KLIMOS-workshop Brussel, 12 februari 2014 De energietoekomst in het zuiden in het kader van duurzame ontwikkeling Aviel Verbruggen Gewoon hoogleraar UAntwerpen IPCC 1997-2014 www.avielverbruggen.be Aviel Verbruggen 1
Menselijk leven hangt af van een gezonde natuur ATMOSFEER NATUUR STORT Draagvlak KLIMAAT Consumptie MENSELIJK LEVEN Productie Draagvlak Water Planten Dieren BRON FOSSIELE BRANDSTOFFEN 2
#1 Klimaatcrisis: planeet met koorts +0,7 C nu [ stijging veroorzaakt door de mens] +1,6 C bijna zeker [gassen al in de lucht] +2 C maximum: Kopenhagen Akkoord (2009)... +5 C bij Gewoon Voortdoen" 3
#2 Klimaatcrisis: de atmosfeer stikt Stijgende broeikasgas concentraties (ppm = parts per million) 280 ppm: voor het jaar 1750 [gebruik steenkolen, later + aardolie, + aardgas] In het jaar 2011: 390 ppm CO 2 / 440 ppm CO 2 e + 2 ppm: ieder jaar zonder verandering Voor een ¾ kans op koorts lager dan +2 C, moet CO 2 e onder 400 ppm 4
Gt CO2 per jaar #3 Klimaatcrisis: sluikstorten broeikasgassen 0 Gigaton (Gt) /jaar Gedumpt Tussen 1970 en 2010 TAAK 25 Ca.50 Gt in 2011 1850 Jaar 1890 1930 1970 2010 2050 5
#4 Politiek in crisis Kyoto 1997 Kopenhagen 2009 Warschau 2013 internationaal klimaatbeleid zit vast Intenties & beloften van rijke landen: emissie reducties, miljarden $ steun aan arme landen Belangen wegen door, zero-som spel, wantrouwen Handel in emissierechten Zwendel: globale emissies stijgen, bureaucratie, fraude, handel in aflaten, Rijke landen wentelen eigen verantwoordelijkheid af: Geen nieuwe koers; geen radicale innovaties Media circus (Kopenhagen) trekt andere agenda s aan: Overwoekert feitelijk klimaatbeleid 6
#5 Politiek in crisis: zwendel in aflaten Ernstig over +2 C = PLAFOND op de gemiddelde broeikasgasemissies/persoon voor alle landen 7
ENERGIE: kern van het probleem 1. Mensen 7 miljard 2. Welvaart 60-70,000 miljard $US /jaar 3. Fossiele brandstof 10 miljard toe /jaar steenkolen, aardolie, gas Gasvormig zwerfvuil 50 miljard ton/jaar broeikasgassen 4. Atoombrandstof 2% eindgebruik energie Afval voor eeuwig Accidenten Atoomwapens 8
Welke energie voor welke ontwikkeling? Heden Toekomst Mondiale Duurzame Ontwikkeling $ rijk $$ rijker $$$ rijkst American Dream Fossiele energie & Atoomenergie Hernieuwbare Energie Energie efficiëntie 9
Misfits energiesysteem ontwikkeling Mondiale Duurzame Ontwikkeling $ rijk $$ rijker $$$ rijkst American Dream Fossiele energie & Atoomenergie Herniewbare Energie Energie efficiëntie 10
Duurzame energie afgeknot DOMPER: ONDUURZAME, WELKE FRAUDULEUS energie GEPRIJSDE, is Duurzaam? FOSSIELE & ATOOM BRANDSTOFFEN Menselijke Warmte & Kracht Vrije Energie in de omgeving Warmte & Kracht Licht & Lucht Oogsten van Energiestromen in de omgeving Warmte & Kracht 11
De noodzakelijke ommekeer RADICAAL = Duurzame Ontwikkeling REDELIJK = Dringend & Drastisch Anders Verbouw de energiewereld de beschaving volgt Geen energie Pantheon : alleen efficiëntie & zon Maak onduurzame energieconcerns irrelevant Verbouw de welvaart: wat+hoeveel tegen welke prijs? Geen nieuwe mens experimenten; eigenbelang zwaartekracht (houdt de dingen op hun plaats) Stop de huidige oplossingen, gidsen, taal, 12
Wat is duurzame ontwikkeling? EINDDOEL: Voorzien in de behoeften van de huidige en toekomstige aardbewoners GROEI AFREMMEN Bevolkingen Accumulatie rijkdom MEER GELIJKHEID Welvaartsgroei voor armen Eerlijke verdeling van de natuurlijke rijkdommen RADICALE OMMEKEER in: Gebruik natuurlijke rijkdommen Bestemming investeringen Technologische ontwikkeling Instellingen en Regels 13
Duurzame ontwikkeling PLANEET Zorg voor natuur & milieu (klimaat prioritair) Gebruik energie efficiënt Zon, wind, water, bio POLITIEK goed bestuur Betrokkenheid, participatie, zeggenschap Nieuwe instellingen & regels WELVAART Begrens rijkdom tot uitbreidbaar voor allen Voorkeur investeringen & technologie MENSEN SAMEN- LEVEN Beperk bevolkingsgroei. Economische groei voor de arme landen 14
Meer welvaart met minder brandstof Energie uit zon, wind, water, bio Doorbreek patstelling in klimaatbeleid = Ieder land verbetert continu op drie vlakken Enige duurzame optie, indien betaalbaar voor iedereen Efficiënte energiesystemen zijn betaalbaar Energie/koolstof Prijszetting Afslanken geval per geval met gedoseerde heffingen Stuwkracht nodig 15
Financiële stuwkracht via budgetombouw Klimaat-goede dingen Klimaat-slechte dingen Heffingen, toeslagen, taksen B1- B2+ Subsidies, steun, B3+ B4- Per land jaarlijks meetbaar = (B2+B3) (B1+B4) 16
Elektriciteit: verband tussen prijs en intensiteit 0,180 Gemiddelde Elektriciteitsprijs [US$/kWh] 2003 0,160 Italië 0,140 0,120 Ierland Denemarken Japan Intensiteit x Prijs = constant % van BBP 0,100 Zw itserland Duitsland 0,080 0,060 0,040 VK Spanje Frankrijk VSA Korea Nieuw Zeeland Finland Noorw egen Canada 0,020 - - 100 200 300 400 500 600 700 800 Elektricitei Intensiteit [Wh/ 2000 US$BBP] 17
Prijsverhogingen trekken innovatie End-use price $/kwh 3 2 P 3 1 P 2 P 1 I 3 I 2* I 2 I 1* I 1 Intensiteit Wh/$GDP 18
De betekenis van prijzen & facturen Wegwijzers Mensen voelen & verstaan prijzen, facturen, geld Aansporingen Prijzen sturen beslissingen en gedrag van mensen, via Euros facturen/budgetten ( onzichtbare handen ), beter dan gebieden & verbieden Realiteit van energie prijzen Steenkolen, olie, gas: goedkoop of laag geprijsd? Atoomcentrales: onbetaalde risico s & eeuwige zorg Zon, wind, water, bio energie: volle kostprijs betaald Wie zet de prijzen? Wie int het geld? Energieconcerns overheden? Cruciale rol van goed bestuur (juiste prijs & besteding) 19
Gt CO2 per jaar 1980: gemiste kans op duurzaamheid 0 Gemiste kans in 1980: de zachte weg Gestort 25 1850 Jaar 1890 1930 1970 2010 2050 20
Verkeken kans (1979-1984):: fatwa tegen energieheffingen Mio TOE Groei scenarios Energie gebruik Overcapaciteit Efficiëntie scenario 1960 1973 1979 2000 Jaar 21
Gt CO2 per jaar De laatste kans op duurzame ontwikkeling 0 Gemiste kans in 1980 Gestort 25 Laatste Kans Rampen Paniek 1850 Jaar 1890 1930 1970 2010 2050 22
Meer weten? Boek (Nl.) Website (English) 10,00 www.avielverbruggen.be 23
Oil peak Global warming of +2 C, +3 C, and +4 C Supply Peak +3 C Supply Peak +4 C Gb/yr Oil Use Demand Peak +2 C Past Oil Sales 2013 Time Years 24