3 SEAN -Nederland Er viel een opvallend grotere aandacht voor de SEAN in de pers te constateren. Hoewel de publiciteit niet werd gezocht, blijkt daaruit wel het belang van de SEAN. Maar nog meer moet de betekenis van de SEAN gezocht worden in de hechte samenwerking van de sociale partners op landsdelig niveau, die door de doorwerking naar het landelijke niveau meerwaarde krijgt. Bron: SEAN-voorzitter Swaak in het jaarverslag 2001. 3.1 Bestuurlijk-juridische inrichting De provincies Groningen, Fryslân en Drenthe hebben zich in 1992 verenigd in een gemeenschappelijke regeling Samenwerkingsverband -Nederland (SNN). Toen is bij SNN-verordening eveneens de Sociaal-Economische Adviesraad -Nederland opgericht (SEAN). Een belangrijke ontwikkeling in het bestaan van de SEAN is de opheffing van de drie afzonderlijke overleg- en adviesraden van Groningen, Fryslân en Drenthe geweest. Tot 1999 kenden de drie noordelijke provincies ieder een eigen orgaan. De elijke bestuurlijke samenwerking ontwikkelde zich in de loop der jaren echter steeds verder. Bij brief van 6 april 1998 gaven sociale partners te kennen dat zij in de gegroeide situatie de SEAN zagen als een adequaat forum voor overleg en advies en dat zij in dit licht geen behoefte meer hadden aan instandhouding van de provinciale raden. Het bestuur van SEAN kent per 1 januari 2001 een nieuwe, uitgebreide samenstelling. Deze veranderde samenstelling vloeit voort uit de verbreding van het werkterrein van SEAN in 2001, met onder meer grotestedenbeleid. Er zijn zeventien stemgerechtigde leden. Naast de voorzitter zijn dit: vijf vertegenwoordigers van ondernemers; vijf vertegenwoordigers van werknemers; drie voorzitters van de SNN-bestuurscommissies voor EZ en toerisme, voor het Landelijk gebied en voor Stedelijke ontwikkeling en mobiliteit; en sinds 2001 vertegenwoordigers van de Groninger, Friese en Drentse gemeenten, respectievelijk de wethouders arbeidsmarktbeleid Groningen, Leeuwarden en Emmen. De voorzitter van de SEAN is onafhankelijk. Hij is ex-wethouder Sociale Zaken en Arbeidsmarktbeleid van de gemeente Groningen.(1992-1998). De voorzitter wordt volgens ongeschreven afspraak wisselend voorgedragen door de werkgevers- of de werknemersgeleding. De SEAN heeft vier vaste adviseurs (KvK, RUG, NOM, CWI) en kan op ad-hocbasis derden bij besprekingen uitnodigen. Het DB van het Samenwerkingsverband -Nederland benoemt op bindende voordracht de leden van de SEAN telkens voor een termijn van 3 jaar. 35
figuur 3.1 Bestuursstructuur SEAN Adviseurs KvK RUG NOM CWI Overige leden 3x voorzitters van Bestuurscommissies van SNN 3x Verenigingen van Groninger, Drentse- en Friese gemeenten NLTO MHP Werkgevers 2x MKB- CNV Werknemers 2x VNO-NCW 3x FNV Onafhankelijke voorzitter 3.2 Organisatie en Werkwijze De SEAN heeft één voltijd secretaris, die in dienst is van het SNN. Het secretariaat bestaat uit anderhalf fte en vormt een zelfstandige eenheid binnen het SNN. De agendacommissie van de SEAN bestaat uit de voorzitter, een lid namens werkgevers, een lid namens werknemers, een gedeputeerde namens SNN en een wethouder namens de gemeenten in -Nederland. In 2001 en 2002 heeft zowel de SEAN als de agendacommissie tien keer plenair vergaderd. Voor het overige is er geen sprake van vaste adviesvoorbereidende commissies. figuur 3.2 Organogram SEAN SEAN Secretariaat Agendacie 36
De SEAN onderhoudt zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau contact met het SNN; periodiek en ad hoc. De formele gesprekspartners en adviesaanvragers van de SEAN waren in 2001 en 2002 het Dagelijks Bestuur van SNN. Daarnaast werden afhankelijk van het onderwerp ook nationale bewindslieden en parlementsleden geïnformeerd. De agenda van de SEAN wordt samengesteld door de Agendacommissie. Het bevat zowel actuele als lopende zaken. De inhoud van de agenda wordt deels bepaald door actualiteiten in de drie Bestuurscommissies van het SNN en deels door eigen initiatieven van de SEAN. Een voorbeeld van dat laatste is een ongevraagd advies aan het dagelijks bestuur van SNN over de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt in -Nederland. Onderwerpen die aanleiding geven tot overleg worden in een notitie door het secretariaat voorbereid. Adviezen worden eveneens door het secretariaat voorbereid en vervolgens in de SEAN besproken en vastgesteld. Soms krijgt een advies een follow-up, zoals het hiervoor genoemde advies over onderwijs-arbeidsmarkt. Naar aanleiding van het advies organiseert SEAN in het voorjaar van 2004 een werkconferentie over dit thema. 3.3 Taken en activiteiten De SEAN richt zich op overleg en advies; er wordt zowel gevraagd als ongevraagd advies gegeven ten behoeve van het provinciale beleid. In 2001 heeft een verbreding van het werkterrein van de SEAN plaatsgevonden naar grotestedenbeleid, arbeidsmarktbeleid en sociale zekerheid. In onderstaande tabel is te zien over welke onderwerpen in 2001 en 2002 is geadviseerd. In totaal werden 11 adviezen uitgebracht, waarvan 5 gevraagd en 6 ongevraagd. tabel 3.1 Aantal adviezen SEAN naar onderwerp Advies Onderwerp Gevraagd Ongevraagd Economie 5 - Mobiliteit - 2 Ruimte - 2 Arbeidsmarkt - 2 Totaal 5 6 Bij de SEAN is in de loop der jaren de nadruk meer komen te liggen op het adviseren over de hoofdlijnen van het beleid. Het beleid van SNN is verwoord in een strategische beleidsvisie op de ruimtelijk-economische ontwikkelingen van -Nederland 2000-2006; het zogeheten Kompas voor het en. De SEAN is nauw betrokken bij de monitoring en evaluatie van deze landsdelige beleidsvisie. 37
3.4 Financiën Voor 2002 had de SEAN een begroting van 167.351 euro. Van het totale budget werd 58 procent door de SNN bijgedragen en 42 procent door de SER. figuur 3.3 Financiering SEAN 42% SNN SER 58% 3.5 Communicatie en Verantwoording Het jaarverslag van de SEAN maakte tot en met 2001 onderdeel uit van het jaarverslag van het SNN en verscheen meestal in het voorjaar. Sinds 2002 verschijnt het SEAN-jaarverslag separaat. Hierin wordt verslag gedaan van de werkwijze en werkzaamheden van de SEAN. De begroting voor het volgende jaar en de jaarrekening van het afgelopen jaar verschijnen in maart. 3.6 Meerwaarde en effectiviteit Meerwaarde De meerwaarde van de SEAN wordt gevonden in de samenstelling van de raad. De SEAN heeft naast de sociale partners, standaard een afvaardiging van 3 gedeputeerden en 3 wethouders. De sociale partners zijn in het en ook op landsdelige schaal georganiseerd, evenals het Samenwerkingsverband -Nederland. Door de samenstelling daar bestaat een basis voor brede landsdelige inhoudelijke afstemming, met een belangrijke draagvlakcomponent in zich. In het en is de focus gericht op regionale economische structuurversterking, wat is uitgewerkt in het ruimtelijk economische ontwikkelingsprogramma -Nederland 2000-2006 (Kompas voor het en). Overheden en sociale partners hebben gezamenlijk aan de basis gestaan van dit ontwikkelingsprogramma. Het gezamenlijke draagvlak en de gedeelde visie wordt door alle betrokkenen gezien als een belangrijke basis voor regionale economische versterking. De historie van samenwerking in -Nederland is 38
groot en heeft haar tastbaarheid gevonden in het regionaal beleid dat in Nederland wordt gevoerd. Draagvlak, focus en noordelijke slagkracht die meer dan eens de nationale lijnen van de deelnemende sociale partners mobiliseert. Ook benadrukken de sociale partners het belang van de onafhankelijke adviserende leden (NOM, RUG, CWI en KvK), die de raad scherp houden. Effectiviteit Binnen de SEAN is, op eigen initiatief, de aandacht verlegd binnen de economische vraagstukken naar meer de Human Resources zijde. Hiermee wordt aangesloten op de ontstane regionaal economische vraagstukken. Regionaal arbeidsmarktbeleid en regionaal onderwijsbeleid zijn momenteel sterke aandachtspunten. De SEAN heeft hier ook nadrukkelijk zelf initiatief in genomen en dit wordt teruggevonden in de meer (proactieve) ongevraagde adviezen op dit terrein. De SNN-behoefte aan verbreding van het regionaal economisch beleid op het terrein van onderwijs is in belangrijke mate ingegeven voor een recent uitgebracht SEAN-advies. Dit SEAN advies is gebaseerd op onderzoek vanuit de raad geïnitieerd. Dit was nieuw voor de werkwijze maar zal, gezien het bevredigende resultaat, zeker vervolg krijgen in de toekomst bij nieuwe beleidsvraagstukken die hoog op de agenda staan van de sociale partners. Ook de slag naar concretisering van SEAN-advisering wordt dit jaar voor de eerste maal gemaakt. De SEAN organiseert zelf een werkconferentie over een inhoudelijk beleidsterrein (aansluiting onderwijs / arbeidsmarkt) waar alle betrokken partijen in het veld samen werken aan concreet uitvoerbare projecten ter oplossing van de bestaande knelpunten. Een ander aandachtspunt is de timing van advisering. Gevraagde adviezen worden vaak laat in het beleidsvormings- en besluitvormingsproces voorgelegd. De invloed van de advisering boet hierdoor in. De raad streeft naar eerdere betrokkenheid in het beleidsvormingstraject, ruim voor de formele adviesaanvraag. De SEAN heeft in het afgelopen jaar tweemaal een besloten vergadering belegd waarin vroeg in het specifieke beleidsvormingsproces (vertrouwelijk) van gedachten kon worden gewisseld over de richting van het te vormen beleid. In het kader van draagvlakwerking bij ingewikkelde beleidsonderwerpen zal de SEAN deze trend vasthouden. 3.7 Toekomstperspectief Externe ontwikkelingen Door de bestuurlijke organisatie van -Nederland heeft het dualisme geen gevolgen voor het adviestraject van de SEAN; zij adviseert aan het Dagelijks Bestuur van het Samenwerkingsverband -Nederland. Op de Wet Gemeenschappelijke Regeling is het dualisme niet van toepassing. Overigens zijn er wel duale elementen terug te vinden in de gemeenschappelijke regeling van het SNN. De ingezette reorganisatie bij de FNV mag hier niet onvermeld blijven. Deze ontwikkeling is een reële bedreiging voor het evenwicht in de advisering door sociale partners en voor het draagvlak voor regionale beleidsontwikkeling. 39
In 2006 loopt het programmatische ruimtelijke ontwikkelingsprogramma Kompas voor het en af. In de aankomende periode zal actief worden nagedacht over de wijze van voortzetting van programmatisch regionaal beleid in -Nederland. Aandachtspunten voor de toekomst Om het ambitieniveau van advisering vast te houden is er het praktische aandachtspunt van secretariaatbezetting en het zelf werkzaamheden verrichten versus het inhuren van deskundigheid / capaciteit. Een van de mogelijkheden hier, naast het bezettingsvraagstuk van de desbetreffende regionale adviesraad, kan liggen in bijvoorbeeld een toename van gemeenschappelijke (digitale) facilitering vanuit de SER waardoor onder meer onderzoeks- en archiefmateriaal eenvoudiger toegankelijk wordt. In dit veld zijn nog nauwelijks signalen gehoord of mogelijkheden onderzocht. De SEAN bestaat uit 22 leden, inclusief voorzitter en secretaris en vergadert vijfmaal per jaar plenair. Om de slagkracht van advisering te kunnen vergroten zou het in de toekomst tot de mogelijkheden kunnen behoren dat er SEAN-expertgroepen ontstaan van enkele leden, ter voorbereiding van een beleidsonderwerp dat specifieke deskundigheid behoeft. Dit in navolging van de SEAN-werkgroep met deskundigen die voor de eerste maal bij een advies is ingezet. Al eerder werd de lange weg genoemd tussen het abstractieniveau van de SEAN-advisering (landsdelig niveau) en de timing van advisering. Het is belangrijk dat de SEAN in dialoog blijft met het SNN om tot optimalisering van dit traject te komen. Hiermee zou ook een belangrijke slag gemaakt worden in de effectiviteit van advisering. Ook onderstreept de SEAN het belang van de ingezette geïntegreerde benadering van ruimtelijk en sociaaleconomisch beleid. 40