INHOUD Inleiding Een nieuwe wet op de gemeentelijke administratieve sancties Wegwijzer doorheen deze pocket 11 13 19 1 GAS als onderdeel van een integraal veiligheidsbeleid 23 1.1. Wat is overlast eigenlijk? 25 1.2. Last van overlast? 25 1.3. Wie is verantwoordelijk? 26 1.4. Niet enkel GAS? 26 1.5. Kan je overlast planmatig aanpakken? 27 1.6. Konden we GAS voorkomen? 28 2 Voorgeschiedenis 29 3 Hervorming van de wetgeving 37 3.1. Waarom een wijziging? 39 3.2. Vanwaar al die maatschappelijke discussie? 39 3.3. Welke stappen zijn de voorbije jaren gezet? 39 3.3.1. Evaluatie van de wetgeving 2010 39 3.3.2. Verduidelijking van de wetgeving 2010 40 3.3.3. Nieuwe bepalingen langs de achterdeur 2011 41 3.3.4. Talrijke wetsvoorstellen bij gebrek aan regeringsinitiatief 2011/2012 41 3.3.5. Licht aan het einde van de tunnel 2013 42 3.4. Wat stond er in de wetsvoorstellen? 42 INHOUD 3
4 Wat zijn de krachtlijnen van de nieuwe GAS-wet? 45 5 Hoe verloopt de nieuwe procedure? 55 6 De nieuwe GAS-procedures: stap voor stap doorgelicht 61 6.1. De algemene procedure: stap voor stap doorgelicht 65 6.1.1. Onderdeel 1: draaiboek voor aanpassing van de politieverordening 65 6.1.1.1. Moeten we samen een verordening opstellen? 66 6.1.1.2. Welke gemengde inbreuken nemen we op in de verordening? 67 6.1.1.3. Moeten we de huidige sancties en boetes aanpassen? 68 6.1.1.4. Wanneer wordt de boete vervangen door een maatregel? 69 6.1.1.5. Welke aanpassingen zijn nodig voor de minderjarigen? 72 6.1.1.6. Welke procedurele aanpassingen zijn nodig? 74 6.1.1.7. Welke vragen moet een gemeenteraadslid zich stellen? 77 6.1.2. Onderdeel 2: verhoging geldboetes en verlaging leeftijdsgrens 77 6.1.2.1. Welke straffen zijn momenteel van toepassing? 77 6.1.2.2. Welke straffen worden van toepassing voor inbreuken? 78 6.1.2.3. Welke nieuwigheden zijn voorzien voor minderjarigen? 81 6.1.2.4. Is een combinatie van de administratieve sancties mogelijk? 85 6.1.3. Onderdeel 3: samenwerking met vaststellers 86 6.1.3.1. Wat is een vaststeller? 86 4 INHOUD
6.1.3.2. Welke personen worden bevoegd voor de vaststellingen? 87 6.1.3.3. Wat zijn de voorwaarden om GASvaststellingen te doen? 88 6.1.3.4. Wat met de gemeenschapswachtenvaststellers? 91 6.1.3.5. Welke overtredingen kan men vaststellen? 91 6.1.3.6. Opvragen of opeisen van de identiteitskaart? 92 6.1.3.7. Waar zijn de vaststellers territoriaal bevoegd? 93 6.1.3.8. Over welke middelen beschikken de vaststellers? 94 6.1.3.9. Welke identiteitsgegevens kunnen de vaststellers verkrijgen? 94 6.1.3.10. Welke afspraken maak je best met de vaststellers? 95 6.1.3.11. Binnen welke termijnen vaststellingen overzenden? 95 6.1.3.12. Kan men een digitaal proces-verbaal opstellen? 96 6.1.3.13. Samenvattend overzicht 97 6.1.4. Onderdeel 4: mogelijkheden voor intergemeentelijke samenwerking 98 6.1.4.1. Samen werken aan een uniforme politieverordening 99 6.1.4.2. Samen werken aan de vaststelling van inbreuken 100 6.1.4.3. Samen werken aan de opvolging van de dossiers 101 6.1.4.4. Andere mogelijkheden tot samenwerking 104 6.1.5. Onderdeel 5: de nieuwe gemengde inbreuken 105 6.1.5.1. Wat zijn gemengde inbreuken? 105 INHOUD 5
6 INHOUD 6.1.5.2. Welke waren de gemengde inbreuken in de oude GAS-wet? 106 6.1.5.3. Wat verandert er aan de lijst van gemengde inbreuken? 107 6.1.5.4. Zijn de nieuwe inbreuken op het stilstaan en parkeren ook gemengde inbreuken? 111 6.1.6. Onderdeel 6: samenwerking met parket 112 6.1.6.1. Waarom samenwerken met het parket? 112 6.1.6.2. Waarom een protocolakkoord? 113 6.1.6.3. Een protocolakkoord op maat van de gemeente? 115 6.1.6.4. Wat indien er geen protocolakkoord werd afgesloten? 115 6.1.6.5. Welke procedure bij samenloop? 117 6.1.7. Onderdeel 7: betrokkenheid ouders en bemiddelingskader 117 6.1.7.1. Wat is bemiddeling? 117 6.1.7.2. Is GAS-bemiddeling een alternatieve maatregel? 118 6.1.7.3. Hoe ziet de bemiddeling voor meerderjarigen er nu uit? 119 6.1.7.4. Wat is de procedure van ouderlijke betrokkenheid? 121 6.1.7.5. Wat wordt de rol van de onafhankelijke GAS-bemiddelaar? 123 6.1.7.6. GAS-bemiddeling als een alternatieve maatregel 123 6.1.8. Onderdeel 8: betrokkenheid slachtoffers en gemeenschapsdienst 125 6.1.8.1. Wat is gemeenschapsdienst? 125 6.1.8.2. Hoe omschrijft de Belgische wetgever gemeenschapsdienst? 126 6.1.8.3. Welk doel heeft een gemeenschapsdienst? 127
6.1.8.4. Vallen gemeenschapsdienst en GAS te combineren? 128 6.1.8.5. Gemeenschapsdienst voor meerderjarigen versus minderjarigen 129 6.1.8.6. Welke dienst of rechtspersoon omkadert de gemeenschapsdienst? 131 6.1.8.7. Waaruit bestaat de gemeenschapsdienst? 132 6.1.8.8. Gemeenschapsdienst als alternatieve maatregel? 132 6.1.8.9. Welke rechten heeft het slachtoffer? 132 6.1.9. Onderdeel 9: verweermogelijkheid en beroepsprocedure 134 6.1.9.1. Welke vormen van rechtsbescherming bij meerderjarigen? 135 6.1.9.2. Welke vormen van rechtsbescherming bij minderjarigen? 140 6.1.9.3. Hoe verloopt de beroepsprocedure? 142 6.1.9.4. Welke vormen van rechtsbescherming bij parkeerinbreuken? 144 6.1.9.5. Welke vormen van rechtsbescherming bij een onmiddellijke betaling? 144 6.1.9.6. Welke vormen van rechtsbescherming bij een plaatsverbod? 145 6.1.9.7. Samenvatting: de procedure in verweer en beroep 145 6.1.10. Onderdeel 10: onderzoeksbevoegdheid en bestuurlijk sanctieregister 147 6.1.10.1. Welke gegevensbescherming zat in de oude GAS-wet? 148 6.1.10.2. Welke aanbevelingen gaf de Privacycommissie? 148 6.1.10.3. Welke gegevens mogen opgezocht worden? 150 6.1.10.4. Welke gegevens mogen nog bewaard worden? 153 INHOUD 7
8 INHOUD 6.1.11. Onderdeel 11: invordering en uitvoerbaarheid van de sancties 155 6.1.11.1. Volstaat de betalingstermijn uit de oude GAS-wet? 155 6.1.11.2. Kunnen er nog andere sancties of maatregelen opgelegd worden? 156 6.1.11.3. Binnen welke termijn moet de boete voortaan betaald worden? 156 6.1.11.4. Naar wie gaat het bedrag van de geldboete? 158 6.1.11.5. Wanneer kan een onmiddellijke betaling vereist worden? 159 6.1.11.6. Kan de onmiddellijke betaling verhinderd worden? 161 6.2. Een bijzondere procedure: inbreuken op het stilstaan en parkeren 162 6.2.1. Over welke inbreuken gaat het? 163 6.2.2. Welke procedure moet gevolgd worden? 164 6.2.3. Een verplicht protocolakkoord voor parkeerinbreuken 166 6.2.4. Wie mag deze inbreuken vaststellen? 167 6.2.4.1. De vaststelling van parkeerinbreuken voor de wetswijziging 168 6.2.4.2. Vaststelling van belastingen en retributies voor parkeren in de nieuwe GAS-wet 169 6.2.4.3. Vaststelling van GAS voor gedepenaliseerd parkeren in de nieuwe GAS-wet 170 6.2.4.4. Vaststelling van GAS voor nieuwe parkeerinbreuken in de nieuwe GAS-wet 171 6.2.4.5. Samenvattend overzicht vaststelling parkeerinbreuken 173 6.2.5. Hoe wordt de overtreder geïdentificeerd? 174
6.2.6. Welke sanctie mag opgelegd worden? 175 6.2.6.1. Sanctie bij gedepenaliseerde parkeerinbreuk 175 6.2.6.2. Boete bij nieuwe inbreuk op het stilstaan en parkeren 175 6.2.7. Wanneer wordt de geldboete betaald? 176 6.2.7.1. De betaling van een gedepenaliseerde parkeerinbreuk 176 6.2.7.2. De betaling van een inbreuk op het stilstaan en parkeren 177 6.3. Een bijzondere procedure: het administratief plaatsverbod 178 6.3.1. Eindelijk een wettelijk kader voor het plaatsverbod? 178 6.3.2. Wat is een plaatsverbod? 178 6.3.3. Welke stappen moeten gevolgd worden om het verbod op te leggen? 179 6.3.3.1. Stap 1: bestuurlijk verslag van de politie 180 6.3.3.2. Stap 2: voorafgaande waarschuwing 181 6.3.3.3. Stap 3: eventuele nieuwe feiten 182 6.3.3.4. Stap 4: uitnodiging voor een hoorzitting 182 6.3.3.5. Stap 5: de hoorzitting 183 6.3.3.6. Stap 6: het nemen van de beslissing 183 6.3.3.7. Stap 7: bevestiging door het college van burgemeester en schepenen 186 6.3.3.8. Stap 8: wat bij niet-naleving van het tijdelijke plaatsverbod? 187 6.3.4. Bestuurlijke maatregel of administratieve sanctie? 187 7 Praktische tips, schema s en stroomschema s 189 7.1. Beredeneringsschema voor gemeenteraadsleden 191 7.2. De nieuwe wettelijke procedures 194 7.2.1. De oude procedure 194 7.2.2. De nieuwe procedure voor meerderjarigen: stap voor stap 197 INHOUD 9
7.2.3. De nieuwe procedure voor minderjarigen: stap voor stap 198 7.2.4. De nieuwe gemengde procedure voor meerderjarigen: stap voor stap 200 7.2.5. De nieuwe gemengde procedure voor minderjarigen: stap voor stap 201 7.2.6. Een nieuwe procedure: inbreuken op stilstaan en parkeren 203 7.2.7. De nieuwe procedure bij een plaatsverbod: stap voor stap 205 7.3. Overzicht van de groep van vaststellende ambtenaren 206 8 Gecoördineerde versie van de nieuwe GAS-wet 209 10 INHOUD