SEMINARIE 01/10/2016 DEONTOLOGIE Frank Haemers, juridische dienst BIBF
«De betrouwbaarheid van de boekhouding is immers een belangrijke schakel in het vertrouwen waarop het handelsverkeer gestoeld is».
Dankzij de nieuwe technologiën is er voor de invoer en verwerking van financiële data nauwelijks menselijke handeling meer nodig. Middels datavisualisatie worden complexe financiële gegevens inzichtelijk gemaakt. Dit maakt de ondernemers slimmer en slimmer. Het advies en de rol van de boekhouder wijzigt hierdoor Hoe zal de boekhouder meer tijd kunnen vrijmaken voor advies en intensievere begeleiding van zijn cliënteel? Minder historisch zoals de bespreking van de boekhouding of opmaak van het jaarverslag, maar resoluut meer op de toekomst gericht, zoals de risico s die de onderneming loopt. (J.Meens op www.taxworld.be, 09.02.2012) De ondernemer is immers niet geïnteresseerd in hoe de informatie tot stand komt, maar wel in de waarde van die informatie en hoe hij die concreet kan toepassen. De informatieverschaffer wordt een financiële coach die helpt bij de accurate interpretatie van de informatie. De boekhouding zelf gebeurt zo goed als virtueel. ( Praktische leidraad bij een duurzame strategie rond de digitalisering van uw financiële administratie Brochure VBO-BDO BDO mei 2012- op www.kmocockpit.be)
DE ECONOMISCHE BEROEPEN Accountant Boekhouder Bedrijfsrevisor Nazicht, corrigeren, expertiseopdrachten Boekhouding jaarrekening opmaken Audit IAB www.accountancy.be BIBF www.bibf.be IBR www.accountancy.be
DE FISCALE TITELS Belastingconsulent Boekhouder-fiscalist advies te verstrekken in alle belastingaangelegenheden belastingplichtigen bij te staan bij de nakoming van hun fiscale verplichtingen belastingplichtigen te vertegenwoordigen. IAB BIBF
STRUCTUUR BIBF BUREAU = uitvoerend orgaan Voorzitter, ondervoorzitter, penningmeester : verkozen binnen en door de Nationale Raad NATIONALE RAAD = wetgevend orgaan 18 werkende leden (9 N/9F) : erkende boekhouders(-fiscalisten) - elke 4 jaar verkozen door de leden UITVOERENDE KAMER & KAMER VAN BEROEP = administratief & rechtsprekend orgaan per taalrol 3 (uitvoerende kamer) - 2 (beroep) werkende leden erkende boekhouders(- fiscalisten) - elke 4 jaar verkozen door de leden Voorzitter : advocaat / magistraat Rechtskundig assessor (advocaat) = openbaar ministerie STAGECOMMISSIE EXAMENJURY Voorzitter-Ondervoorzitter = voorzitter ondervoorzitter BIBF Leden van de Nationale Raad Externe leden : al dan niet beroepsbeoefenaars docenten (wordt elke 4 jaar opnieuw samengesteld door de Nationale Raad)
DEONTOLOGIE : ALGEMENE PRINCIPES BEGRIP geheel van gedragsregels Geschreven & ongeschreven niet-nalevingnaleving Disciplinaire sancties
STRAFRECHT DEONTOLOGIE STRAFRECHT op iedereen van toepassing feiten enkel strafbaar indien in de wet DEONTOLOGIE beperkt toepassingsveld = leden van de groep geen wetboek deontologie
DEONTOLOGIE EN DE BOEKHOUDER : DE BRONNEN KB 22 oktober 2013 : Reglement van Plichtenleer KB 22 oktober 2013 : Richtlijnen van de drie Instituten Gemeenschappelijke richtlijn juli 2012 betreffende reclame en andere vormen van marketing Richtlijnen van de Nationale Raad Richtlijn dd. 22.11.13 inzake onverenigbaarheden Jaarlijkse richtlijnen inzake permanente vorming, ledenbijdragen Huishoudelijk reglement Wetgeving ivm BIBF, stage, AWW Aanbevelingen van de Nationale Raad inzake domiciliëring van vennootschappen, model opdrachtbrief Vindplaats : www.bibf.be
WETGEVING BIBF - CODEX WET 22 april 1999 : vastleggen monopolie boekhouder opdrachten & organisatie Instituut - basisvoorwaarden toegang beroep/titel boekhouder tuchtsancties KB 27 november 1985 : Verkiezingen organen - Werking organen tuchtprocedure KB 22 oktober 2013 : Goedkeuring Reglement van plichtenleer Opvolger van KB 23 december 1997 KB 10 april 2015: Goedkeuring Stagereglement Opvolger van KB 29 januari 1998 KB 27 september 2015: bekwaamheidsexamen stagecommissie Opvolger van KB 20 januari 2003 KB 15 februari 2005 : boekhoudvennootschappen Beslissing N.R. 06 september 2002 :Huishoudelijk reglement
REGLEMENT VAN PLICHTENLEER KERN : artikel 4 De boekhouder moet zijn beroep uitoefenen met de vereiste bekwaamheid, rechtschapenheid, eerlijkheid en waardigheid. cliënt Instituut collega
Het Reglement van Plichtenleer 1. ALGEMENE BEPALINGEN : 7 HOOFDSTUKKEN 2. DE BOEKHOUDER BIBF, HET BEROEPSINSTITUUT EN HAAR LEDEN: 3. VERPLICHTINGEN VAN DE BOEKHOUDER BIBF : 4.DE BOEKHOUDER BIBF EN ZIJN CONFRATER 5.HET BEROEPSGEHEIM 6.BEROEPSACTIVITEITEN EN ONVERENIGBAARHEDEN 7.DE INFORMATIE NAAR HET PUBLIEK
1. Algemene bepalingen Artikel 1: : toepassingsgebied alle leden (NP+RP / INT + EXT ) van het Instituut Artikel 2 : definitie Artikel 3 : persoonlijke verantwoordelijkheid verplichting afsluiten BA [artikel 14] Artikel 4 : Bekwaamheid, eerlijkheid & waardigheid ook naar medewerkers toe Onafhankelijkheid : zie ook art 5,13 & 21
1. Algemene bepalingen Artikel 4 & 5 :onafhankelijkheidsbeginsel Naar de geest Correcte uitvoering opdracht > wensen cliënt /werkgever Naar de letter : Financiële belangen Familiale of zakelijke relaties Financiële onafhankelijkheid : zeer beperkt cliënteel, aanzienlijke achterstand betaling ereloon Externe boekhouder : Niet onafhankelijk = opdracht niet aanvaarden / stoppen Interne boekhouder : indien onverenigbaarheid opdracht met deontologie : voorleggen aan werkgever / Uitvoerende Kamer
2. De boekhouder & het Instituut Artikel 6 : betaling ledenbijdrage Bedrag jaarlijkse richtlijn Nationale Raad Artikel 7 t.e.m. 10 : meldingsverplichtingen Art 7 Gerechterlijke procedure: onderzoeksrechter Art 8 Geschil met confrater Art 9 vragen Instituut steeds beantwoorden!!!!!! Art 10 melding professionele samenwerkingen, statutenwijging, benoemingen, wijziging werkgever
verplichtingen ARTIKEL 14:verzekering BA Zie ook art 3 = persoonlijke verantwoordelijkheid Is ook een wettelijke verplichting [art 50 W 22.04.1999] Basisdekking : besluit Nationale Raad Individuele verplichting externe boekhouder! Steeds goed nakijken of polis voorgenomen activiteiten dekt Bv vereffenaar of syndicus : niet gedekt door collectieve polis (uitbreiding wel mogelijk) Activiteiten inzake handelshuurhernieuwing : enkel gedekt door collectieve polis indien in opdrachtbrief
Aansprakelijkheid beperken Vóór 17.01.2010 : geen aansprakelijkheidsbeperking mogelijk Wet 18.01.2010: wijzigt art 50. Wet 22.04.1999 Enkel verbod beperking in geval van fout met :Oogmerk om te schaden /Bedriegelijk opzet Rechtspersoon Dossierverantwoordelijke aanduiden Tuchtrechtelijke verantwoordelijkheid Zie ook Pacioli, 2010, nr. 309
doch liever voorkomen Bron: p.79 en volgende van syllabus seminarie BIBF-IAB-IBR IBR 30/09/2010 : De nieuwe aansprakelijkheidsregeling voor economische beroepen: rechtspersonen en natuurlijke personen (integraal te vinden op Extranet /Documenten/syllabi) zeer aanbevolen lectuur wegens de vele voorbeelden en adviezen Link met reglement van plichtenleer : artikel 4, 5, 15
verplichtingen ARTIKEL 15: : Beroepsvervolmaking / permanente vorming Beroep verandert dagelijks bijscholing Richtlijn 19 mei 2006 Nationale Raad : minimum & omschrijving Tekst op www.bibf.be/ syllabus HOEVEEL? : minstens 40u/jaar HOE? Instituut : seminaries stagiairs-leden Onderwijs BEROEPSVERENIGINGEN E-vorming, publicaties, lesgever (max. 8u /40u) WAAR VINDEN? Zorg voor variatie Permanente vorming & stage : richtlijn 2010/03 Attesten goed bewaren!!!!!!!!! Kamers hechten zeer veel belang aan deze verplichting!!!!!!!!
Verslaggeving over permanente vorming Extranet Minstens 1 x per jaar doch bij voorkeur onmiddellijk na afloop seminarie
4. Boekhouder BIBF & confrater ARTIKEL 16 : Hoffelijkheid ARTIKEL 17 :overnemen dossier Altijd voorganger aanschrijven Aandringen tot betaling doch geen verbod om werkzaamheden te starten Stukken overdragen (15 dagen ): papier/digitaal (mail, usb, cloud )! NOOIT RETENTIERECHT!! INVENTARIS opmaken!: zeer belangrijk Zie model bij model opdrachtbrief Idem in relatie met IAB/IBR! Artikel 6 stagereglement!! Overdracht niet erkende beroepsbeoefenaar Indien overname : melden aan BIBF Indien overdracht : melden aan BIBF & enkel overdragen aan cliënt
5. Discretieplicht en Artikel 19 Discretieplicht: vertrouwensrelatie Ook in hoofde van medewerkers Is louter tuchtrechtelijk Ruimere inhoud dan beroepsgeheim Uitzonderingen In relatie tot Instituut Getuigenis in rechte (= eedafleggen) Wettelijke verplichting (vb anti-witwaswet) Eigen verdediging : enkel het noodzakelijke Toestemming cliënt
. Beroepsgeheim Art 19 RVP Art 58 W 22 april 1999 art 458 Sw ALGEMENE PRINCIPES Essentie: recht en plicht tot geheimhouding Doel = bescherming cliënt Wie? In wet vernoemd : vb geneesheren, boekhouders, Aan wie uit hoofde van het beroep geheimen worden toevertrouwd Wanneer niet? Eigen dossier = verdachte Tuchtzaken Wat? Vertrouwelijke/geheime informatie Verband met beroep Kennisname tijdens uitoefening beroep Materiële en immateriële stukken Rechter beslist
CASUS AOIF-CONTROLE bij IAB-lid AOIF vraagt overlegging: Contracten met cliënten Time-sheets van prestaties IAB-lid weigert beroepsgeheim Art 334 WIB : AOIF vraagt advies aan IAB over de al dan niet terechte inroeping van het beroepsgeheim
Stelling IAB : IAB - RECHTBANK Contracten & time-sheets vallen onder beroepsgeheim Niet-overhandigen aan AOIF AOIF is niet akkoord Boete 2.500 (artikel 61 1 WBTW ) Beroep tegen boete bij de rechtbank Rechtbank eerste aanleg (31.01.03) Volgt stelling belastingplichtige & IAB Beroepsgeheim is van toepassing Boete is niet verschuldigd
HOF VAN BEROEP AOIF gaat in hoger beroep Hof van Beroep (30.11.06) : Onderscheid maken CONTRACTEN MET CLIENTEN Kan vertrouwelijke info bevatten Strategie, planning... Valt onder beroepsgeheim TIME-SHEETS Beroepsgeheim beschermt cliënt en niet de eigen fiscale situatie In beginsel dus niet vertrouwelijk = voorleggen Boete wordt herleid naar 1.000
Spreekplicht: 5. Beroepsgeheim UITZONDERINGEN Meldingsplicht (CFI) anti-witwaswetgeving Artikel 12 WCO Spreekrecht :Getuigenis in rechte (Onderzoeks-)rechter Parlementaire onderzoekscommissie Verschil met gewone getuigenis Eedaflegging = verplichting waarheid te spreken
5. Beroepsgeheim HUISZOEKING Onschendbaarheid van de woning Woning = zeer ruim begrip : ook bedrijfsruimte Uitzonderingen Noodsituaties : bv ongeval Huiszoekingsbevel : onderzoeksrechter Aanwezigheid lid Nationale Raad : niet-verplicht Vertrouwelijke stukken : gesloten omslag Onderzoeksrechter beslist Bij ondervraging : Discretieplicht niet vergeten : zwijgen>praten
6.Beroepsactiviteiten en ARTIKEL 20 onverenigbaarheden VERENIGBARE ACTIVITEITEN O.a. syndicus (BIV-regels volgen), vereffenaar, erkend bemiddelaar, onafhankelijk bestuurder ARTIKEL 21 NIET-VERENIGBARE ACTIVITEITEN ARTIKEL 22 : openbare sector & boekhouder BIBF Toestemming bevoegde overheid
6.Beroepsactiviteiten en 1 : Basisprincipe : onverenigbaarheden beroep van extern boekhouder is onverenigbaar met ambachtelijke, landbouw- of handelsactiviteiten (individueel/vennootschap) 2 : uitzonderingen Mits voorafgaande toestemming Uitvoerende Kamer (enkel voor bijkomstige activiteiten en geen gevaar voor onafhankelijkheid) Algemene richtlijn van de Nationale Raad Bv voor situaties van erfopvolging 3 : altijd onverenigbaar zijn: Vastgoedmakelaar Verzekeringen (agent /makelaar) Financiële dienstverlening waarvoor erkenning bij FSMA (Autoriteit voor financiële diensten en markten) vereist is.
6.Onverenigbaarheden : Richtlijn Richtlijn 2013 : Waar vinden?
7. Informatie naar het publiek Reglement van Plichtenleer (art 23-27) Richtlijn Instituten (2012) (zie syllabus) Wat kan wel? Zich kenbaar maken Informatie Objectief Discreet & tactvol Printmedia & web Wat kan niet? Gratis diensten aanbieden Misleidende reclame Namen van klanten noemen Vorm of inhoud die strijdig is met de basisbeginselen van art 4 / beroepsgeheim
7. Informatie naar het publiek Verplichte vermeldingen (ook op (ook op kantoorwebsite) Naam & voornaam Titel Lidnummer (NP& RP) Andere wettelijk verplichte vermeldingen o.a. ondernemingsnummer Toegelaten vermeldingen Firmanaam & logo Logo BIBF : ja maar geen verwarring Toegelaten activiteiten & voorkeurmateries Adres & communnicatiegegevens Lidmaatschap andere beroepsverenigingen
7. Informatie via E-RECLAME KB 04 APRIL 2003 Elektronische post = e-mail, sms. Principe : elektronische reclame : ja, mits toestemming Voorafgaand - Geïnformeerd & specifiek (doel) Recht van verbetering Recht van verzet (opt-out out / altijd) Uitzondering : geen toestemming vereist Naar eigen cliënteel e-mail adres via cliënt zelf gekregen Voor gelijkaardige diensten Naar rechtspersonen Naar niet persoonsgebonden adres (info@, sales@...) Diensten voor rechtspersonen
7. Informatie via E-RECLAME E-NIEUWSBRIEF? JA, doch enkel indien gevraagd (=inschrijving) Ongevraagd sturen van newsletter = spamming zie : www.internet-observatory.be Niet te vergeten : deontologie Verplichte en toegelaten vermeldingen Waardigheid, bekwaamheid en eerlijkheid
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon KB 15.02.2005 : erkenning verplicht! Rechtsvorm Rechtsvorm Burgerlijke vennootschap Doel Beroepsactiviteit Artikel 49 Wet 22 april + Alle verenigbare & toegelaten activiteiten (art 20) Beheer middelen&goederen vennootschap Middelenvennootschap : niet afzonderlijk erkend [!art 6 K.B 15.02.05 : toelating vooraf]
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon Aandelen & stemrechten Altijd op naam Meerderheid stemrechten : BIBF minderheid stemrechten: derden Persoonlijk : bv familie, partner, Professioneel : ander vrij beroep zoals bv. IAB/IBR Bestuur : meerderheid BIBF Indien twee bestuurders : minstens 1 BIBF + andere persoon bevoegd om boekhouding voor derden te doen = boekhouder/accountant/bedrijfsrevisor Boekhouder heeft doorslaggevende stem
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon Stage en rechtspersoon Bijkomende voorwaarde : Samenwerking met stagemeester of BIBF-lid (art 2 KB 15.02.2005) Bestuur/aandelen/bijvoegsel stageovereenkomst Erkenningsprocedure : formulieren op www.bibf.be!! Uitoefenen via niet-erkende erkende vennootschap = onwettige uitoefening en deontologische inbreuk!! Zie verder o.a. Pacioli 288 nota op www.bibf.be
Ten slotte : Aanbevolen lectuur - Pacioli Pacioli 2010 /nr 309 : aansprakelijkheid Pacioli 2011/nr 328 : AWW Pacioli 2013 / nr 371 : WCO Pacioli 2014 /377 : nieuwe plichtenleer Pacioli 2014/384 : opdrachtbrief Pacioli 2014 /386 : permanent dossier Pacioli 2015 /397 : WCO Pacioli 2015 /404 : WCO