Arbowet, -beleid en arbeidsomstandigheden Alle procedures op een rij!
Inhoud Hoofdstuk 1: Arbodienstverlening 5 1.1 Liberalisering verplichte arbocontractering 6 1.2 Maatwerk en eigen regie 6 Hoofdstuk 2 Arbodienstverlening: maatwerk 9 2.1 Externe deskundigen inschakelen 9 2.2 Model: Wie betaalt bepaalt 9 Hoofdstuk 3 Arbodienstverlening: verzekeraars en brancheorganisaties 11 3.1 Speelveld arbodienstverlening 11 3.2 Polis verzuim-/wia-verzekering checken 12 3.3 Arbocontract poortwachterproof 12 Hoofdstuk 4 Werkgeversaansprakelijkheid, zorgplicht en verhaalrecht 13 4.1 Werkgeversaansprakelijkheid 13 4.2 Zorgplicht 14 4.3 Artikel 3 Arbowet 15 4.4 Verhaalrecht 17 Hoofdstuk 5 Aansprakelijkheid voor schade die een werknemer lijdt 19 5.1 Schade en aansprakelijkheid: het wettelijke systeem in de praktijk 19 5.2 Regeling asbestslachtoffers per 1 april 2014 25 Hoofdstuk 6 Arbowet 27 6.1 Arbeidsomstandighedenwet 27 6.2 Verantwoordelijkheden werkgever 30 6.3 Verantwoordelijkheden werknemer 33 Hoofdstuk 7 Arbowet: doelvoorschriften, arbocatalogi en branchebrochures 35 7.1 Complexiteit Arbowet 35 7.2 Arbocatalogi 36 7.3 Arbocatalogus niet verplicht, wel verstandig 37 7.4 Arbo-informatiebladen 39 7.5 Overzicht arboregels 39 Hoofdstuk 8 Arbowet: naleving, handhaving en boetenormbedragen 41 8.1 Bestuursrechtelijke handhaving 42 8.2 Strafrechtelijke handhaving 42 8.3 Civielrechtelijke handhaving 42 8.4 Beleidsregel boeteoplegging Arbowet 1998 43 8.5 Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving 43 2
8.6 Schema boetenormbedragen Arbeidstijdenwet 45 Hoofdstuk 9 Arboverplichtingen werkgevers en werknemers 46 9.1 Arboplicht werkgevers 46 9.2 Intentieverklaring 48 9.3 Arbobeleid toetsen en aanpassen 49 9.4 Aanvullende voorschriften Arbowet 49 9.5 Verantwoordelijkheden werknemers 50 9.6 Voorbeeld intentieverklaring 51 Hoofdstuk 10 Arbozorg: opzetten en invoeren 52 Hoofdstuk 11 Tips voor een veilige werkplek 61 11.1 Gevaar loert bij MKB 61 11.2 Aansprakelijkheid werkgever reikt ver 62 Hoofdstuk 12 Gesprek in de spreekkamer 64 12.1 Bedrijfsarts 64 12.2 Doel gesprek bedrijfsarts 65 12.3 Richtlijnen en regels bedrijfsarts 65 12.4 Bedrijfsarts en tuchtrecht 67 12.5 Randvoorwaarden bedrijfsarts 69 Hoofdstuk 13 Preventiemedewerker 71 13.1 Taken preventiemedewerker 71 13.2 Deskundige bijstand en preventiemedewerker 72 13.3 Preventiemedewerker en OR 73 13.4 Passend takenpakket voor uw organisatie 74 13.5 Regels rond deskundigheid preventiemedewerker 74 13.6 Inventarisatie opleidingsbehoefte preventiemedewerker 75 13.7 Model Voorbeeld functiebeschrijving preventiemedewerker(s) 76 Hoofdstuk 14 Bedrijfshulpverlening: bedrijfsnoodplan en ondersteuning 77 14.1 Aantal bedrijfshulpverleners 77 14.2 Aanwijzingen opzetten bedrijfsnoodplan 79 14.3 Model bedrijfsnoodplan voor kleine bedrijven 80 14.4 Model Model Risico-inventarisatie en evaluatie BHV-organisatie 81 Hoofdstuk 15 Alcohol- en drugsbeleid 82 15.1 Instructiebevoegdheid werkgever 82 15.2 Instemmingsrecht ondernemingsraad 83 15.3 Inhoud alcohol- en/of drugsbeleid 84 15.4 Wet bescherming persoonsgegevens 85 15.5 Intentieverklaring alcohol- en drugsbeleid 86 15.6 Bewerkersovereenkomst 87 3
Hoofdstuk 16 Psychosociale arbeidsbelasting 88 16.1 Stress door werk 88 16.2 Werkdruk 88 16.3 Model Aanpak ongewenst gedrag 92 Hoofdstuk 17 Arbeidstijdenwet en Arbeidstijdenbesluit 93 17.1 Regels Arbeidstijdenwet 93 17.2 Definities rusttijd en arbeidstijd 95 Relevante modellen Model Inkoop arbodienstverlening Model arbocontract 'poortwachterproof' Voorbeeld intentieverklaring Model Jaarlijkse evaluatie plan van aanpak Model Voorbeeld functiebeschrijving preventiemedewerker(s) Model bedrijfsnoodplan voor kleine bedrijven Model Risico Inventarisatie en Evaluatie BHV-organisatie Bewerkersovereenkomst Model Aanpak ongewenst gedrag 4
Hoofdstuk 1: Arbodienstverlening Bij arbozorg moet u in principe rekening houden met een veelheid aan wetten en regels. Toch is de wetgeving rond arbozorg niet compleet dichtgespijkerd, de Arbowet is vooral doelstellend. Er is voor werkgevers veel ruimte de verbetering van veiligheid, gezondheid en welzijn op een eigen manier in te vullen. De overheid stelt de kaders vast in (het publieke domein): de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet); het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit); en de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling). Sociale partners (werkgevers en werknemers) hebben de kans gekregen samen mogelijkheden te bedenken en te beschrijven om aan deze uitgangspunten te voldoen. De arbocatalogus versterkt geluid is hier een goed voorbeeld van. De Arbowet geeft u als werkgever een bepaalde mate van keuzevrijheid om uw begeleiding van ziekteverzuim en preventie van ziekteverzuim zelf in te vullen en in te richten. Hoe vrij bent u daarbij? Maatwerk en vangnet Op grond van de Arbowet hebt u de plicht u deskundig te laten ondersteunen bij het arbo- en verzuimbeleid. Hebt u een vorm van medezeggenschap, zoals een OR of PVT of overeenstemming in uw cao, dan hebt u allereerst de mogelijkheid de arbodienstverlening te organiseren in maatwerk en moet u zich laten ondersteunen door een arbodeskundige. U kunt dan de arbozorg aanpassen en invullen aan de eisen, wensen en mogelijkheden van de eigen organisatie. Als het niet lukt overeenstemming te bereiken met de medezeggenschap kunt u vervolgens met een eigen interne arbodienst of met een externe gecertificeerde arbodienst/bedrijfsarts werken (vangnetregeling). Maatwerk De prioriteit ligt bij maatwerk voor organisaties met een OR/PVT. Bedrijven zonder een vorm van medezeggenschap zijn wel aangewezen op een gecertificeerde arbodienst/bedrijfsarts; dit noemen we de vangnetconstructie. Spelers arbomarkt Door de mogelijkheid van maatwerk zijn er meer aanbieders (spelers) op de markt gekomen dan alleen de (grote) gecertificeerde arbodiensten. De aanbieder van arbodienstverlening moest zich voorheen 'in hoofdzaak' bezighouden met ondersteuning van werkgevers bij arbo en verzuim, gericht op veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu (VGWM) zo stond in de oude Arbowet. Nu hoeft die arbo-aanbieder niet langer alleen 'arbo' als kerntaak te hebben. Daardoor zijn re-integratiebedrijven en zorg- en inkomensverzekeraars nog actiever geworden op deze markt. Arbodiensten hebben hun dienstenaanbod uitgebreid van puur arbo-adviseur naar een bredere organisatie-/hr-adviseur. Ook zijn er maatschappen van 5