RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK STICHTING NEDERLANDS ONDERWIJS PRAAG - 'T NOPJE, TSJECHIË School : Stichting Nederlands Onderwijs Praag - 't Nopje, Tsjechië Plaats : PRAAG - TSJECHIË BRIN-nummer : 28HM Onderzoeksnummer : 110036 Datum schoolbezoek : 1 en 2 december 2008 Datum vaststelling : 26 maart 2009
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 3
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs bezocht Stichting Nederlands Onderwijs Praag - 't Nopje, Tsjechië in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de indicatoren van kwaliteitsaspecten op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg, het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de onderwijsinspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alle indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof het volgende document: de zelfevaluatielijst van de Stichting NOB. Op grond van de gegevens uit dit document heeft de inspectie om de volgende reden besloten om toch alle kernindicatoren te onderzoeken: de gegevens van de evaluatielijst hebben vooral het karakter van een tevredenheidspeiling. De ingevulde vragenlijst bevat niet voldoende valide en representatieve informatie om inspectie-oordelen op te baseren. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1, 3, 5, 5/6, 7 en 8. 5
Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, leraren en ouders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie, team en bestuur. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van Stichting Nederlands Onderwijs Praag - 't Nopje, Tsjechië Kwaliteitszorg 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.6 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.8 De school biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.1 De school heeft voldoende onderwijstijd gepland (120 uur per jaar). 4.2 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 4.3 De school heeft maatregelen genomen om ongeoorloofd verzuim tegen te gaan. 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. 7
Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 10.2 De school gebruikt de informatie van scholen en instellingen waar de leerlingen vandaan komen voor de begeleiding van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. 11.5 De school betrekt de ouders/verzorgers van leerlingen bij de zorg van hun kind. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 8
Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 5 9
3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op de Nederlandse school 't Nopje in Praag, Tsjechische Republiek, en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van de school en eerdere inspectieonderzoeken. 3.1 Uitgangssituatie van de school De Stichting Nederlands Onderwijs Praag, 't Nopje, is een school voor Nederlandse Taal en Cultuur voor leerlingen in de basisschoolleeftijd. Deze NTC-PO-locatie bestaat sinds 1994. Op de NTC-locatie volgen zo'n 75 Nederlandse en Vlaamse leerlingen het onderwijs. Het aantal leerlingen is in de loop van de afgelopen jaren flink gegroeid. Het betreft praktisch alleen richting- 1- en richting-2-leerlingen. De inspectie heeft de kwaliteit van het onderwijs op de school verschillende keren beoordeeld, de laatste keer was dat vier jaar geleden. De school verzorgt ook onderwijs aan enkele leerlingen in de eerste twee klassen van het voortgezet onderwijs maar dit is niet op de gangbare wijze geformaliseerd. Het team bestaat uit vijf leraren van wie er één de functie van directeur vervult. Er zijn enkele bevoegde leraren en de overigen werken op basis van een ontheffing van de inspectie. De lessen vinden plaats op twee locaties: naschoolse lessen op de International School of Prague (ISP) en onder schooltijd op English International School of Prague (EISP). Met beide internationale scholen heeft 't Nopje uitstekende werkrelaties. Op de locatie EISP beschikt de NTC-locatie over een eigen lokaal en beide locaties hebben een uitgebreide bibliotheek die zorgvuldig wordt beheerd en actueel wordt gehouden. Ondanks de gebruikelijke wisselingen onder leerlingen, bestuursleden en personeel is er toch sprake van een vrij stabiele situatie. Eén van de bestuursleden is al zeer lang aan de school verbonden, evenals één van de personeelsleden. De directeur heeft bovendien een zeer ruime taakomvang. Zij vormen de stabiele factoren in de school. De inspectie beschouwt de context van de school als overwegend gunstig voor de schoolontwikkeling. 3.2 Algemeen beeld De inspectie concludeert dat het onderwijs op de Nederlandse school 't Nopje van voldoende tot goede kwaliteit is. Zij baseert dit oordeel in het bijzonder op de indicatoren van het onderwijsleerproces en het aanbod. Van deze aspecten zijn alle indicatoren in voldoende mate aangetroffen en zijn verschillende als 'goed' beoordeeld. Verbeterpunten zijn de zelfevaluatie in het kader van de kwaliteitszorg en het vastleggen van aanvullende hulp in het kader van de leerlingenzorg. 11
Omdat de school bij de leerlingen op alle leergebieden landelijk genormeerde toetsen afneemt en registreert, is het voor de inspectie mogelijk de opbrengsten op tussenliggende momenten in de schoolperiode te waarderen. Ze beoordeelt deze als voldoende. Voor een oordeel over de eindopbrengsten is het aantal leerlingen in de hoogste groep te klein maar de indruk is dat ook deze van een voldoende niveau zijn. Het toezichtarrangement luidt dat de inspectie de school over vier jaar opnieuw onderzoekt. 3.3 Toelichting De inspectie wil hier volstaan met toelichtingen op verbeteringen en sterke punten, onderdelen die als aandachts- of verbeterpunt worden aangemerkt en onderdelen die niet kunnen worden beoordeeld. Opbrengsten De inspectie beoordeelt twee types opbrengsten in het onderwijs: eindopbrengsten (resultaten van leerlingen voor aspecten van Nederlandse taal aan het eind van het basisonderwijs) en tussentijdse opbrengsten (resultaten op dezelfde onderdelen tijdens de schoolloopbaan van leerlingen). Ze kijkt daarbij naar de leerresultaten voor technisch en begrijpend lezen, spelling en woordenschat. De leerresultaten zijn bepaald aan de hand van afname van landelijk genormeerde toetsen voor alle genoemde leergebieden. Omdat alle leerlingen aan alle toetsen meedoen kan de inspectie met behulp van de uitslagen de opbrengsten beoordelen. Zij constateert dat de tussentijdse opbrengsten een voldoende niveau hebben. De resultaten voor elk van de leergebieden zijn voldoende. Bij een enkele leerling zijn de leerresultaten op technisch lezen en woordenschat wat minder. 't Nopje neemt niet standaard bij alle leerlingen (alleen desgevraagd) de Cito Eindtoets af. De inspectie kan hierop dan ook geen oordeel over eindopbrengsten baseren. Ze kan dit oordeel ook niet baseren op grond van de toetsresultaten van de groep 8 in het leerlingvolgsysteem. Daarvoor zijn er te weinig leerlingen in deze groepen. Ze onthoudt zich daarom van een oordeel over eindopbrengsten. Er wordt ook geen oordeel gegeven over de leervorderingen van leerlingen met specifieke zorgbehoeften. De school heeft dergelijke leerlingen momenteel niet. Kwaliteitszorg Voor een goede kwaliteitszorg is het van belang dat het bevoegd gezag zich verantwoordelijk acht voor goed onderwijs, dat het team dat realiseert en daarvoor op een inzichtelijke wijze verantwoording aflegt aan alle betrokkenen. Zowel het bevoegd gezag als het team zijn zich van hun eigen verantwoordelijkheden terdege bewust. De directeur heeft alle onderwijsopbrengsten van de leerlingen vastgelegd in een overzicht ten behoeve van evaluatie van de gegevens. De wijze waarop de school de processen van leren en onderwijzen evalueert beoordeelt de inspectie vooralsnog als onvoldoende. Voor het evalueren daarvan ontbreekt nog een vaste systematiek of een zelfevaluatie-instrument. Een meer geformaliseerde zelfevaluatie kan het team en het bestuur handvatten bieden om de onderwijspraktijk te beoordelen en op basis daarvan de gerealiseerde kwaliteit te behouden en concrete verbeteractiviteiten te plannen. 12
De wijze waarop aan verbeteringen wordt gewerkt wordt als voldoende beoordeeld. Wel is het zo dat, ofschoon zij in het schoolplan zijn opgenomen, de voorgenomen verbeteractiviteiten nog concreter kunnen worden uitgewerkt. Als het team dat doet, bijvoorbeeld in de vorm van een jaarplan met operationeel geformuleerde doelen, dan kan aan het eind van het schooljaar worden vastgesteld of de voorgenomen veranderingen ook daadwerkelijk zijn gerealiseerd. Het team controleert daardoor niet alleen zichzelf, maar kan aan het bestuur (in de vorm van een jaarverslag) en aan de ouders (in de schoolgids) op een inzichtelijke wijze verantwoording afleggen over gerealiseerde verbeteringen. Onderwijspraktijk De indicatoren van de onderwijspraktijk worden door de inspectie op één na alle positief gewaardeerd. De geplande onderwijstijd wordt als voldoende beoordeeld. Toetsen worden buiten de lessen afgenomen op speciale toetsochtenden op zaterdag. Daarnaast zijn er cultuurmiddagen en gezamenlijke festiviteiten. Lesuitval is heel beperkt en er gaat voor de leerlingen weinig leertijd verloren. De school heeft de afgelopen tijd gericht en intensief gewerkt aan vernieuwing en aanvulling van het leerstofaanbod. Het bestuur heeft daarbij gezorgd voor een financiële impuls. Bij de aanschaf van materialen zijn gerichte, weloverwogen keuzes gemaakt aan de hand van de leerbehoeften van de leerlingen, bijvoorbeeld op het gebied van woordenschat en spelling. Het leerstofaanbod is zodoende prima afgestemd op wat de leerlingen nodig hebben. Op basis van de lesobservaties beoordeelt de inspectie alle indicatoren van het pedagogisch en didactisch handelen, afstemming en de actieve/zelfstandige rol van de leerlingen als voldoende. Een aantal daarvan zijn sterke punten van de school. Met name de taakgerichtheid en het stimuleren van een actieve leerhouding en de betrokkenheid van de leerlingen bij het onderwijs zijn goed verzorgd. De lessen zijn voldoende interactief en het resultaat is dat de leerlingen actief betrokken zijn bij de lessen. Dit punt is nu gunstiger beoordeeld dan tijdens het inspectie-onderzoek van 2004. De leraren stimuleren de leerlingen tot positieve en respectvolle omgangsvormen. Ofschoon de inspectie geen beoordeling geeft van de sfeer en de veiligheid op school (dat is immers de verantwoordelijkheid van de ISP en de EISP) kan worden opgemerkt dat zij tijdens het onderzoek in de Nederlandse lessen een prettig en veilig schoolklimaat heeft ervaren. De betrokkenheid bij de school van het personeel is groot; de leerlingen met wie de inspectie heeft gesproken, hebben het in de Nederlandse les naar hun zin. 13
Eén onderdeel van de onderwijspraktijk is een verbeterpunt en scoort daarom onvoldoende. Dat is de planmatige uitvoering van de leerlingenzorg, met name voor leerlingen met kortlopende aanvullende hulp. De school toetst leerlingen regelmatig en op alle leergebieden, maar wanneer een leerling uitvalt leidt dit vooralsnog niet tot vastleggen van de diagnose van de geconstateerde problemen en een planning van de daarbij passende hulpactiviteiten. De leraren verlenen zeker aanvullende hulp en zorg aan de leerlingen die dat nodig hebben. Deze extra zorg dient echter meer consequent en planmatig te worden vastgelegd. Dat is essentieel voor de continuïteit en de effectiviteit van de zorg, en om de resultaten na een vooraf vastgestelde periode te kunnen evalueren. Handelingsplannen of -planningen met een dergelijke inhoud ontbreken op school en vormen daarom een aandachtspunt voor de komende periode. Tot slot heeft de inspectie kunnen vaststellen dat de leraren goede contacten onderhouden met de ouders. Zij zorgen voor een adequate communicatie over de school en het onderwijs.tevens informeren zij de ouders regelmatig over de ontwikkeling van hun kinderen. De ouders met wie de inspectie heeft gesproken zijn positief over de wijze waarop zij bij de school worden betrokken en over de sfeer en de veiligheid op school. 14
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een digitaal onderzoek plaats. 15