Brandveiligheid in schoolgebouwen Brandbeveiligingsregels Broers R. Gemeenschappelijke Preventie Dienst GO! 8 december 2016 1
Brandveiligheid in schoolgebouwen 1. Inleiding 2. Brandreglementering 3. Europese reglementering 4. Federale reglementering 5. Andere belangrijke regelgeving 6. Provinciale gewestelijke reglementering 7. Gemeentelijke reglementering 8. En ook nog (niet te vergeten) 2
Europese reglementering Veiligheid en gezondheid werknemers - Art. 137 van het verdrag van Rome - Bijzondere richtlijnen van kaderrichtlijn veiligheid en gezondheid 89/391/EEG - Arbeidsplaatsen - EU-richtlijn 89/654/EEG (deur naar buiten draaien er kan niet op afgeweken worden) - Minimumvoorschriften - Elektrische installaties - Vluchtwegen en nooduitgangen - Brandmelding en bestrijding - Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen 3
Federale reglementering Arbeidsveiligheid Arbeid Welzijnswet 4 augustus 1996 Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) Algemeen Reglement op de Elektrische installaties (AREI) KB 13 maart 1998 opslag ontvlambare en brandbare stoffen Seveso I & II: samenwerking van 9 juni 1999 tussen de federale overheid en de 3 gewesten. 4
Brand en welzijn op het werk Welzijnswet en Codex Uitvoeringsbesluiten KB s ARAB 5
Welzijnswet en Codex Welzijnswet 4 augustus 1996 - Verplichtingen welzijnsbeleid - Preventiebeginselen Bronaanpak (geen economische overwegingen) Substitutieprincipe (vervanging) Codex op het Welzijn op het werk - Titel I, Hoofdstuk III, Welzijnsbeleid DRBS Risicoanalyse (art 8) Maatregelen Globaal Preventieplan/Noodplan/Jaaractieplan 6
Uitvoeringsbesluiten KB s KB van 7 juli 1994 vaststelling basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen KB 10 oktober 2012 algemene basiseisen waaraan arbeidsplaatsen moeten voldoen KB van 28 maart 2014 Brandpreventie op de arbeidsplaatsen 7
KB van 7 juli 1994 Gewijzigd 4 april 1996, 18 december 1996, 19 december 1997, 4 april 2003, 13 juni 2007, 1 maart 2009 en 12 juli 2012 nieuwe terminologie Besluit tot vaststelling van de basisnormen voor brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen (ongeacht hun bestemming) moeten voldoen. Dus ook al de schoolgebouwen Daar het een KB betreft kan men niets wijzigen aan deze voorschriften 8
KB Basisnormen Al de wettelijke bepalingen beginnen met de vermelding Dit zijn de minimale eisen die aan een op te richten gebouw gesteld worden. Indien de situatie dit vereist kan en mag men strengere eisen stellen Situatie = exploitatie bv. labo s, minder valide gebruikers, kleuters Hierbij dient rekening gehouden te worden met bv. ligging, inplanting, industrie, Seveso bedrijf als buur 9
KB van 10 oktober 2012 Algemene basiseisen waaraan arbeidsplaatsen moeten beantwoorden Uitrusting - Elektrische installatie (geen brand- en ontploffingsgevaar) - Afmetingen van lokalen en werkruimten - Vloeren, muren, plafonds, deuren, ramen, daken van lokalen en circulatiewegen Verlichting - veiligheidsverlichting en noodverlichting Luchtverversing Temperatuur Sociale voorzieningen Werkzitplaatsen en rustzitplaatsen 10
KB van 28 maart 2014 Legt verantwoordelijkheid voor brandpreventie en de te nemen maatregelen bij werkgever Brandpreventie op de arbeidsplaatsen (zie KB 10 oktober 2012) Herschrijven van art 52 ARAB risicopreventie Definieert verschillende belangrijke begrippen op gebied van preventie van brandrisico s - gebouw, - compartiment, - veilige plaats, - evacuatieweg (doorlopende, niet belemmerd) - Beschermingsmiddel tegen brand (branddetectie, brandbestrijding, rook- en warmteafvoer, melding-waarschuwing-alarm, verlichting, middelen die brandweerstand handhaven, ) - veiligheidsverlichting noodverlichting 11
KB van 28 maart 2014 De werkgever moet Risicofactoren Risicoanalyse - risicofactoren - Waarschijnlijkheid aanwezigheid branddriehoek - Arbeidsmiddelen, gebruikte stoffen, processen en hun interacties - Aard van activiteit - Grote van onderneming - Maximaal aantal aanwezigen - Specifieke risico s eigen aan bepaalde groepen van personen - Ligging en bestemming van lokalen - Aanwezigheid van meerdere ondernemingen - Werkzaamheden door externe ondernemingen 12
KB van 28 maart 2014 Preventiemaatregelen Brand voorkomen Evacuatie Brand bestrijden Schadelijke gevolgen beperken Tussenkomst hulpdiensten vergemakkelijken Specifieke preventiemaatregel Brandbestrijdingsdienst Brandpreventie Periodieke controle en onderhoud van beschermingsmiddelen tegen brand Intern noodplan Brandpreventiedossier Opleiding en informatie van de werknemers 13
Welzijnswet en Codex Codex welzijn op het werk KB van 28 maart 2014 vormt Titel III, hoofdstuk III 1 Titel III Arbeidsplaatsen 2 Hoofdstuk III - Brandpreventie op de arbeidsplaats 14
Welzijnswet en Codex Codex welzijn op het werk - Titel III, Hoofdstuk IV, afdeling 9 Opslagplaatsen voor ontvlambare vloeistoffen - Titel III, Hoofdstuk IV, Afdeling 10 Ruimten met risico s voor werknemers door een explosieve atmosfeer - Titel III, Hoofdstuk V Tijdelijke of mobiele werkplaatsen 15
CODEX titel I hoofdstuk III Opstellen Noodplannen KB 27 maart 1998 Art 9 Preventiemaatregelen nemen en onderzoek van de invloed hiervan op het risico. Art 22 Verplichting werkgever een intern noodplan op te stellen. Bescherming van de werknemers en gelijk-gestelden (in casu de leerlingen en studenten) Op basis van vaststellingen ingevolge de risicoanalyse 16
Nood- en interventieplannen KB 16 februari 2006 Intern noodplan - Rampenplannen schadelijke gevolgen beperken t.g.v. noodsituatie uitwerken van aangepaste materiële en organisatorische noodmaatregelen, opgesteld door de betrokken school Quadrotiek noodplan pro actief reactie postactief nazorg 17
ARAB Art. 52-52.1.2 Graad van weerstand tegen brand NBN 713.020 bouwelementen - 52.1.3 Werkgever is verplicht graad van weerstand tegen brand aan te tonen - 52.2. Classificatie lokalen en niet gebouwen - 52.3. Bouw (1 juni 1972 bestaande of in opbouw zijnde gebouwen) (voorschriften inrichting lokalen). - 52.5. Uitgangswegen en ontruiming (opgelet 1 juni 1972 bestaande en in opbouw zijnde gebouwen deurbreedte 70cm) - 52.6. Gasinstallaties (lekken voorkomen + verplaatsbare recipiënten vloeibaar gemaakte petroleumgassen; verbod kelder en lager gelegen delen + inrichting lokaal) - 52.7. Verwarming van lokalen (opgelet 1 juni 1972 bestaande en in opbouw zijnde stookplaatsen) 52.7.5. automatisch afsnijden van brandstoftoevoer. - 52.8. Voorkoming van brand (branddriehoek) 18
ARAB Art. 52-52.9.3. Brandbestrijdingsmiddelen winkels sprinklers - 52.10.4. Elektrische netten waarschuwing en alarm moeten verschillend zijn - 52.10.7. Stilleggen automatische trappen - 52.14. Verbouwingen en uitbreidingen art 52.3; en 52.7. van toepassing stookplaatsen bouw aangevangen na 1 juni 1972-52.15.1. Afwijkingen (nagaan of het geen EN betreft want dan is er geen afwijking mogelijk) - 52.15.2 Meubelwinkels - 52.16 - Overgangsmaatregelen 19
ARAB - Artikel 63bis: noodverlichting - Diverse activiteiten - Art 347: verfspuitinstallaties - Art 514: tijdelijke huisvesting - 20
Brand en veiligheid schoolgebouwen Naast de wettelijke bepalingen vermeld in de wet Welzijn, de Codex en het ARAB, zijn er nog zeer belangrijke regelgevingen die als doel hebben de veiligheid in schoolgebouwen te verhogen. 21
NBN S 21 204 d.d. augustus 1982 Bekrachtigd bij KB 9/12/1982 verschenen in BS 12/3/1983 Deze norm is van toepassing op alle nieuw op te richten schoolgebouwen inclusief de internaten 1. Algemene eisen en reactie bij brand 2. Indeling in 3 categorieën - Gebouwen voor dagverblijf - Gebouwen met nachtverblijf - Gebouwen voor minder validen (ambulant en niet-ambulant) 3. Indeling gebouwen in hoogte - Lage gebouwen 1 bouwlaag meer dan één bouwlaag - Middelhoge gebouwen (10m < H < 25m vloerplaat bovenste verdieping) 4. Specifieke vereisten technische lokalen en andere (stookplaats, labo s, sporthal, parkeerruimte, transformator lokaal, ) Opmerking: voor hoge gebouwen is de norm NBN S 21-202 en NBN S 21 203 van toepassing 22
NBN S 21-204 Belangrijkste bekommernissen Compartimentering ( + weerstand tegen brand) Evacuatie Alarmering Melding Detectie 23
NBN S 21-204 Deze norm zegt echter niets over interventie, samenstelling interventieploeg opleiding van de interventieploeg, aanwezigheid van interventieploeg in internaten draagbare of mobiele blusmiddelen enz. Voor de brandweerdiensten, belast met de preventie blijft deze norm een zeer belangrijk werkinstrument en een te hanteren leidraad 24
Ministeriële omzendbrief 5 mei 1987 Betreft: Brandveiligheid in scholen en internaten Noodzaak om in de scholen en internaten veilig te kunnen leven exploitatie van de school- en internaatsgebouw indien men de voorschriften naleeft heeft men een veilige school 25
Ministeriële omzendbrief 5 mei 1987 Inhoud Aankoop toestellen Passieve brandveiligheid Menselijke tekorten en gedrag Voorbeeldfunctie personeel Inrichting Gebruik van stapelbedden is verboden Instructies naar personeel en leerlingen Duidelijke vermelding van noodzaak om 1. Evacuatieoefeningen te organiseren 2. De alarmering te testen 3. Periodieke controles uit te voeren 4. Een eerste interventieploeg op te richten 5. Afspraken met bevoegde brandweer 6. Veiligheidssignalisatie 26
Ministeriële omzendbrief 5 mei 1987 Spijtig genoeg wordt in punt 5 vermeld dat de bestaande schoolgebouwen niet moeten voldoen aan de voorschriften bepaald in de norm NBN S 21-204, deze is van toepassing voor de nieuw op te richten scholen en internaten (lees augustus 1982). Uiteraard is dit om budgettaire redenen 27
Gewestelijke reglementering Gewest of gemeenschap? Bijzondere wet van 8 augustus 1980 (gewijzigd 8 augustus 1988) - Politie van de als gevaarlijk, ongezonde en hinderlijke ingedeelde inrichtingen Specifieke bestemmingen: bestemming van het gebouw bepaalt de van toepassing zijnde regelgeving. 28
Gewestelijke reglementering Leefmilieu - Vlaams gewest: Vlarem II - Brussels gewest: Ordonnantie milieuvergunningen 5 juni 1997 Specifieke bestemmingen - Gemeenschapsmaterie - Logiesverstrekkende bedrijven (decreet 27 januari 1988) - Erkende kinderdagverblijven (decreet 5 oktober 2001) - Voorzieningen voor kinderopvang (Besluit 19 september 2008) 29
Provinciale reglementering Regelgeving via aanbevelingen Toepassing van reglementering ruimtelijke ordening 30
Gemeentelijke reglementering Bevoegdheid van de gemeente: revolutionair decreet 16/24 augustus 1790 (art. 135, &2 nieuwe gemeentewet 24 juni 1988) De gemeenten hebben ook tot taak het voorzien, ten behoeve van de inwoners, in een goede politie, met name op de zindelijkheid, de gezondheid, de veiligheid en de rust op openbare wegen en plaatsen en in openbare gebouwen. 5 het nemen van passende maatregelen om rampen en plagen, zoals brand, epidemieën en epizoötieën te voorkomen en het verstrekken van de nodige hulp om ze te doen ophouden Bevoegdheid gemeenteraad: brandverordeningen (Wet van 30 juli 1979 preventie van brand en ontploffing, art 4) 31
Gemeentelijke reglementering Art. 4 De gemeenteraad kan verordeningen inzake preventie van branden en ontploffingen uitvaardigen. Hij kan eveneens de voorschriften van de algemene verordeningen aanvullen. Behalve indien de algemene verordening anders bepaalt, blijven de bestaande gemeenteverordeningen van kracht tot bij het verstrijken van de door de Koning vastgestelde termijn. 32
Brandveiligheid in schoolgebouwen Antwerpen 1. Algemene bepalingen 2. Maatregelen tot het voorkomen en bestrijden van brand 3. Bijkomende voorschriften inzake - oprichting - herinrichting - uitbreiding 4. Controle, afwijkingen en administratieve maatregelen Voorbeeld van goed praktijk 33
En ook nog Codex Afd. IV Art 24. De werkgever zorgt ervoor dat elke werknemer, wanneer een ernstig en onmiddellijk gevaar voor zijn eigen veiligheid of die van anderen dreigt en het onmogelijk is contact op te nemen met het bevoegde lid van de HL of de IDP&B en rekening houdend met zijn technische kennis en middelen, de nodige passende maatregelen kan nemen om de gevolgen van een dergelijk gevaar te voorkomen. Zijn optreden mag dan voor hem geen enkel nadeel met zich meebrengen, tenzij hij ondoordacht heeft gehandeld of een zware fout heeft begaan. 34
En ook nog Codex Afd. IV Art 25. Een werknemer die, in geval van een niet te vermijden, ernstig en onmiddellijk gevaar, zijn werkpost of een gevaarlijke zone verlaat, mag daar geen nadeel van ondervinden en moet worden beschermd tegen alle ongerechtvaardigde nadelige gevolgen daarvan. Hij stelt onmiddellijk het bevoegd lid van de hiërarchische lijn en de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk hiervan in kennis. 35
Toekomst Omzetting ARAB Art. 52 in uitvoeringsbesluit KB en opname in CODEX Tweede deel - Deel A betreffende de preventie van brand op de arbeidsplaats zie KB van 28 maart 2014 - Deel B tot vaststelling van de regels voor de bouw van gebouwen waarin werknemers tewerkgesteld worden 36
37