Naam Nota Beleid Nieuwbouw en Bestaande Bouw 2009 (nota bedoeld als beleidsregel)

Gemeenteblad Nijmegen Jaartal / nummer 2009 / 63 Naam Nota Beleid Nieuwbouw en Bestaande Bouw 2009 (nota bedoeld als beleidsregel) Publicatiedatum 20 mei 2009 Opmerkingen - Vaststelling van de beleidsregel bij besluit van het college van Burgemeester en Wethouders van 12 mei 2009 (agendapuntnummer 2.4 - registratienummer 08.0012046). De datum van inwerkingtreding is 21 mei 2009, waarbij toepassing van het beleid sedert besluitvorming. - Aan deze nota gerelateerde beleidsregels (gemeentebladen): GB06-020: Brandveiligheid: Beleid bestaande bouw (2005) Aantal bladzijden / verkoopprijs 6 / 0,30 gb09-063.doc

Nota Beleid Nieuwbouw en Bestaande Bouw 2009 Waarom deze nota? Als gevolg van een aantal rampen en bouwkundige incidenten in het verleden, is de landelijke belangstelling voor de controle op de bouwvoorschriften de laatste jaren sterk toegenomen. In Nijmegen is de afdeling Bouwen en Wonen verantwoordelijk voor het toetsen van aanvragen voor sloop- en bouwvergunningen, alsmede voor de handhaving van (bouwkundige) voorschriften, op basis van Woningwet, Bouwbesluit en bouwverordening. In de praktijk blijkt het echter niet altijd mogelijk en/of wenselijk te zijn om in álle gevallen, aan álle details evenveel prioriteit te geven. Het Ministerie van VROM is het daar mee eens. Zo bleek ook weer uit het rapport in de kwestie van de instortende galerijen van de voormalige COA-woningen in Lent. Hierin werd bevestigd dat Bouwen en Wonen niet tot op bout- en moerdetail behoeft te toetsen en/of te controleren. Aanvrager en aannemer hebben hierin namelijk ook hun eigen verantwoordelijkheid. VROM wil wél dat duidelijk wordt vastgelegd waar de gemeente precies de prioriteiten legt bij de toetsing en handhaving van bouwvoorschriften. Enige jaren geleden is door Bouwen en Wonen al het schema Wat doen we wél en wat doen we niet opgesteld, dat als leidraad dient ten behoeve van de medewerkers van deze afdeling bij toetsing en handhaving. Deze leidraad was echter bedoeld voor intern gebruik en heeft geen juridische status. Het is niet de bedoeling om nieuwe regels te formuleren of om regelgeving uit te breiden en bureaucratie te vergroten. Wat we tot nu toe al deden, hebben we goed tegen het licht gehouden en vastgelegd, maar dan als een expliciete en uniforme beleidsregel. Wat is deze nota? In deze nota wordt dus vastgelegd welke bouwkundige onderdelen bij toetsing en handhaving prioriteit hebben en welk bouwkundig kwaliteitsniveau daarbij dan wordt geëist. Dat doen we met het oog op de inzet van de beschikbare capaciteit van de afdeling Bouwen en Wonen. Maar het gaat ook om het inschatten van risico s en aspecten van proportionaliteit, redelijkheid en onomkeerbaarheid (ofwel technische en/of financiële oplosbaarheid achteraf). Hetgeen binnen wordt getoetst, moet ook worden afgestemd op hetgeen we buiten controleren. In die zin is er sprake van een interne richtlijn c.q. een kader voor de toetsing van bouwaanvragen en de feitelijke controle van bouwwerken. Daarnaast dient het vaststellen en publiceren van deze nota in de vorm van een beleidsregel in de zin van Titel 4.3. van de Algemene wet bestuursrecht, om aan de burger rechtszekerheid en gelijkheid te bieden. Ons college dient immers in beginsel te handelen/besluiten conform een beleidsregel. Ter motivering van (handhavings-) besluiten kan dan ook worden volstaan met een verwijzing naar de beleidsregel. Waar liggen de prioriteiten en welk kwaliteitsniveau wordt er geëist? De in het Bouwbesluit aangegeven (twaalf) gebruiksfuncties zijn afgezet tegen de technische voorschriften in de hoofdstukken 2 t/m 5 die voor die functies gelden. Ieder voorschrift is door ons beoordeeld aan de hand van de potentiële risico s en aspecten van proportionaliteit, redelijkheid en onomkeerbaarheid (d.i. de technische en/of financiële oplosbaarheid achteraf). Dat heeft geleid tot een bepaalde prioritering die is weergegeven in het bij deze nota behorende schema. Veiligheid heeft in het algemeen absolute voorrang. Per onderdeel kunnen vervolgens verschillen optreden. Dat wordt hieronder uitgewerkt. Het bij deze nota behorende schema dient als volgt te worden gelezen: - Indien in het schema een P (van: Primair) is aangegeven in GROEN, dan betekent dit dat het betreffende onderdeel prioriteit heeft bij toetsing/controle en dat daarop in voorkomende gevallen ook actief zal worden gehandhaafd. Uitgangspunt bij deze onderdelen is het nieuwbouwniveau. - Indien in het bijgevoegde schema een S (van Secundair) is aangegeven in GROEN, als het het onderdeel veiligheid betreft, óf in ROOD bij de andere onderdelen, dan heeft dat onderdeel een minder hoge prioriteit en wordt hierop in principe steekproefsgewijs getoetst en/of gecontroleerd. Dat betekent eveneens dat voor deze onderdelen in beginsel het niveau bestaande bouw (als absolute ondergrens), danwel - indien van toepassing - het hogere rechtens (dus middels een bouwvergunning) verkregen niveau, geldt. - Tenslotte ontbreken er in het Bouwbesluit ook voorschriften ten aanzien van bepaalde functies. Op het schema worden deze onderdelen aangeduid met een X in GEEL. In principe kan daar dan dus niet aan getoetst worden. Ten aanzien van dergelijke onderdelen geldt dan hooguit het rechtens verkregen niveau van een eventueel eerder afgegeven bouwvergunning. In een handhavingssituatie zou mogelijk artikel 1a Woningwet kunnen worden aangewend om voorzieningen te eisen, indien er sprake is van gevaar voor gezondheid of veiligheid als gevolg van de staat van een bouwwerk.

Hoofdstuk 2 Bouwbesluit: Veiligheid. In hoofdstuk 2 van het Bouwbesluit staan de voorschriften met betrekking tot veiligheid. Het betreft de constructieve veiligheid, de gebruiksveiligheid en brandveiligheid. Voor wat betreft veiligheid worden door ons geen concessies gedaan, vooral gelet op de hoge risico s. Daarom wordt altijd op deze voorschriften getoetst en gehandhaafd en wordt in principe steeds het nieuwbouwniveau geëist. In het schema overheerst dus de kleur GROEN ( P en soms S ). Nadere opmerkingen: voorschriften met betrekking tot de constructieve veiligheid (2.1 en 2.2) worden steeds, op nieuwbouwniveau, getoetst en gehandhaafd; van de voorschriften ten aanzien van de gebruiksveiligheid geldt de hoge prioriteit en het nieuwbouwniveau voor vloerafscheidingen (2.3), overbrugging van hoogteverschillen (2.4), trappen (2.5) en hellingbanen (2.6). Uitzondering vormen de trappen en hellingbanen in gebouwen met een industriefunctie. Deze onderdelen leveren in de praktijk namelijk zelden een probleem op. Daarbij is het ondoenlijk om, met name bij de grotere industriegebouwen, álle trappen en hellingbanen te controleren. Andere uitzonderingen op deze onderdelen zijn de overige gebruiksfuncties (zoals garages) en de bouwwerken, geen gebouw zijnde (zoals bruggen en lichtmasten); met betrekking tot de onderdelen electriciteit- en noodstroomvoorziening (2.7), verlichting (2.8) en gasvoorziening (2.9) wordt opgemerkt dat deze materie formeel onder de verantwoordelijkheid van de gemeente valt. In de praktijk beoordeelt Bouwen en Wonen dus in principe zélf of wordt voldaan aan de betreffende voorschriften. Bij twijfel of in potentieel gevaarlijke situatie wordt echter advies ingewonnen van de (nuts)bedrijven, die beschikken over de benodigde specialistische deskundigheid; de voorschriften met betrekking tot de beweegbare constructie-onderdelen (2.10: ramen, deuren e.d.) hebben een hoge prioriteit en worden op nieuwbouwniveau getoetst/gehandhaafd, waar het gaat om de mogelijkheid van ontvluchting in het geval van calamiteiten. Dat geldt in iets mindere mate bij de woonfunctie, celfunctie, industriefunctie, overige gebruiksfunctie en bouwwerk geen gebouw zijnde. In de praktijk leveren deze onderdelen namelijk zelden problemen op; het onderdeel brandveiligheid heeft eveneens de hoogste prioriteit. Bouwen en Wonen volgt hierin het Beleid bestaande bouw van de Brandweer. Dat betekent dat vrijwel álle voorschriften in principe worden getoetst en gehandhaafd op nieuwbouwniveau. Voor wat betreft de woonfunctie zijn er echter enkele voorschriften die een wat lagere prioriteit hebben: beperking van ontwikkeling van brand (2.12), beperking van ontstaan van rook (2.15), beperking van verspreiding van rook (2.16) en vluchten binnen een rookcompartiment (2.17). Nadruk ligt niet zozeer op het beperken van schade, maar veeleer op preventie en het op een goede wijze kunnen vluchten uit een gebouw in het geval van een calamiteit. Hoofdstuk 3 Bouwbesluit: Gezondheid. De toetsing/handhaving van voorschriften in hoofdstuk 3 van het Bouwbesluit, betreffende gezondheid, heeft in het algemeen een minder hoge prioriteit. De risico s zijn minder groot en in de praktijk leveren deze onderdelen niet vaak een probleem op (de markt doet zijn werk). Nadere opmerkingen: het is opvallend dat bij het onderdeel geluid in het algemeen, zeker voor bestaande bouw, relatief weinig voorschriften gelden; hoge prioriteit wordt gegeven aan bescherming tegen geluid van buiten (3.1), waar het gaat over nieuwbouw van woningen en over nieuwbouw van en bestaande gebouwen met een gezondheidszorg-, kantoor- en onderwijsfunctie; hoge prioriteit geldt ook voor geluidswering tussen ruimten met verschillende gebruiksfuncties (3.5). Dit geldt met name in het geval van gebouwen met een woon-, bijeenkomst-, gezondheidszorg-, kantoor-, logies- en onderwijsfunctie. In dit geval toetst Bouwen en Wonen overigens niet zélf, maar laat deze afdeling zich adviseren door de afdeling Milieu; voorts wordt bij het onderdeel ventilatie hoge prioriteit gegeven aan de voorschriften met betrekking tot luchtverversing verblijfsgebieden e.d. (3.10) en spuivoorziening (3.11), maar alleen als het gaat om een woon- of onderwijsfunctie en bij kinderopvang. Bij de woonfunctie gaat het dan vooral om de geschakelde/serie/gestapelde bouw, vanwege het feit dat Pagina 2

Hoofdstuk 4 Bouwbesluit: Bruikbaarheid. Onder het hoofdstuk 4 Bruikbaarheid zien we dat veel voorschriften niet van toepassing zijn op bestaande bouwwerken. Voorzover dat wél zo is, wordt door ons vooral prioriteit gegeven aan het onderdeel toegankelijkheid (4.2-4.4), maar dan nog alleen als het gaat om gebouwen met een woonfunctie. Waar het nieuw te bouwen bouwwerken betreft, wordt bij toetsing en controle altijd hoge prioriteit gegeven aan de toegankelijkheidssector (4.2), de vrije doorgang (4.3) en de bereikbaarheid (4.4). Met betrekking tot de onderdelen Ruimten en opstelplaatsen (4.5 e.v.) geldt dat, met name voor gebouwen met een woonfunctie, de nieuwbouwvoorschriften worden toegepast. Voorschriften met betrekking tot verblijfsruimten worden voor álle gebruiksfuncties, behalve de bijeenkomstfunctie, op nieuwbouwniveau getoetst en gehandhaafd. Verblijfsruimten zijn immers bedoeld voor het verblijf van mensen en dienen daar dan ook in bouwkundige zin geschikt voor te zijn. Hoofdstuk 5 Bouwbesluit: Energiezuinigheid. In hoofdstuk 5 van het Bouwbesluit zijn voorschriften opgenomen met betrekking tot de energiezuinigheid van bouwwerken. In dit verband geven wij een hoge prioriteit aan de thermische isolatie van gebouwen en de energieprestatie (EPC) van nieuwe bouwwerken (behalve waar het de industriefunctie betreft). Een wat lagere prioriteit krijgt de beperking van luchtdoorlatendheid van nieuwe bouwwerken. Voor bestaande bouwwerken gelden echter nauwelijks voorschriften. Hoofdstuk 6 Bouwbesluit: Milieu. Dit hoofdstuk van het Bouwbesluit is gereserveerd voor het onderdeel Milieu, maar bevat nog geen voorschriften. Toch doet de gemeente Nijmegen al het een en ander op dit terrein. Hierboven wordt al gewezen op de hoge prioriteit van themische isolatie en EPC. Daarnaast wordt met name in de initiatieffase van grotere bouwprojecten, in het kader van de randvoorwaarden en aanbevelingen (R&A), aandacht besteed aan duurzaam bouwen. Pagina 3

BELEID NIEUWBOUW EN BESTAANDE BOUW: TOETSINGSKADER AFDELING BOUWEN EN WONEN, GEMEENTE NIJMEGEN. 1. Woonfunctie 2. Bijeenkomst- 3. Celfunctie 4. Gezondheidluchtverversing 5. Industrie 6. Kantoor 7. Logies 8. Onderwijs 9. Sport 10. Winkel 11. Overige 12. Bouwwerk g VRIJSTAAND GESCHAKELD SERIE/GESTAP horeca/kinderopv. # zorgfunctie functie functie functie functie functie functie gebruiksfunctie geen gebouw Nieuwb Best. Nieuwb Best. Nieuwb Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. Nieuwb.Best. 2 Veiligheid Constructieve veiligheid 2,1 sterkte van de bouwconstructie 2,2 sterkte bij brand Gebruiksveiligheid 2,3 vloerafscheiding 2,4 overbrugging van hoogteverschillen 2,5 trap 2,6 hellingbaan 2,7 elektriciteit- en noodstroomvoorziening 2,8 verlichting 2,9 gasvoorziening p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p X 2,10 beweegbare constructieonderdelen s s s s s s p p s s p p s s p p p p p p p p p p s s s s Brandveiligheid 2,11 beperking van ontstaan van een brandgevaarlijk situatie 2,12 beperking van ontwikkeling van brand s s s s s s p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p 2,13 beperking van uitbreiding van brand p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p X X 2,14 verdere beperking van uitbreiding brand p p p p p p X / P X / P p X p p X X X X p p X X X X X X X X X X 2,15 beperking van ontstaan van rook s s s s s s p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p s s 2,16 beperking van verspreiding van rook s s s s p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p X X 2,17 vluchten binnen een rookcompartiment en een subbrandcompartiment s s p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p X X 2,18 rookvrije vluchtroutes 2,19 inrichting van rookvrije vluchtroutes s s p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p X X 2,20 voorkoming en beperking van ongevallen bij brand 2,21 bestrijding van brand 2,22 grote brandcompartimenten X X X X X X p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p X X 2,23 hoge en ondergrondse gebouwen p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p X X Sociale veiligheid 2,24 toegang van een gebouw X X X X p p X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 2,25 inbraakwerendheid X X X X s X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 3 Gezondheid Geluid 3,1 bescherming tegen geluid van buiten p X p X p X X X X X p p X X p p X X p p X X X X X X X X 3,2 bescherming tegen geluid van installaties s X s X s X s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s X X 3,3 geluidwering tussen verblijfsruimten van één gebruiksfunctie, nieuwbouw p X p X p X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 3,4 Beperking van galm, nieuwbouw X X X X s X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 3,5 geluidwering tussen ruimten van verschillende gebruiksfuncties, nieuwbouw X X p s p s p p p p p p p p p p p p p p p p s s s s X X Vocht 3,6 wering van vocht van buiten s s s s s s s s s s s s s X s s s s s s s s s s X X X X 3,7 wering van vocht van binnen s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s X X X X 3,8 afvoer van afvalwater en fecaliën 3,9 afvoer van hemelwater, nieuwbouw s X s X s X s X s X s X X X s X s X s X s X s X X X X X Ventilatie 3,10 luchtverversing verblijfsgeb., verblijfs-, toilet- en badr. s s p p p p S / P S / P s s s s s s s s s s p p s s s s s s X X 3,11 spuivoorziening p p p p p p X / P X / P X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 3,12 van overige ruimten 3,13 toevoer van verbrandingslucht 3,14 afvoer van rook Bescherming 3,15 beperking van de toepassing van schadelijke materialen, nieuwbouw 3,16 beperking van het kunnen binnendringen van uit de grond afkomstige schadelij s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s X X X X 3,17 bescherming tegen ratten en muizen s s s s s s s s s s s s X X s s s s s s s s s s X X X X Water 3,18 drinkwatervoorziening 3,19 warmwatervoorzieningen Daglicht 3,20 daglicht s s s s p s X / S X / S s s s s X X s s s s s s X X X X X X X X 4 Bruikbaarheid Toegankelijkheid 4,2 toegankelijkheidssector, nieuwbouw p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X X X X X 4,3 vrije doorgang p X p X p X p X p X p X s X p X p X p X p X p X X X X X 4,4 bereikbaarheid,nieuwbouw p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X X X X X Ruimten en opstelplaatsen 4,5 verblijfsgebied, nieuwbouw p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X X X 4,6 verblijfsruimte p p p p p p p S / P p p p p p p p p p p p p p p p p p p X X 4,7 toiletruimte s s p p p p p s p s p s p s p s p s p s p s p s X X X X 4,8 badruimte s s p p p p X X p s p s X X X X p s X X p s X X X X X X 4,10 gemeensch. opslagr. voor huishoudelijk afval, nieuwb X X X X p X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 4,11 stallingruimte voor fietsen, nieuwbouw X X X X X X s X s X s X s X s X X X s X s X s X s X X X 4,12 meterruimte, nieuwbouw s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X X X 4,13 liftschacht, nieuwbouw s X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X p X s X Ruimten en opstelplaatsen (vervolg) 4,14 liftmachineruimte, nieuwbouw s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X 4,15 opstelplaats voor een aanrecht en opstelplaats voor een kooktoestel s s s s s s s s X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 4,16 opstelplaats voor een stooktoestel s s s s s s s s s s s s s s s s X s s s s s s s s s X X 4,17 opstelplaats voor een warmwatertoestel, nieuwbouw s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X X X 5 5,1 Energiezuinigheid thermische isolatie, nieuwbouw p X p X p X p X p X p X s X p X p X p X p X p X X X X X 5,2 beperking van luchtdoorlatendheid, nieuwbouw p X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X s X X X X X 5,3 Energieprestatie p X p X p X p X p X p X X X p X p X p X p X p X X X X X p primair, hoge prioriteit bij toetsing/controle, in principe op nieuwbouw-niveau. s secundair, betreft het onderdeel "veiligheid", minder hoge prioriteit, wordt steekproefsgewijs getoetst/gecontroleerd aan de hand van voorschriften voor nieuwbouw respectievelijk bestaande bouw. s secundair, betreft de onderdelen "gezondheid, bruikbaarheid en energiezuinigheid", minder hoge prioriteit, wordt steekproefsgewijs getoetst/gecontroleerd aan de hand van voorschriften voor nieuwbouw respectievelijk bestaande bouw (danwel het rechtens verkregen niveau). X geen voorschriften van toepassing. # bijeenkomstfunctie: subfunctie: kinderopvang. Toetsing op: verdere beperking uitbreiding brand (P), luchtverversing (verblijfsgebied en -ruimte, toilet- en badruimte) (P), spuivoorziening (P) en daglichttoetreding (S).