Participatie- en compensatievoorstel Windlocaties Afrikahaven, Hornweg, Siciliëweg en Westpoortweg 7 juli 2016 In het besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling verdeelprocedure herstructurering Wind op Land staat, dat bij de aanvraag van een omgevingsvergunning voor het bouwen en opschalen van windturbines in herstructureringsgebieden een participatievoorstel of compensatievoorstel is vereist waarin is opgenomen: in hoeverre en op welke wijze omwonenden binnen een straal van 1500m worden betrokken bij het planproces en op welke wijze omwonenden of rechtspersonen financieel kunnen participeren in het project een voorstel voor compensatie van omwonenden binnen een straal van1200 meter rond een project. In dit memo wordt het Participatie- en compensatievoorstel van Havenbedrijf Amsterdam NV (Havenbedrijf) toegelicht voor de WABO-vergunningaanvragen voor de Windparken Afrikahaven, Hornweg, Siciliëweg en Westpoortweg. Het Havenbedrijf heeft kennisgenomen van de Gedragscode draagvlak en participatie wind op land opgesteld door de Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA) en vijf natuur- en milieuorganisaties. De Gedragscode committeert de leden van NWEA aan een aantal basisprincipes aangaande draagvlak en participatie. Het versterken van draagvlak is een zaak van zowel de windsector als van overheden en andere betrokken partijen. De gedragscode tekent daarbij aan dat de omvang en inhoud van het participatieplan maatwerk is en afhankelijk van het project en de uitkomsten van de gesprekken met de omwonenden en andere belanghebbenden. Introductie De Amsterdamse haven is de vierde haven van West-Europa en groot in de overslag en verwerking van energieproducten. Het Noordzeekanaalgebied sloeg in 2015 97 miljoen ton goederen over waarvan ruim 78 miljoen ton in de haven van Amsterdam. In de havenregio werken in totaal 68.000 mensen bij bedrijven in de haven of haven gerelateerde bedrijven. Daarvan werken zo n 34.000 mensen in Amsterdam. Het Havenbedrijf heeft de ambitie om op een duurzame en innovatieve manier waarde toe te voegen voor klanten en omgeving. Het Havenbedrijf exploiteert en beheert het Amsterdams havengebied, stimuleert daarbij groei bij bedrijven waarbij zorgvuldig met beschikbare ruimte en kwaliteit van water, bodem en lucht wordt omgegaan. Als Port of Partnerships werkt het Havenbedrijf intensief samen met partners in het bedrijfsleven, stad en regio. Visie 2030 Recent is de Visie 2030 vastgesteld. De Amsterdamse haven is een belangrijke energiehaven waar voornamelijk olie en kolen worden op- en overgeslagen. De Amsterdamse haven is groot in een markt die zal veranderen en dat vraagt aanpassingsvermogen. Het credo is dan ook To adapt is To survive. De energiehaven is in transitie en het Havenbedrijf zet de komende jaren dan ook fors in op het lokaal opwekken van zon en wind. De ambitie voor 2020 daarbij is 100.000 m2 zonnepanelen, een totaal opgesteld vermogen van minimaal 100 MW windenergie en een verlaging van onze eigen CO2 voetafdruk met 25% ten opzichte van 2014.
Pagina 2 van 5 Het Havenbedrijf ontwikkelt meerdere windlocaties in de Amsterdamse haven. Het gaat om nieuwe lijnopstellingen en turbines aanvullend op en ter vervanging van bestaande lijnen. Windmolens zijn sinds de jaren 90 niet meer weg te denken uit de Amsterdamse haven, het beeld van molens past in het werklandschap van de haven. In totaal staan er 37 windmolens met een totaal vermogen van 64,2 MW het uitgangspunt is dit uit te breiden tot minimaal 100 MW. In 2012 is hiervoor de Windvisie Westpoort opgesteld wat resulteerde in geschikte locaties. Provincie Noord-Holland heeft met het Rijk afgesproken om in 2020 685,5MW windenergie op land mogelijk te maken. De provincie heeft eind 2014 gebieden aangewezen waarbinnen nieuwe windparken ontwikkeld kunnen worden. Het Amsterdamse havengebied valt in één van de 9 aangewezen gebieden. Het Havenbedrijf en andere initiatiefnemers zoals Windgroep Holland en NDSM-energie in Noord hebben hun plannen begin 2015 bij de Provincie kenbaar gemaakt middels een principe verzoek en zij hebben vervolgens binnen de daarvoor door de Provincie aangewezen periode tussen 15 januari 2016 en 15 mei 2016 de vergunningen aangevraagd. Omwonenden en bedrijven worden betrokken bij het planproces Op 18 november 2015 vond het Gebiedsatelier Windparken in Westpoort plaats. Deze bijeenkomst was georganiseerd door provincie Noord-Holland in samenwerking met gemeente Amsterdam en de initiatiefnemers Havenbedrijf, Wind Groep Holland en Waternet. Daarnaast was de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied als vergunningverlener aanwezig. Bedrijven en burgers in de omgeving werden over de door initiatiefnemers ingediende principe-aanvragen voor windparken in Westpoort geïnformeerd en in de gelegenheid gesteld om hun mogelijke zorgen, ideeën en wensen hierover te uiten. Er waren circa 80 belangstellenden, onder wie statenleden van provincie Noord-Holland, enkele omwonenden, een aantal raadsleden uit Amsterdam, ondernemers en vertegenwoordigers van energiecoöperaties en natuurorganisaties. Zij waren goed te spreken over de plannen. In het Parool stond het daags erna mooi verwoord Overal in het land verdringen omwonenden zich om te protesteren tegen windmolens. In Amsterdam komen ze niet opdagen. Of ze zijn er niet, dat kan natuurlijk ook. Een opvallend verschil met de andere door de Provincie georganiseerde gebiedsateliers is dat er, ondanks dat er breed was uitgenodigd, weinig bewoners op het gebiedsatelier waren. Dit heeft te maken heeft met het industriële karakter van Westpoort. Intussen zijn de onderzoeken in het kader van de project-m.e.r. afgerond en zijn de vergunningaanvragen ingediend bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. De impact van de nieuw te plaatsen molens op de omgeving en dus voor de bedrijven en de omwonenden is daarmee inzichtelijk. Op het moment dat er meer zicht is of de Provincie definitief bereid is de vergunningaanvragen in behandeling te nemen, zal het Havenbedrijf daarover communiceren via haar website, via de gebruikelijke gremia en een of meer informatieavonden organiseren voor de bedrijven en omwonenden en voor andere betrokkenen. Zo kunnen dan de vergunningaanvragen en de procedures van inspraak worden toegelicht en worden besproken. Naast de vergunningaspecten zal mogelijk te verwachten overlast als gevolg van de windparken zoals slagschaduw bij bedrijven ook onderwerp van gesprek kunnen zijn. De gebruikelijke inspraakprocedures behorende bij een WABO vergunningaanvraag zijn van toepassing. Vervolgens zullen belanghebbenden bij de verdere ontwikkelingen, bouw en exploitatie van de windparken actief worden betrokken.
Pagina 3 van 5 Geen compensatie van omwonenden binnen een straal van 1200 meter. Westpoort is een geluidgezoneerde industrieterrein. Dit betekent dat het gebied en de omgeving zo is ingericht dat hier de zware milieucategorie bedrijven kunnen worden gevestigd. Kwetsbare en gevoelige objecten zoals woningen bevinden zich op gepaste afstand. De enige woningen die zich nog in het gebied bevinden zijn bedrijfswoningen en reeds wegbestemd. In het planproces wordt er rekening gehouden met de eventuele overlast die de woningen of bedrijven kunnen ondervinden van de molens en waar mogelijk zullen hiertoe in overleg maatregelen genomen worden. Financiële of andere compensatie is gezien het industriële karakter van het gebied waar de molens gepland dan ook niet aan de orde. Waarom is participatie belangrijk voor het Havenbedrijf? Het Havenbedrijf vindt het belangrijk dat de lokaal duurzaam opgewekte energie lokaal wordt ingezet en wil dat graag binnen de projecten mogelijk maken. Dit is tweeledig. Door vraag en aanbod optimaal op elkaar af te stemmen via smart grids in combinatie met energieopslagmethoden en via directe levering, kan een schaalsprong duurzame energie in het Amsterdamse havengebied gerealiseerd worden. Anderzijds zal het mooi zijn dat de Amsterdammer of een Amsterdamse bedrijf windenergie uit zijn of haar haven kan kopen. Het Havenbedrijf heeft vanuit haar visie 2030 een strategisch plan opgesteld. Een van de speerpunten in deze strategie is het programma schaalsprong duurzame energie. Doel van dit programma is de energiestromen binnen het havengebied en directe omgeving te optimaliseren. Hierbij ziet de haven kansen om de energierekening van afnemers te verlagen en het verbruik verder te verduurzamen. Duurzame energie geproduceerd door de windmolens in Westpoort spelen hierbij een cruciale rol. In de nieuwe vier windparken liggen enkele locaties op bedrijventerreinen zoals bij Waternet. Hier zou directe levering van windenergie aan het bedrijf heel goed mogelijk zijn. Echter voor de meeste bedrijven is het niet toegestaan om een windmolen op eigen terrein te plaatsen. Het Havenbedrijf krijgt veelvuldig dit soort verzoeken van bedrijven in het havengebied maar vindt het belangrijk om een rustig landschappelijk beeld te behouden en wil het gebied zo optimaal mogelijk benutten voor windenergie, dit waren dan ook uitgangspunten bij het opstellen van de Windvisie Westpoort. De zoeklocaties uit de windvisie Westpoort zijn leidend voor de totstandkoming van nieuwe windparken. Om bedrijven wel in hun duurzaamheidsambities tegemoet te kunnen komen en deel te laten nemen aan de schaalsprong energie, zal het Havenbedrijf haar klanten/de bedrijven participatiemogelijkheden aanbieden passende binnen de uitgangspunten van de schaalsprong energie. Daarnaast heeft het lokaal opwekken van windenergie in de Amsterdamse haven een regionale functie waarbij de haven als een Metropolitan port fungeert. In de Visie 2030 is aangegeven dat de haven als zijnde een Metropolitian port steeds meer van toegevoegde waarde voor de regio zal zijn. Het havengebied is op dit moment de enige locatie binnen Amsterdam waar het mogelijk is om onder de huidige beleidsuitgangspunten lokaal windenergie op te wekken. Naast dat deze energie wordt ingezet voor de schaalsprong energie in het havengebied ziet het Havenbedrijf dan ook graag dat deze lokale duurzame windenergie lokaal beschikbaar komt voor burgers en bedrijven naar het idee van de Amsterdamse duurzaamheidsagenda Duurzaam Amsterdam.
Pagina 4 van 5 Op deze wijze faciliteert de haven niet alleen de wereldwijde energiehandel maar bedient deze steeds meer de lokale energiemarkt en kan de haven functioneren als een groene batterij voor de regio. Op welke wijze kunnen burgers en bedrijven participeren in de projecten Het Havenbedrijf vindt het belangrijk dat de lokaal opgewekte energie, lokaal beschikbaar komt en ingezet kan worden. Hierbij is het Havenbedrijf afhankelijk van haar samenwerkingspartners waarmee de windprojecten worden ontwikkeld. De rol van het Havenbedrijf kan sinds haar verzelfstandiging in 2013 breder worden ingevuld. Voorheen werden windparken in de markt gezet door locaties uit te geven via erfpacht. Voor Afrikahaven is dat middels een tender gebeurd. De inkomsten voor het Havenbedrijf liggen dan in een jaarlijkse erfpachtvergoeding en een percentage van de windopbrengst. Nu we een overheids NV zijn, zijn nieuwe verdienmodellen mogelijk en kan het Havenbedrijf (mee)ontwikkelen. Hierbij werkt de haven samen met partners. Voor de locatie Westpoortweg wordt samengewerkt met Waternet, vier van de zeven locaties van dit project liggen op het terrein van Waternet. Voor Afrikahaven sluiten de locaties aan op het bestaande windpark waarin het Havenbedrijf samenwerkt met Eneco. Voor de Hornweg en de Siciliëweg ligt het nog open. Voor de twee andere locaties in de Amsterdamse haven te weten de Nieuwe Hemweg en de Noordzeeweg heeft CV Windpoort de grondposities. Bij deze entiteit zijn Windgroep Holland en Nuon betrokken. Het Havenbedrijf is dus mede afhankelijk van haar samenwerkingspartners om te kunnen beschikken over de afzet en verkoop van groene stroom. Door directe levering, met minimale tussenkomst van partijen in de energiewaarde keten, is het in het kader van het programma schaalsprong duurzame energie mogelijk om een lagere energierekening voor de eindgebruiker te realiseren en een hogere opbrengst voor de producent van de groene stroom. Hierdoor wordt niet alleen het vestigingsklimaat in het havengebied verbeterd, wat een belangrijke drijfveer is voor werkgelegenheid en overige maatschappelijke en economische factoren, maar wordt het gebied ook interessanter om meer duurzame productiemiddelen te realiseren. Een toenemende capaciteit aan duurzame productiemiddelen heeft ook een keerzijde: de opbrengsten kunnen afwijken van de voorspellingen doordat het bijvoorbeeld harder waait, of doordat er meer zonneschijn is. Hierdoor wordt onbalans op het elektriciteitsnet gecreëerd. In een industrieel gebied zoals de haven is het juist goed mogelijk om deze pieken in het net op te vangen. Zo zit er vaak veel flexibiliteit in de processen van de industrie. Een koel/vries combinatie kan bijvoorbeeld binnen bepaalde bandbreedte besluiten om een uur eerder of juist later het ijs aan te laten vriezen. Het voordeel voor de afnemer is een lagere stroomprijs. Deze koopt immers in op een moment dat er veel aanbod is en de prijs daarom laag. De producent van duurzame stroom betaalt tegelijk geen onbalans boetes en de netbeheerder heeft minder kosten voor het optimaliseren van haar netwerk. Een maatschappelijke uitdaging voor het inpassen van een toename aan duurzame productiecapaciteit kan hierdoor, juist in de haven, worden opgelost. Om het voor de Amsterdammer of dat Amsterdamse bedrijf mogelijk te maken om windenergie uit de Amsterdamse haven te kopen en/of direct betrokken te zijn bij de projecten zijn er meerdere mogelijkheden zoals: Via Amsterdamse energie coöperaties, Onze Energie, Zuiderlicht, de Windvogel en Amsterdam Energie, die samenwerken in Amsterdam Wind om windmolens te realiseren voor en door
Pagina 5 van 5 Amsterdammers. Samen willen zij windmolens plaatsen in de Amsterdamse Haven en op de NDSM werf. Inwoners en bedrijven van Amsterdam kunnen via een van de energiecoöperaties eigenaar worden van de windmolens en meedelen in een deel van de winst. Een ander deel willen we inzetten voor duurzame sociale innovatie. De leden besluiten samen welke (duurzame) projecten in Amsterdam zij willen financieren. Volgens het concept van de Windcentrale kunnen burgers en/of bedrijven eigenaar worden van één of meerdere stukjes van een windmolen, genaamd Winddelen. Burgers en bedrijven kunnen één of meerdere Winddelen kopen om zo een bepaald deel van hun eigen stroomverbruik duurzaam op te wekken. Een Amsterdammer kan zo een Winddeel Amsterdamse havenwind kopen. Energieleveranciers zoals VandeBron zorgen er voor dat burgers en bedrijven rechtstreeks energie kunnen inkopen bij lokale, schone energiebronnen, zonder marge af te staan aan een energiebedrijf. Op dit moment is er al Amsterdamse Bio- energie van Orgaworld te koop. Via coöperaties als DE Unie (Duurzame Energie Unie) wat een coöperatie is die andere aangesloten organisaties bij allerlei zaken helpt. Zo kan DE Unie bijvoorbeeld ook als energieleveringsbedrijf fungeren voor de aangesloten leden. Gas en stroom kunnen burgers en bedrijven afnemen via deze leden van DE Unie, o.a. Amsterdam Energie, Texel Energie en Windunie. Ook is er vraag uit de omgeving voor directe levering van duurzame energie. De ontwikkelaar van een groot bouwblok in Amsterdam West heeft ons benaderd om direct windenergie in te kopen (het direct koppelen van havenstroom aan dit project) zodat het bouwblok een lage EPC kan realiseren en dat ook zo in de markt kan zetten. We hebben gesproken met deze partijen en organisaties. Het zijn niet alleen maar plannen, het gebeurt nu al. De huidige windturbines van de locatie Hemweg leveren via Nuon immers lokale windenergie aan de gemeente Amsterdam voor de openbare oplaadpunten van elektrisch vervoer in de stad. Het Havenbedrijf levert binnenkort stroom van een windpark uit het havengebied direct aan haar walstroom faciliteiten. Er is een slim, en volledig duurzaam fietspad aangelegd dat met sensoren reageert op fietsers en op basis van voorkeur harder of zachter gaat branden. En zo zijn er nog een aantal initiatieven die gezamenlijk tot realisatie van een beter vestigingsklimaat en samenleving van de haven en stad en directe omgeving moeten leiden. Om de ambitie van het Havenbedrijf, stad en directe omgeving, bedrijven en bewoners te realiseren zijn de windparken van cruciaal belang. Participatie is technische en juridisch goed mogelijk. Er is voldoende vraag, wat op zichzelf al een belangrijke indicatie is voor het draagvlak, en er is bereidheid en een sterke motivatie van het Havenbedrijf om de partijen te laten participeren. Het Havenbedrijf zou graag navolging geven aan haar plannen maar zolang er geen zicht is op Wabovergunningen voor de locaties, kunnen er helaas geen concrete afspraken gemaakt worden voor de beschreven vormen van participatie en/of via innovatieve leveringsmodellen passende binnen de schaalsprong energie van het Havenbedrijf. Zodra dat zicht er wel is, komen we in een nieuwe fase van het project en zullen we de gesprekken continueren om onze plannen uit te kunnen voeren.