PLACEMAKING VEERE 3de klankbordgroep bijeenkomst fase B Leo Harders Architecten
AGENDA 1. Opening, mededelingen en vaststelling agenda 2. Conceptverslag vergadering van 26 juni 2014 3. Presentatie nadere uitwerking beeldkwaliteitplan 4. Presentatie nadere uitwerking ontwerp openbare ruimte 5. Wat verder ter tafel komt / rondvraag 6. Sluiting
BEELDKWALITEITSPLAN Leo Harders Architecten
3.3 Beeld van Veere Binnen de oude verdedigingswerken is een heldere structuur aanwezig met een historisch binnenstedelijke uitstraling door behoud van bijzondere architectonische waarden. Er is sprake van een samenhangend karakter, maar ook van tweeledigheid in het straatbeeld. Enerzijds is er een meer openbare zijde langs de Kaai en de Markt met nog veel historische panden uit de 16 de tot en met de 18 de eeuw. En anderzijds is langs de overige straten meer sprake van kleinschalige (woon)bebouwing uit latere perioden in sobere architectuur en sporadisch enkele grotere panden. Ondanks een samenhangende historische uitstraling is sprake van een gemêleerd architectuurbeeld die bestaat uit meerdere bouwstijlen uit de 16 de tot de 20 ste eeuw. Aan de Kaai en de Markt overheersen laatgotische en renaissancistische architectonische kenmerken van de 16 de en 17 de eeuw. Dit vinden we terug in het decoratieve Stadhuis (1474-1477) en de Schotse Huizen (1539), maar ook in de vele trap- en klokgevels en de toepassing van natuursteen in gevels. Architectuurstijlen uit de 18 de eeuw (Lodewijkse stijlvormen en Neostijlen) zijn minder aanwezig in Veere omdat in die periode de welvaart grotendeels voorbij was. De latere (woon)bebouwing kan men het beste typeren als traditionele baksteenarchitectuur uit de 19 de en begin 20 ste eeuw. Recentere bebouwing uit de 20 ste eeuw is onder meer te vinden langs de Wagenaarstraat en Wijngaardstraat met daartussen is de kleinschalige woonbebouwing van recentere datum (20 ste eeuw). De stad vanaf het water Het silhouet van Veere is zeer karakteristiek en vanaf het water het beste zichtbaar. De handelsactiviteiten vanaf zee en de strategische militaire functie zijn daar nog steeds zichtbaar aan de stadsmuren, -wallen en torens. Daarnaast vormen de Grote Kerk en het Stadhuis markant bebouwing in dit silhouet. Ondanks de toenemende recreatieve functie is het historische karakter bewaard gebleven en heeft het silhouet vanaf het Veerse Meer een belangrijke rol in het historisch beeld - en daarmee de attractiewaarde - van Veere. Straatwanden De laatmiddeleeuwse parcellering en het besloten karakter van de bouwblokken door de aaneengesloten panden zijn bepalend voor het straatbeeld. De Kaai kent nagenoeg een rechte gesloten gevellijn en de overige straten hebben een meer vloeiend verloop met licht gebogen straatwanden. Deze gebogen straatwanden zijn het meest herkenbaar aan de Markt. Door het ontbreken van grote verspringingen tussen de panden vormen de gesloten straatwanden een continue gevellijn. Deze beslotenheid wordt versterkt door de typische 'Veerse muurtjes'. Opvallend is dat er sprake is van een duidelijk onderscheid in voor- en zijgevels gelegen aan de openbare straat. De voorgevels zijn rijker vormgegeven en georiënteerd op de primaire openbare ruimte. Er zijn - op enkele uitzonderingen na - geen voortuinen in Veere, waardoor het 'stenige' karakter wordt versterkt. Als overgang naar het openbare gebied is langs vele straten een privéstoep aanwezig met in sommige gevallen nog een omheining ('glint'). Deze privéstoepen zijn in eigendom en beheer van de eigenaar van het pand en veelal bestraat met reguliere straatstenen, keien, natuursteen en zwart en gele tegels. Aan de Kaai en deels de Markt is veel bebouwing voorzien van schuine kelderluiken aan de voorzijde. [3.10] Aanzicht vanaf het water met beeldbepalende markante bebouwing die het historische silhouet van Veere bepaalt. [3.11] Lagere (woon)bebouwing aan de Oudestraat van eind 19 de eeuw / begin 20 ste eeuw met meer samenhang en herhaling in de straatwand. [3.12] Hogere historisch waardevolle bebouwing aan de Kaai uit 16 de en 17 de eeuw met een pandsgewijze opbouw, individualiteit en verticale geleding van de straatwand. 3.10 3.11 3.12 20 ruimtelijke kwaliteit ORANJEPLEIN 21 [3.13] Typerende veel voorkomende 'Veerse muurtjes' die het stenige karakter en verloop van de straat versterken. [3.14] De privéstoepen en hekwerk ('glinten') om enige afstand te houden tussen de openbare weg en het pand. [3.15] Uitsnede straatwand en kappen Kaai (nr. 13 t/m 69). Veel kaprichtingen dwars op de straat en voorzien van topgevels. [3.16] Diverse topgevels (trapgevel en afgeknotte klokgevel). 3.13 3.14 3.16 3.15 22 ruimtelijke kwaliteit ORANJEPLEIN 23
Schaal bebouwing, hoofdvorm en opbouw Door de vele herenhuizen met hoge gootlijnen op smalle percelen en de relatief hoge bebouwing zijn langs de Kaai en de Markt vooral verticale gevelvlakken. De goot- en nokhoogte verspringen per pand, waardoor de gootlijn verspringingen kent. Bij de lagere (woon)bebouwing uit eind 18 de, 19 de en 20 ste eeuw is meer sprake van kleinere individuele gevels en samenhangende wooncomplexen met 3 tot 5 geschakelde woningen en een horizontaal gelede gevelwand en rechte gootlijn. Platte daken op hoofdbebouwing komen niet voor. De zadeldaken en schilddaken overheersen. Langs de Kaai en de Markt zijn de noklijnen vooral dwars op de straat georiënteerd. Op daken komen veelvuldig dakkapellenvoor, zowel op het achter- als voordakvlak. Deze dakkapellen zijn in maat en schaal relatief klein en vaak aangekapt en passend in de uitstraling van de gevel. Dit komt vooral voor bij de lagere bebouwing met zadeldaken evenwijdig aan de straat zoals bijvoorbeeld aan de Oudestraat en Wagenaarstraat. Met uitzondering van enkele grote monumentale bebouwing zoals de Grote kerk en het Stadhuis is de schaal van de bebouwing beperkt gebleven. De goothoogten varieert van 3 tot 9 meter en de nokhoogten 6 tot 14 meter. Langs de Kaai en de Markt staan de grotere panden en aan de overige straten is de maat en schaal van de bebouwing kleiner. De hogere panden staan langs de belangrijkste openbare ruimten. De hoofdvolumes zijn veelal enkelvoudig met rechte hoofdvormen zonder toevoegingen als erkers, aan- en bijgebouwen aan de voor- of zijgevel. Aan de achterkant heeft wel uitbreiding plaatsgevonden. De gelaagdheid varieert van 1 laag tot 2,5 lagen met kap. De begane grond is daarbij vaak hoger dan de verdiepingen. Gevelkarakteristiek De gevels zijn in de loop der eeuwen geëvolueerd, hetgeen te zien is bijvoorbeeld aan de verschillende topgevels. In Veere zijn de panden voorzien van lijsten topgevels (trap-, klok- en tuitgevels). De ontwikkeling begon in de 16 de eeuw met de traditionele trapgevel en evolueerde naar de klokgevel uit de 17 de eeuw. De klokgevel veranderde in steeds plattere ornamenten, tot in latere jaren (18 de en 19 de eeuw) vooral lijstgevels worden toegepast. Over het algemeen zijn de topgevels eenvoudig vormgegeven met weinig decoratieve ornamenten. De aanwezige klokgevels zijn veelal afgeknot en voorzien van een eenvoudige rechte daklijst als gevelbeëindiging. 3.17 3.18 3.19 [3.17] Verticale gevelgeleding. [3.18] Enkelvoudige gevelindeling met rechthoekige kozijnen en ramen voorzien van roedeverdeling. [3.19] Rijk versierde gevels met lichtgevel en winkelpui, luiken, natuurstenen speklagen en hoekblokken. [3.20] Diverse voordeuren met bovenlicht en een relatief rijke deuromlijsting. 3.20 24 ruimtelijke kwaliteit ORANJEPLEIN 25 Het verticale karakter van de straatwand wordt extra benadrukt door de indeling met verticale deuren en ramen, in sommige gevallen met een lichte boogvorm aan de bovenzijde. De voordeuren zijn gesitueerd in de voorgevels direct aan de openbare weg. Opvallend is dat een groot deel van de voordeuren zijn voorzien van een bovenlicht en een fraaie omlijsting met de huisnaam aan de bovenzijde. De historische gevels aan de Kaai en de Markt zijn rijker vormgegeven met gevelornamenten en decoraties zoals versierde muurankers, gevelstenen, pinakels, vensterbogen en luiken. Langs de Kaai en de Markt zijn ook enkele zeer fraai versierde winkelpuien en lichtgevels te vinden. In sommige gevallen is nog sprake van kruisvensters met een natuurstenen of houten middenstijl en tussendorpel (kalf), zoals bij de Schotse Huizen. De twee onderste ramen van oudere kruiskozijnen zijn veelal draaibaar en voorzien van één of twee luiken. Rond 1700 is het gebruik van kruisvensters vervangen door het schuifraam met roedeverdeling. Afhankelijk van het bouwjaar is een verdeling in 4 tot veel meer ruitjes toegepast. De gevels van de woonbebouwing uit eind 18 de en de 19 de eeuw is soberder uitgevoerd en kent veelal een rechte traditionele bakstenen gevel met spekbanden en rollagen en een gootlijst op klosjes. Materiaal- en kleurgebruik De oudste gebouwen (de Grote Kerk met bijbehorende cisterne, het Stadhuis en de Campveerse Toren) zijn opgetrokken uit natuursteen (o.a. hardsteen en kalksteen) en veelal gedekt met leien. De overige bebouwing heeft voornamelijk in kruisverband gemetselde gevels met rode handvorm bakstenen. Over het algemeen zijn de daken bedekt met rode (soms gesmoorde) keramische Hollandse dakpannen. In het metselwerk zijn versieringen aangebracht in de vorm van horizontale speklagen van baksteen of natuursteen en de meer constructieve rollagen of strekken boven de gevelopeningen. Bij de tuitgevels is regelmatig sprake van vlechtingen als muurafdekking in de top, waarbij metselwerk loodrecht op de hellingshoek van de topgevel is gemetseld. In sommige gevallen is de gevel wit gepleisterd (soms met blokmotief door schijnvoegen) of geschilderd. Over het algemeen zijn de kozijnen en roeden wit geschilderd. Hetzelfde geldt voor de deuromlijstingen, de kroonlijsten, friezen en windveren. In het metselwerk zijn spekbanden, sluit- en aanzetstenen soms ook wit geschilderd. De ramen zelf zijn ook vaak wit of hebben dezelfde kleur als de deur in een donkere kleur geschilderd zoals 'Zeeuws' zwart, donkerblauw, monumentengroen en okergeel. 3.21 3.22 3.23 3.24 [3.21] In natuursteen opgetrokken gevels, rijke decoratieve gevelversieringen en ornamenten en met lei gedekte daken zijn alleen weggelegd voor de meest voorname monumentale panden uit de 16 de eeuw zoals het Stadhuis, de Campveerse Toren en de Schotse Huizen. [3.22] Gemetselde gevel met natuurstenen banden. Kozijnen en roeden zijn wit uitgevoerd. In dit geval is de raam in een donkere kleur geschilderd. [3.23] Straatwanden met gemetselde gevels worden regelmatig onderbroken door wit gepleisterde gevels soms met blokmotief door schijnvoegen. [3.24] Typische gevel uit de 19 de eeuw met rood metselwerk, wit geverfde speklagen en rollagen boven de toogkozijnen. 26 ruimtelijke kwaliteit ORANJEPLEIN 27
Bouwstenen
Deelgebieden 1 A Montfoortse plein B Nieuwe Nieuwstraat C Campveerse plein 2 A Aan de Kaai (achter de Campveerse Toren) B Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein noord C Het Nieuwe Oranjeplein D Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein zuid 3 A Kop Oudestraat B Aan de Oudestraat 4 Montfoortse Toren
2 A Aan de Kaai (achter de Campveerse toren) Verkaveling
2 A Aan de Kaai (achter de Campveerse toren) Oriëntatie
2 A Aan de Kaai (achter de Campveerse toren) Kappen
2 A Aan de Kaai (achter de Campveerse toren) Hoogte en massa
2 B Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein noord Verkaveling
2 B Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein noord Oriëntatie
2 B Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein noord Kappen
2 B Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein noord Hoogte en massa
2 A en 2 B Verbinding
2 D Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein zuid Verkaveling
2 D Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein zuid Oriëntatie
2 D Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein zuid Kappen
2 D Aan de Nieuwe Nieuwstraat en het Oranjeplein zuid Hoogte en massa
3 A Kop Oudestraat Verkaveling
3 A Kop Oudestraat Oriëntatie
3 A Kop Oudestraat Kappen
3 A Kop Oudestraat Hoogte en massa
OPENBARE RUIMTE Leo Harders Architecten
OPENBARE RUIMTE onderdelen 1. Campveerse plein en Veere plage 2. Nieuwe Nieuwstraat - Nieuw Oranjeplein 3. Oude Straat 4. Montfoortse plein - Mauritsbolwerk
CAMPVEERSE PLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
CAMPVEERSE PLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
CAMPVEERSE PLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
CAMPVEERSE PLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
CAMPVEERSE PLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
CAMPVEERSE PLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte terrasruimte strandje (Veere plage) brede loopverbinding Torenwal pleintje in keien Trap h e ll in g b +0.5 NAP +5.8 NAP aan zitmuurtje fietsen plint in klinkers (3m breed) < uitbreiding fietsparkeren>
CAMPVEERSE PLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
VEERE PLAGE concept DO ontwerp openbare ruimte 3,00 +NAP 5,80 +NAP
TORENWAL concept DO ontwerp openbare ruimte
TORENWAL concept DO ontwerp openbare ruimte
TORENWAL concept DO ontwerp openbare ruimte pa ss an te ns te ig er strandje (Veere plage) ve rb in br ed e (3 m ) lo op brede verbrede promenade ( 3.5m) zitmuurtje (h: 75 cm) sto rts te en oe ve r di ng +0.5 NA P
TORENWAL concept DO ontwerp openbare ruimte Nieuwe Nieuwstraat zitmuurje in metselwerk Torenwal wandelverbinding promenade 3.5m betonpad 3m stortsteenoever in klinkerverharding bestaande keermuur in beton passantensteiger
TORENWAL concept DO ontwerp openbare ruimte
NIEUWE NIEUWSTRAAT - NIEUW ORANJEPLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
NIEUWE NIEUWSTRAAT - NIEUW ORANJEPLEIN voorlopig ontwerp
NIEUWE NIEUWSTRAAT - NIEUW ORANJEPLEIN voorlopig ontwerp
NIEUWE NIEUWSTRAAT - NIEUW ORANJEPLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte fie ts pa rk er en parkeren 11. 5m ) (lo ops tro ok ) (va riab el 9 ver bre de str aat me t rab at parkeren t to d n s sta af gren 5m ls 1. rcee pe glin t (2m ) plein in keien (+3.3 NAP) we gp rof iel locatie toekomstige bebouwing (conform BKP eisen) for k (3m) con Ou lo o p s tr o o p a rk e re n m de str aa t parkeren ri an besta s n e g ol ijk (v jkend fie d pro l)
NIEUWE NIEUWSTRAAT - NIEUW ORANJEPLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte Nieuwe Nieuwstraat glint (2m) Torenwal parkeren (6m) verbrede straat met rabat (loopstrook ) (variabel 9-11.5m) zitmuurje in metselwerk promenade 3.5m in klinkerverharding
NIEUWE NIEUWSTRAAT - NIEUW ORANJEPLEIN concept DO ontwerp openbare ruimte
MONTFOORTSEPLEIN - KOP MAURITSBOLWERK concept DO ontwerp openbare ruimte
MONTFOORTSEPLEIN - KOP MAURITSBOLWERK concept DO ontwerp openbare ruimte wa nd elv er bi nd in g (0. 5 +N AP ) terras (+5.8 NAP) have plein in klinkers ns (+3.0 NAP) gra r pa ke r en P +NA (0.5 r e teig ) lli et he m d stalu ngba nen toeg ang tot de stad via hell ingb aan 3,00 +NAP tra p (4.0 +NAP) etp 5,80 +NAP tra n ne s car ing our ts t t me d n u ne tal as gba r g llin he e pp laa (+ afz etre n e in AP) p l e5.8 N mo m nu en t
MONTFOORTSEPLEIN - KOP MAURITSBOLWERK concept DO ontwerp openbare ruimte (5.8 +NAP) (4.0 +NAP) entreeplein trap en hellingbaan (gelijklopend met talud) afzetplaats touringcars 3,00 +NAP (4.0 +NAP) etp 5,80 +NAP iel s car ing our ts t rof laa gp (+ afz we etre n e in AP) p l e5.8 N con for m Ou de str aa t mo m nu en t
MONTFOORTSEPLEIN - KOP MAURITSBOLWERK concept DO ontwerp openbare ruimte (5.8 +NAP) gra lli et he m d stalu ngba nen 3,00 +NAP (4.0 +NAP) etre n e in AP) p l e5.8 N (+ 5,80 +NAP (4.0 +NAP) (0.5 +NAP) havensteiger grastalud met hellingbanen afzetplaats touringcars
MONTFOORTSEPLEIN - KOP MAURITSBOLWERK concept DO ontwerp openbare ruimte entreeplein (lage deel) 3,00 +NAP 5,80 +NAP entreeplein (hoge deel) (5.80 +NAP) toegang tot de stad via hellingbaan
PLACE MAKING VEERE concept DO ontwerp openbare ruimte entreeplein (lage deel) 3,00 +NAP 5,80 +NAP entreeplein (hoge deel) (5.80 +NAP) toegang tot de stad via hellingbaan
MONTFOORTSEPLEIN - MAURITSBOLWERK voorlopig ontwerp stadsentree AP +N AP 5,80 +N NOORD 3,00
EINDE