 Mbo installatietechniek 27 000 0,4 Mbo werktuigbouw en mechanische techniek 141 000 2,2 Mbo fijnmechanische techniek 12 000 0,2 Mbo motorvoertuigentechniek 73 000 1,1 Mbo vliegtuigtechniek 6 000 0,1 Mbo operationele techniek 7 500 0,1 Mbo elektrotechniek 161 000 2,5 Mbo grafische techniek 42 500 0,7 Mbo procestechniek 23 500 0,4 Mbo brood en banket 16 000 0,2 Mbo levensmiddelentechniek/vleesverwerking 23 500 0,4 Mbo vervoer en logistiek 49 500 0,8 Mbo dokters-, tandarts- en dierenartsassistent 23 500 0,4 Mbo apothekersassistent 17 500 0,3 Mbo verpleging 131 000 2,0 Mbo gezondheidstechniek 7 000 0,1 Mbo sociaal-cultureel 69 000 1,1 Mbo verzorging 208 500 3,2 Mbo uiterlijke verzorging 59 500 0,9 Mbo horeca 80 000 1,2 Mbo beweging en therapie 29 500 0,5 Mbo administratie 300 000 4,6 Mbo handel 294 500 4,5 Mbo secretariaat 107 000 1,6 Mbo toerisme en recreatie 20 500 0,3 Mbo bedrijfskunde 45 000 0,7 Mbo automatisering 39 000 0,6 Mbo geld, bank en belastingen 32 000 0,5 Mbo verzekeringswezen 27 500 0,4 Mbo openbare orde en veiligheid 96 000 1,5 Hbo

Hbo lerarenopleiding basisonderwijs 165 500 2,5 Hbo lerarenopleiding talen 29 000 0,4 Hbo lerarenopleiding natuur en techniek 33 500 0,5 Hbo lerarenopleiding economie en maatschappij 34 000 0,5 Hbo lerarenopleiding lichamelijke opvoeding 14 000 0,2 Hbo lerarenopleiding medisch en verzorging 12 500 0,2 Hbo lerarenopleiding expressie 31 000 0,5 Hbo tolk en vertaler 11 000 0,2 Hbo landbouw en veeteelt 7 500 0,1 Hbo milieukunde en levensmiddelentechnologie 20 000 0,3 Hbo laboratorium 38 000 0,6 Hbo bouwkunde 20 500 0,3 Hbo civiele techniek 17 000 0,3 Hbo werktuigbouwkunde 38 500 0,6 Hbo elektrotechniek 43 000 0,7 Hbo informatica 38 500 0,6 Hbo chemische technologie 8 500 0,1 Hbo vervoer en logistiek 25 000 0,4 Hbo verpleegkunde 53 500 0,8 Hbo (fysio)therapie 40 000 0,6 Hbo voeding 6 000 0,1 Hbo radiologie 8 000 0,1 Hbo accountancy en bedrijfseconomie 67 500 1,0 Hbo commerciële economie 56 500 0,9 Hbo toerisme en recreatie 10 500 0,2 Hbo recht en bestuur 30 500 0,5 Hbo secretariaat 30 000 0,5 Hbo bedrijfskunde 71 000 1,1 Hbo communicatie en journalistiek 16 500 0,3 Hbo maatschappelijk werk en hulpverlening 83 000 1,3 Hbo personeel en arbeid 26 500 0,4 Hbo bibliotheek en documentatie 14 000 0,2 Hbo uitvoerende en beeldende kunsten 46 000 0,7 Hbo openbare orde en veiligheid 11 500 0,2 Wo Wo letteren 50 500 0,8 Wo theologie 10 000 0,2 Wo landbouw en milieukunde 14 000 0,2 Wo wiskunde en natuurwetenschappen 70 000 1,1 Wo bouwkunde 11 000 0,2 Wo civiele techniek 8 000 0,1 Wo werktuigbouwkunde 13 500 0,2 Wo elektrotechniek 9 000 0,1 Wo informatica en bestuurlijke informatiekunde 9 000 0,1 Wo (dier)geneeskunde 48 500 0,7 Wo tandheelkunde 7 000 0,1 Wo farmacie 7 000 0,1 Wo econom(etr)ie 49 500 0,8 Wo bedrijfskunde 25 000 0,4 Wo accountancy en belastingen 16 500 0,3 Wo rechten en bestuurskunde 69 000 1,1 Wo sociale wetenschappen 9 300 1,4 Wo kunstwetenschappen 5 500 0,1 Overigen 230 500 3,5 Totaal aantal werkenden 6 504 500 100,0 Bron: CBS/ROA Tabel S-2. Werkloosheid onder schoolverlaters per opleidingstype in 1998 Opleidingstype Typering

Basisonderwijs Basisonderwijs Vmbo Vmbo theorie Vmbo landbouw en natuurlijke omgeving Hoog Vmbo bouwtechniek Vmbo installatietechniek Vmbo metaal: mechanische techniek Erg laag Vmbo metaal: fijnmechanische techniek Vmbo voertuigentechniek Erg laag Vmbo elektrotechniek Hoog Vmbo grafische techniek Vmbo brood en banket Vmbo transport en logistiek Vmbo administratie, handel en mode Hoog Vmbo consumptief en levensmiddelentechniek Hoog Vmbo (uiterlijke) verzorging Erg hoog Vmbo beveiliging Havo/vwo/mbo Havo/vwo Mbo landbouw en veeteelt Mbo milieu en groene ruimte Mbo laboratorium Mbo bouw Mbo grond-, weg- en waterbouw Mbo installatietechniek Erg laag Mbo werktuigbouw en mechanische techniek Mbo fijnmechanische techniek Mbo motorvoertuigentechniek Mbo vliegtuigtechniek Mbo operationele techniek Mbo elektrotechniek Erg laag Mbo grafische techniek Mbo procestechniek Erg laag Mbo brood en banket Mbo levensmiddelentechniek/vleesverwerking Mbo vervoer en logistiek Erg laag Mbo dokters-, tandarts- en dierenartsassistent Mbo apothekersassistent Mbo verpleging Mbo gezondheidstechniek Mbo sociaal-cultureel Mbo verzorging Erg hoog Mbo uiterlijke verzorging Mbo horeca Mbo beweging en therapie Erg hoog Mbo administratie Mbo handel Mbo secretariaat Mbo toerisme en recreatie Mbo bedrijfskunde Erg hoog Mbo automatisering Erg laag Mbo geld, bank en belastingen Mbo verzekeringswezen Mbo openbare orde en veiligheid Hbo Hbo lerarenopleiding basisonderwijs Hbo lerarenopleiding talen Hoog Hbo lerarenopleiding natuur en techniek Hbo lerarenopleiding economie en maatschappij Hbo lerarenopleiding lichamelijke opvoeding Hoog Hbo lerarenopleiding medisch en verzorging

Hbo lerarenopleiding expressie Erg hoog Hbo tolk en vertaler Hoog Hbo landbouw en veeteelt Hbo milieukunde en levensmiddelentechnologie Hbo laboratorium Hbo bouwkunde erg Hbo civiele techniek Hbo werktuigbouwkunde Hbo elektrotechniek Hbo informatica Erg laag Hbo chemische technologie Hbo vervoer en logistiek Erg laag Hbo verpleegkunde Hbo (fysio)therapie Hbo voeding Hbo radiologie Erg laag Hbo accountancy en bedrijfseconomie Hbo commerciële economie Hbo toerisme en recreatie Hoog Hbo recht en bestuur Hbo secretariaat Hbo bedrijfskunde Hbo communicatie en journalistiek Hbo maatschappelijk werk en hulpverlening Hoog Hbo personeel en arbeid Hbo bibliotheek en documentatie Erg laag Hbo uitvoerende en beeldende kunsten Erg hoog Hbo openbare orde en veiligheid Wo Wo letteren Hoog Wo theologie Wo landbouw en milieukunde Wo wiskunde en natuurwetenschappen Wo bouwkunde Wo civiele techniek Wo werktuigbouwkunde Wo elektrotechniek Erg laag Wo informatica en bestuurlijke informatiekunde Wo (dier)geneeskunde Wo tandheelkunde Wo farmacie Wo econom(etr)ie Wo bedrijfskunde Wo accountancy en belastingen Erg laag Wo rechten en bestuurskunde Wo sociale wetenschappen Hoog Wo kunstwetenschappen Bron: ROA (RUBS/RBO-Monitorl/WO-Monitor) Tabel S-3. Verwachte vervangings- en uitbreidingsvraag per opleidingstype voor 1999-2004 Opleidingstype Vervanging Uitbreiding Basisonderwijs Basisonderwijs Erg laag Vmbo Vmbo theorie Vmbo landbouw en natuurlijke omgeving Erg laag Vmbo bouwtechniek Erg laag Vmbo installatietechniek Erg hoog Vmbo metaal: mechanische techniek Hoog Erg laag

Vmbo metaal: fijnmechanische techniek Vmbo voertuigentechniek Erg laag Vmbo elektrotechniek Hoog Vmbo grafische techniek Erg laag Vmbo brood en banket Erg hoog Erg laag Vmbo transport en logistiek Hoog Vmbo administratie, handel en mode Vmbo consumptief en levensmiddelentechniek Vmbo (uiterlijke) verzorging Vmbo beveiliging Hoog Havo/vwo/mbo Havo/vwo Hoog Mbo landbouw en veeteelt Mbo milieu en groene ruimte Mbo laboratorium Mbo bouw Mbo grond-, weg- en waterbouw Mbo installatietechniek Mbo werktuigbouw en mechanische techniek Hoog Mbo fijnmechanische techniek Mbo motorvoertuigentechniek Mbo vliegtuigtechniek Hoog Mbo operationele techniek Mbo elektrotechniek Mbo grafische techniek Hoog Erg laag Mbo procestechniek Erg laag Mbo brood en banket Erg laag Mbo levensmiddelentechniek/vleesverwerking Mbo vervoer en logistiek Mbo dokters-, tandarts- en dierenartsassistent Mbo apothekersassistent Erg hoog Hoog Mbo verpleging Mbo gezondheidstechniek Mbo sociaal-cultureel Hoog Mbo verzorging Mbo uiterlijke verzorging Mbo horeca Hoog Mbo beweging en therapie Hoog Mbo administratie Mbo handel Mbo secretariaat Hoog Mbo toerisme en recreatie Erg laag Hoog Mbo bedrijfskunde Mbo automatisering Mbo geld, bank en belastingen Mbo verzekeringswezen Mbo openbare orde en veiligheid Hbo Hbo lerarenopleiding basisonderwijs Hoog Hbo lerarenopleiding talen Erg hoog Erg laag Hbo lerarenopleiding natuur en techniek Hoog Hbo lerarenopleiding economie en Erg hoog maatschappij Hbo lerarenopleiding lichamelijke opvoeding Hoog Hbo lerarenopleiding medisch en verzorging Erg hoog Hbo lerarenopleiding expressie Erg hoog Hbo tolk en vertaler Hbo landbouw en veeteelt Hoog Erg hoog Hbo milieukunde en levensmiddelentechnologie Hbo laboratorium Erg hoog Hbo bouwkunde Hbo civiele techniek

Hbo werktuigbouwkunde Hbo elektrotechniek Hoog Hbo informatica Hoog Hbo chemische technologie Hoog Hbo vervoer en logistiek Hoog Hbo verpleegkunde Hbo (fysio)therapie Hoog Hbo voeding Hoog Hbo radiologie Hbo accountancy en bedrijfseconomie Hbo commerciële economie Hoog Hbo toerisme en recreatie Hoog Hbo recht en bestuur Hoog Hbo secretariaat Erg hoog Hbo bedrijfskunde Hoog Hbo communicatie en journalistiek Erg hoog Hbo maatschappelijk werk en hulpverlening Hbo personeel en arbeid Hbo bibliotheek en documentatie Hoog Hbo uitvoerende en beeldende kunsten Hbo openbare orde en veiligheid Hoog Wo Wo letteren Wo theologie Wo landbouw en milieukunde Erg laag Wo wiskunde en natuurwetenschappen Wo bouwkunde Hoog Wo civiele techniek Hoog Wo werktuigbouwkunde Wo elektrotechniek Wo informatica en bestuurlijke Erg laag Erg hoog informatiekunde Wo (dier)geneeskunde Wo tandheelkunde Hoog Wo farmacie Wo econom(etr)ie Erg hoog Wo bedrijfskunde Erg laag Erg hoog Wo accountancy en belastingen Erg hoog Wo rechten en bestuurskunde Wo sociale wetenschappen Hoog Wo kunstwetenschappen Erg laag Bron: ROA Tabel S-4. Verwachte baanopeningen per opleidingstype voor 1999-2004 Opleidingstype Totaal aantal jaarlijks in procenten Typering Basisonderwijs Basisonderwijs 91 900 3,4 Vmbo Vmbo theorie 116 200 4,7 Vmbo landbouw en natuurlijke omgeving 11 100 3,1 Vmbo bouwtechniek 22 600 3,3 Vmbo installatietechniek 2 600 5,4 Vmbo metaal: mechanische techniek 27 800 4,1 Vmbo metaal: fijnmechanische techniek - - Vmbo voertuigentechniek 5 300 2,4 Vmbo elektrotechniek 12 200 4,2

Vmbo grafische techniek 1 100 3,1 Vmbo brood en banket 2 900 5,4 Vmbo transport en logistiek 9 100 4,1 Vmbo administratie, handel en mode 18 200 2,7 Vmbo consumptief en 4 800 2,8 levensmiddelentechniek Vmbo (uiterlijke) verzorging 42 000 3,9 Vmbo beveiliging 5 700 9,1 Hoog Havo/vwo/mbo Havo/vwo 134 900 7,4 Hoog Mbo landbouw en veeteelt 31 300 6,3 Mbo milieu en groene ruimte 6 500 5,6 Mbo laboratorium 5 100 4,5 Mbo bouw 32 100 4,1 Mbo grond-, weg- en waterbouw 3 000 2,3 Mbo installatietechniek 3 900 2,5 Mbo werktuigbouw en mechanische 32 600 4,2 techniek Mbo fijnmechanische techniek 2 500 3,3 Mbo motorvoertuigentechniek 13 500 3,4 Mbo vliegtuigtechniek 1 400 4,5 Mbo operationele techniek 2 000 5,2 Mbo elektrotechniek 28 400 3,1 Mbo grafische techniek 9 800 4,3 Mbo procestechniek 5 800 4,5 Mbo brood en banket 2 800 2,9 Mbo 5 400 4,2 levensmiddelentechniek/vleesverwerking Mbo vervoer en logistiek 16 700 6,0 Mbo dokters-, tandarts- en 6 600 5,7 dierenartsassistent Mbo apothekersassistent 9 300 9,9 Hoog Mbo verpleging 37 900 5,4 Mbo gezondheidstechniek - - Mbo sociaal-cultureel 24 600 7,1 Mbo verzorging 34 200 3,0 Mbo uiterlijke verzorging 20 700 6,1 Mbo horeca 26 900 6,2 Mbo beweging en therapie 9 600 5,8 Mbo administratie 102 500 6,0 Mbo handel 70 700 4,3 Mbo secretariaat 43 700 7,4 Hoog Mbo toerisme en recreatie 6 600 6,6 Mbo bedrijfskunde - - Mbo automatisering - - Mbo geld, bank en belastingen - - Mbo verzekeringswezen - - Mbo openbare orde en veiligheid 17 200 3,2 Hbo Hbo lerarenopleiding basisonderwijs 61 500 7,2 Hbo lerarenopleiding talen 9 100 5,6 Hbo lerarenopleiding natuur en techniek 8 900 4,9 Hbo lerarenopleiding economie en 15 000 8,7 Hoog maatschappij Hbo lerarenopleiding lichamelijke 3 200 4,2 opvoeding Hbo lerarenopleiding medisch en 4 200 5,6 verzorging Hbo lerarenopleiding expressie 9 100 5,6 Hbo tolk en vertaler 2 400 5,1 Hbo landbouw en veeteelt 4 000 11,3 Erg hoog Hbo milieukunde en levensmiddelentechnologie 3 700 4,4

Hbo laboratorium 8 400 4,7 Hbo bouwkunde 6 100 5,8 Hbo civiele techniek 3 200 3,5 Hbo werktuigbouwkunde 9 800 5,1 Hbo elektrotechniek 12 300 5,5 Hbo informatica 17 800 8,5 Hoog Hbo chemische technologie 2 300 5,4 Hbo vervoer en logistiek 5 700 4,7 Hbo verpleegkunde 19 900 7,1 Hbo (fysio)therapie 13 700 6,9 Hbo voeding 2 500 6,9 Hbo radiologie - - Hbo accountancy en bedrijfseconomie 25 700 7,3 Hbo commerciële economie 22 400 7,1 Hbo toerisme en recreatie 4 100 8,7 Hoog Hbo recht en bestuur 11 400 6,9 Hbo secretariaat 14 900 8,2 Hoog Hbo bedrijfskunde 25 900 6,7 Hbo communicatie en journalistiek 7 900 9,7 Hoog Hbo maatschappelijk werk en 22 200 5,5 hulpverlening Hbo personeel en arbeid 3 600 2,7 Hbo bibliotheek en documentatie 5 100 7,0 Hbo uitvoerende en beeldende kunsten 13 400 5,7 Hbo openbare orde en veiligheid 2 800 5,2 Wo Wo letteren 17 400 6,7 Wo theologie 1 800 4,0 Wo landbouw en milieukunde 2 400 3,8 Wo wiskunde en natuurwetenschappen 13 600 4,3 Wo bouwkunde 2 000 4,5 Wo civiele techniek 2 200 5,8 Wo werktuigbouwkunde 1 800 2,8 Wo elektrotechniek 2 000 4,1 Wo informatica en bestuurlijke 5 400 9,7 Hoog informatiekunde Wo (dier)geneeskunde 8 000 3,2 Wo tandheelkunde 2 000 6,0 Wo farmacie 1 000 3,5 Wo econom(etr)ie 24 400 9,4 Hoog Wo bedrijfskunde 12 200 9,1 Hoog Wo accountancy en belastingen 10 000 10,9 Erg hoog Wo rechten en bestuurskunde 16 800 4,9 Wo sociale wetenschappen 31 200 6,7 Wo kunstwetenschappen 1 400 4,8 Bron: ROA Tabel S-5. Verwachte instroom van schoolverlaters per opleidingstype voor 1999-2004 Opleidingstype Totaal aantal jaarlijks in procenten * Typering Basisonderwijs Basisonderwijs 112 800 4,2 Vmbo Vmbo theorie 112 600 4,4 Vmbo landbouw en natuurlijke omgeving 16 400 4,4 Vmbo bouwtechniek 28 400 4,0 Vmbo installatietechniek 4 100 7,9 Erg hoog Vmbo metaal: mechanische techniek 13 600 2,1

Vmbo metaal: fijnmechanische techniek - - Vmbo voertuigentechniek 8 100 3,5 Vmbo elektrotechniek 9 300 3,2 Vmbo grafische techniek 1 200 3,4 Vmbo brood en banket 2 700 5,1 Vmbo transport en logistiek 3 100 1,4 Erg laag Vmbo administratie, handel en mode 44 300 6,1 Hoog Vmbo consumptief en 12 600 6,7 Hoog levensmiddelentechniek Vmbo (uiterlijke) verzorging 36 300 3,4 Vmbo beveiliging 5 900 8,7 Erg hoog Havo/vwo/mbo Havo/vwo 132 200 6,9 Hoog Mbo landbouw en veeteelt 11 400 2,4 Mbo milieu en groene ruimte 6 400 5,3 Hoog Mbo laboratorium 5 000 4,3 Mbo bouw 28 500 3,6 Mbo grond-, weg- en waterbouw 6 300 4,5 Mbo installatietechniek 8 100 5,0 Mbo werktuigbouw en mechanische 30 800 4,0 techniek Mbo fijnmechanische techniek 1 700 2,3 Mbo motorvoertuigentechniek 9 900 2,5 Mbo vliegtuigtechniek 500 1,6 Mbo operationele techniek 2 700 6,4 Hoog Mbo elektrotechniek 28 600 3,1 Mbo grafische techniek 8 600 3,8 Mbo procestechniek 3 100 2,4 Mbo brood en banket 3 600 3,7 Mbo 3 000 2,4 levensmiddelentechniek/vleesverwerking Mbo vervoer en logistiek 6 600 2,4 Mbo dokters-, tandarts- en 9 900 7,8 Erg hoog dierenartsassistent Mbo apothekersassistent 9 700 9,5 Erg hoog Mbo verpleging 9 200 1,4 Erg laag Mbo gezondheidstechniek - - Mbo sociaal-cultureel 28 900 7,7 Erg hoog Mbo verzorging 39 600 3,4 Mbo uiterlijke verzorging 17 100 4,8 Mbo horeca 23 200 5,1 Hoog Mbo beweging en therapie 12 300 6,9 Hoog Mbo administratie 76 000 4,3 Mbo handel 51 200 3,1 Mbo secretariaat 29 400 4,9 Mbo toerisme en recreatie 6 200 5,9 Hoog Mbo bedrijfskunde - - Mbo automatisering - - Mbo geld, bank en belastingen - - Mbo verzekeringswezen - - Mbo openbare orde en veiligheid 9 400 1,8 Hbo Hbo lerarenopleiding basisonderwijs 17 900 2,2 Hbo lerarenopleiding talen 3 800 2,5 Hbo lerarenopleiding natuur en techniek 3 600 2,1 Hbo lerarenopleiding economie en 6,700 4,0 maatschappij Hbo lerarenopleiding lichamelijke 1 100 1,6 opvoeding Hbo lerarenopleiding medisch en 1 700 2,5 verzorging Hbo lerarenopleiding expressie 4,700 3,0 Hbo tolk en vertaler 700 1,6

Hbo landbouw en veeteelt 3,100 8,2 Erg hoog Hbo milieukunde en 5,300 5,8 Hoog levensmiddelentechnologie Hbo laboratorium 4 200 2,5 Hbo bouwkunde 5 300 4,9 Hbo civiele techniek 2 900 3,2 Hbo werktuigbouwkunde 9 200 4,6 Hbo elektrotechniek 10 500 4,6 Hbo informatica 8 200 4,0 Hbo chemische technologie 1 400 3,4 Hbo vervoer en logistiek 2,000 1,8 Hbo verpleegkunde 14 000 4,9 Hbo (fysio)therapie 6 700 3,4 Hbo voeding 1 300 3,6 Hbo radiologie - - Hbo accountancy en bedrijfseconomie 19 100 5,2 Hoog Hbo commerciële economie 23 800 7,1 Erg hoog Hbo toerisme en recreatie 3 800 7,5 Erg hoog Hbo recht en bestuur 5 200 3,2 Hbo secretariaat 9 600 5,2 Hoog Hbo bedrijfskunde 37 200 8,8 Erg hoog Hbo communicatie en journalistiek 7 000 8,3 Erg hoog Hbo maatschappelijk werk en 20 500 4,9 hulpverlening Hbo personeel en arbeid 8 500 6,0 Hoog Hbo bibliotheek en documentatie 1 900 2,7 Hbo uitvoerende en beeldende kunsten 11 200 4,6 Hbo openbare orde en veiligheid 2 000 3,7 Wo Wo letteren 13 300 4,9 Wo theologie 700 1,7 Wo landbouw en milieukunde 3 400 4,9 Wo wiskunde en natuurwetenschappen 14 500 4,4 Wo bouwkunde 2 000 4,4 Wo civiele techniek 1 600 4,2 Wo werktuigbouwkunde 2 800 4,1 Wo elektrotechniek 1 500 3,0 Wo informatica en bestuurlijke 2 900 5,5 Hoog informatiekunde Wo (dier)geneeskunde 6 600 2,7 Wo tandheelkunde 800 2,5 Wo farmacie 1 200 3,6 Wo econom(etr)ie 17 000 6,4 Hoog Wo bedrijfskunde 10 400 7,5 Erg hoog Wo accountancy en belastingen 3 900 4,4 Wo rechten en bestuurskunde 18 800 5,2 Hoog Wo sociale wetenschappen 30 400 6,2 Hoog Wo kunstwetenschappen 2 000 6,4 Hoog * De gemiddeld verwachte instroom van schoolverlaters per jaar over de periode 1999-2004 als percentage van het verwachte totaal aantal werkenden met deze opleidingskwalificatie in 1999 Bron: ROA Tabel S-6. Het verwachte arbeidsmarktperspectief per opleidingstype voor 2004 Opleidingstype Typering Basisonderwijs Basisonderwijs Vmbo Vmbo theorie 3

Vmbo landbouw en natuurlijke omgeving Vmbo bouwtechniek Vmbo installatietechniek Vmbo metaal: mechanische techniek 3 Vmbo metaal: fijnmechanische techniek Vmbo voertuigentechniek Vmbo elektrotechniek 3 Vmbo grafische techniek Vmbo brood en banket 2 Vmbo transport en logistiek Vmbo administratie, handel en mode Vmbo consumptief en levensmiddelentechniek Vmbo (uiterlijke) verzorging 2 Vmbo beveiliging Havo/vwo/mbo Havo/vwo 3 Mbo landbouw en veeteelt Mbo milieu en groene ruimte 3 Mbo laboratorium 3 Mbo bouw 3 Mbo grond-, weg- en waterbouw Mbo installatietechniek Mbo werktuigbouw en mechanische techniek 3 Mbo fijnmechanische techniek 3 Mbo motorvoertuigentechniek 3 Mbo vliegtuigtechniek Mbo operationele techniek Mbo elektrotechniek Mbo grafische techniek 3 Mbo procestechniek Mbo brood en banket Mbo levensmiddelentechniek/vleesverwerking 3 Mbo vervoer en logistiek Mbo dokters-, tandarts- en dierenartsassistent Mbo apothekersassistent Mbo verpleging Mbo gezondheidstechniek Mbo sociaal-cultureel Mbo verzorging Mbo uiterlijke verzorging Mbo horeca Mbo beweging en therapie Mbo administratie Mbo handel Mbo secretariaat Mbo toerisme en recreatie Mbo bedrijfskunde Mbo automatisering Mbo geld, bank en belastingen Mbo verzekeringswezen Mbo openbare orde en veiligheid Hbo Hbo lerarenopleiding basisonderwijs Hbo lerarenopleiding talen Hbo lerarenopleiding natuur en techniek Hbo lerarenopleiding economie en maatschappij Hbo lerarenopleiding lichamelijke opvoeding Hbo lerarenopleiding medisch en verzorging Hbo lerarenopleiding expressie Hbo tolk en vertaler Hbo landbouw en veeteelt Hbo milieukunde en levensmiddelentechnologie Hbo laboratorium

Hbo bouwkunde Hbo civiele techniek Hbo werktuigbouwkunde Hbo elektrotechniek Hbo informatica Hbo chemische technologie Hbo vervoer en logistiek Hbo verpleegkunde Hbo (fysio)therapie Hbo voeding Hbo radiologie Hbo accountancy en bedrijfseconomie Hbo commerciële economie 1 Hbo toerisme en recreatie Hbo recht en bestuur Hbo secretariaat Hbo bedrijfskunde Hbo communicatie en journalistiek Hbo maatschappelijk werk en hulpverlening Hbo personeel en arbeid Hbo bibliotheek en documentatie Hbo uitvoerende en beeldende kunsten Hbo openbare orde en veiligheid Wo Wo letteren Wo theologie Wo landbouw en milieukunde Wo wiskunde en natuurwetenschappen 1 Wo bouwkunde Wo civiele techniek Wo werktuigbouwkunde 1 Wo elektrotechniek Wo informatica en bestuurlijke informatiekunde Wo (dier)geneeskunde Wo tandheelkunde Wo farmacie Wo econom(etr)ie Wo bedrijfskunde Wo accountancy en belastingen Wo rechten en bestuurskunde 1 Wo sociale wetenschappen Wo kunstwetenschappen 1 Ondanks een overschot aan schoolverlaters een goed perspectief dankzij verwachte extra baanopeningen door aanbodtekorten bij verwante opleidingen (positieve substitutievraag) 2 Ondanks een overschot aan baanopeningen een redelijk perspectief door het verwachte aanbod van kortdurig werklozen met deze opleidingsachtergrond 3 Ondanks een overschot aan baanopeningen en redelijk of matig perspectief door het verwachte aanbod van kortdurig werklozen met deze opleidingsachtergrond en verwacht verlies van baanopeningen vanwege aanbodoverschotten bij verwante opleidingen (negatieve substitutievraag) Bron: ROA Tabel S-7. Uitwijkmogelijkheden naar beroepsgroep en bedrijfssector per opleidingstype gemiddelde 1997-1998 Opleidingstype Beroepsgroep Bedrijfssector Basisonderwijs Basisonderwijs Erg groot Erg groot

Vmbo Vmbo theorie Erg groot Erg groot Vmbo landbouw en natuurlijke omgeving Vmbo bouwtechniek Klein Vmbo installatietechniek Vmbo metaal: mechanische techniek Erg groot Vmbo metaal: fijnmechanische techniek Groot Groot Vmbo voertuigentechniek Vmbo elektrotechniek Groot Groot Vmbo grafische techniek Vmbo brood en banket Vmbo transport en logistiek Erg klein Vmbo administratie, handel en mode Groot Groot Vmbo consumptief en levensmiddelentechniek Vmbo (uiterlijke) verzorging Groot Vmbo beveiliging Klein Havo/vwo/mbo Havo/vwo Erg groot Erg groot Mbo landbouw en veeteelt Klein Mbo milieu en groene ruimte Klein Mbo laboratorium Mbo bouw Klein Klein Mbo grond-, weg- en waterbouw Mbo installatietechniek Klein Klein Mbo werktuigbouw en mechanische techniek Erg groot Mbo fijnmechanische techniek Groot Mbo motorvoertuigentechniek Klein Mbo vliegtuigtechniek Mbo operationele techniek Klein Mbo elektrotechniek Groot Mbo grafische techniek Klein Mbo procestechniek Klein Mbo brood en banket Klein Mbo levensmiddelentechniek/vleesverwerking Mbo vervoer en logistiek Groot Groot Mbo dokters-, tandarts- en Klein Erg klein dierenartsassistent Mbo apothekersassistent Erg klein Klein Mbo verpleging Klein Erg klein Mbo gezondheidstechniek Erg klein Klein Mbo sociaal-cultureel Mbo verzorging Klein Mbo uiterlijke verzorging Klein Mbo horeca Mbo beweging en therapie Klein Mbo administratie Groot Mbo handel Groot Mbo secretariaat Klein Groot Mbo toerisme en recreatie Mbo bedrijfskunde Erg groot Erg groot Mbo automatisering Groot Mbo geld, bank en belastingen Klein Mbo verzekeringswezen Klein Mbo openbare orde en veiligheid Klein Hbo Hbo lerarenopleiding basisonderwijs Erg klein Erg klein Hbo lerarenopleiding talen Erg klein Hbo lerarenopleiding natuur en techniek Klein Hbo lerarenopleiding economie en maatschappij Groot Klein

Hbo lerarenopleiding lichamelijke opvoeding Klein Klein Hbo lerarenopleiding medisch en verzorging Klein Hbo lerarenopleiding expressie Klein Hbo tolk en vertaler Groot Groot Hbo landbouw en veeteelt Hbo milieukunde en Groot levensmiddelentechnologie Hbo laboratorium Hbo bouwkunde Hbo civiele techniek Groot Hbo werktuigbouwkunde Groot Groot Hbo elektrotechniek Groot Erg groot Hbo informatica Erg klein Hbo chemische technologie Groot Groot Hbo vervoer en logistiek Groot Hbo verpleegkunde Klein Erg klein Hbo (fysio)therapie Erg klein Erg klein Hbo voeding Klein Hbo radiologie Klein Erg klein Hbo accountancy en bedrijfseconomie Hbo commerciële economie Groot Hbo toerisme en recreatie Groot Hbo recht en bestuur Groot Hbo secretariaat Groot Hbo bedrijfskunde Erg groot Erg groot Hbo communicatie en journalistiek Hbo maatschappelijk werk en hulpverlening Klein Hbo personeel en arbeid Klein Hbo bibliotheek en documentatie Klein Hbo uitvoerende en beeldende kunsten Hbo openbare orde en veiligheid Klein Wo Wo letteren Groot Wo theologie Erg klein Klein Wo landbouw en milieukunde Erg groot Groot Wo wiskunde en natuurwetenschappen Groot Wo bouwkunde Erg klein Klein Wo civiele techniek Wo werktuigbouwkunde Groot Groot Wo elektrotechniek Wo informatica en bestuurlijke Klein informatiekunde Wo (dier)geneeskunde Erg klein Erg klein Wo tandheelkunde Erg klein Erg klein Wo farmacie Klein Wo econom(etr)ie Groot Groot Wo bedrijfskunde Groot Groot Wo accountancy en belastingen Klein Klein Wo rechten en bestuurskunde Klein Wo sociale wetenschappen Groot Wo kunstwetenschappen Groot Bron: ROA Tabel S-8. Aantal werkenden per beroepsgroep, gemiddelde 1997-1998 Beroepsgroep Aantal Percentage Pedagogische Leraar basisonderwijs 136 500 2,1 Docenten exacte, medische en verzorgende vakken 18 000 0,3

Docenten exacte, medische en verzorgende 14 000 0,2 vakken (eerstegraads) Docenten landbouw en techniek 16 000 0,2 Docenten landbouw en techniek (eerstegraads 3 000 0,0 Docenten economisch-administratieve vakken 8 500 0,1 Docenten economisch-administratieve vakken 10 000 0,2 (eerstegraads) Docenten talen en expressie 35 000 0,5 Docenten letteren (eerstegraads) 26 000 0,4 Docenten sociale vakken 11 500 0,2 Docenten sociale vakken (eerstegraads) 7 500 0,1 Docenten tweedegraads zonder specialisatie 11 000 0,2 Docent eerstegraads zonder specialisatie 3 000 0,0 Onderwijskundig medewerkers 8 000 0,1 Onderwijskundigen en pedagogen 18 000 0,3 Rij-instructeurs 6 000 0,1 Zweminstructeurs 4 000 0,1 Sportinstructeurs 8 000 0,1 Culturele Tolken, vertalers en schrijvers 9 500 0,1 Bibliotheekassistenten 20 000 0,3 Bibliothecarissen 10 000 0,2 Grafisch ontwerpers 10 500 0,2 Kunstenaars 44 500 0,7 Geestelijk verzorgers - - Geestelijken 6 000 0,1 Journalisten 19 000 0,3 Taalkundigen 7 500 0,1 Agrarische Agrarische hulparbeiders 6 000 0,1 Agrarische arbeiders 105 000 1,6 Agrarische vakkrachten 7 500 0,1 Milieuhygiënisten en agrarisch 11 100 0,2 vertegenwoordigers Landbouwkundigen 4 000 0,1 Landbouwmachinebestuurders en vissers 10 000 0,2 Agrarische bedrijfshoofden 119 500 1,8 Technische en industrie Productiemedewerkers 101 000 1,6 Laboratoriumassistenten - - Laboranten 15 500 0,2 Technisch analisten 10 500 0,2 Natuurwetenschappen 18 000 0,3 Conciërges 30 500 0,5 Hoofden technische dienst 12 000 0,2 Werktuigbouwkundigen 7 000 0,1 Bouwvakkers 182 500 2,8 Aannemers en installateurs 173 000 2,7 Architecten en bouwkundig projectleiders 36 500 0,6 Weg- en waterbouwkundigen 16 000 0,2 Weg- en waterbouwkundige arbeiders 26 000 0,4 Weg- en waterbouwkundige vakkrachten 32 000 0,5 Weg- en waterbouwkundig ontwerpers en 8 500 0,1 projectleiders Metaalarbeiders 87 500 1,3 Bankwerkers en lassers 65 500 1,0 Bedrijfshoofden metaalbewerking 4 000 0,1 Assembleurs 22 500 0,3 Monteurs 209 500 3,2 Werktuigbouwkundig ontwerpers en hoofden technische dienst 28 500 0,4

Elektronicamonteurs 13 500 0,2 Monteurs en controleurs elektrotechnische 19 500 0,3 producten Elektromonteurs 87 500 1,3 Elektrotechnisch ontwerpers en bedrijfshoofden 12 000 0,2 Elektrotechnici 7,500 0,1 Grafisch productiepersoneel 23 500 0,4 Grafische vakkrachten 38 500 0,6 Mechanisch operators 74 500 1,1 Procesoperators 50 500 0,8 Procestechnologen 10 500 0,2 Materiaalkundigen 15 000 0,2 Confectiearbeiders 32 000 0,5 Schoen- en kleermakers 5 500 0,1 Transport Laders en lossers 105 000 1,6 Chauffeurs 227 000 3,5 Schippers en conducteurs 17 000 0,3 Vliegers, scheepskapiteins en leidinggevenden 15 500 0,2 transport Stewards 9 000 0,1 Medische en paramedische Verpleeghulpen en leerling-verpleegkundigen 21 000 0,3 Verplegenden en doktersassistenten 116 000 1,8 Therapeuten en verpleegkundigen 105 500 1,6 Artsen 61 000 0,9 Apothekersassistenten en medisch laboranten 42 000 0,6 Medisch analisten 18 000 0,3 Apothekers 6 000 0,1 Afdelingshoofden zorginstelling 9 500 0,1 Economisch-administratieve Kantoorhulpen, inpakkers en colporteurs 58 500 0,9 Ondersteunende administratieve hulpkrachten 9 500 0,1 Bedrijfshoofden 28 000 0,4 Economen 15 500 0,2 Productieplanners 52 500 0,8 Organisatieadviseurs 38 500 0,6 Organisatiedeskundigen 24 000 0,4 Receptionisten en administratieve employés 231 000 3,6 Boekhouders en secretaresses 411 000 6,3 Assistent accountants 93 500 1,4 Accountants 34 000 0,5 Verzekeringsagenten 27 500 0,4 Commercieel employés 300 000 4,6 Commercieel medewerkers 202 000 3,1 Technisch-commercieel employés 16 500 0,3 Technisch-bedrijfskundig medewerkers 14 000 0,2 Juridisch en fiscaal medewerkers 36 500 0,6 Juridisch, bestuurlijk medewerkers 17 000 0,3 Juristen 61 500 0,9 Administratieve transportemployés 29,000 0,4 Leidinggevenden 47 500 0,7 Managers 98 000 1,5 Medisch secretaresses 20 000 0,3 Informatica Programmeurs 64 500 1,0 Systeemanalisten 101 000 1,6 Informatici 19 000 0,3 Technisch systeemanalisten 10 000 0,2 Sociaal-culturele Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling 66 000 1,0

Medewerkers sociaal-cultureel werk en 91 000 1,4 personeel en arbeid Hoofden sociaal-cultureel werk en personeel en 10 000 0,2 arbeid Sociaal-wetenschappelijk medewerkers 9 500 0,1 Sociaal-wetenschappelijk onderzoekers 22 500 0,3 Verzorgende en dienstverlenende Vakkenvullers 27 000 0,4 Interieurverzorgers 152 000 2,3 Verkopers 254 000 3,9 Winkeliers 127 500 2,0 Hulpkrachten horeca en verzorging 151 500 2,3 Ziekenverzorgenden 62 500 1,0 Verzorgend personeel 189 500 2,9 Café- en snackbarhouders 13 000 0,2 Bedrijfshoofden horeca 39 000 0,6 Bakkers en slagers 15 500 0,2 Openbare orde- en veiligheids Aspirant politieagenten, soldaten en 43 500 0,7 beveiligingshulpkrachten Politieagenten, onderofficieren en 50 000 0,8 beveiligingsemployés Politie-inspecteurs en officieren 6 500 0,1 Brandweerlieden 6 000 0,1 Beroep onbekend 135 500 2,1 Totaal aantal werkenden 6 504 500 100,0 Bron: CBS/ROA Tabel S-9. Verwachte baanopeningen per beroepsgroep voor 1999-2004 Beroepsgroep Totaal aantal e jaarlijks in procenten * Typering Pedagogische Leraar basisonderwijs 38 600 5,5 Docenten exacte, medische en 4 200 4,3 verzorgende vakken Docenten exacte, medische en 4 700 5,8 verzorgende vakken (eerstegraads) Docenten landbouw en techniek 6 000 6,9 Hoog Docenten landbouw en techniek - - (eerstegraads Docenten economischadministratieve 2 500 6,6 Hoog vakken Docenten economischadministratieve 1 900 3,8 vakken (eerstegraads) Docenten talen en expressie 10 500 5,9 Hoog Docenten letteren (eerstegraads) 7 700 5,9 Docenten sociale vakken 3 500 6,1 Hoog Docenten sociale vakken 1 800 4,7 (eerstegraads) Docenten tweedegraads zonder 2 900 5,1 specialisatie Docent eerstegraads zonder - -

specialisatie Onderwijskundig medewerkers 3 600 7,8 Hoog Onderwijskundigen en pedagogen 7 200 6,6 Hoog Rij-instructeurs 2 300 6,3 Hoog Zweminstructeurs 700 4,5 Sportinstructeurs 1 600 3,9 Culturele Tolken, vertalers en schrijvers 1 500 3,7 Bibliotheekassistenten 3 000 3,3 Bibliothecarissen 2 300 4,5 Grafisch ontwerpers 1 900 4,9 Kunstenaars 9 000 4,1 Geestelijk verzorgers - - Geestelijken 1 600 5,4 Journalisten 3 600 4,1 Taalkundigen 2 000 4,9 Agrarische Agrarische hulparbeiders 1 200 3,2 Agrarische arbeiders 19 600 3,9 Agrarische vakkrachten 1 300 3,2 Milieuhygiënisten en agrarisch 2 900 6,0 Hoog vertegenwoordigers Landbouwkundigen - - Landbouwmachinebestuurders en 2 000 3,7 vissers Agrarische bedrijfshoofden 24 300 3,7 Technische en industrie Productiemedewerkers 15 200 2,1 Erg laag Laboratoriumassistenten - - Laboranten 2 900 4,6 Technisch analisten 2 600 7,1 Hoog Natuurwetenschappen 2 900 4,3 Conciërges 7 300 4,8 Hoofden technische dienst 2 100 3,8 Werktuigbouwkundigen 1 700 4,8 Bouwvakkers 30 700 3,3 Aannemers en installateurs 27 200 2,8 Architecten en bouwkundig 6 600 3,8 projectleiders Weg- en waterbouwkundigen 2 300 3,1 Weg- en waterbouwkundige 3 600 2,8 arbeiders Weg- en waterbouwkundige 6 300 3,7 vakkrachten Weg- en waterbouwkundig 1 300 3,3 ontwerpers en projectleiders Metaalarbeiders 17 300 3,9 Bankwerkers en lassers 9 500 2,7 Bedrijfshoofden metaalbewerking 1 200 5,0 Assembleurs 3,200 3,0 Monteurs 28 800 2,6 Werktuigbouwkundig ontwerpers 7 100 4,8 en hoofden technische dienst Elektronicamonteurs 2 800 3,3 Monteurs en controleurs 2 900 3,1 elektrotechnische producten Elektromonteurs 16 700 3,3 Elektrotechnisch ontwerpers en 2 700 4,6 bedrijfshoofden Elektrotechnici 900 2,7 Grafisch productiepersoneel 4 100 3,6 Grafische vakkrachten 6 100 2,8

Mechanisch operators 15 500 4,4 Procesoperators 7 000 2,4 Procestechnologen 2 500 5,3 Materiaalkundigen 2 800 3,8 Confectiearbeiders 8 700 5,0 Schoen- en kleermakers 1 600 4,6 Transport Laders en lossers 18 800 2,8 Chauffeurs 39 200 3,2 Schippers en conducteurs 3 300 4,8 Vliegers, scheepskapiteins en 2 500 4,7 leidinggevenden transport Stewards 4 100 7,7 Hoog Medische en paramedische Verpleeghulpen en leerlingverpleegkundigen 2 900 2,5 Verplegenden en 23 100 3,8 doktersassistenten Therapeuten en verpleegkundigen 18 000 3,4 Artsen 12 600 4,3 Apothekersassistenten en 10 300 4,8 medisch laboranten Medisch analisten 4 000 4,7 Apothekers 1 100 3,2 Afdelingshoofden zorginstelling 2 900 5,8 Economisch-administratieve Kantoorhulpen, inpakkers en 10 100 2,6 colporteurs Ondersteunende administratieve 2 000 7,8 Hoog hulpkrachten Bedrijfshoofden 8 700 6,1 Economen 2 900 4,0 Productieplanners 35 700 10,4 Erg hoog Organisatieadviseurs 28 000 9,7 Erg hoog Organisatiedeskundigen 10 900 8,7 Hoog Receptionisten en administratieve 88 000 7,0 Hoog employés Boekhouders en secretaresses 149 400 6,5 Hoog Assistent accountants 32 700 5,8 Accountants 17 200 9,1 Erg hoog Verzekeringsagenten 9 900 5,8 Commercieel employés 76 300 4,9 Commercieel medewerkers 68 300 6,1 Technisch-commercieel employés 4 500 5,2 Technisch-bedrijfskundig 2 200 2,9 medewerkers Juridisch en fiscaal medewerkers 7 700 4,0 Juridisch-bestuurlijk medewerkers 5 900 7,2 Hoog Juristen 800 3,4 Administratieve 5 200 3,8 transportemployés Leidinggevenden 13 200 5,7 Managers 25 600 5,2 Medisch secretaresses 5 700 5,7 Informatica Programmeurs 21 200 6,3 Hoog Systeemanalisten 39 200 6,8 Hoog Informatici 4,200 5,9 Technisch systeemanalisten 1,500 2,9 Sociaal-culturele

Activiteitenbegeleiders en 19 800 5,2 medewerkers arbeidsbemiddeling Medewerkers sociaal-cultureel 14 600 3,6 werk en personeel en arbeid Hoofden sociaal-cultureel werk en 3 200 6,4 Hoog personeel en arbeid Sociaal-wetenschappelijk 2 700 6,3 Hoog medewerkers Sociaal-wetenschappelijk 7 600 6,2 Hoog onderzoekers Verzorgende en dienstverlenende Vakkenvullers - - Interieurverzorgers 35 000 3,3 Verkopers 90 200 6,2 Hoog Winkeliers 32 700 5,0 Hulpkrachten horeca en 31 300 4,0 verzorging Ziekenverzorgenden 27 200 7,1 Hoog Verzorgend personeel 48 100 4,7 Café- en snackbarhouders 4 200 5,8 Hoog Bedrijfshoofden horeca 10 800 5,4 Bakkers en slagers 2 600 3,0 Openbare orde- en veiligheids Aspirant politieagenten, soldaten 8 700 3,8 en beveiligingshulpkrachten Politieagenten, onderofficieren en 8 400 3,1 beveiligingsemployés Politie-inspecteurs en officieren 1 000 3,1 Brandweerlieden 1 700 4,9 * Het gemiddeld aantal verwachte baanopeningen per jaar over de periode 1999-2004 als percentage van het verwachte totaal aantal werkenden in de beroepsgroep in 1999 Bron: ROA Tabel S-10. Het verwachte arbeidsmarkt perspectief per beroepsgroep voor 2004 Beroepsgroep Pedagogische Leraar basisonderwijs Docenten exacte, medische en verzorgende vakken Docenten exacte, medische en verzorgende vakken (eerstegraads) Docenten landbouw en techniek Docenten landbouw en techniek (eerstegraads) Docenten economisch-administratieve vakken Docenten economisch-administratieve vakken (eerstegraads) Docenten talen en expressie Docenten letteren (eerstegraads) Docenten sociale vakken Docenten sociale vakken (eerstegraads) Docenten tweedegraads zonder specialisatie Docent eerstegraads zonder specialisatie Onderwijskundig medewerkers Onderwijskundigen en pedagogen Rij-instructeurs Typering

Zweminstructeurs Sportinstructeurs Culturele Tolken, vertalers en schrijvers Bibliotheekassistenten Bibliothecarissen Grafisch ontwerpers Kunstenaars Geestelijk verzorgers Geestelijken Journalisten Taalkundigen Agrarische Agrarische hulparbeiders Agrarische arbeiders Agrarische vakkrachten Milieuhygiënisten en agrarisch vertegenwoordigers Landbouwkundigen Landbouwmachinebestuurders en vissers Agrarische bedrijfshoofden Technische en industrie Productiemedewerkers Laboratoriumassistenten Laboranten Technisch analisten Natuurwetenschappen Conciërges Hoofden technische dienst Werktuigbouwkundigen Bouwvakkers Aannemers en installateurs Architecten en bouwkundig projectleiders Weg- en waterbouwkundigen Weg- en waterbouwkundige arbeiders Weg- en waterbouwkundige vakkrachten Weg- en waterbouwkundig ontwerpers en projectleiders Metaalarbeiders Bankwerkers en lassers Bedrijfshoofden metaalbewerking Assembleurs Monteurs Werktuigbouwkundig ontwerpers en hoofden technische dienst Elektronicamonteurs Monteurs en controleurs elektrotechnische producten Elektromonteurs Elektrotechnisch ontwerpers en bedrijfshoofden Elektrotechnici Grafisch productiepersoneel Grafische vakkrachten Mechanisch operators Procesoperators Procestechnologen Materiaalkundigen Confectiearbeiders Schoen- en kleermakers Transport Laders en lossers Chauffeurs Schippers en conducteurs Vliegers, scheepskapiteins en leidinggevenden

transport Stewards Medische en paramedische Verpleeghulpen en leerling-verpleegkundigen Verplegenden en doktersassistenten Therapeuten en verpleegkundigen Artsen Apothekersassistenten en medisch laboranten Medisch analisten Apothekers Afdelingshoofden zorginstelling Economisch-administratieve Kantoorhulpen, inpakkers en colporteurs Ondersteunende administratieve hulpkrachten Bedrijfshoofden Economen Productieplanners Organisatieadviseurs Organisatiedeskundigen Receptionisten en administratieve employees Boekhouders en secretaresses Assistent accountants Accountants Verzekeringsagenten Commercieel employés Commercieel medewerkers Technisch-commercieel employés Technisch-bedrijfskundig medewerkers Juridisch en fiscaal medewerkers Juridisch-bestuurlijk medewerkers Juristen Administratieve transportemployés Leidinggevenden Managers Medisch secretaresses Informatica Programmeurs Systeemanalisten Informatici Technisch systeemanalisten Sociaal-culturele Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling Medewerkers sociaal-cultureel werk en personeel en arbeid Hoofden sociaal-cultureel werk en personeel en arbeid Sociaal-wetenschappelijk medewerkers Sociaal-wetenschappelijk onderzoekers Verzorgende en dienstverlenende Vakkenvullers Interieurverzorgers Verkopers Winkeliers Hulpkrachten horeca en verzorging Ziekenverzorgenden Verzorgend personeel Café- en snackbarhouders Bedrijfshoofden horeca Bakkers en slagers Openbare orde- en veiligheids Aspirant politieagenten, soldaten en beveiligingshulpkrachten

Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés Politie-inspecteurs en officieren Brandweerlieden Het verwachte arbeidsmarktperspectief per beroepsgroep geeft een indicatie van de mogelijkheden om, gegeven de vraagaanbodverhouding voor de opleidingen van waaruit mensen in het betreffende beroep terechtkomen, een baan in het betreffende beroep te vinden. Het hier gepresenteerde arbeidsmarktperspectief is herleid uit het arbeidsmarktperspectief per opleidingstype, omdat aanbodprognoses en dus de vraag-aanbodverhouding per beroepsgroep vooralsnog niet in kaart te brengen zijn Bron: ROA Tabel S-11. Conjunctuurgevoeligheid, jongeren en deeltijd per beroepsgroep Beroepsgroep Conjunctuur Jongeren < Deeltijd < 30 jaar 1 32 uur 2 Pedagogische Leraar basisonderwijs Hoog Docenten exacte, medische en Erg laag Hoog verzorgende vakken Docenten exacte, medische en Erg laag Erg laag verzorgende vakken (eerstegraads) Docenten landbouw en techniek Erg laag Docenten landbouw en techniek Erg laag Erg laag (eerstegraads Docenten economischadministratieve vakken Docenten economischadministratieve Erg laag vakken (eerstegraads) Docenten talen en expressie Erg laag Erg hoog Docenten letteren Erg laag Erg laag Hoog (eerstegraads) Docenten sociale vakken Hoog Docenten sociale vakken Erg laag Hoog (eerstegraads) Docenten tweedegraads zonder specialisatie Docent eerstegraads zonder Erg laag Erg laag Hoog specialisatie Onderwijskundig medewerkers Hoog Onderwijskundigen en Hoog pedagogen Rij-instructeurs Zweminstructeurs Hoog Erg hoog Sportinstructeurs Hoog Hoog Culturele Tolken, vertalers en schrijvers Erg hoog Bibliotheekassistenten Hoog Hoog Bibliothecarissen Erg laag Erg laag Erg hoog Grafisch ontwerpers Hoog Kunstenaars Geestelijk verzorgers Geestelijken Erg laag Erg laag

Journalisten Erg hoog Taalkundigen Hoog Agrarische Agrarische hulparbeiders Hoog Erg hoog Agrarische arbeiders Hoog Agrarische vakkrachten Milieuhygiënisten en agrarisch vertegenwoordigers Landbouwkundigen Landbouwmachinebestuurders Hoog Erg laag en vissers Agrarische bedrijfshoofden Technische en industrie Productiemedewerkers Hoog Laboratoriumassistenten Laboranten Technisch analisten Hoog Natuurwetenschappen Conciërges Hoofden technische dienst Erg laag Werktuigbouwkundigen Erg laag Bouwvakkers Erg hoog Hoog Aannemers en installateurs Erg hoog Erg laag Architecten en bouwkundig Erg hoog projectleiders Weg- en waterbouwkundigen Weg- en waterbouwkundige Erg hoog Hoog Erg laag arbeiders Weg- en waterbouwkundige Hoog Erg laag vakkrachten Weg- en waterbouwkundig Erg hoog ontwerpers en projectleiders Metaalarbeiders Hoog Hoog Bankwerkers en lassers Hoog Bedrijfshoofden Erg hoog metaalbewerking Assembleurs Hoog Monteurs Erg laag Werktuigbouwkundig Erg hoog Erg laag ontwerpers en hoofden technische dienst Elektronicamonteurs Erg hoog Erg laag Monteurs en controleurs Erg hoog Erg hoog elektrotechnische producten Elektromonteurs Hoog Hoog Erg laag Elektrotechnisch ontwerpers en Erg hoog Erg laag bedrijfshoofden Elektrotechnici Hoog Erg laag Grafisch productiepersoneel Hoog Grafische vakkrachten Mechanisch operators Hoog Hoog Procesoperators Hoog Procestechnologen Materiaalkundigen Confectiearbeiders Hoog Hoog Schoen- en kleermakers Transport Laders en lossers Erg hoog Chauffeurs Erg hoog Schippers en conducteurs Erg hoog Vliegers, scheepskapiteins en

leidinggevenden transport Stewards Erg hoog Erg hoog Medische en paramedische Verpleeghulpen en leerlingverpleegkundigen Erg hoog Hoog Verplegenden en Hoog Erg hoog doktersassistenten Therapeuten en Erg hoog verpleegkundigen Artsen Erg laag Apothekersassistenten en Erg hoog Hoog medisch laboranten Medisch analisten Hoog Apothekers Afdelingshoofden zorginstelling Hoog Hoog Economisch-administratieve Kantoorhulpen, inpakkers en Erg hoog colporteurs Ondersteunende Erg hoog Erg hoog administratieve hulpkrachten Bedrijfshoofden Economen Hoog Productieplanners Organisatieadviseurs Hoog Organisatiedeskundigen Receptionisten en Hoog administratieve employés Boekhouders en secretaresses Hoog Assistent accountants Hoog Accountants Verzekeringsagenten Hoog Hoog Commercieel employés Hoog Commercieel medewerkers Hoog Technisch-commercieel employés Technisch-bedrijfskundig Hoog medewerkers Juridisch en fiscaal medewerkers Juridisch-bestuurlijk medewerkers Juristen Administratieve Hoog transportemployés Leidinggevenden Erg laag Managers Hoog Erg laag Medisch secretaresses Erg hoog Informatica Programmeurs Hoog Systeemanalisten Hoog Informatici Technisch systeemanalisten Hoog Sociaal-culturele Activiteitenbegeleiders en Hoog Hoog Hoog medewerkers arbeidsbemiddeling Medewerkers sociaal-cultureel Hoog werk en personeel en arbeid Hoofden sociaal-cultureel werk en personeel en arbeid Erg laag Erg laag Hoog

Sociaal-wetenschappelijk medewerkers Sociaal-wetenschappelijk Hoog onderzoekers Verzorgende en dienstverlenende Vakkenvullers Erg hoog Erg hoog Interieurverzorgers Erg hoog Verkopers Erg hoog Erg hoog Winkeliers Hulpkrachten horeca en Erg hoog Erg hoog verzorging Ziekenverzorgenden Hoog Erg hoog Verzorgend personeel Hoog Hoog Erg hoog Café- en snackbarhouders Hoog Bedrijfshoofden horeca Hoog Bakkers en slagers Erg laag Hoog Openbare orde- en veiligheids Aspirant politieagenten, Erg hoog soldaten en beveiligingshulpkrachten Politieagenten, onderofficieren Erg laag en beveiligingsemployés Politie-inspecteurs en officieren Erg laag Brandweerlieden 1 Het aandeeljongeren is het aantal 15 tot 30-jarigen als percentage van het totaal aantal werkenden in de beroepsgroep, gemiddelde 1997-1998. In de tabel wordt een aandeel tussen 16 en 30% als 'gemiddeld' getypeerd. Voor het totaal aantal werkenden in Nederland is het aandeel van de 15 tot 30-jarigen 28% 2 Het aandeel deeltijders is het aantal werkenden met een arbeidsduur van minstens 12 uur en hoogstens 32 uur per week als percentage van het totaal aantal werkenden in de beroepsgroep, gemiddelde 1997-1998. In de tabel wordt het aandeel tussen 10 en 34% getypeerd als 'gemiddelde'. Voor het totaal aantal werkenden in Nederland geldt een aandeel van 28% deeltijders Bron: ROA Tabel S-12. Overzicht ROA-beroepsgroepnaam - CBS-beroepsgroepnaam Beroepsgroep (ROA-naam) Pedagogische Leraar basisonderwijs Docenten exacte, medische en verzorgende vakken Docenten exacte, medische en verzorgende vakken (eerstegraads) Docenten landbouw en techniek Docenten landbouw en techniek (eerstegraads Docenten economischadministratieve vakken Docenten economischadministratieve vakken Beroepsgroep (CBS-naam) Docenten basisonderwijs, algemeen vormende vakken Docenten exacte, (para) medische, verzorgende vakken Docenten exacte, (para) medische, verzorgende vakken (eerstegraads) Docenten agrarische, technische, transportvakken Docenten agrarische, technische, transportvakken (eerstegraads) Docenten economische, administratieve, juridische vakken Docenten economische, administratieve, juridische