Stemproblemen bij volwassenen Afdeling keel-, neus- en oorheelkunde
In deze folder informeren wij u over stemproblemen bij volwassenen. Hoe maakt u stemgeluid? Geluid ontstaat in het strottenhoofd (adamsappel). In het strottenhoofd liggen de stembanden. Dit zijn twee plooien die door spieren naar elkaar gebracht kunnen worden. Als de stembanden tegen elkaar komen, zorgt de uitgeademde lucht voor trilling (geluid). Bij spreken wordt het stemgeluid omgezet in verschillende klanken door bewegingen van lippen, tong, gehemelte en keel. neus lippen strottenhoofd stembanden Hoe ontstaan stemstoornissen? Spreken is bij mensen het meest gebruikte communicatiemiddel. Stemproblemen kunnen dus uw spreken en functioneren belemmeren. Mogelijke oorzaken zijn: Een ontsteking door virussen en bacteriën. Bijvoorbeeld een hese stem door een verkoudheid. Een verlamming waardoor de stembanden niet goed naar elkaar komen. Goedaardige zwellingen; voorbeelden zijn stembandpoliepen of de zogenaamde stembandknobbels. 1
Kanker aan de stembanden; deze aandoening komt zelden voor en kan in een vroeg stadium goed genezen worden. Aanvullende informatie over strottenhoofdkanker of kanker van de mond of keelholte krijgt u bij de polikliniek of de afdeling patiëntenvoorlichting. Blootstelling aan irriterende gassen en dampen, roken of allergie (dit laatste komt zelden voor). Worden geen afwijkingen aan de stembanden gevonden, dan kan het zijn dat de stembanden verkeerd gebruikt worden. Oorzaken kunnen zijn emoties, slechte lichamelijke conditie, vermoeidheid, etc. De oorzaak is niet altijd te achterhalen. Diagnose stellen bij stemstoornissen Om afwijkingen te ontdekken, onderzoekt de Keel-, Neus- en Oorarts (KNO-arts) uw stembanden met een spiegeltje (keelspiegelen). Bij keelspiegelen worden het gebruik en de beweeglijkheid van uw stembanden onderzocht. Tijdens het onderzoek houdt u uw mond zo ver mogelijk open en steekt u uw tong zo ver mogelijk uit. De arts pakt de tong met een gaasje vast en drukt een verwarmd spiegeltje tegen de huig. De arts licht bij met een voorhoofdlamp en bekijkt uw keel en strottenhoofd. 2
Het is de bedoeling dat u rustig blijft ademhalen en dat u probeert een eventuele kokhalsreflex te onderdrukken. De KNO-arts vraagt u om een aantal tellen 'iiiii' te zeggen. Dit om het gebruik van de stembanden te controleren. Om de beweeglijkheid van de stembanden te onderzoeken, vraagt de arts u om 'hè hè' te zeggen. Soms is onderzoek met een stroboscoop (instrument om de stembanden te bekijken) nodig. Dit apparaat produceert een reeks lichtflitsen, dat de stembandtrilling zichtbaar maakt. Bij twijfels over de diagnose is verder onderzoek onder narcose nodig. Medische behandeling Het oplossen van stembandproblemen is afhankelijk van de oorzaak. Bij een ontsteking verdwijnen de problemen meestal vanzelf. Alleen bij ernstige of chronische infecties zijn medicijnen nodig. Een stembandverlamming kan vanzelf genezen. Dit is afhankelijk van de oorzaak. U kunt uw stem vaak verbeteren door oefeningen te doen. Een logopedist kan u hierbij adviseren. Als het nodig is, vindt een operatie plaats. Goedaardige zwellingen van de stembanden kunnen operatief verwijderd worden. Hierdoor verbetert de stem meestal. Stembandknobbels verdwijnen vaak ook bij beter gebruik van uw stem. Een logopedist kan u hierbij helpen. Indien nodig, verwijdert men de knobbels operatief. Na de operatie krijgt u weer logopedie. Kanker aan de stembanden kan goed behandeld worden. Bij tijdige ontdekking heeft de behandeling nauwelijks gevolgen voor uw stem. Om de kanker vroeg te ontdekken, wordt een stukje weefsel van de stemband onderzocht. Dit gebeurt via een kleine ingreep onder narcose. Als men geen afwijkingen aan uw stembanden vindt, leert u met hulp van een logopedist uw stem beter te gebruiken. 3
Leefregels bij stemproblemen U kunt zelf uw stem verbeteren of behouden door de volgende leefregels: Niet roken, dit is altijd slecht voor uw stembanden. Zo weinig mogelijk kuchen, schrapen, fluisteren en schreeuwen. Voorkom geforceerd praten als u flink verkouden bent. Drink voldoende water of ander vocht en adem zoveel mogelijk door uw neus. Praat rustig; wanneer u te gehaast praat, heeft u geen tijd om uw stembanden op de juiste manier te gebruiken. Heeft u vragen? Deze folder is bedoeld als aanvulling op de informatie die u van uw KNO-arts heeft ontvangen. Heeft u vragen, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek keel-, neus- en oorheelkunde. De polikliniek is te bereiken van maandag tot en met vrijdag op telefoonnummer (040) 888 56 70. 4
Notities Heeft u vragen over uw behandeling? We raden u aan ze hier op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet. 5
Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 de Run 4600 Postbus 90 052 Postbus 7777 5600 PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. MMC. 230.311_06_09EHV