consumentenbond onafhankelijk & advertentievrij GELDGIDS NR. 1 2017 22,50 Wegwijs in de aangifte inkomstenbelasting 2016 2017
LEES DE BELASTINGGIDS OOK GRATIS OP TABLET, SMARTPHONE OF PC DOWNLOAD DE KIOSK-APP OF GEBRUIK DE ONLINE READER CONSUMENTENBOND KIOSK De Consumentenbond Kiosk-app is gratis en geschikt voor tablets en smartphones (Android en ios). De app is te downloaden via de App Store of Google Play Store. Ga naar consumentenbond.nl/kiosk voor meer informatie en downloadlinks. ABONNEMENT OP DE GELDGIDS? Heb je een abonnement op één of meer gidsen van de Consumentenbond, dan lees je die ook gratis op tablet en smartphone. Na het downloaden van de Kiosk-app log je in met je Consumentenbond inloggegevens. Eenmaal ingelogd onthoudt de app je gegevens. Vanaf dat moment ontvang je de gidsen waarop je een abonnement hebt automatisch in de Kiosk. GEEN ABONNEMENT? Als je geen abonnement hebt op een gids van de Consumentenbond, dan kun je in de Kiosk een account aanmaken om je favoriete boeken en tijdschriften van de Consumentenbond te kopen en te lezen. Heb je deze Belastinggids los gekocht of heb je een abonnement op de Belastinggids, dan vind je achter op de gids een unieke code waarmee je deze gids gratis kunt downloaden. CONSUMENTENBOND READER Er is ook een online reader beschikbaar (reader. consumentenbond.nl) waarmee de Belastinggids kan worden gelezen op pc of laptop. Aanmelden kan met je bestaande Consumentenbondaccount. Heb je dat niet, dan kun je een Kioskaccount aanmaken. MEER WETEN? consumentenbond.nl/kiosk reader.consumentenbond.nl
Inhoud INHOUD Nieuw in de aangifte 2016... 7 Hulp bij de aangifte 2016... 9 Handige extra s bij de aangifte 2016... 12 1 De aangifte... 13 1.1 Aangifte doen moet... 13 1.1a Zelf invullen... 13 1.1b Uitstel... 13 1.1c Te laat?... 13 1.1d Aangifte doen bij de Belastingdienst... 14 1.2 Aangifte voor teruggaaf... 16 1.2a Aangifte indienen... 16 2 Persoonlijke gegevens... 17 2.1 Inleiding... 17 2.2 Van geboorte tot 18 jaar... 17 2.3 18 worden... 17 2.4 Studeren... 17 2.5 Zelfstandig gaan wonen... 17 2.6 Samenwonen... 18 2.7 Trouwen en geregistreerd partnerschap... 19 2.7a Gevolgen voor vermogen... 19 2.7b Fiscaal partnerschap... 19 2.8 Fiscaal partnerschap... 19 2.8a Deel van het jaar partnerschap... 20 2.8b Meer partners... 20 2.8c Het einde van het partnerschap... 20 2.9 Gevolgen fiscaal partnerschap... 20 2.9a Verdelen van inkomsten en vermogen... 20 2.9b Slechts één eigen woning... 21 2.9c Invloed op drempels... 21 2.9d Box 3-vrijstelling voor oude kapitaalpolis... 21 2.9e Teruggaaf heffingskortingen bij onvoldoende inkomen... 21 2.10 Minderjarige (stief/pleeg)kinderen... 21 2.10a Inkomenstoerekening... 21 2.10b Overige fiscale gevolgen minderjarige kinderen... 21 2.11 Echtscheiding... 22 2.11a Overzicht gevolgen... 22 2.11b Einde fiscaal partnerschap... 22 2.11c Geen inkomenstoerekening meer... 22 2.11d Heffingskortingen... 23 2.11e Partneralimentatie... 23 2.11f Onderhoudsverplichting jegens kinderen... 23 2.11g De echtelijke woning... 23 2.11h Verdeling van het huwelijksvermogen... 25 2.11i Pensioenen... 25 2.11j Aftrekbare kosten... 25 2.11k Wachtwoord DigiD wijzigen en nieuw bankrekeningnummer doorgeven... 25 2.12 Ontbinding niet-huwelijks samenlevingsverband... 25 2.13 Eenoudergezinnen... 25 2.13a Co-ouders... 25 2.14 Overdragen van vermogen... 26 2.14a Vrijstellingen en tarieven... 26 2.14b Schuldigerkenning uit vrijgevigheid (schenken op papier)... 30 2.15 De AOW-gerechtigde leeftijd bereiken... 31 2.15a In 2016 de AOW-leeftijd bereikt... 31 2.15b Het hele jaar de AOW-leeftijd... 32 2.16 Overlijden... 33 2.16a Wie doet aangifte over welke inkomsten?... 33 2.16b Fiscaal partnerschap in jaar van overlijden... 33 3 Inkomsten... 35 3.1 Inkomsten uit loondienst... 35 3.1a Wat behoort tot het loon?... 35 3.1b Bijzonder loon... 35 3.1c Werkkostenregeling... 37 3.1d Aanspraken... 40 3.1e Levensloopregeling... 40 3.1f Talent uit buitenland/30%-regeling... 41 3.1g Afvloeiing en ontslag... 42 3.1h Complicaties bij loon uit dienstbetrekking... 42 3.1i Reiskosten woning-werk... 43 3.1j De fiets... 45 3.1k De auto... 45 3.2 Pensioen en andere uitkeringen... 48 3.2a Uitkeringen onder inhouding van loonheffing... 48 3.2b Pensioenen... 49 3.2c Lijfrente-uitkeringen... 49 3.2d Overheidsbijdragen eigen woning... 53 3.3 Resultaat uit overige werkzaamheden... 53 3.3a Soorten inkomsten... 53 3.3b Bijzondere soorten resultaat uit overige werkzaamheden... 54 3.3c Resultaatbepaling... 56 3.4 Beschikbaar stellen vermogensbestanddelen... 58 3.4a Bepaling van het resultaat... 59 3.5 Ontvangen alimentatie en afkoopsommen... 59 Consumentenbond Belastinggids 2017 3
Inhoud 3.6 Teruggekregen bedragen en vergoedingen... 60 3.7 Overige inkomsten... 61 3.7a Rente en huur van voor 1 januari 2001... 61 4 Woningen & overige onroerende zaken... 62 4.1 Inleiding... 62 4.2 De eigenwoningregeling... 62 4.3 Wat is een eigen woning?... 63 4.3a Eigendom... 63 4.3b Vruchtgebruik en blooteigendom... 64 4.3c Geen eigen woning... 64 4.3d Partners en eigen woning... 64 4.3e Gezamenlijk eigenaar, geen fiscale partners... 65 4.3f Eén eigenaar, meer gebruikers... 65 4.3g Tóch een eigen woning... 65 4.4 Het eigenwoningforfait... 67 4.5 Andere voordelen uit de eigen woning onbelast... 68 4.6 Tijdelijke verhuur van de eigen woning... 68 4.7 Erfpachtcanon... 68 4.8 Monumentenwoning... 69 4.9 Woning bewoond door een ander... 70 4.10 Kamerverhuurvrijstelling... 71 4.11 Woning leegstaand of vakantieverblijf... 71 4.11a Woning in het buitenland... 71 4.12 Ander gebouw... 71 4.13 Bouwkavel of woning in aanbouw... 71 5 Bankrekeningen & andere bezittingen... 72 5.1 Inleiding... 72 5.2 Wat behoort tot het vermogen?... 72 5.2a Grondslag sparen en beleggen... 72 5.2b In elk geval geen vermogen... 73 5.2c Bezittingen... 73 5.2d Verkrijgingen krachtens erfrecht... 74 5.2e Partners en kinderen... 75 5.2f Boxhoppen... 76 5.2g Overgangsmaatregelen... 76 5.2h Grensoverschrijdende situaties... 77 5.3 Heffingvrij vermogen... 77 5.4 Vrijstellingen... 77 5.4a Bos- en natuurterreinen en landgoederen... 77 5.4b Voorwerpen van kunst en wetenschap... 77 5.4c Rechten op roerende zaken krachtens erfrecht... 77 5.4d Bepaalde rechten... 77 5.4e Contant geld en dergelijke... 78 5.4f Spaarloonregeling/levensloopregeling... 78 5.4g Kortlopende termijnen van inkomsten en verplichtingen... 78 5.4h Groene beleggingen... 78 5.4i Nettolijfrente... 79 5.5 Bank- en spaarrekeningen... 80 5.6 Aanmerkelijk belang... 81 5.6a Wanneer een aanmerkelijk belang?... 81 5.6b Omschrijving soort aandeel en naam vennootschap... 81 5.6c Reguliere voordelen... 81 5.6d Aftrekbare kosten... 81 5.6e Overdrachtsprijs bij verkoop en dergelijke... 81 5.7 Beleggingen... 83 5.8 Kapitaalverzekeringen... 83 5.8a Kapitaalverzekering eigen woning... 83 5.8b Banksparen... 87 5.8c Kapitaalverzekering in box 3... 90 5.9 Contant geld... 92 5.10 Uitgeleend geld en andere vorderingen... 92 5.10a Vorderingen... 92 5.10b Spaarbewijzen... 92 5.11 Periodieke uitkeringen... 92 5.11a Reeds ingegane periodieke uitkeringen... 92 5.11b Niet-ingegane periodieke uitkeringen... 94 5.11c Genotsrechten/blooteigendom... 94 6 Hypotheken & andere schulden... 96 6.1 Inleiding... 96 6.2 Schulden voor eigen woning... 96 6.2a Kosten van verwerving, verbetering of onderhoud van de eigen woning... 96 6.2b Lening deels voor eigen woning gebruikt... 97 6.2c De bijleenregeling... 99 6.2d Vrijgestelde kapitaaluitkering... 102 6.2e Aflossingseis, leningen die hieraan niet hoeven te voldoen... 102 6.2f Aflossingseis, leningen die daaraan wel moeten voldoen... 104 6.2g Depotrente (nieuwbouwdepot)... 110 6.2h Niet tot de eigenwoningschuld behorende leningen... 110 6.3 Aftrekbare kosten eigen woning... 112 6.3a Niet alleen renteaftrek bij hypothecaire geldlening... 112 6.3b Kosten eigen woning, opsomming... 112 6.3c Depotrente (nieuwbouwdepot)... 114 6.3d Aftrek bij geen of geringe eigenwoningschuld... 115 6.4 Overige schulden... 116 7 Uitgaven... 117 7.1 Inleiding... 117 7.2 Oudedagsvoorzieningen... 117 7.2a Voor welke producten is de inleg aftrekbaar?... 117 7.2b Aftrek van inleg... 119 7.2c Inleg niet aftrekbaar of niet afgetrokken... 121 4 Consumentenbond Belastinggids 2017
Inhoud 7.2d Tijdstip van aftrek... 122 7.2e Omzetting van lijfrentevormen... 122 7.3 Uitgaven voor specifieke zorgkosten... 122 7.3a Niet-aftrekbare drempel... 122 7.3b Partners: toerekening en samenvoeging specifieke zorgkosten... 123 7.3c Kring van verwanten... 124 7.3d Welke kosten zijn niet aftrekbaar?... 124 7.3e Welke kosten zijn wel aftrekbaar?... 124 7.3f Verhoging bepaalde ziektekosten... 129 7.3g Verzilveringsregeling (TSZ)... 129 7.4 Aftrekbare giften... 130 7.4a Losse giften... 130 7.4b Periodieke giften... 132 7.4c Giften in de vorm van renteloze leningen... 133 7.4d Giften en partnerschap... 133 7.5 Scholingsuitgaven... 133 7.5a Wat zijn scholingsuitgaven?... 133 7.5b Toerekening partners... 134 7.5c Studiekosten moeten voor eigen rekening komen... 134 7.5d Vooruitbetaalde studiekosten... 134 7.5e Welke studiekosten zijn aftrekbaar?... 134 7.5f Welke studiekosten zijn niet aftrekbaar?... 135 7.5g Niet-aftrekbare drempel en maximum... 135 7.5h Studiefinanciering... 135 7.5i Lening voor studiekosten... 135 7.6 Betaalde alimentatie... 135 7.6a Partneralimentatie... 135 7.6b De eigen woning... 136 7.7 Weekenduitgaven voor gehandicapten... 136 7.8 Restant persoonsgebonden aftrekposten voorafgaande jaren... 136 8 Aanvullende vragen... 137 8.1 Inleiding... 137 8.2 Voorlopige aanslag... 137 8.3 Te verrekenen verliezen... 137 8.3a Verliezen uit werk en woning... 137 8.3b Verliezen uit aanmerkelijk belang... 137 8.3c Belastingkorting... 137 8.4 Niet (volledig) verzekerd voor volksverzekeringen of Zvw... 138 8.5 Pensioen- en lijfrenteaanspraken in het buitenland... 138 8.6 Afgezonderd particulier vermogen (APV)... 138 8.7 Aftrek om dubbele belasting te voorkomen... 138 9 Verdelen... 139 9.1 Inleiding... 139 9.2 Wie kunnen verdelen?... 139 9.2a Hele jaar fiscaal partner... 139 9.2b Gedeelte van het jaar fiscaal partner... 139 9.3 Wat valt er te verdelen?... 139 9.4 De gevolgen van verdelen... 140 9.4a Tariefvoordeel... 140 9.4b Ouderenkorting... 140 9.4c Aanslaggrens... 141 9.4d Schuiven met persoonsgebonden aftrekposten... 141 9.4e Toeslagen... 141 9.5 Het einde van het partnerschap... 141 10 Tarieven & heffingskortingen... 143 10.1 Inleiding... 143 10.2 Tarieven... 143 10.2a Tarief in box 1... 143 10.2b Tarief in box 2... 145 10.2c Tarief in box 3... 145 10.3 Vermindering ter voorkoming van dubbele belasting... 145 10.3a Box 1... 145 10.3b Box 2... 145 10.3c Box 3... 145 10.4 Heffingskortingen... 146 10.4a Algemene heffingskorting... 146 10.4b Arbeidskorting... 146 10.4c Werkbonus voor lage inkomens... 147 10.4d Inkomensafhankelijke combinatiekorting... 147 10.4e Jonggehandicaptenkorting... 147 10.4f Ouderenkorting... 147 10.4g Alleenstaandeouderenkorting... 148 10.4h Levensloopverlofkorting... 148 10.4i Extra heffingskorting groene beleggingen... 148 10.4j Tijdelijke heffingskorting voor vroeggepensioneerden... 148 10.4k Wijze van uitbetaling... 148 10.4l Teruggaaf heffingskortingen aan minstverdienende partner... 148 10.5 Middeling... 149 10.6 Bijdrage Zvw... 150 10.7 Hardheidsclausule... 150 10.8 Rekenvoorbeeld... 150 11 Na de aangifte... 152 11.1 Inleiding... 152 11.2 Correctie op de aangifte... 152 11.2a De belastingplichtige corrigeert zijn aangifte zelf... 152 11.2b Fiscus corrigeert de aangifte... 152 11.3 Teruggaaf vóór 1 juli 2017... 152 11.4 Voorlopige teruggaaf... 152 11.4a Aftrekposten... 153 11.4b Heffingskortingen... 153. 11.4c Aanvraag... 153 11.5 De aanslaggrens... 153 11.6 Soorten aanslagen... 154 Consumentenbond Belastinggids 2017 5
Inhoud 11.6a Voorlopige aanslag... 154 11.6b Definitieve aanslag... 154 11.6c Navorderingsaanslag... 155 11.6d Conserverende aanslag... 157 11.7 Bezwaar, beroep en cassatie... 157 11.7a Bezwaar... 157 11.7b Vergoeding kosten bezwaarfase... 158 11.7c Beroep bij de rechtbank... 158 11.7d Hoger beroep bij gerechtshof... 159 11.7e Cassatie... 159 11.7f Kostenvergoeding... 159 11.8 Betaling van aanslagen, belastingrente en invorderingsrente... 160 11.8a Betaling van aanslagen... 160 11.8b Belastingrente... 160 11.8c Invorderingsrente... 162 12 Toeslagen... 163 12.1 Inleiding... 163 12.2 Toeslagpartner... 163 12.3 Zorgtoeslag... 163 12.4 Kindgebonden budget... 164 12.5 Huurtoeslag... 164 12.6 Kinderopvangtoeslag... 165 12.7 Voorschot en afrekening... 166 12.8 Bezwaar en beroep... 166 13 Cijfers en wijzigingen voor 2017... 167 13.1 Inleiding... 167 13.2 Verhoging AOW-leeftijd... 167 13.3 Box 1: werk en woning... 167 13.3a Tarief inkomsten uit werk en woning... 167 13.3b Loon... 168 13.3c Eigen woning... 168 13.3d Lijfrentepremies... 169 13.3e Uitgaven voor specifieke zorgkosten... 169 13.4 Box 2: aanmerkelijk belang... 169 13.4a Tarief in box 2... 169 13.5 Box 3: sparen en beleggen... 169 13.5a Voordeel uit sparen en beleggen... 169 13.5b Heffingvrij vermogen... 170 13.5c Schulden... 170 13.5d Vruchtgebruik... 170 13.5e Vrijstelling groene beleggingen... 170 13.5f Kleine overlijdensrisicoverzekering... 170 13.5g Vrijstelling contant geld... 170 13.6 Heffingskortingen... 170 13.6a Wijzigingen in de heffingskortingen... 171 13.7 Schenkbelasting... 171 13.8 Toeslagen... 171 13.9 Inkomensafhankelijke bijdrage Zvw... 171 13.9a Maximale bijdrage-inkomen... 171 13.9b Percentage inkomensafhankelijke bijdrage... 171 Register...172 Colofon Let op De Geldgids is een publicatie van de Consumentenbond, Enthovenplein 1, Postbus 1000, 2500 BA Den Haag, telefoon (070) 445 45 45, fax (070) 445 44 93, www.consumentenbond.nl De Belastinggids 2017 is een speciale uitgave van de Geldgids van de Consumentenbond, nr. 1 januari 2017 Auteur Marjan Langbroek Redactie Stefan Boerboom, Reinout van der Heijden, Wilma Nijdam, Nelleke Rookmaker, Asha Stuivenwold (allen Consumentenbond); Mediaeval Tekst en Vorm Verder werkten mee mr. Peter Constandse, mr. Ruben Stam Uitgever Dieneke Hengeveld Vormgeving en prepress PUUR Publishers Marketing Anne Marie van der Horst, Maurice Ouwerkerk ISBN 978 905951 3730 Copyright 2017 Consumentenbond, Den Haag Alle rechten zijn voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze Belastinggids behandelt algemene informatie, voortvloeiend uit vragen in de aangifte inkomstenbelasting. Het is helaas niet mogelijk u via onze ledenservice met persoonlijke adviezen van dienst te zijn. Wel kunt u via de website (www.geldgids.nu) een vraag stellen aan de auteur van deze Belastinggids. Bovendien kunt u op deze website de antwoorden op vele reeds gestelde vragen terugvinden. De Belastinggids 2017 is met de grootste zorg tot stand gekomen. De Consumentenbond kan echter geen aansprakelijkheid aanvaarden voor fouten en/of onvolledigheden met betrekking tot de inhoud van deze gids. 6 Consumentenbond Belastinggids 2017
Introductie INTRODUCTIE Nieuw in de aangifte 2016 Zoals gebruikelijk geven wij aan het begin van deze gids een overzicht van de belangrijkste zaken die in de aangifte inkomstenbelasting zijn gewijzigd. Wijzigingen in de partnerregeling Er zijn twee wijzigingen in de partnerregeling. De eerste betreft de situatie dat je samen met een minderjarig kind staat ingeschreven in een opvanghuis via de Wmo. Als daar nog een andere meerderjarige woont, zou je volgens de regels fiscale partners zijn. Voldoe je aan de voorwaarden (zie par. 2.6) dan kun je ervoor kiezen om geen fiscale partners te zijn. De tweede betreft de situatie dat je getrouwd bent geweest met iemand die al een kind uit een eerdere relatie had. Als dat huwelijk is beëindigd, en dat stiefkind nog steeds bij jou woont, dan zou je met je stiefkind fiscale partners zijn. Is een van jullie beiden nog geen 27 jaar op 1 januari 2016, dan kun je samen verzoeken om geen fiscaal partner te zijn. Zie par. 2.6. Familielening voor eigen woning Sluit je een lening af voor je eigen woning bij een ander dan een administratieplichtige (zoals bij je ouders, familieleden, je eigen bv, buitenlandse bank), dan moet die lening gemeld worden bij de Belastingdienst. Die melding is nu opgenomen in de aangifte inkomstenbelasting. Er hoeft niet meer apart gemeld te worden. Dat geldt ook voor wijzigingen in de lening, zoals in het rentepercentage. Personeelslening Heb je een lening voor de eigen woning bij je werkgever tegen gunstige voorwaarden, dan wordt het voordeel tot je loon gerekend en voortaan in de loonbelasting belast. Dat voordeel is het verschil tussen de marktrente en de rente die je aan je werkgever betaalt. Je mag dit deel dan wel als eigenwoningrente in aftrek brengen. Dubbele vrijstelling kapitaalverzekering Voor de uitkering uit een vrijstelling kapitaalverzekering eigen woning geldt een vrijstelling als het uitgekeerde kapitaal niet hoger is dan 162.000. Deze vrijstelling gold per persoon. Wilde je als partners gebruikmaken van een dubbele vrijstelling, dan moest de uitkering worden gesplitst. Vanaf 1 januari 2016 geldt een dubbele vrijstelling bij fiscale partners. De splitsing is dus niet meer noodzakelijk. Over de jaren 2012 tot en met 2015 kan een verzoek om ambtshalve vermindering worden gedaan als je door het niet-splitsen belasting hebt moeten betalen over het rentebestanddeel. Renteaftrek eigen woning Voor zover aftrekbare kosten van de eigen woning in de vierde belastingschijf in aftrek komen gaat er van het tarief 1,5% af, zodat de aftrek een belastingteruggave van 50,5% geeft. De vierde schijf begint bij een belastbaar inkomen uit werk en woning van 66.422. Voorbeeld renteaftrek eigen woning Je belastbare inkomen uit werk en woning bedraagt 72.000 vóór aftrek van de negatieve inkomsten uit de eigen woning. Stel het eigenwoningforfait is 4500 en de aftrekbare kosten 13.000. In eerste instantie wordt de belasting over de negatieve inkomsten uit de eigen woning gewoon tegen het normale tarief berekend. Het belastbare inkomen bedraagt ( 72.000 + 4500 13.000 =) 63.500. Vervolgens wordt er 1,5% van de aftrekbare kosten van de eigen woning in de vierde belastingschijf opgeteld bij de oorspronkelijke belasting. Dat is in dit geval 1,5% van ( 72.000 + 4500 66.422 =) 10.078, dat is 151. Rijksmonument in het buitenland Heb je een Rijksmonumentenpand buiten Nederland dat behoort tot het Nederlandse culturele erfgoed, dan mag je in 2016 de kosten daarvan aftrekken volgens de Monumentenregeling als ook aan de andere voorwaarden wordt voldaan. Zie par. 4.8. Vrijstelling spaarloontegoed in box 3 vervallen Vanaf 2016 is er geen vrijstelling meer voor spaarloontegoed. Het hele tegoed moet worden aangegeven in box 3. Vrijstelling voor banksparen voor uitvaartverzekering vervallen De vrijstelling voor banksparen voor een uitvaartverzekering is per 1 januari 2016 vervallen. Er waren geen banken bereid het product aan te bieden. De vrijstelling voor andere varianten van een uitvaartverzekering in box 3 is wel blijven bestaan. Zie par. 5.4d. Ouderentoeslag in box 3 vervallen De ouderentoeslag in box 3 was een verhoging van het heffing- Consumentenbond Belastinggids 2017 7
Introductie vrije vermogen voor mensen die op 1 januari de AOW-leeftijd hadden bereikt en een laag inkomen en aanzienlijk wat vermogen hadden. Die verhoging is per 1 januari 2016 vervallen.! Dit heeft ook gevolgen voor de toeslagen. VAR vervangen door (model)overeenkomsten De verklaring arbeidsrelatie (VAR) is in 2016 komen te vervallen. Deze is vervangen door een systeem waarbij de overeenkomst tussen opdrachtgever en opdrachtnemer (zzp er) door de Belastingdienst wordt beoordeeld. De Belastingdienst heeft ook een aantal modelovereenkomsten gepubliceerd. Als je die gebruikt als zzp er, is de opdrachtgever gevrijwaard van naheffingen loonheffingen en boetes. De handhaving van het gebruik van de modelovereenkomsten is uitgesteld tot 1 januari 2018. Verhogen AOW-leeftijd Sinds 2013 wordt de AOW-leeftijd in jaarlijkse stappen verhoogd naar 67 jaar. In 2016 was de AOW-leeftijd precies zes maanden na de 65ste verjaardag. Veel fiscale regelingen zijn afhankelijk van het bereiken van de AOW-leeftijd. Wij noemen het tarief voor AOW-plussers, het recht op en de hoogte van de heffingskortingen, de verhoging van de specifieke zorgkosten, de ingangsdatum van lijfrente-uitkeringen en de aftrek van lijfrentepremies. Dat wordt in deze gids duidelijk aangegeven. Jaarruimte aftrek lijfrentepremies Hoeveel premies voor een lijfrente je kunt aftrekken, wordt bepaald door de jaarruimte. Deze wordt berekend door het toepassen van een formule waarin het pensioentekort wordt berekend op basis van de AOW-leeftijd. De premiegrondslag mocht in 2016 met 13,8% worden vermenigvuldigd, net zoals in het jaar daarvoor. De factor A (pensioenopbouw via de werkgever) bleef in 2016 ook hetzelfde als in 2015, namelijk 6,5. Het inkomen waarover de premiegrondslag wordt berekend, is in 2016 maximaal 101.519. Wel kun je, bij een inkomen hoger dan 101.519, een nettolijfrente afsluiten. Dat is een lijfrente waarvan de premies niet aftrekbaar zijn, de uitkeringen niet belast en waarvan de waarde tijdens de looptijd ook niet belast is in box 3. Het opbouwen van een nettolijfrente is aan strikte regels gebonden. Er is meer over te lezen in par. 5.4i en par. 7.2. Kinderalimentatieverplichting Je mag de contante waarde van je toekomstige kinderalimentatieverplichting in 2016 nog in box 3 aftrekken als schuld. De waarde moet volgens bepaalde regels worden berekend. Zoek op www.belastingdienst.nl op kinderalimentatie betalen in 2016. Algemene heffingskorting inkomensafhankelijk Het basisbedrag van de algemene heffingskorting wordt bij een inkomen uit werk en woning hoger dan 19.922 verlaagd met 4,822% van je inkomen uit werk en woning boven deze 19.922. Deze verlaging kent geen limiet meer; de algemene heffingskorting kan dus op 0 uitkomen. Dat is het geval bij een inkomen van 66.417. De verlaging bedraagt 2,46% van je inkomen uit werk en woning boven 19.922 als je de AOW-leeftijd hebt bereikt. Ben je na 1962 geboren en heb je recht op een teruggave van de algemene heffingskorting, dan gaat die ook nog eens omlaag door de aftopping (zie par. 10.3m). Je krijgt dan maximaal 1047 terug. Tijdelijke heffingskorting voor vroeggepensioneerden Deze heffingskorting is per 1 januari 2016 vervallen. 8 Consumentenbond Belastinggids 2017
Introductie INTRODUCTIE Hulp bij de aangifte 2016 Bedenk voor het inschakelen van een belastingadviseur dat iedereen zich belastingadviseur kan noemen. Kies daarom bij voorkeur iemand die is aangesloten bij een organisatie van adviseurs die aan bepaalde opleidings- en kwaliteitseisen voldoen. Dit zijn bijvoorbeeld de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (www.nob.net) en het Register Belastingadviseurs (www.rb.nl). Spreek van tevoren duidelijk af wat de adviseur gaat doen tegen welke prijs. Ons belastingsysteem onderscheidt drie vormen van inkomsten waarvoor aparte tarieven gelden, het boxenstelsel. In box 1 vallen het inkomen uit werk, pensioen en uitkering. De inkomsten worden belast met een progressief tarief: hoe hoger het inkomen, hoe hoger het belastingpercentage (van 36,55% tot 52%; bij AOW ers van 18,65% tot 52%). Aftrekposten vallen ook in deze box. Bij de eigen woning kan de betaalde hypotheekrente worden opgevoerd, maar wel na verrekening met de inkomsten uit de eigen woning. Dat houdt in dat het eigenwoningforfait in mindering gebracht moet worden op de rente. In box 2 vallen de inkomsten uit aandelen als je een aanmerkelijk belang (ten minste 5% van de aandelen) in een nv of bv hebt. Het tarief is 25%. In box 3 vallen de inkomsten uit vermogen, zoals spaargeld, vorderingen en beleggingen. De waarde van de eigen woning telt in deze box niet mee. Over deze bezittingen minus de schulden moet een fictief rendement van 4% aangegeven worden. Daarover heft de fiscus 30% belasting. Deze 1,2% vermogensrendementsheffing moet ook betaald worden als die 4% rendement niet behaald wordt en zelfs als er sprake is van verlies. De fiscus kijkt niet naar de reële inkomsten en wil alleen het vermogen per 1 januari van het jaar van aangifte weten. Het vermogen aan het einde van het jaar is niet relevant. Iedere belastingplichtige heeft recht op 24.437 heffingvrij vermogen. Voor minderjarige kinderen bestaat geen extra heffingvrij vermogen meer. Nadat de aangifte is ingevuld, berekent het programma automatisch de verschuldigde belasting in elke box. Vergeet de heffingskorting(en) niet (zie par. 10.4). Deze bedragen worden direct in mindering gebracht op de te betalen belasting, afhankelijk van de persoonlijke situatie. Niet alle kortingen worden automatisch berekend; sommige moeten aangevinkt worden. Hulp bij het invullen Wie er zelf niet uitkomt, kan hulp krijgen. Vakbonden, ouderen- bonden en andere organisaties helpen hun leden in de aangifteperiode. Wie geen lid is van zo n bond, kan op een lokaal belastingkantoor terecht. Een van de voorwaarden is dat je recht hebt op zorgtoeslag. De belastingkantoren werken alleen op afspraak, die gemaakt kan worden via de BelastingTelefoon. Informeer vooraf welke documenten en gegevens bij deze afspraak noodzakelijk zijn. In grote steden zijn vaak belastingwinkels, waar vrijwilligers helpen met de aangifte. Informeer bij de gemeente naar de voorwaarden. Belastingdienst --Voor vragen ook over toeslagen kan gratis de BelastingTelefoon gebeld worden (0800-0543). De BelastingTelefoon is bereikbaar op maandag tot en met donderdag van 08.00 uur tot 20.00 uur en op vrijdag tot 17.00 uur. In de aangiftemaanden is de BelastingTelefoon op vrijdag tot 20.00 uur bereikbaar en op zaterdag van 08.00 tot 17.00 uur. Het kan heel druk zijn. In het verleden was de dienst het best bereikbaar op woensdag en zaterdag. --In 2017 wordt de aangifteperiode waarschijnlijk opnieuw verlengd tot 1 mei, net als in eerdere jaren. --Bijlagen meesturen met de aangifte kan niet, maar de bewijsstukken moeten wel bewaard worden. Denk aan rekeningen, overschrijvingen en jaaropgaven. De fiscus kan er later naar vragen. --Als de aangifte voor 1 april wordt ingediend, wordt ze het snelst behandeld. Dat is handig voor wie geld terugverwacht, want de fiscus belooft dat deze snelle indieners voor 1 juli (eventueel voorlopig) het geld terugkrijgen. Bovendien is er dan geen sprake van heffingsrente voor wie moet bijbetalen. --Wie de aangifte niet op tijd kan inleveren, moet uitstel vragen (zie par. 1.1b). --Controleer ook meteen via mijn.toeslagen.nl of er in de toeslagen aanpassingen nodig zijn voor 2016 of 2017. Wie te veel krijgt, moet dat later inclusief rente terugbetalen. --Persoonlijke informatie wordt alleen via de Belasting- Telefoon verstrekt als je je burgerservicenummer noemt. Bedenk wel dat de medewerkers het standpunt van de Belastingdienst vertegenwoordigen. --Het is ook mogelijk via Twitter vragen te stellen aan de Belastingdienst (@Belastingdienst). Via Twitter geeft de Belastingdienst alleen antwoord op algemene vragen. --De Belastingdienst is niet te benaderen via e-mail. --Wie zich geregistreerd heeft bij MijnOverheid.nl ontvangt de meeste post digitaal. De Belastingdienst stuurt een waarschuwingsmail met de melding dat er een bericht klaar staat in de berichtenbox. Wat het onderwerp van de brief is, blijft uit veiligheidsoverwegingen onvermeld. -- Wie daarom vraagt, kan op de lijst komen van mensen die papieren post (blauwe enveloppen) blijven ontvangen. Consumentenbond Belastinggids 2017 9
Introductie Bespaartips en aandachtspunten Gehuwden en geregistreerde partners Fiscale partners kunnen kiezen hoe ze sommige inkomsten en aftrekposten verdelen (zie hoofdstuk 9). Dat kan voordeel opleveren. Geregistreerde partners Wouter en Mieke zijn fiscale partners en hebben in 2016 14.000 aan kosten en rente op een hypotheeklening betaald. Ze moeten 2000 bijtellen voor de eigen woning, zodat de aftrekpost 12.000 is. De helft van de woning is van Wouter, dus hij neemt 6000 in aftrek. Hij verdient niet zo veel en valt in box 1 in de eerste schijf van 36,55%. Als Wouter de 6000 aftrekpost zou opgeven, krijgt hij 2193 terug. Mieke verdient veel meer en valt in de hoogste schijf met 50,5% aftrek over de rente, zij krijgt 3015 terug. Samen krijgen ze dan 5208 terug. Door de volledige 12.000 aan Mieke toe te delen en bij haar aangifte op te geven, krijgen Wouter en Mieke samen 6030 terug. Dat is ruim 800 meer. van de niet-aftrekbare drempel (zie par. 7.3a), 10.000 uitgegeven aan niet-vergoede ziektekosten. Aangezien ze fiscale partners zijn, mogen ze kiezen aan wie ze die uitgaven voor specifieke ziektekosten toedelen. Als ze aan Erika toegedeeld worden, belanden ze in box 3 en krijgt ze maximaal 30% terug ( 3000). Als de kosten aan Teun toegedeeld worden, vallen ze in box 1. Valt hij in de 40,4%-schijf, dan krijgt hij 4040 terug, dat is 1040 meer. Heeft Teun weinig inkomen in box 1 en valt hij in de laagste schijven in deze box (18,65% of 22,50%), dan is het voordeliger de aftrekpost aan Erika toe te delen. Alleenstaanden Voor een alleenstaande is het veel moeilijker om met slimme trucjes bij de aangifte belasting te besparen. Het is vooral zaak al tijdens het lopende belastingjaar de inkomensgrenzen in de gaten te houden, bijvoorbeeld voor het verkrijgen van een toeslag of een aftrekpost. Wie samenwoont, is soms tegen wil en dank fiscaal partner. Wie eenmaal fiscaal partner is, komt daar niet zo gemakkelijk van af. Zelfs ongehuwd samenwonenden moeten apart gaan wonen als zij niet langer elkaars fiscale partner willen zijn. Als er sprake is van een samengesteld gezin, is ook moeilijk te ontkomen aan fiscaal partnerschap. Nog twee aandachtspunten met het oog op de erfbelasting: als ongehuwde partners van elkaar willen erven, is een testament noodzakelijk. Sinds 2011 geldt de extra voorwaarde om als partner te worden aangemerkt voor de erfbelasting dat er een notarieel samenlevingscontract moet zijn met wederzijdse zorgverplichting. Als partners voorafgaand aan het overlijden vijf jaar op hetzelfde adres stonden ingeschreven, is een notarieel samenlevingscontract niet vereist. Daarnaast moet je, om als partner te worden aangemerkt voor de erfbelasting, in de gemeentelijke basisadministratie op één adres staan ingeschreven. Bij een overlijden moeten samenwoners minstens zes maanden op hetzelfde adres in de gemeentelijke basisadministratie ingeschreven hebben gestaan. Wie aan deze voorwaarden voldoet, wordt als partner aangemerkt voor de erfbelasting en komt voor de hogere vrijstelling in aanmerking. AOW ers Als een van de partners AOW er is, is het verstandig goed te kijken naar de verdeling van inkomen en aftrekposten. AOW er en specifieke zorgkosten Teun is AOW er en zijn partner Erika niet. Teun heeft pensioeninkomen in box 1 en Erika heeft alleen inkomen in box 3 (spaargeld). Ze hebben samen, na aftrek Minderjarige kinderen Als minderjarige kinderen (tot 18 jaar) inkomsten uit werk of een uitkering hebben, moeten ze daarvan zelf aangifte doen. Hun vermogen wordt verrekend via de aangifte van hun ouders. Meerderjarige kinderen moeten zelfstandig aangifte doen van al hun inkomsten. Overlijden Na het overlijden moet vaak nog aangifte inkomstenbelasting voor de overledene worden gedaan. Dat moet gebeuren vóór het indienen van de aangifte erfbelasting. Nog te betalen inkomstenbelasting is namelijk een schuld waarmee rekening moet worden gehouden bij de aangifte erfbelasting. De aangifte inkomstenbelasting voor een overledene wordt gedaan met behulp van een F-biljet. Het elektronische aangifteprogramma kan wel gebruikt worden om berekeningen en de optimale verdeling te maken, maar de aangifte van de overledene mag niet ondertekend en ingestuurd worden. De gegevens moeten overgenomen worden op het papieren F-biljet. De aangifte moet samen met de vertegenwoordiger van de erfgenamen gedaan worden. In veel gevallen is dat de fiscale partner (zie par. 2.16). Wie als erfgenaam bij zijn eigen aangifte te maken heeft met een erfenis die op 1 januari nog niet was afgehandeld (we spreken dan van een onverdeelde boedel), moet het deel waar hij recht op heeft al opgeven als vermogen in box 3. Als er een woning in het deel zit, moet die opgegeven worden bij tweede woning ; saldi op bankrekeningen worden opgegeven bij bankrekening. Op dat moment moet dus al vermogensrendementsheffing in box 3 betaald worden over gelden die nog niet zijn ontvangen. De schulden mogen natuurlijk ook aangegeven worden in box 3, net als de erfbelasting. Er geldt een uitzondering als het gaat om de situatie dat de langstlevende ouder alle goederen of het vruchtgebruik erft (zie par. 5.2d). 10 Consumentenbond Belastinggids 2017
Introductie Voorlopige teruggaaf Wie aftrekposten heeft, zoals betaalde hypotheekrente voor het eigen huis, of recht heeft op een of meer heffingskortingen, zou daar ruim een jaar op moeten wachten omdat er pas volgend jaar aangifte kan worden gedaan. Dat is niet nodig. Er kan al een voorlopige teruggaaf aangevraagd worden. Vraag niet te veel terug, anders moet het teveel eventueel verhoogd met heffingsrente terugbetaald worden. In het verleden kon het interessant zijn om geen voorlopige teruggaaf aan te vragen en het terug te ontvangen belastingbedrag in één keer te ontvangen nadat er aangifte was gedaan. De Belastingdienst vergoedde dan rente. Dit was ook wel bekend als sparen bij de fiscus. Sinds 2012 is dit veranderd. Vanaf dat jaar wordt over het bedrag dat je in één keer terugkrijgt, in de regel dus vóór 1 juli na afloop van het belastingjaar, geen rente meer vergoed. Aftrekpost vergeten Wie bij de belastingaangifte een aftrekpost over het hoofd heeft gezien, kan daarop terugkomen. Zolang de inspecteur nog geen aanslag heeft opgelegd, kan een aanvullende brief gestuurd worden met het verzoek rekening te houden met de vergeten aftrekpost. De aangifte kan ook eenvoudigweg opnieuw ingediend worden. De Belastingdienst gaat dan uit van de laatst ingediende aangifte. Controleer wel of de goede aangifte is gebruikt, want ook bij de Belastingdienst wordt er weleens iets over het hoofd gezien. Is de aanslag al binnen, maar is de bezwaartermijn nog niet verlopen, dan kan daartegen bezwaar gemaakt worden. Verzoek dan de aftrekpost alsnog mee te nemen. Staat de aanslag al definitief vast, stuur dan toch een brief naar de inspecteur met het verzoek om alsnog rekening te houden met de vergeten aftrekpost. Dan gelden de regels voor een verzoek tot ambtshalve vermindering. Als duidelijk is dat het meenemen van de vergeten aftrekpost tot een andere aanslag zou hebben geleid, moet de inspecteur aan het verzoek tegemoetkomen. Zo n verzoek kan tot vijf jaar na het einde van het jaar van de aanslag ingediend worden. In bijzondere gevallen kunnen andere termijnen gelden. Kijk hiervoor op de site van de Belastingdienst. Nieuwe jurisprudentie of nieuw beleid is overigens geen reden voor vermindering of teruggaaf van belasting als de aanslag al definitief vaststaat. Klagen Na het indienen van de aangifte zal het een tijdje duren voordat de fiscus reageert met het opleggen van de definitieve aanslag. Binnen drie maanden nadat de Belastingdienst de aangifte heeft ontvangen, zal hij wel een voorlopige aanslag of teruggaaf opleggen. Als de aangifte niet klopt, kan het zijn dat dit bedrag later moet worden terugbetaald. Wie het niet eens is met de aanslag, kan een bezwaarschrift indienen. Wordt het bezwaar afgewezen, dan is een gang naar de rechter mogelijk (zie ook par. 11.7). Blijft een reactie van de fiscus uit binnen de wettelijke termijn, dat is zes weken na afloop van de bezwaartermijn (deze termijn mag met nog eens zes weken worden verlengd door de fiscus), dan kan hij in gebreke gesteld worden. De fiscus krijgt dan nog twee weken de tijd om een beslissing te nemen. Indien hij dan nog niet reageert, is er recht op een dwangsom. Wie een klacht heeft over het gedrag van een belasting- ambtenaar kan daarvoor, nadat hij bij de fiscus zelf heeft geklaagd, terecht bij de Nationale ombudsman in Den Haag. Kijk op www.nationaleombudsman.nl. Praktische aangiftetips - - Controleer alle vooringevulde gegevens, vooral de informatie over de eigen woning en de spaar- en banktegoeden. - - Houd een kopie van de vorige aangifte bij de hand. De aangifte van vorig jaar is terug te vinden na het inloggen bij mijn.belastingdienst.nl, onder het tabblad Correspondentie. - - Het is altijd goed de aangifte nog eens door te lezen en te vergelijken met die van vorig jaar. Zijn er grote verschillen met vorig jaar, kijk dan of die te verklaren zijn. Misschien zijn er aftrekposten vergeten of is er voor 2016 een aftrekpost opgevoerd die achteraf gezien ook in eerdere jaren gebruikt had kunnen worden. Als dat het geval is, kun je de aangiften van maximaal vijf jaar geleden nog herzien. - - Pas je nog iets aan in een eerdere aangifte en heb je een fiscaal partner, vergeet dan niet daarna te controleren of de verdeling nog steeds optimaal is. Neem dat mee in je verzoek om ambtshalve herziening. - - Maak na het invullen een print van de aangifte voordat je haar verstuurt. Linksonder in het aangiftevenster staat het icoontje van een printer gevolgd door de woorden Afdrukken (pdf). Als je daarop klikt, verschijnt er een nieuw scherm. Hier krijg je de keuze tussen het afdrukken van de hele aangifte of alleen het overzicht van de berekening. Kies voor de hele aangifte. Je ziet dan eerst wat je hebt ingevuld en vervolgens is er een compleet overzicht van de berekening. - - Je kunt deze pdf ook openen en vervolgens opslaan. Dan kun je hem na het uitloggen rustig op je computer bekijken. - - De aangifte is aangekomen bij de Belastingdienst als er een ontvangstbevestiging op het scherm van de computer is verschenen. Dit is ook te controleren onder het tabblad Home bij Laatste correspondentie. - - Wie later nog een fout ontdekt, kan de aangifte aanpassen en opnieuw indienen. Zolang de Belastingdienst nog geen aanslag heeft opgelegd, geldt de laatst ingediende aangifte. Ook als die na de deadline van 1 mei is ingestuurd. Controleer de aanslag in dat geval wel. Ook de medewerkers van de Belastingdienst zijn menselijk en maken soms fouten. Consumentenbond Belastinggids 2017 11
INTRODUCTIE Handige extra s bij de aangifte 2016 Abonnement op de Belastinggids of de Belastinggids 2017 los gekocht? Lezers die een abonnement hebben op de Belastinggids of deze Belastinggids 2017 los gekocht hebben, vinden op de achterzijde van deze gids een unieke actiecode. Met behulp van deze code kan de Belastinggids 2017 gratis worden gedownload in de Kiosk-app en/of de Consumentenbond Reader. Klik op het menu linksboven in het scherm en vervolgens op Code inwisselen. Abonnement op de Geldgids? Abonnees op de Geldgids ontvangen als ze zijn ingelogd in de Kiosk-app en de Consumentenbond Reader automatisch ook de digitale versie van de Belastinggids 2017. Gratis het e-book Belastinggids 2017 Lezers van de Belastinggids 2017 kunnen ook gratis de e-bookversie van deze gids downloaden en lezen. Dit kan met de Consumentenbond Kiosk-app of op de pc met de onlinereader van de Consumentenbond. De Kiosk heeft onder andere een handige zoekfunctie op tekst in gedownloade documenten. Zo vind je gemakkelijk een bepaald onderwerp of dat ene woord terug. Consumentenbond Kiosk De Consumentenbond Kiosk-app is gratis te downloaden en geschikt voor tablets en smartphones (Android en ios). Aanmelden kan met een bestaand Consumentenbondaccount. Heb je dat niet, dan kun je een Kioskaccount aanmaken. Gebruik je de Consumentenbond Kiosk op meerdere apparaten, dan kun je op een ander apparaat verder gaan waar je gebleven was met lezen. De app is te downloaden via de App Store of Google Play Store. Ga naar www.consumentenbond.nl/kiosk voor meer informatie en downloadlinks. Consumentenbond Reader De Belastinggids 2017 kan ook in de onlinereader gelezen worden (reader.consumentenbond.nl). Vooral handig als je niet beschikt over een tablet of smartphone. Aanmelden kan met een bestaand Consumentenbondaccount, maar je kunt ook een Kioskaccount aanmaken. www.consumentenbond.nl/belastingaangifte Ook dit jaar hebben we een uitgebreid onlinedossier met extra informatie, tips en hulp bij de aangifte. Checklists aangifte Wie net gescheiden is, een bijbaan naast de studie heeft gehad, een huis heeft gekocht of (bijna) gepensioneerd is, wordt in de checklists in het onlinedossier Belastingaangifte op weg geholpen. Aangifte verzamelmap Om de aangifte goed en volledig te kunnen invullen, heb je een aantal gegevens nodig. In het onlinedossier Belastingaangifte lees je welke documenten nodig kunnen zijn bij het doen van de aangifte. Correcties en wijzigingen De Belastinggids wordt soms ingehaald door de tijd. Eventuele errata zijn online te raadplegen. www.geldgids.nu Stel een vraag aan onze belastingexpert Lezers van de Belastinggids bieden we tot 30 april 2017 de mogelijkheid vragen te stellen aan onze belastingexpert. Dit kan via www.geldgids.nu. De vragen worden binnen vijf werkdagen beantwoord door Marjan Langbroek, de auteur van deze gids. Zij studeerde fiscaal recht aan de Universiteit van Amsterdam en geeft al ruim 25 jaar belastingadvies aan particulieren. Geldgids-abonnees kunnen het hele jaar door via www.geldgids.nu vragen stellen over belastingen. Meer weten? www.consumentenbond.nl/kiosk reader.consumentenbond.nl www.consumentenbond.nl/belastingaangifte www.geldgids.nu 12 Consumentenbond Belastinggids 2017
1 De aangifte 1 worden, bijvoorbeeld omdat je nog niet over de fiscale gegevens beschikt. De aangifte Handige zaken over de aangifte om vooraf te weten Inhoud 1.1 Aangifte doen moet... 13 1.2 Aangifte voor teruggaaf... 16 Houd er rekening mee dat de termijn die de Belastingdienst heeft voor het opleggen van aanslagen wordt! verlengd met de duur van het uitstel. Dat geldt zowel voor de driejaarstermijn waarbinnen een definitieve aanslag moet worden opgelegd als voor de navorderingstermijn van 5 jaar (12 jaar bij buitenlands inkomen en vermogen). Wie vorig jaar te laat was en de aangifte in een van de! twee daaraan voorafgaande jaren ook te laat indiende, krijgt geen uitstel. Te laat betekent hier: na de uiterste inleverdatum. Dat is een ander begrip dan voor de boete (zie hierna). Is er uitstel aangevraagd, maar wel netjes binnen de verleende uitsteltermijn aangifte gedaan, dan geldt die aangifte niet als te laat. 1.1 Aangifte doen moet Iedereen die een uitnodiging ontvangt tot het doen van aangifte, moet voor 1 mei aangifte doen. Zelfs als je geld terugkrijgt (en de fiscus dus helemaal geen geld misloopt als er geen aangifte wordt gedaan), kun je een boete krijgen als er geen of te laat aangifte wordt gedaan. De aangifte kan niet voor 1 maart worden ingediend en staat ook niet eerder live. Lever je de aangifte voor 1 april in, dan wordt het geld gegarandeerd voor 1 juli teruggestort. Het is niet meer mogelijk om een aangifteprogramma te downloaden. Je kunt alleen nog maar elektronisch aangifte doen door in te loggen op mijn.belastingdienst.nl. Voor het doen van aangifte is een DigiD vereist; die is aan te vragen via www.digid.nl. Dat duurt een aantal dagen, dus wees er op tijd bij. 1.1a Zelf invullen Als de Belastingdienst geen uitnodiging heeft gezonden voor het doen van aangifte en je moet meer dan 45 belasting (bij)betalen (zie par. 11.5), moet de aangifte voor 14 juli ingevuld zijn via mijn.belastingdienst.nl. Wie dat niet doet, is in overtreding en loopt het risico van een aanslag met een boete. Het is ook mogelijk aangifte te doen op een papieren biljet, maar dat is veel meer werk. Bovendien ontbreken dan de berekeningen die het aangifteprogramma maakt, zoals de drempels voor diverse aftrekposten, en is het verdelen van de posten tussen fiscale partners dan veel ingewikkelder. Maar soms is er geen keuze, omdat het programma van de Belastingdienst niet alle situaties aankan. Een papieren biljet is via de BelastingTelefoon aan te vragen (0800-0543). 1.1b Uitstel Het is mogelijk om uitstel te krijgen voor het indienen van de aangifte, in ieder geval tot 1 september 2017. Je moet elektronisch uitstel aanvragen met je DigiD op mijn.belastingdienst.nl, of de BelastingTelefoon bellen. Wie langer uitstel wil, moet daar tijdig voor 1 september 2017 om vragen. Bij het verzoek moet uitgelegd worden waarom de aangifte niet op tijd ingediend kan 1.1c Te laat? Wie de aangifte niet op tijd inlevert, krijgt eerst een herinnering en daarna een aanmaning van de Belastingdienst. De Belastingdienst geeft dan nog een aantal dagen (meestal tien werkdagen) om de aangifte alsnog in te dienen. Wordt de aangifte nog later ingediend, dan ben je officieel te laat. De fiscus kan dan het volgende doen: Je krijgt een verzuimboete van 369. Is de aangifte voor de tweede keer te laat ingeleverd, dan geldt hetzelfde bedrag. Is ze nog vaker te laat ingeleverd, dan kan de boete oplopen tot 5278. Bij een te late aangifte kan de fiscus die alsnog verwerken, zodat de aanslag kan worden opgelegd op basis van de eigen aangifte, maar er mag nog steeds een boete opgelegd worden. De fiscus kan een ambtshalve aanslag opleggen als iemand ook na de aanmaning de aangifte niet tijdig indient. Daarvoor baseert de fiscus zich op een geschat belastbaar inkomen (tenzij hij de te laat ingediende aangifte alsnog als basis gebruikt). Die schatting moet zo veel mogelijk berusten op redelijke uitgangspunten, maar in de praktijk wordt een hoge aanslag opgelegd in de verwachting dat er wel geprotesteerd zal worden als hij echt te hoog is. Tegelijk met de aanslag wordt een verzuimboete opgelegd. Tegen een ambtshalve aanslag kun je op dezelfde manier in het geweer komen als tegen een normale aanslag. Wie de aangifte niet of niet behoorlijk ingevuld indient, kan wel te maken krijgen met omkering van de bewijslast. Het is dan aan de belastingplichtige om te bewijzen dat de ambtshalve aanslag onjuist is. Als de fiscus kan bewijzen dat er opzettelijk geen, onjuist of onvolledig aangifte is gedaan, kan hij een vergrijpboete opleggen in plaats van een verzuimboete. De hoogte van die boete is een percentage van de verschuldigde belasting, verminderd met de ingehouden loonheffing en dividendbelasting en de al opgelegde voorlopige aanslagen (zie tabel 1). Als de aanslag (gedeeltelijk) betrekking heeft op het inkomen in box 3, bedraagt de maximale boete geen 100%, maar 300% van de belasting over dit inkomen. Consumentenbond Belastinggids 2017 13
1 De aangifte Het komt steeds vaker voor dat de fiscus proces-verbaal opmaakt tegen belastingplichtigen die meer dan eens hun aangifte niet of veel te laat hebben ingevuld. Dat kan omdat dit als een misdrijf wordt beschouwd. De kans bestaat dat de belastingplichtige voor de rechter moet verschijnen. Meestal wordt de zaak de eerste keer geschikt, maar die schikking zal veel hoger zijn dan de genoemde boetes. Het aangifteprogramma is in hoge mate interactief. Dat wil zeggen dat het antwoord op een bepaalde vraag bepaalt wat de volgende vraag zal zijn. Begin je bijvoorbeeld met het invullen van de gegevens over de woning, dan zul je meestal invullen dat het gaat om je hoofdverblijf. Daarop volgen de volgende vragen. Tabel 1 Vergrijpboetes in box 1 Schuldgradatie Verhoging Grove schuld 25% Grove schuld en herhaling binnen vijf jaar 50% Opzet 50% Opzet en herhaling binnen vijf jaar 100% Vul je in dat het gaat om een verhuurde onroerende zaak, dan krijg je het volgende scherm te zien. Ernstige of relatief omvangrijke fraude 100% 1.1d Aangifte doen bij de Belastingdienst Steeds meer mensen doen elektronisch aangifte; dat kan alleen nog maar online. In het onlineprogramma zit een uitgebreide handleiding voor het invullen. Je moet inloggen met je DigiD en dan kun je invullen dat je aangifte over 2016 wilt doen. Een flink aantal gegevens in het programma is al ingevuld. Het is zaak ze goed te controleren. Niet zelden zitten er fouten in. Het risico van deze fouten is voor jou en niet voor de Belastingdienst. Verder is van een aantal zaken die door de Belastingdienst zijn ingevuld, niet precies bekend waar ze thuishoren. Zo zullen de onroerende zaken allemaal vooringevuld zijn, maar staat er niet in welke box ze belast zijn en bijvoorbeeld ook niet of het gaat om verhuurde zaken, woningen, bedrijfspanden en dergelijke. Dat moet je allemaal zelf invullen. Je kunt de (half) ingevulde aangifte altijd opslaan. Daarvoor staat een optie in het linkerdeel van het scherm. Je kunt dan altijd later verdergaan. Dit is vooral handig als je ineens merkt dat je niet alle gegevens bij de hand hebt. TIP De Belastingdienst kan ingevulde en opgeslagen gegevens niet zien zolang je je aangifte niet hebt ingestuurd. Verder is het goed om te weten dat er veel informatie te vinden is door op het vraagteken naast de vraag te klikken. In die informatie wordt vaak verder verwezen naar de uitgebreide helptekst. Alle extra informatie in het aangifteprogramma is! uiterst handig, maar realiseer je wel dat je aan die informatie geen vertrouwen kunt ontlenen. Is die informatie fout, en vul je de aangifte op grond van die foute informatie (of een foute interpretatie) in, dan zijn de gevolgen daarvan voor je eigen rekening. Soms is het niet zo eenvoudig om te bedenken waar bepaalde posten thuishoren. Daarom geven we in tabel 2 een overzicht. Maar we beginnen met een uitleg van het stelsel van belastingheffing. In tabel 2 geven we tevens aan in welke box de inkomsten belast zijn. Boxenstelsel Er zijn drie hoofdsoorten inkomsten, die in drie boxen worden belast. Box 1 heet Inkomsten uit werk en woning. Het tarief in deze box is progressief, dat wil zeggen dat het percentage stijgt naarmate het inkomen hoger is. Zie par. 10.2a. Box 2 is bedoeld voor inkomsten uit aanmerkelijk belang. Je hebt een aanmerkelijk belang als je, samen met je fiscale partner, direct of indirect houder bent van ten minste 5% van het kapitaal van een besloten of naamloze vennootschap. Er zijn nog meer situaties waarin sprake is van een aanmerkelijk belang; zie par. 5.6. Box 2 kent een vast tarief van 25% van de inkomsten uit aanmerkelijk belang. Het bezit van de aandelen zelf is niet belast. Box 3 belast de inkomsten uit sparen en beleggen; niet de werkelijke inkomsten, maar een vast percentage van 4% van de waarde van het vermogen op 1 januari van het belastingjaar. Het vermogen is de bezittingen min de schulden, verminderd met het heffingvrije vermogen (zie par. 5.2). Over dit vaste percentage wordt 30% belasting geheven. 14 Consumentenbond Belastinggids 2017