NOTA 3 juni 2014 OPENBARE ZORGSECTOR BELANGRIJK BERICHT VOOR DE MEDISCH LABORATORIUMTECHNOLOGEN & TECHNOLOGEN MEDISCHE BEELDVORMING REGISTRATIE VERPLICHT VÓÓR 1 DECEMBER 2014 Vanaf 2 december 2014 moet iedereen die werkt als medisch laboratoriumtechnoloog (MLT) of als technoloog medische beeldvorming (TMB) in het bezit zijn van een erkenning of een afwijking. De FOD Volksgezondheid wil met de verplichte registratie deze beroepen wettelijk beschermen. Voor de patiënten moet dit dan weer een garantie zijn op kwaliteitsvolle professionele dienstverlening. Personen die tewerkgesteld zijn als medisch laboratoriumtechnoloog of als technoloog medische beeldvorming hebben dus nog enkele maanden de tijd om de erkenning en het visum te bekomen. Belangrijk is dat de regelgeving in een aantal overgangsmaatregelen voorziet voor personen die momenteel deze functies uitoefenen maar niet in het bezit zijn van het specifieke diploma. Zij kunnen beroep doen op verworven rechten. Na 1 december 2014 worden er geen afwijkingen meer toegestaan! ACV-Openbare Diensten verneemt van zijn leden dat er rond de toepassing van de regelgeving nog tal van onduidelijkheden zijn en wil met deze nota haar leden informeren. De verplichte erkenning geldt voor alle medisch laboratoriumtechnologen en technologen medische beeldvorming. Hierbij speelt het geen rol in welke sector zij tewerkgesteld zijn en ook niet onder welk statuut (werknemer, ambtenaar of zelfstandige) ze hun beroep uitoefenen. De verplichte registratie geldt niet voor verpleegkundigen 1. Even terug in de tijd Artikel 22bis van het koninklijk besluit van 10 november 1967 (het zogenaamde KB 78) bepaalt dat de lijst van paramedische beroepen door de Koning wordt vastgesteld. Reeds met het KB van 2 juni 1993 (BS van 10 juli 1993) werd vastgelegd dat het beroep van medisch laboratoriumtechnoloog een paramedisch beroep is en werden de 1 De verplichte registratie geldt evenmin voor technologen die analyses verrichten die losstaan van de behandeling van een patiënt, zoals bijv. wetenschappelijk onderzoek van biologisch materiaal, analyses in de dierengeneeskunde 1
kwalificatievereisten en de lijst van de handelingen waarmee de medisch laboratoriumtechnoloog door een arts kan worden belast, vastgelegd. Met het KB van 28 februari 1997 (BS van 7 juni 1997) gebeurde dit voor het beroep van technoloog medische beeldvorming. De belangrijkste voorwaarden zijn in beide gevallen: Houder zijn van een diploma hoger onderwijs met volledig leerplan van minstens drie jaar in het hoger onderwijs (voor het leerprogramma zie bijlage); Met vrucht een specifieke stage hebben doorlopen (zie bijlage); Beroepskennis en vaardigheden via bijscholing onderhouden en bijwerken om een beroepsuitoefening op een optimaal kwaliteitsniveau mogelijk te maken. Waarom wordt dit nu actueel? De procedure van de erkenning van de beoefenaars van de paramedische beroepen werd vastgelegd bij KB van 18 november 2004 (BS van 21 december 2004). Met twee KB s van 7 november 2013 (BS van 12 december 2013) werd uiteindelijk uitvoering gegeven aan de bepalingen uit voornoemd KB met betrekking tot de uitoefening van het beroep van medisch laboratoriumtechnoloog en technoloog medische beeldvorming. Alle medewerkers die handelingen verrichten die als MLT of TMB kunnen worden beschouwd, moeten uiterlijk op 1 december 2014 een erkenningsaanvraag indienen, bij voorkeur langs elektronische weg (www.gezondheid.belgie.be) 2. Iemand die niet beschikt over het vereiste diploma maar wel een opleiding heeft genoten van het niveau dat beantwoordt aan de bekwaamheidseisen kan een voorlopige erkenning bekomen. Deze personen hebben dan de tijd tot 1 december 2019 om het vereiste diploma van technoloog te behalen. Indien u niet voldoet aan de diplomavoorwaarde maar vóór 10 juli 1993 wel reeds 3 jaar aan het werk was als medisch laboratorium technoloog (of vóór 7 juni 1997 reeds 3 jaar als technoloog medische beeldvorming) en u kunt dit staven aan de hand van een attest ondertekend door de bevoegde arts, die u de handelingen heeft toevertrouwd of die uw prestaties als technoloog heeft voorgeschreven, kan u een afwijking (derogatie) bekomen. De lijst van de uitgevoerde handelingen en prestaties zal bij de aanvraag tot afwijking moeten worden gevoegd. Voor technologen medische beeldvorming is er daarenboven eveneens een derogatie mogelijk voor zij die de handelingen van een technoloog medische beeldvorming uitvoerden op het ogenblik waarop de eerste diploma s werden uitgereikt (2002). Wij proberen één en ander wat duidelijker te maken aan de hand van onderstaand schema (aanvraag tot erkenning of derogatie van een technoloog medische beeldvorming). 2 Tabblad gezondheidszorg en dan verder gezondheidsberoepen, paramedisch en vervolgens medisch laboratoriumtechnologen of technologen medische beeldvorming. 2
Welke zal uw situatie zijn op 2 december 2014? U beschikt over een diploma van TMB: erkenningsaanvraag -> erkenning -> beroep mag worden uitgeoefend vanaf datum erkenning U beschikt niet over een diploma van TMB: o U voerde op 7 juni 1997 sinds minstens 3 jaar handelingen en prestaties als TMB uit en kunt dit ook bewijzen? Ja -> aanvraag ten laatste op 1 december 2014 -> partiële derogatie -> mag verder worden tewerkgesteld maar enkel voor de voorheen toevertrouwde handelingen Neen Was u tussen 1 januari 2001 en 31 december 2002 werkzaam als TMB op een dienst en kunt u dit ook bewijzen? o Ja -> aanvraag ten laatste op 1 december 2014 -> partiële derogatie -> mag verder worden tewerkgesteld maar enkel voor de voorheen toevertrouwde handelingen o Neen - > geen mogelijkheid meer om vanaf 1 december 2014 nog tewerkgesteld te worden als TMB (tenzij hieronder) Beschikt u over een diploma dat deels overeenstemt met dat van de TMB (elke aanvraag wordt individueel bekeken)? o Ja - > aanvraag ten laatste op 1 december 2014 -> voorlopige erkenning -> mag verder werken op voorwaarde dat u uw diploma TMB (of verpleegkunde) behaalt tegen uiterlijk 1 december 2019 o Neen -> u voldoet ook niet aan de andere voorwaarden -> geen tewerkstelling meer mogelijk op 2 december 2014 of vroeger wanneer de aanvraag negatief werd beantwoord De regeling voor de medisch laboratoriumtechnoloog is vrij analoog, zij het dat de personen die niet over een diploma van MLT beschikken, zullen moeten bewijzen dat ze op 10 juli 1993 (i.p.v. 7 juni 1997 voor de TMB) minstens drie jaar als MLT waren tewerkgesteld. Er is hier geen sprake van derogatie voor personen die tussen 1 januari 2001 en 31 december 2002 tewerkgesteld waren als MLT. Welke problemen kunnen zich voordoen? Het is vooralsnog onduidelijk hoeveel personen, die als technoloog zijn tewerkgesteld (en geen verpleegkundige opleiding hebben genoten), er niet beschikken over het vereiste diploma. Wij vermoeden dat heel wat mensen die als technoloog zijn tewerkgesteld niet voldoen aan de vrij strikte overgangsmaatregelen. Zullen de hogescholen de toenemende vraag wel aankunnen? 3
Wat als er onvoldoende gekwalificeerd personeel is op 1 december 2019? Zal de termijn kunnen worden verlengd? Heel wat personen die nu in de branche werken en die niet over het specifieke diploma beschikken, zouden kunnen uit de boot vallen en geen afwijking bekomen omdat ze niet voldoen aan de strikte voorwaarden van de vroegere tewerkstelling. Wij adviseren iedereen die handelingen uitvoert in een gezondheidsinstelling als medisch laboratoriumtechnoloog of als technoloog medische beeldvorming om vóór 1 december 2014 een aanvraag in te dienen, zelfs indien er zou zekerheid zijn dat men niet voldoet aan de voorwaarden. Slechts op die manier kan er tot een duidelijk overzicht worden gekomen van de toepassingsproblemen in de praktijk. Voor verdere inlichtingen of bespreking van uw individuele situatie kan u terecht bij het gewestelijk secretariaat of de bevoegde secretaris of consulent van ACV-Openbare Diensten. ACV-Openbare Diensten zal in ieder geval deze problematiek op de voet volgen en de toepassingsproblemen die ons ter kennis worden gebracht, overmaken aan de minister. Jan Mortier ACV-Openbare Diensten Coördinator Openbare Zorgsector Helihavenlaan 21-1000 Brussel jan.mortier@acv-csc.be Bijlagen: 1. Medisch laboratorium technoloog 2. Technoloog medische beeldvorming 3. Gegevens van de Dienst Erkenning van de Gezondheidszorgberoepen 4. Relevante wetgeving 4
Bijlage 1: Medisch laboratorium technoloog Medisch laboratorium technoloog (KB van 2 juni 1993 BS van 10 juli 1993) De uitoefening van het beroep van medisch laboratorium technoloog is voorbehouden aan personen die voldoen aan de volgende voorwaarden: 1 houder zijn van een diploma dat een opleiding bekroont, die overeenstemt met een opleiding van minstens drie jaar in het kader van een voltijds hoger onderwijs, waarvan het leerprogramma op zijn minst omvat: a) een theoretische opleiding in: algemene chemie; organische chemie; analytische chemie; biochemie; fysica; biologie; fysio(patho)logie; statistiek; informatica; radioprotectie; deontologie; b) een theoretische en praktische opleiding, georiënteerd naar de medische toepassing, omvat in: klinische chemie; microbiologie; hematologie; cyto(histo)logie; in vivo technieken; 2 met vrucht een stage doorlopen hebben van minstens 600 uren in klinische chemie, hematologie en microbiologie; 3 hun beroepskennis en -vaardigheden via bijscholing onderhouden en bijwerken, om een beroepsuitoefening op een optimaal kwaliteitsniveau mogelijk te maken. Deze bijscholing moet bestaan uit persoonlijke studie en deelname aan door instellingen en organisaties ingerichte vormingsactiviteiten. Handelingen waarmee een arts een medisch laboratorium technoloog kan belasten: Staalafnames o Bloedafneming door veneuze of capillaire punctie, of langs aanwezige arteriële catheter 5
o Staalafneming en collectie van secreties en excreties met uitsluiting van invasieve handelingen Laboratoriumonderzoeken o Het op punt stellen en het uitvoeren van onderzoeken in vitro op stalen van menselijke oorsprong: chemisch onderzoek; hematologisch onderzoek; immunologisch onderzoek; microbiologisch onderzoek; pathologisch-anatomisch onderzoek; genetisch onderzoek. Functionele testen o Voorbereiding en toediening van producten bij functieproeven Uitvoeren en aflezen van cutane en intradermotesten. Het technisch deel van volgende in vivo verstrekkingen: o meting en evaluatie van parameters behorende tot de verschillende biologische functies; o voorbereiding en assistentie bij invasieve ingrepen tot diagnosestelling; o gebruik en bediening van toestellen voor observatie van de verschillende functiestelsels; o voorbereiding, manipulatie en toediening van radioactieve producten. Handelingen waarmee de apothekers en de licentiaten in de scheikundige wetenschappen, die gemachtigd zijn om de analyses van klinische biologie te verrichten een arts een medisch laboratorium technoloog kan belasten: Laboratoriumonderzoeken Het op puntstellen en het uitvoeren van onderzoeken in vitro op stalen van menselijke oorsprong: o chemisch onderzoek; o hematologisch onderzoek; o immunologisch onderzoek; o microbiologisch onderzoek; o pathologisch-anatomisch onderzoek; o genetisch onderzoek. 6
Bijlage 2: Technoloog medische beeldvorming Technoloog medische beeldvorming (KB van 28 februari 1997 BS van 7 juni 1997) Het beroep van technoloog medische beeldvorming mag slechts worden uitgeoefend door personen die voldoen aan de volgende voorwaarden: 1 houder zijn van een diploma dat een opleiding bekroont, die overeenstemt met een opleiding van minstens drie jaar in het kader van een voltijds hoger onderwijs, waarvan het leerprogramma op zijn minst omvat: a) een theoretische opleiding in: anatomie; fysiologie; algemene en bijzondere ziekteleer; radioprotectie en biologische effecten van ioniserende straling; deontologie; patiëntenbegeleiding en -communicatie; radiofarmacologie en farmacologie van de contraststoffen en medicatie; fysica van de ioniserende straling, van de magnetische resonantie, van de ultratonen en nucleaire fysica; b) een theoretische en praktische opleiding, toegepast op de medische praktijk, in: informatica, toegepast op de medische beeldvorming; radiologische anatomie; ziekenhuishygiëne apparatuur voor medische beeldvorming (radiologie, ultratonen, magnetische resonantie) en nucleaire geneeskunde in vivo; techniek voor beeldregistratie, -bewerking en -weergave; kwaliteitscontrole; verpleegkundige technieken (inbegrepen houdings- en tiltechnieken); instel- en beeldvormingstechnieken en toegepaste radioprotectie in: o radiologie, o ultratonen, o magnetische resonantie, o interventionele technieken in de medische beeldvorming, o pediatrische beeldvorming, o nucleaire geneeskunde in vivo; 2 met vrucht een stage doorlopen hebben in: radiologie; ultratonen; magnetische resonantie; interventionele technieken in de medische beeldvorming; nucleaire geneeskunde in vivo; 7
3 hun beroepskennis en vaardigheden via bijscholing onderhouden en bijwerken, om een beroepsuitoefening op een optimaal kwaliteitsniveau mogelijk te maken. De hierboven bedoelde bijscholing moet bestaan uit persoonlijke studie en deelname aan vormingsactiviteiten. De lijst van handelingen waarmee een arts een technoloog medische beeldvorming kan belasten: Administratief onthaal van de patiënt (met inbegrip van de afspraken), fysische en psychologische hulp aan de patiënt; Inwinnen van de noodzakelijke gegevens en elementen voor het goed verloop van het onderzoek en/of behandeling; Bewaking van de vitale parameters en de biologische functies van de patiënt, alsmede van het materiaal hiervoor nodig, zowel tijdens als na het onderzoek en/of de behandeling; Aanleggen van verbanden; Voorbereiding en manipulatie van substanties met diagnostisch en/of therapeutisch doel, en van het materiaal bestemd voor diagnose en/of behandeling; Registratie, verwerking en weergave van beelden en gegevens; Beheer en klein onderhoud van het materiaal, apparatuur en producten; Deelname aan radioprotectie en kwaliteitscontrole; Plaatsen van een perifere veneuze toegangsweg, eventueel gevolgd door een bloedafname; Voorbereiden van, toedienen van en toezicht houden op de zorgverstrekking nodig voor de goede uitvoering van het onderzoek en/of de behandeling; Voorbereiding en toediening van medicatie en substanties met diagnostisch en/of therapeutisch doel, volgens de voorschriften van de arts, via de noodzakelijke toegangswegen; Staalafname en collecte van secreties, excreties en organische substanties, met uitsluiting van invasieve handelingen; Gebruik en bediening van toestellen in de medische beeldvorming (conventionele en digitale radiologie, magnetische resonantie), de nucleaire geneeskunde in vivo, met of zonder contrastproducten of merkers met een diagnostische en/of therapeutische waarde; Instellen en gebruik van injectietoestellen; Positioneren en voorbereiden van de patiënt ten behoeve van het onderzoek en/of behandeling; Hulp bij interventionele technieken, echografische en al de bijzondere beeldvormende, diagnostische en therapeutische technieken. 8
Bijlage 3: Gegevens van de Dienst Erkenning van de Gezondheidszorgberoepen Technoloog medische beeldvorming Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Directoraat-generaal Gezondheidszorg Dienst Erkenning van de Gezondheidszorgberoepen Erkenning van technoloog medische beeldvorming Eurostation II Victor Hortaplein 40 bus 10 1060 Brussel Tel.: 02/524 97 97 (Contact Center) Fax: 02/524 98 16 www.gezondheid.belgie.be info@gezondheid.belgie.be Medisch laboratoriumtechnoloog Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Directoraat-generaal Gezondheidszorg Dienst Erkenning van de Gezondheidszorgberoepen Erkenning van medisch laboratoriumtechnoloog Eurostation II Victor Hortaplein 40 bus 10 1060 Brussel Tel.: 02/524 97 97 (Contact Center) Fax: 02/524 98 16 www.gezondheid.belgie.be info@gezondheid.belgie.be 9
Bijlage 4: Relevante wetgeving Koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidsberoepen (BS van 14 november 1967) Koninklijk besluit van 2 juni 1993 betreffende het beroep van medisch laboratoriumtechnoloog (BS van 10 juli 1993), gewijzigd door het koninklijk besluit van 4 juli 2001 tot wijziging van het koninklijk besluit van 2 juni 1993 betreffende de beroepstitel en de kwalificatievereisten voor de uitoefening van het beroep van medisch laboratoriumtechnoloog en houdende vaststelling van de lijst van handelingen waarmee deze laatste door een arts kan worden belast (BS van 4 oktober 2001) Koninklijk besluit van 28 februari 1997 betreffende de beroepstitel en de kwalificatievereisten voor de uitoefening van het beroep van technoloog medische beeldvorming en houdende vaststelling van de lijst van handelingen waarmee deze laatste door een arts kan worden belast (BS van 7 juni 1997) Koninklijk besluit van 18 november 2004 betreffende de erkenning van de beroepsbeoefenaars van de paramedische beroepen (BS van 21 december 2004), gewijzigd door het koninklijk besluit van 16 februari 2009 (BS van 6 april 2009) Koninklijk besluit van 2 juli 2009 tot vaststelling van de lijst van de paramedische beroepen (BS van 17 augustus 2009) Koninklijk besluit van 7 november 2013 tot vaststelling van de datum van inwerkingtreden van het koninklijk besluit van 18 november 2004 betreffende de erkenning van de beoefenaars van de paramedische beroepen, voor het beroep van medisch laboratoriumtechnoloog (BS van 12 december 2013) Koninklijk besluit van 7 november 2013 tot vaststelling van de datum van het inwerkingtreden van de artikelen 177, 179 en 180 van de wet van 25 januari 1999 houdende sociale bepalingen, voor het beroep van technoloog medische beeldvorming (BS van 12 december 2013) 10