Jaarverslag 2015
Inhoudsopgave Voorwoord 3 Ontwikkelen beoordelingsinstrumenten 4 Ondersteuning pilots en deskundigheidsbevordering 4 Ontwikkelen beoordelingsinstrumenten taal en rekenen 6 (Door)ontwikkelen beoordelingsinstrumenten 6 Theorie-examens 8 Keuzedelen 8 Examenprocessen 9 Ontwikkelingen examinering MBO Raad en OCW 9 Vaststellen van beoordelingsinstrumenten 10 Distributie en toetssysteem 13 Inspectie 14 Uitvoeringsorganisatie 14 Communicatie 15 Toekomst 15 // 2 // Jaarverslag 2015
Voorwoord In 2015 is een mooie basis gelegd voor de nieuwe instrumenten voor de herziene kwalificatie-dossiers. Daarmee vormt Stem een vertrouwde basis in de zoektocht van veel scholen, om te komen tot nieuw onderwijs. Stem vormt daarmee een standaard voor goede examens. Eén van de speerpunten in het jaarplan was de nieuwe standaard handen en voeten geven. Kortom uniforme beoordelingsinstrumenten ontwikkelen op basis van de nieuwe KD s. In de nieuwe opzet zijn ook de partners vanuit branche en onderwijs geraadpleegd om de uniforme mix verder vorm te geven en de juiste stappen te zetten, om deze nieuwe examens ook gedragen te laten zijn. Kwaliteit en gezamenlijkheid waren de uitgangspunten en samenwerken was één van de speerpunten. Hier blijft het betrekken van het bedrijfsleven een aandachtspunt. Vooral in de vaststelling is er nu sprake van een bredere vertegenwoordiging van beide kanten (via commissies van deskundigen en de vaststellingscommissie). In het voortraject worden ook steeds vaker bedrijven, beoordelaars en docenten betrokken om te zorgen dat de examens een goede herkenbare invulling krijgen. Van begin tot eind maken we de examens met de partners. In de verkaveling van de herziene kwalificatiedossiers naar onderwijs en examinering is er ook samengewerkt met Stichting Mobiliteitsleren (SML). Om te zorgen dat het vertrouwen in Stem wordt voortgezet heeft Stem in 2015 actief meegedacht over het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs. Er zijn nu - bij de ontwikkeling van de examens - nog geen duidelijke kaders. Daarom is het van belang om te volgen, waar de gesprekken over het waarderingskader naartoe gaan en daar waar mogelijk invloed op uit te oefenen. Stem heeft input kunnen geven en er is met een select gezelschap van examenstichtingen (waaronder Stem) het gesprek gevoerd over de koers. Ook met het Keurmerk Examenleverancier is in 2015 gesproken over de verwachte wijzigingen bij de herziene dossiers en een tussentijds ingebrachte wijziging. Hier werd opnieuw bevestigd dat de examens van Stem van hoge kwaliteit zijn en de uniforme opzet voor de herziene dossiers ook naar verwachting opnieuw zal voldoen (beoordeling in 2016). Toch bleek in 2015 dat Stem nog veel te winnen heeft in het gevoel onderdeel te zijn van Stem. Managers en directeuren voelen zich over het algemeen nauw verbonden met en onderdeel van Stem, maar docenten staan er vaak verder vanaf. Ook beleidsmedewerkers van scholen zien samenwerkingsverbanden als Stem vaak gewoon als inkoop. Dit belangrijke inzicht werd in 2015 opgedaan. Een actiepunt voor het volgende jaar. De geformuleerde speerpunten zijn actief opgepakt. In dit jaarverslag leest u meer concreet wat de activiteiten en resultaten over 2015 waren. Namens het bestuur van Stem, René van Gils, voorzitter Nieuwegein, februari 2016 Jaarverslag 2015 // 3 //
Ontwikkelen beoordelingsinstrumenten: De nieuwe standaard staat! Ondersteuning pilots en deskundigheidsbevordering Voorlichting ROC s en deskundigheidsbevordering (regulier) Voorlichting aan docenten en daarmee werken aan deskundigheidsbevordering is voor Stem al diverse jaren een belangrijke activiteit. Hiermee kan Stem toelichten waar men bij de bestaande instrumenten op moet letten en hoe men deze op juiste wijze inzet. Stem verzorgde voorlichting voor examencommissies van ROC s, presentaties en toelichtingen bij docenten (teams) en managers bij onder meer Koning Willem I College, ROC Leiden, Deltion College en ROC Kop van Noord-Holland en scholen die met Defensie (VeVa-opleiding) te maken hebben. Daarnaast zijn vanuit Stem 19 regionale overleggen onderwijs-bedrijfsleven (RAC s) bijgewoond, om aandachtspunten rondom examinering aan de orde te stellen. Specifiek is er opgeroepen om vanuit onderwijs en bedrijfsleven actief mee te werken in Stem (commissies van deskundigen en vaststellingscommissie) en tips te vragen om examens verder te verbeteren. Stem kreeg ook weer in 2015 vragen van scholen hoe de examinering vorm krijgt, hoe dit tot stand is gekomen of specifieke vragen rondom opleidingen. Stem vindt het van belang om deze (ad hoc) vraagbaakfunctie naast de voorlichtingen te vervullen, zodat scholen de instrumenten op de juiste manier gebruiken. Deze vragen gingen onder meer over vrijstellingen in het algemeen, vragen over de opleiding Bedrijfsmanager. Ook werden er vragen en opmerkingen van examencommissies in behandeling genomen. Leermeesteravonden Daarnaast zijn ook de leermeesteravonden die scholen organiseerden rondom examinering ondersteund. De beoordeling in de beroepspraktijk vormt een wezenlijk onderdeel van de examinering. Daarom is het van belang ook leermeesters goed te informeren over hun taak in de BPV-beoordeling. In totaal verzorgde Stem 17 presentaties voor leermeesters op verzoek van scholen. Voorlichting nieuwe uniforme examens Nieuwe examens gebaseerd op de nieuwe dossiers, conform de nieuwe uniforme opzet: dat vraagt om uitleg. Om de nieuwe opzet goed bekend te maken op de scholen is er in 2015 extra budget vrijgemaakt om ROC s te informeren over en (nog in beperkte mate) te ondersteunen bij de invoering van deze nieuwe instrumenten op hun school. In het voorjaar zijn er een tweetal brede voorlichtingsbijeenkomsten geweest, waarbij alle scholen waren uitgenodigd. In het tweede en derde kwartaal lag de focus op ontwikkeling van examenplannen en instrumenten en is er gewerkt aan een uniforme presentatie. In het vierde kwartaal zijn er veel scholen bezocht en zijn docententeams geïnformeerd over de nieuwe examens van Stem. In totaal is er bij 12 ROC s een presentatie gehouden en is er bij 11 ROC s een bijeenkomst geweest in kleiner verband. Naar aanleiding van de informatiebijeenkomsten in het voorjaar hebben we opnieuw met bestuur en deelnemersraad gesproken over de koers van theorie-examens. Aanwezige docenten hadden zorgen bij de haalbaarheid van één theorie-examen per kerntaak, maar na afstemming met de deelnemende scholen lijkt dit wel de meest logische opzet. Hieruit blijkt dat door ophalen van informatie een duidelijke, goed afgestemde lijn kan worden uitgezet. Stem is van ons allen, dus de besluiten moeten ook goed gedragen worden. // 4 // Jaarverslag 2015
Pilots ROC s Verbrandingsmotoren: Hoewel de exameninstrumenten voor opleidingen voor Verbrandingsmotoren al geruime tijd klaar zijn, wordt de examinering ervan nog nauwgezet gevolgd door Stem, omdat er in de uitvoering van proeven hier en daar nog problemen worden ervaren. Daarom worden deze scholen ondersteund door Stem, van uitvoering tot voorlichting aan betrokkenen. Technisch Leidinggevende (HKS): Op verzoek van scholen is het overleg gestart met Examenservice MEI over de exameninstrumenten voor Technisch Leidinggevende. Zo is er gezamenlijk gewerkt aan een examenplan en is er gekeken naar de verdeling/ indeling van de examens. Echter blijkt dit dossier vooralsnog slecht uitvoerbaar voor mobiliteit. Veel aspecten in het dossier passen slecht in de context van onder meer autobedrijven. Er is besloten de ontwikkeling van de examens stop te zetten en eerst met een aantal deelnemende ROC s het gesprek aan te gaan. Samenwerking BTG-MTLM / MBO Raad / Servicepunt Examinering/ SBB Examinering is ook bij de BTG-MTLM regelmatig onderwerp van gesprek. Zo zijn zowel de clustercommissie-vergaderingen als de onderwijsnetwerken (overleg docenten) in 2015 bijna structureel bijgewoond door Stem-medewerkers om input te leveren vanuit de examinering. Ook is er met de beleidsmedewerker van de MBO Raad periodiek contact. Concrete thema s in 2015 waren onder meer digitaal beoordelen en beoordeling in de BPV, keuzedelen en theorie-examens. Ook is Stem aanwezig geweest bij het netwerk Examinering, vanuit de MBO Raad ondersteund door Cinop, om beleidsmedewerkers examinering van scholen een inkijkje te geven in de keuzes en voortgang rondom nieuwe examens voor de herziene kwalificaties. Servicepunt Examinering reikt scholen belangrijke informatie aan rondom examinering. Zo heeft Stem een vernieuwd overzicht van beschikbare producten aangeleverd en informatie over de wijze van vaststellen binnen de stichting. Er is inmiddels ook kennisgemaakt met de beleidsmedewerker bij SBB die verantwoordelijk is voor het beheer van de kwalificatiedossiers. Er zijn bij de uitwerking van de nieuwe dossiers naar examens hier en daar verbetervoorstellen voor formulering van de dossiers. Nu is bekend naar wie deze gestuurd kunnen worden. Tevens is aan de betreffende persoon toegelicht wie Stem is en wat we doen. Vmbo Vanuit Stem wordt input geleverd bij het College voor Examens van het vmbo. Door deze expertise in te brengen werken we actief aan een goede doorlopende leerlijn vmbo-mbo. Screening ROC-eigen instrumenten In 2015 waren er geen verzoeken om ROC-eigen instrumenten te screenen. Samenwerking Stichting Mobiliteitsleren Sinds 2013 werken Stem en Stichting Mobiliteitsleren (SML) nauw samen. Als het gaat om opbouw van de opleidingen denken Stem en SML hier samen over na. Samenwerking examenstichtingen/ examenleveranciers Met andere examenleveranciers en examenstichtingen wordt ook samengewerkt en uitgewisseld over examens. Zo is er in 2015 gesproken over de nieuwe KD s, het onderzoek rondom inkoop van examens, ontwikkelingen met betrekking tot Facet, ontwikkelingen nieuw Toezichtkader, vaststellen examens, keurmerk Examenleveranciers en begrippenkader examinering. Jaarverslag 2015 // 5 //
Ontwikkelen beroepsgerichte beoordelingsinstrumenten Nederlands, rekenen en moderne vreemde taal Voor Nederlands en rekenen zijn (nagenoeg) geen beroepsgerichte eisen geformuleerd. Een enkele vereiste voor rekenen komt in de proeve aan de orde. Bij diverse kwalificaties is Engels van toepassing. Daarvoor zijn passende Engelse examens ontwikkeld of suggesties gedaan voor uitvoering hiervan (rollenspel in het Engels). De lijst met beschikbare examens is: Autotechnicus losse toets beschikbaar óf geïntegreerd in de proeve van bekwaamheid Motorfietstechnicus losse toets beschikbaar Eerste Motorfietstechnicus losse toets beschikbaar Eerste Fietstechnicus losse toets beschikbaar Eerste Scootertechnicus losse toets beschikbaar Verkoopadviseur notitie gereed (één van de proeve gesprekken voeren in het Engels) Verkoopmanager losse toetsen beschikbaar Serviceadviseur notitie gereed (één van de proeve gesprekken voeren in het Engels) Bedrijfsmanager losse toetsen beschikbaar Werkplaatsmanager notitie gereed; losse toets is ook gereed Verbrandingsmotortechnicus losse toets beschikbaar Eerste Verbrandingsmotortechnicus losse toets in ontwikkeling Technisch Specialist Verbrandingsmotortechnicus losse toets in ontwikkeling Daarnaast zijn de vereisten voor moderne vreemde taal voor de herziene kwalificatiedossiers in kaart gebracht. Uitkomst hier is dat vrijwel géén van de eerder ontwikkelde examens herbruikbaar is, omdat Engels op andere plekken in het dossier terugkomt. De ontwikkeling van deze instrumenten wordt in 2016 opgepakt. Ook zijn de KD s bekeken ten aanzien van eisen voor Nederlands en rekenen en is er een advies opgesteld voor de vaststellingscommissie om geen losse beroepsgerichte toetsen voor Nederlands en rekenen te ontwikkelen/ toe te passen. Met diverse ROC s is afstemming geweest over Engels, over de beschikbaarheid, inzage en toepassing van de taalexamens. (Door)ontwikkelen beoordelingsinstrumenten Voor de meeste opleidingen zijn de sets beoordelingsinstrumenten gereed. Er is voor de huidige kwalificatiestructuur beoordeeld in hoeverre bestaande instrumenten nog steeds toepasbaar zijn. Voor vrijwel alle opleidingen werd geadviseerd om de bestaande exameninstrumenten ongewijzigd in te zetten voor cohort 2015-2016. Exameninstrumenten cohort 2013-2014 inzetten voor cohort 2015-2016 oude stijl Assistent Mobiliteitsbranche Autotechnicus Eerste Autotechnicus Assemblagetechnicus Fietstechnicus Bedrijfsautotechnicus Eerste Bedrijfsautotechnicus Motorfietstechnicus Eerste Motorfietstechnicus Scootertechnicus // 6 // Jaarverslag 2015
Exameninstrumenten cohort 2014-2015 inzetten voor cohort 2015-2016 oude stijl Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche Eerste Fietstechnicus Eerste Scootertechnicus Verbrandingsmotortechnicus Eerste Verbrandingsmotortechnicus Technisch Specialist Verbrandingsmotoren Serviceadviseur Mobiliteitsbranche Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche Verkoopmanager Mobiliteitsbranche Technisch Specialist Bedrijfsauto s Technisch Specialist Personenauto s Revisietechnicus Daarnaast is er ook nog gewerkt aan de bestaande kwalificaties: Fietstechniek: rollenspel Verkoop Scootertechniek: rollenspel Verkoop Autoschadetechnicus: aanpassing beoordelings- en berekeningsmodel Autoschadehersteller niveau 2: wijzigen opdrachtenset Autoschadehersteller niveau 3: wijzigen opdrachtenset Werkplaatsmanager: Engels Entree: in plaats van Assistent Mobiliteitsbranche Carrosseriebouwer niveau 2: BPV-instrument Diverse kwalificaties carrosserie: doorlegitimeren theorie-examenmatrijzen In 2015 is de ontwikkeling van exameninstrumenten op basis van de herziene kwalificaties gestart, conform de uniforme opzet M-C-T. Examenplannen, beoordelingsformulieren, handleidingen, maar ook de cijferberekening werd voor alle Stem-kwalificaties gelijk uitgewerkt (format) en toegepast (documenten per opleiding). Voor M&T is gekeken naar een nadere specificatie van de werkorders/ opdrachten. In het kader van de herziene dossiers zijn ook een aantal zaken uitgezocht rondom wettelijke vereisten voor een OER, digitaal ondertekenen. Ook is gekeken naar de vereisten voor Moderne Vreemde Taal, en Nederlands en Rekenen. Voor Nederlands en Rekenen is een advies geschreven om geen losse examinering te ontwikkelen. De Moderne Vreemde taaleisen worden in 2016 verder uitgewerkt naar examens. Waar relevant is gekeken naar mogelijke vrijstellingen per opleiding. Deze zijn of worden in 2016 besproken in de commissies van deskundigen. Verder is er hard gewerkt aan het ontwikkelen en testen van een Document Management Systeem, om al deze documenten slim uit te leveren. Vanwege de vertraagde opstart zijn verkorte examenplannen opgeleverd voor alle herziene kwalificaties (tijdelijke oplossing). Er is in 2016 gewerkt aan de volgende herziene dossiers: Entree-opleiding Autospuiter, niveau 2 en 3 Aftersalesmanager Autoschadehersteltechniek, niveau 2 en 3 Autotechniek, niveau 2-3-4 Bedrijfsautotechniek, niveau 2-3-4 Serviceadviseur Verkoopadviseur Fietstechniek, niveau 2 en 3 Scootertechniek, niveau 2 en 3 Motorfietstechniek, niveau 2 en 3 Verkoopmanager Ook is er een start gemaakt met technisch Leidinggevende, maar daarin loopt Stem tegen zoveel dilemma s aan dat in de deelnemersraad is besloten dit eerst nader met een aantal ROC s te bekijken. Jaarverslag 2015 // 7 //
Theorie-examens Theorie-examens zullen uiterlijk vanaf augustus 2016 deel gaan uitmaken van de examenmix van Stem en zijn daarmee examenproducten, zoals ook de PvB en de BPV-beoordeling. In 2015 is er gewerkt aan een duidelijke, uniforme koers in dit kader. Zo zijn er de volgende zaken afgesproken (na raadpleging van de deelnemersraad): Ordening per kerntaak: In elk kwalificatiedossier staan vereisten voor vakkennis benoemd, geordend per kerntaak. Het is dan ook logisch om deze theoretische component per kerntaak te bevragen in een examen. Dit is daarom ook de voorgestelde lijn voor theorie-examens: één theorie-examen per kerntaak. In deze lijn zijn ook uitzonderingen denkbaar. Als deze aan de orde zijn, wordt dit per dossier toegelicht. Matrijs vooraf beschikbaar: In de commissies van deskundigen worden lijsten per opleiding samengesteld met de theorie-onderdelen die per kerntaak bevraagd zouden moeten worden. Dit geldt als leidraad voor de theorie-examenmatrijs. Hierin wordt ook de zwaarte per onderdeel bepaald (onderwerpen die belangrijker zijn, krijgen meer vragen). Deze matrijs wordt via StemToets bij de betreffende opleiding ter beschikking gesteld. Hiermee kan de docent zich voorbereiden op de kenniscomponenten die moeten worden aangetoond. Alleen nog digitaal toetsen: Omdat dit kwalificerende examens betreft, zal Stem de theorieexamens zelf niet meer via StemToets beschikbaar stellen. Deze mogen niet uitlekken, want dat zou voor Stem en de scholen een grote schadepost zijn. Deze kunnen daarom alleen nog benaderd worden via de toetsenbanken van Stem of ingezien worden via Stem. Theorie-examens op basis van de bovenstaande richtlijnen, zijn ontwikkeld voor de volgende herziene kwalificaties. Deze zijn voor een deel al besproken in de commissie van deskundigen, voor een deel nog niet: Autotechnicus (herordening 5 blokken naar kerntaakexamen) Eerste Autotechnicus (herordening 5 blokken naar kerntaakexamen) Technisch Specialist Personenauto s Fietstechnicus Eerste Fietstechnicus Serviceadviseur Verkoopadviseur Bedrijfsautotechnicus (herordening 5 blokken naar kerntaakexamen) Eerste Bedrijfsautotechnicus (herordening 5 blokken naar kerntaakexamen) Autoschadehersteller niveau 2 Autospuiten niveau 2 Motorfietstechnicus Daarnaast is in het kader van lopende kwalificaties nog gesproken over verlopen matrijzen binnen diverse Carrosserie-kwalificaties. Ook is het technische theorie-examen Verkoopadviseur aangepast naar aanleiding van opmerkingen van de legitimeringscommissie en opnieuw ter vaststelling aangeboden. Ook zijn er voor diverse carrosserie-kwalificaties toetsvragen bekeken/besproken met docenten van de BTG, vanuit de oude koers rondom theorie (formatief). Dit gold voor onder meer Autospuiten en Autoschadeherstel. Keuzedelen Stem heeft eind 2015 uitvraag gedaan bij de ROC s met het verzoek keuzedelen door te geven. Hier kwam veelal op terug dat men nog niet wist welke keuzedelen aangeboden zullen worden. Begin 2016 zal hier vervolg aan worden gegeven. Voor Stem is het van belang om tijdig op de hoogte te zijn, om ook tijdig de ontwikkeling van eventuele examens hiervoor te kunnen oppakken. // 8 // Jaarverslag 2015
Examenprocessen Stem wil ROC s graag werk uit handen nemen en hen faciliteren in goede examinering van ontwikkeling tot uitvoering. Er is afgesproken om de activiteiten van Stem te verbreden, door een actieve rol op te pakken in de examenprocessen. In 2015 is er een audit uitgevoerd bij ROC A12. Deze is naar tevredenheid verlopen en men heeft nuttige feedback ontvangen. Ontwikkelingen examinering bij MBO Raad en OCW Binnen de MBO Raad en het ministerie van OCW is er veel aandacht voor kwaliteit van de examinering in het onderwijs. Zo heeft de MBO Raad een Servicepunt Examinering ingericht en faciliteren zij diverse projecten op het gebied van examinering. Binnen de MBO Raad zijn er subsidiemogelijkheden om de examinering op een hoger plan te krijgen. Hoewel de examinering binnen Stem goed geregeld is, is deze subsidiemogelijkheid aangegrepen om de beoordeling in de BPV beter te borgen. Samen met een aantal andere examenstichtingen is er gewerkt aan een digitale beoordeling in de BPV. Eind 2015 was het systeem operationeel en vanaf 2016 kan er gepilot worden. De oproep voor aanmelding van die pilots is eind 2015 gedaan, dus er is nog niet bekend hoeveel er daadwerkelijk gaan starten. Op 1 oktober 2015 ondertekenden OCW, MBO Raad en NRTO de Examenagenda mbo 2015-2020. Voor Stem lijkt hierin vooral het onderdeel exameninstrumenten op orde van belang, maar de werkzaamheden van Stem grijpen ook steeds meer in op de uitvoering en op de professionaliteit van de betrokkenen in het examenproces. Minister Bussemaker wil het vertrouwen in de kwaliteit van de mbo-examens herstellen. In haar visiebrief van juni 2014 kondigde zij een aantal maatregelen aan die daaraan moeten bijdragen. Zij wil scholen verplichten om voor alle opleidingen gebruik te maken van bij gecertificeerde examenleveranciers ingekochte examens, of hun gezamenlijk of individueel ontwikkelde examens extern te laten valideren. Deze wettelijke verplichting wil zij per 1 augustus 2016 laten ingaan. OCW heeft in samenwerking met het Servicepunt examinering mbo een onderzoek uitgevoerd waarbij verschillende mogelijkheden voor het organiseren van externe validering in kaart zijn gebracht. Stem heeft de ontwikkelingen in 2015 nauwgezet gevolgd. Welk van de geschetste scenario s dit wordt en welke consequenties dit voor Stem heeft, is nog niet bekend. Jaarverslag 2015 // 9 //
Vaststellen van beoordelingsinstrumenten Sinds de start van Stem is de wijze van legitimeren erg plat vorm gegeven. Er was één legitimeringscommissie die over alles ging. Door een gemixte samenstelling van deze commissie te kiezen kon deze in de beleving van Stem ook over alles rondom motorvoertuigen- en tweewielertechniek gaan. Met de toevoeging van de carrosseriebranche in 2008 is daar een tweede commissie tegen aan gezet die verantwoordelijk was voor de vaststelling van alle examens voor de carrosserieopleidingen. Vertegenwoordigers van de Stem Legitimeringscommissie Carrosserie gaven in 2015 aan dat zij in de vergaderingen te weinig diepgang en detailniveau kunnen bereiken om de examens met goed gevoel te kunnen vaststellen (of formeel gezien het bestuur daarin te adviseren). Eenzelfde ontwikkeling speelde al eerder bij de Stem Legitimeringscommissie M&T. Daarvoor werd een zogenaamde praktijkopdrachtencommissie ingericht. Zowel de acties in het kader van uniformiteit binnen Stem als de ervaren werklast in de legitimeringscommissies van Stem gaven aanleiding om de huidige structuur van legitimeren te heroverwegen. Er is gekozen voor een getrapte verantwoordelijkheid. Vanuit de vakrichtingen wordt gedetailleerd gekeken naar de inhoud van de examens. Het kan hier zowel proevenopdrachten betreffen als onderwerpen voor de theorie-examens. Commissies van Deskundigen gaan aan de slag met de detailbeoordeling van de aangeboden onderdelen. De (detail)onderdelen worden vervolgens gebundeld tot een totale examenmix. Deze wordt aangeboden ter vaststelling. Om écht een nieuwe gezamenlijke start te maken, is besloten om deze in het vervolg Stem Vaststellingscommissie te noemen. In deze vaststellingscommissie zijn de M-C-Tsectoren gezamenlijk vertegenwoordigd. Dit betekent dat er geen gescheiden commissies meer zijn. De vakinhoud wordt tenslotte geborgd in de Commissies van Deskundigen. Deze vaststellingscommissie beoordeelt de totale examenmix aan de hand van het Meta-B-instrument. Overzicht en een kritische blik op het geheel zijn daarvoor relevant. Wie? Wat? Samenstelling Commissie van Deskundigen Adviseert de Vaststellingscommissie over onderdelen van het examen Per deelbranche max 4 personen uit onderwijs en max 4 uit de branche Stem Vaststellingscommissie Adviseert het bestuur over de totale examenmix aan de hand van Meta-B (per opleiding) M-C-T-breed max 5 personen uit onderwijs en max 5 uit de branche Stem Bestuur Stelt examens vast M-C-T-breed branche en onderwijs gezamenlijk // 10 // Jaarverslag 2015
Het bestuur is formeel verantwoordelijk voor de vaststelling van de examens die Stem beschikbaar stelt. Dit blijft ongewijzigd. Hierin zijn ook vertegenwoordigers van onderwijs en bedrijfsleven vertegenwoordigd. Met deze getrapte verantwoordelijkheid komt het proces van legitimeren nog meer gedegen tot stand en kan Stem de kwaliteit van de producten die worden opgeleverd nóg beter borgen. Deze getrapte verantwoordelijkheid leidt er ook toe dat er meer ROC s betrokken zijn bij de vaststelling, met daarbij de aanname dat de examens dan breed gedragen worden. Deze gewijzigde vorm van vaststellen werd per 1 juli 2015 van kracht. Voormalige samenstelling Legitimeringscommissie Carrosserie John Loeffen (ROC Rijn IJssel) Geert Broeksma (Deltion College) Sander de Wijer (ROC Midden Nederland) Furoze Piergolam (ROC Mondriaan) Hugo Evers (Summa College) Marco Molenkamp (ROC van Amsterdam) Hans Vriens (Koning Willem 1 College) Willy Sprockel, FOCWA sectie Schadeherstel Wilfried Herder, Herder Autoschade, Leusden Hans Booi, Bejabo Ridderkerk, Ridderkerk Bauke IJntema, IJntema Carrosseriebouw, Heerenveen Bram van Leeuwen, Jan de Jong Autoschade, Amersfoort Henk Vedder, Caravancentrum Berkenbosch, Eefde Lambert den Elzen, Caravan Assist Zeeland Arjan van den Berg, Autoschade Dronten Richard Blaauwijkel, Broekhuis Autoschade Voormalige samenstelling Legitimeringscommissie M&T Joan Engels, freelance interim manager diverse bedrijfsauto- en schadebedrijven Roland Schröder, Auto Muntstad Utrecht Antoon Wisman, voormalig medewerker auto- en bedrijfsautobranche, nu interim docent Emil van Leeuwen, voormalig Aftersales manager Renault Trucks Bert Winters, Van der Linde Meppel Leo Zijlstra, Leo s Auto s, Advies & Bemiddeling Klaas de Boer (Regio College) Kees Saarloos (ROC Rivor) Arien Reyngoudt (ROC Mondriaan) Jeroen van Tuijl (ROC Flevoland/ROC van Amsterdam) Michel Greven (ROC van Twente) Rob Josten (Koning Willem I College), nieuw Johan Bijkerk (ROC A12), nieuw Samenstelling Vaststellingscommissie Vanuit onderwijs Sander de Wijer (ROC Midden Nederland) Hugo Evers (Summa College) Arien Reyngoudt (ROC Mondriaan) Jeroen van Tuijl (ROC Flevoland/ROC van Amsterdam) Michel Greven (ROC van Twente) Vanuit branche Joan Engels, freelance interim manager diverse bedrijfsauto- en schadebedrijven Roland Schröder, Auto Muntstad Utrecht Bert Winters, Van der Linde Meppel Wilfried Herder, Herder Autoschade, Leusden Vacature Jaarverslag 2015 // 11 //
In 2015 werd er door de legitimeringscommissie c.q. vaststellingscommissie vier keer vergaderd: 29 januari 2015: toelichting nieuwe dossiers, uniforme opzet beoordeling, verkoopadviseur, ontwikkelagenda 2015 9 april 2015: Entree, opzet theorie, toets techniek serviceadviseur en verkoopadviseur, Serviceadviseur en Verkoopadviseur herziene dossiers, Engels voor Werkplaatsmanager 4 juni 2015: nieuwe dossiers, cijferberekening, toetsplannen herziene kwalificaties 24 september: Entree, verlopen toetsmatrijzen carrosserie, cijferberekeningsmodel, Aftersalesmanager (HKS), Verkoop Fiets-en Scootertechniek, Autospuiten niveau 2 en 3 (HKS), Autoschadehersteltechniek niveau 2 en 3 (HKS), Wijzigingen Autoschadetechnicus en Autoschadehersteller niveau 2. Daarnaast waren er nog diverse vergaderingen van de praktijkopdrachtencommissie (of in de nieuwe vorm: commissies van deskundigen): Assistent Mobiliteitsbranche: 27 oktober 2015 Bedrijfsautotechniek: 21 januari, 4 maart en 18 maart, 6 en 8 april, 18 juni, 8 juli 2015 Personenautotechniek: 16 februari, 21 april, 29 september 2015 Fietstechniek: 5 maart 2015 Gemotoriseerde tweewielers: 2 en 9 december 2015 Aftersales: 8 juni 2015 Autospuiten: 9 september 2015 Autoschadehersteltechniek: 10 september 2015, 26 november 2016 Gelegitimeerde beoordelingsinstrumenten Theorie-examen techniek voor Verkoopadviseur Assistent Mobiliteitsbranche (2015-2016) Engelse Toets werkplaatsmanager Autotechnicus (2015-2016) Entree (2015-2016) Eerste Autotechnicus (2015-2016) Fietstechniek: rollenspel Verkoop Technisch Specialist PA (2015-2016) Scootertechniek: rollenspel Verkoop Assemblagetechnicus (2015-2016) Autoschadetechnicus: beoordelings- en berekeningsmodel Fietstechnicus (2015-2016) Autoschadehersteller niveau 2: opdrachtenset Eerste Fietstechnicus (2015-2016) Autoschadehersteller niveau 3: opdrachtenset Bedrijfsautotechnicus (2015-2016) Carrosseriebouwer: BPV-instrument Eerste Bedrijfsautotechnicus (2015-2016) Entree (HKS) Technisch Specialist BA (2015-2016) Autotechniek niveau 2, 3 en 4 (HKS) Motorfietstechnicus (2015-2016) Bedrijfsautotechniek niveau 2, 3 en 4 (HKS) Eerste Motorfietstechnicus (2015-2016) Serviceadviseur (HKS) Scootertechnicus (2015-2016) Aftersalesmanager (HKS) Eerste Scootertechnicus (2015-2016) Autospuiten, niveau 2 en 3 (HKS) Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche (2015-2016) Autoschadehersteller, niveau 2 en 3 (HKS) Serviceadviseur Mobiliteitsbranche (2015-2016) Fietstechniek niveau 2 en 3 (HKS) Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche (2015-2016) Motorfietstechniek, niveau 2 en 3 (HKS) Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche (2015-2016) Verkoopadviseur (HKS) Verkoopmanager Mobiliteitsbranche (2015-2016) Verkoopmanager (HKS) Verbrandingsmotortechnicus (2015-2016) Eerste Verbrandingsmotortechnicus (2015-2016) Technisch Specialist VMT (2015-2016) Revisietechnicus (2015-2016) ROC-eigen instrumenten In 2015 was er geen sprake van het beoordelen/ vaststellen van ROC-eigen instrumenten. // 12 // Jaarverslag 2015
Distributie en toetssysteem: de toegang tot goede instrumenten Alle producten van Stem zijn bereikbaar via StemToets (M&T of Carrosserie). Deze kan men benaderen via de Stem-website. Gedurende het hele jaar zijn er extra aanmeldingen voor toegang tot StemToets ontvangen en aangemaakt. Op StemToets zijn de nieuwe en aangepaste beoordelingsinstrumenten geplaatst. Om het beheer van beoordelingsinstrumenten voor de toekomst efficiënter in te richten is er in 2015 een document managementsysteem gebouwd en gekoppeld aan de site. Hierin hebben de diverse uniforme documenten een plek gekregen. Eenmalig wordt in een examenplan aangegeven welke onderdelen op welke plekken in de examens zitten en vervolgens kunnen beoordelingsformulieren slim gegenereerd worden. Ook voor handleidingen en andere documenten geldt dat deze slim worden samengesteld, op basis van op één plaats beschikbare teksten. Diverse Stem-instrumenten worden ook beschikbaar gesteld via LearningBOX. Met het principe besluit van Stichting Mobiliteitsleren om op termijn te stoppen met LearningBOX, is hier qua beheer en onderhoud minimaal in geïnvesteerd. Wel zijn alle opleidingen nog eens nagelopen en verbeteringen doorgegeven. De bestaande opleidingen zijn doorgelegitimeerd, dus inhoudelijk hoefde er nauwelijks iets te worden aangepast. Wel waren er nog diverse knelpunten rondom de weergave (opleiding en examen door elkaar zichtbaar), maar die zijn opgelost. Daarnaast is het voor diverse kwalificaties mogelijk om digitale theorie-examens af te nemen. Omdat dit straks onderdeel is van het examen, is Stem in gesprek met collega-leveranciers om te onderzoeken of een gezamenlijke afspeler (à la Facet voor de taal-en rekentoetsen) zou kunnen helpen bij een goede implementatie/ afname op de scholen. Door een soortgelijke afspeler te kiezen zijn alle vereisten gelijk aan de taal- en rekentoetsen. Daarvoor hebben scholen tenslotte al een en ander ingeregeld op het ROC. Helaas gaan die ontwikkelingen niet zo snel, dus is Stem vooralsnog genoodzaakt dit via de beschikbare toetssystemen van M&T en Carrosserie goed in te regelen. Bij de Carrosserie verloopt dit al jaren prima. Voor een betere borging rondom de beoordeling in de BPV is samenwerking gezocht met Examenwerk, ESTEL en Platform UV om gezamenlijk te komen tot een mooi digitaal systeem voor de BPV-beoordeling. Deze is bij Examenwerk al beproefd en wordt doorontwikkeld met subsidie van de MBO Raad en investeringen van de stichtingen. Hierin wordt de BPV-beoordelaar beter gefaciliteerd en worden voor de school de processen beter geborgd. De BPV-formulieren voor Autotechniek en Autospuiten zijn hierin geladen, er is al een start gemaakt met testen en in 2016 wordt dit verder gepilot en geïmplementeerd. Vooralsnog zullen het reguliere BPV-formulier en deze digitale variant naast elkaar bestaan. Vanuit andere sectoren wordt deze ontwikkeling met interesse gevolgd, omdat zij ook aanlopen tegen de borging van beoordeling in de BPV. Jaarverslag 2015 // 13 //
Inspectie Het toezichtkader is een belangrijk uitgangspunt voor Stem bij het opstellen van de examens. Echter heeft de Inspectie nog geen nieuw toezichtkader voor de nieuwe dossiers en verdere besluitvorming hierover is uitgesteld tot 2017. In dit kader is het gesprek met Inspectie heel belangrijk geweest om toch gevoel te krijgen bij de richting. Aan de ene kant gaat het toezicht naar verwachting meer uit van vertrouwen. Maar aan de andere kant willen we graag zeker weten dat de examens die we maken voldoen aan alle richtlijnen. Het gesprek met Inspectie was over en weer nuttig. Zij gaven voorzichtig richting in de regels. Stem kon ook input geven op deze richting. Inspectie toetste of hetgeen zij bedenken ook past bij de werkwijze van leveranciers. De lijnen met Inspectie zijn kort en de contacten prettig. Zo kan Stem regelmatig vragen stellen. De werkwijze van Stem lijkt ook in de toekomst nog steeds goed te passen binnen het toezichtkader, maar deze gesprekken geven nog geen zekerheid vooraf. De examenleveranciers, verenigd in Excenter, ontwikkelden hiertoe een keurmerk. Dit is een vrijwillig keurmerk, gebaseerd op de standaarden van de Inspectie. De audits worden uitgevoerd in samenwerking met de onafhankelijke certificerende instelling Kiwa. Er is geen sprake van een steekproef, de exameninstrumenten voor álle opleidingen die een examenleverancier aanbiedt, worden beoordeeld. In 2013 en 2014 bekeek Kiwa alle Steminstrumenten. Voor de nieuwe kwalificaties zijn er al gesprekken gevoerd en zal in 2016 weer een herbeoordeling plaatsvinden op basis van de nieuwe instrumenten. Uitvoeringsorganisatie Stem wordt bestuurd door een bestuur. Vijf vertegenwoordigers namens de deelnemende ROC s: René van Gils voorzitter (Graafschap College) Gerard Eilert bestuurslid (Friesland College) Klaas Bakker bestuurslid (Deltion College) (afgetreden) Bea den Bakker (Horizon College, nieuw) Tinus Bunthof bestuurslid (Koning Willem I College) Arien Reyngoudt secretaris / penningmeester (ROC Mondriaan) Twee vertegenwoordigers namens de brancheorganisaties: Hylke Warners vicevoorzitter (BOVAG) vacature bestuurslid (FOCWA) Twee vertegenwoordigers namens opleidings-en exameninstituten: Herme Bruin bestuurslid (Innovam directeur) Frank Vos bestuurslid (VOC directeur) Eind van 2015 is besloten om ook RAI Vereniging te vragen toe te treden tot het bestuur, vanwege de personele unie met SML. Chris van Dijk is toegetreden tot het bestuur. Het bestuur vergaderde in 2015 drie keer: 13 maart, 2 juni en 9 oktober. In veel gevallen baseert het bestuur zich bij besluitvorming op signalen en adviezen van de deelnemersraad. De deelnemersraad, waarin alle ROC s die deelnemen aan Stem vertegenwoordigd zijn, buigt zich over jaarplannen en begrotingen en bespreekt strategische keuzes. De deelnemersraad vergaderde in 2015 twee keer (10 april en 24 november). De aansturing van de activiteiten en de ondersteuning van het bestuur van Stem gebeurt onder leiding van Jessica Spithoven. Het secretariaat wordt gevoerd door Dithe van den Berg-Vermeer en de financiële administratie door Jordy Staakman. De controle wordt uitgevoerd door Flynth Accountants. // 14 // Jaarverslag 2015
Relatiebeheer In 2015 waren alle ROC s met opleidingen in de mobiliteitsbranche deelnemer van Stem. Ook twee niet-bekostigde instellingen zijn lid van Stem, namelijk GOMotive en IVA Driebergen. In 2015 zijn alle deelnemersovereenkomsten met de ROC s vernieuwd aangeboden aan de scholen. Aanscherping hierin was de geheimhouding en boeteregeling en daarnaast hebben we in de deelnemersraad gedragsregels met elkaar afgesproken (wat verwachten we van elke deelnemer?). In het kader van relatiebeheer zijn door de manager van Stem 12 ROC s bezocht. Daarnaast is er ook bij diverse ROC-brede bijeenkomsten (ook sectorbreed) input en bijdrage geleverd. Zo leverde Stem een inhoudelijke bijdrage aan het Netwerk Examinering (ondersteund door Cinop). Ook verzorgde Stem een workshop op de open dag van Deltion en gaf een presentatie over examinering aan Zweedse docenten die bij ROC Aventus op bezoek waren. Netwerk Stem heeft goede contacten in het werkveld van de examinering, onder andere met andere examenleveranciers, het Servicepunt Examinering van de MBO Raad en andere relevante stakeholders. Belangrijk inzicht van 2015 was om de beleidsmedewerkers examinering op de ROC s ook meer te betrekken en te informeren. Om het delen en bevorderen van expertise met examenleveranciers en examenstichtingen structureler een plek te geven, neemt Stem actief deel aan diverse netwerken, waaronder de vereniging voor examenleveranciers, Excenter. Hierin werken de leveranciers samen aan de kwaliteit van de examinering. Communicatie Naast de 1-op-1 contacten en communicatie met de Stem-deelnemers, hun docenten én leermeesters geeft Stem ook een digitale nieuwsbrief uit om te communiceren over ontwikkelingen binnen Stem. Deze werd in 2015 vijf keer verspreid, zodat op eenvoudige wijze een grotere groep belanghebbenden geïnformeerd is. Deze nieuwsbrieven zijn ook gepubliceerd op de website van Stem www.stichtingstem.nl. Daarnaast zijn er directe berichtgevingen geweest naar toetsbeheerders, als er nieuwe of gewijzigde producten beschikbaar waren. Het bereiken van de leermeesters is al diverse jaren een uitdaging. Door aan te sluiten bij de regionale overleggen tussen onderwijs en bedrijfsleven hoopte Stem wat meer bekendheid te krijgen. In die overleggen bleek dat Stem bij deze doelgroep al goed bekend is. Op leermeesteravonden blijkt ook dat Stem redelijk bekend is. Stem was daarnaast vertegenwoordigd op diverse evenementen, zoals Study event Mobiliteit in Beweging en de bijeenkomst Servicepunt Examinering. Toekomst In 2016 wil Stem werken aan behoud van haar stevige positie en dit verder uitbouwen. Hoe kan Stem er nóg meer voor zorgen dat het als van ons voelt voor branches en scholen? Voor scholen voelt het soms nog als inkoop en niet iets waar zij onderdeel van uitmaken. Ook wil Stem scholen verder ontzorgen door slimme digitale oplossingen en hulp bij keuzes rondom keuzedelen. Scholen worstelen hiermee. Verder wil Stem het vertrouwen van haar leden bestendigen en ook uitstralen. Ook slim samenwerken is één van de speerpunten van Stem. Door meer samenwerking te zoeken met andere examenstichtingen kan er veel kennis uitgewisseld worden en kunnen de examens wellicht op een nog hoger plan worden gebracht. Jaarverslag 2015 // 15 //
Colofon Nieuwegein, februari 2016 Dit is een digitale uitgave van: Stichting Examens Mobiliteitsbranche Structuurbaan 2 // 3439 MB Nieuwegein // www.stichtingstem.nl