BIM Management
Dukers & De Cock Eindhoven B.V. Kastelenplein 168c 5653 LX Eindhoven Postbus 7169 5605 JD Eindhoven +31 (0)40 250 42 00 info@dukers-decock.nl 1 DUKERS-DECOCK.NL
Inleiding Dukers & De Cock werkt met BIM, oftewel het Bouwwerk Informatie Model. Deze state-of-the-art werkmethode helpt u uw bouwproces op de juiste manier vorm te geven. De waarde ervan heeft zich reeds bewezen, steeds meer bedrijven in de sector passen dit dan ook al toe. Het past perfect bij de nieuwste ontwikkelingen in de bouw, waar men steeds meer streeft naar integraal ontwerpen. Bij BIM wordt vaak direct gedacht aan een 3D model, maar het is veel meer dan dat. Een dergelijk model representeert niet alleen de ruimtelijke vorm van het gebouw, maar kan ook alle mogelijke fysische en functionele eigenschappen ervan bevatten. Zo wordt meer met elkaar verbonden, niet alleen in ontwerp, maar ook in proces/tijd, kosten en onderhoud. Dit vergt echter wel een andere manier van denken, een andere instelling bij het samenwerken. En hierbij horen ook goede afspraken en controle hierop. Wij zien BIM dan ook niet als enkel een model, maar als een compleet nieuwe manier van werken. Wij spreken daarom daarnaast van Bouwwerk Informatie Management. Een goede coördinatie van het BIM proces is van essentieel belang, wil men de voordelen ervan effectief tot uiting laten komen. Dukers & De Cock is in staat om alle informatie- en communicatiestromen te coördineren. Middels een op maat gemaakt protocol worden duidelijke afspraken gemaakt tussen de projectpartners. Aansturing van en controle op het proces zorgt er vervolgens voor dat u het meeste rendement behaalt uit het gebruik van BIM. 2
3 Wat is BIM Een Bouwwerk Informatie Model kan worden gezien als het ultieme prototype van een gebouw. Dit is van belang omdat prototypes bij bouwen nooit worden gemaakt; het gebouw is het prototype. Het is een digitale representatie van het gebouw dat in theorie alle informatie ervan kan bevatten. Daarnaast is deze informatie ook gestructureerd waarbij allerlei verbindingen zijn gelegd. Dit tezamen is de kracht van BIM. Gegevens Een BIM bestaat in hoofdzaak uit twee soorten gegevens: Ruimtelijke representatie van fysieke of virtuele gebouwonderdelen Eigenschappen van - of andere additionele gegevens behorend bij - deze gebouwonderdelen Een dergelijk model kan volledig in 3D worden opgebouwd. Dit is al mogelijk vanaf de eerste conceptuele fasen van het ontwerpproces. Daar zal wellicht enkel de gebouwvorm worden gemodelleerd, om de inpassing in de locatie te onderzoeken. Naargelang het project vordert zal het detailniveau steeds groter worden, en kunnen bijvoorbeeld zelfs detailinformatie als de wandcontactdozen zijn ingebracht. Naast alle fysieke zijn tevens de virtuele gebouwonderdelen, zoals ruimten, te modelleren. Dit in 3D opbouwen biedt een aantal grote voordelen. Ten eerste kan beter inzicht worden verkregen in het ontwerp. Zo kan het ontwerp vanuit elk denkbaar perspectief bekeken worden, zelfs 3D doorsneden of door het gebouw heen lopen is hierbij mogelijk. Dit komt tevens bij de uitvoeringsfase van pas, waar elk denkbare tekening on demand kan worden uitgedraaid. Daarnaast wordt het 2D tekenwerk sterk gereduceerd. Uit een BIM kunnen namelijk tekeningen als plattegronden, doorsneden, aanzichten en details gegenereerd worden. Een aanpassing in het 3D model heeft direct gevolg in al deze tekeningen; werk hoeft maar één keer te worden gedaan. Daarnaast kan elk ruimtelijk object voorzien zijn van een groot aantal eigenschappen. De mogelijkheden hierbij zijn eindeloos, denk bijvoorbeeld aan structurele eigenschappen, maar ook thermische, hygrische, optische, akoestische en zelfs functionele eigenschappen zoals de gebruiksfunctie van een ruimte. Welke eigenschappen nuttig zijn om te vermelden is sterk afhankelijk van het project en de doelen die gesteld worden ten aanzien van het BIM. Structuur Tussen de ruimtelijke objecten kunnen allerlei verbindingen worden gemaakt. Dit zorgt ervoor dat de gebouwonderdelen een samenhangend geheel vormen. Een gebouw is bijvoorbeeld opgedeeld in
verdiepingen, elke verdieping kan meerdere ruimten bevatten, een ruimte heeft aangrenzende wanden/deuren/ramen et cetera. Door structuur aan te brengen in het BIM kunnen meer gerichte vragen worden gesteld, dat van toepassing kan zijn bij het ontwerpen zelf of bij het uitvoeren van analyses. Detailniveau De tijd en het geld dat nodig is om een BIM verder te detailleren loopt doorgaans snel op. Niet alle informatie, zowel de ruimtelijke gegevens als de toegevoegde eigenschappen, is even nuttig in elke fase en er moet voor worden gewaakt dat inspanningen en kapitaal niet verloren gaan, zeker in de vroege fasen wanneer een ontwerp nog veel kan veranderen. Ook heeft elke projectpartner op tijd een bepaalde set van gegevens uit het BIM nodig om zijn werk te kunnen doen. Voor het stroomlijnen van het proces is het dus belangrijk om duidelijke afspraken te maken over het detailniveau per fase, en welke projectpartner hiervoor verantwoordelijk is. Analyses Een gestructureerd 3D model van een gebouw, aangevuld met fysische en functionele eigenschappen, maakt het mogelijk een scala aan analyses uit te voeren. Hiervoor zijn reeds een groot aantal specialistische softwarepakketten op de markt, die één of meerdere van deze analyses grotendeels geautomatiseerd kunnen uitvoeren. Sommige analyses die tijdens een project anders ook zouden worden gedaan kunnen nu in slechts een klein deel van de tijd worden uitgevoerd. Deze analyses kunnen echter nu ook vaker tijdens het ontwerpproces worden gedaan, zodat meer alternatieven kunnen worden doorgerekend en de kwaliteit van het ontwerp hoger wordt. Eén van de belangrijkste analysemogelijkheden van een BIM is het opsporen van ruimtelijke ontwerpfouten. Op de traditionele manier van werken, in 2D tekeningen, zijn niet alle ontmoetingen van bouwelementen zichtbaar. Hierdoor komen sommige problemen pas tijdens de bouw aan het licht. Alle ontmoetingen zijn in 3D echter wél zichtbaar en kunnen zelfs geautomatiseerd worden opgespoord met specialistische software. Deze zogenaamde clashcontrole heeft er bij een groot aantal projecten al voor gezorgd dat faalkosten en bouwtijd sterk verminderen. Een andere doorgaans veelgebruikte analyse met een BIM is het geautomatiseerd bepalen van hoeveelheden. Alle ruimtelijke objecten bestaan niet meer uit losse lijnen, zoals voorheen in CADtekeningen, maar worden parametrisch gemodelleerd. Dit houdt in dat elk object een geheel bouwelement vormt, met de daarbij behorende kenmerkende maten. Van een individueel bouwelement zijn deze maten relatief eenvoudig op elk moment op te vragen, maar met specialistische software kan dit ook vrijwel ineens gedaan worden voor het gehele gebouw. Hierbij kunnen tevens alle gekoppelde fysische en functionele eigenschappen worden geëxtraheerd. De toepassingsmogelijkheden hiervan zijn groot; bijvoorbeeld bij controle op het programma van eisen, berekening van kosten, bepaling van de bouwplanning, tijdens de onderhoudsfase et cetera. Met deze vorm van analyse kan dan ook veel tijdswinst geboekt worden in dit doorgaans tijdrovend en handmatig proces. Met een BIM kunnen nog veel meer soorten analyses worden gemaakt. Deze analyses kunnen een besparing aan tijd en geld opleveren, maar kunnen ook de kwaliteit van het ontwerp verhogen. Afhankelijk van het project en de ervaring van de projectpartners met deze mogelijkheden moet worden bepaald welke analyses worden gedaan, en waar het BIM ook geschikt voor moet worden gemaakt. Hieronder volgt een lijst met analyses die onder andere mogelijk zijn met een BIM: Energieverbruik; Binnenklimaat; Brandveiligheid; Licht en verlichting; Akoestiek; Constructieve analyse; LCA / duurzaamheid; En meer... 4
BIM in het bouwproces Een BIM komt het meest tot zijn recht wanneer het een centrale positie inneemt in het bouwproces. Zoals eerder vermeld kan een BIM in theorie alle informatie over een gebouw bevatten. Door een BIM in te zetten als de centrale bron van kennis vindt een grote verbetering plaats in de afstemming tussen projectpartners, alle informatie wordt immers regelmatig samengevoegd waardoor meer inzicht kan worden verkregen in het gecombineerde ontwerp. Bovendien is alle informatie gestructureerd, en ligt dit niet verspreid over meerdere documenten tussen verschillende projectpartners. Integraal ontwerpen De traditionele bouwpraktijk wordt gekenmerkt door de analytische manier van oplossingen formuleren: problemen in deelproblemen splitsen, daarvoor deeloplossingen formuleren en die assembleren tot een wijk of een gebouw. Echter door onvoldoende afstemming tussen de deelproblemen en deeloplossingen onderling, en wijziging van omstandigheden tussen probleemsignalering en de oplossing, ontstaan suboptimale totaaloplossingen. Op deze manier is het functionalisme ontstaan in de architectuur: ieder gebouw en ruimte zijn eigen functie. Dit heeft geleid tot de verkokering (verbrokkeling van activiteiten) die integrale oplossingen in de weg staat. Dit kokerdenken (verkokering) in het bouwproces heeft geleid tot de vroegere denkpatronen en de hieruit voortvloeiende kwaliteit, waarbij de realisatie van het gebouw werd geoptimaliseerd op zo laag mogelijke investeringskosten. Hierdoor kreeg de klant een suboptimaal product dat: onvoldoende beantwoord aan de wens van de klant hoge toekomstige kosten voor gebruik en onderhoud kent en over onvoldoende functionaliteit op termijn beschikt. Dit komt met name doordat te weinig rekening werd gehouden met de duurzaamheid van het project in termen van onderhoud- en beheervriendelijkheid, energiezuinigheid, aanpasbaarheid of gezondheid (binnenklimaat). Daarnaast werd de klant geconfronteerd met meerwerk en faalkosten, overschrijdingen van budgetten en opleveringstermijnen, of afstemmingsverliezen. Kortom, de klant kreeg uiteindelijk een weinig duurzaam product. De bouwsector bleef steken in de industriële ontwikkelingsfase, waarin de fysieke keten centraal staat, alles gericht is op de korte termijn, efficiëntie en investeringsreductie. Een transitie in de bouwsector was nodig: van aanbod naar vraag, van product naar 5
proces, van statisch naar dynamisch, van volgend naar proactief, van monoactor (verkokering) naar multiactor (multi- en transdisciplinairiteit). Integraal ontwerpen, is een antwoord op bovengenoemde problematiek. Hiermee ontstaat een balans tussen sociaal-culturele, ecologische en economische waarden van de gebouwde omgeving, wat leidt tot een gebalanceerd maatschappelijk rendement ofwel integrale duurzaamheid. Daarnaast wordt niet alleen beter tegemoet gekomen aan de wensen van de klant, maar ook een beter ontwerp met een tevoren getoetste uitvoerbaarheid. Het resultaat van integraal ontwerpen is minder fouten tijdens de bouw en gebruik, en een kortere realisatietijd. Het product kan hierdoor: goedkoper en sneller worden gebouwd (minder bouwfouten, minder uitval materiaal); energiezuiniger (met energiebesparing en duurzame energie lage energiekosten) en comfortabeler (goed binnenmilieu) worden; efficiënter worden onderhouden (minder verbouwingsnoodzaak, beter en eenvoudiger onderhoud, minder materiaal); op termijn beter worden gebruikt (multi-inzetbaar, aanpasbaar, flexibiliteit, verlenging materiaalgebruik). Deze effecten van integraal ontwerpen komen de duurzaamheid van het product ten goede. Integraal ontwerpen vraagt een andere benadering van het bouwproces. Het domein van het traditionele ontwerpproces houdt in dat het product een afstemming is van 1. functie, 2. vorm en 3. techniek met een gedeeltelijke overloop van ontwerp naar realisatie. Bij integraal ontwerpen gaat het om de integratie van drie aspecten: 1. abstracties, 2. levensduur en 3. disciplines zoals in onderstaand figuur te zien is. 1. Abstracties: het denken in functionaliteiten in plaats van oplossingen. Vorm en functie worden bijvoorbeeld zo op elkaar afgestemd, dat vorm de functie niet beperkt en de functie andere of toekomstige functies niet uit hoeft te sluiten. 2. Levensduur: het ontwerpen van een levensduur in plaats van een vorm of functie. Dit leidt ertoe dat de opzet van het gebouw geen negatieve implicaties heeft voor de volgende fasen van de levensduur van het gebouw. 3. Disciplines: het inleven in en samenwerken met andere disciplines. Voor integraal ontwerpen is naast bouwtechnische bekwaamheden ook kennis nodig in de levensduurkosten en ontwikkelingen op het gebied van bedrijfs- en organisatiekunde. BIM als instrument Écht integraal ontwerpen vraagt om een andere houding, een andere cultuur en andere competenties van mensen en organisaties in de bouw. Cultuurveranderingen vragen per definitie veel tijd, zeker in de bouwsector. BIM is hierin slechts een instrument, maar wel een heel krachtig instrument. BIM kan het integraal ontwerpen uitstekend ondersteunen en de noodzakelijke cultuurveranderingen in de bouw katalyseren. BIM kan effectief worden ingezet in alle contractvormen; bij de traditionele manier van aanbesteden, maar ook bij een bouwteam of designbuild. BIM zorgt namelijk voor meer interactie tussen de op dat moment samenwerkende partijen, met een grotere kans op een beter product voor de klant. Door BIM worden partijen namelijk aangespoord om informatie te delen, samen tot de beste oplossing te komen, en meer tolerant te zijn naar andere projectpartners. 6
BIM ontwikkeling Hoe BIM wordt toegepast in het bouwproces is sterk afhankelijk van het project en de doelen die hierbij worden gesteld. Bovenstaande figuur geeft een mogelijke BIM-ontwikkeling weer in de fasen initiatief/haalbaarheid tot en met beheer. Het BIM vormt hierbij de rode draad van informatiestromen in een project. Hierna volgt een gedetailleerde uitleg van dit schema, dit geeft grofweg weer welke mogelijkheden er zijn met BIM. Dit schema wordt op maat gemaakt aan ieder nieuw project. In de eerste fase wordt het Programma van Eisen (PvE) opgesteld en wordt de haalbaarheid van het project onderzocht. Daarbij kunnen desgewenst al 3D modelleringsapplicaties worden gebruikt. Er zijn applicaties die op basis van een ruimtenlijst, inclusief vierkante meters en onderlinge relaties, een volumerelatiemodel kunnen genereren. Daarmee kan bijvoorbeeld worden geanalyseerd of het programma te realiseren is binnen de eisen van het bestemmingsplan. Ook kan op basis van kostenkengetallen al een indicatie worden verkregen van de investeringskosten. Op basis van het PvE wordt in de ontwerpfase eerst een functioneel ontwerp gemaakt. Dit is traditioneel het domein van de architect, maar in het kader van geïntegreerd ontwerpen is het belangrijk om adviseurs als de bouwfysicus, de constructeur de installatieadviseur (en bij voorkeur ook de bouwer in de rol van uitvoeringsdeskundige) al zo vroeg mogelijk te betrekken. Bij het maken van een functioneel ontwerp kan naar keuze een scala aan hulpmiddelen worden ingezet, variërend van schetsrol tot maquettes en 3D modellen. 3D modellen kunnen in deze fase worden gebruikt voor bijvoorbeeld massastudies, analyses van de ruimtelijke opbouw, communicatie met de opdrachtgever en/of toekomstige gebruikers, toetsing van het ontwerp aan het PvE, bezonningsstudies, analyses van te verwachten energiegebruik, kostenramingen op basis van kostenkengetallen, enzovoort. Nadat het functioneel ontwerp is uitontwikkeld, wordt het technisch uitgewerkt. Het is technisch mogelijk dat de ontwerpende partners daarbij allen in één centraal 3D model gaan werken, maar om praktische, organisatorische en juridische redenen is het gebruikelijk (en aan te bevelen) dat de partners werken met eigen aspectmodellen (deelmodellen zoals de constructie, de installaties en het architectuurmodel) die periodiek worden gecombineerd en afgestemd in een coördinatiemodel. De aspectmodellen kunnen worden gebruikt als basis voor vakspecifieke analyses. Het coördinatiemodel kan worden gebruikt voor de optimale afstemming van disciplines, c.q. deelontwerpen en analyses van het integrale ontwerp. Wanneer de bouwer in deze fase al is betrokken, kan 7
BIM Protocol 2.0, Stichting Pioneering deze analyses van de uitvoerbaarheid van het ontwerp uitvoeren. Maar ook wanneer de bouwer niet bekend is, moeten uitvoerbaarheidsanalyses worden gedaan. De uit te voeren analyses op zowel de aspectmodellen als het coördinatiemodel hebben grote invloed op wie wanneer welke informatie dient te leveren. Het is daarom noodzakelijk om daarover vooraf afspraken te maken en die vast te leggen in het BIM Protocol. Wanneer uitvoerende bedrijven in deze fase al bekend en bij het ontwerp betrokken zijn, kan worden geanticipeerd op het beoogde gebruik van het BIM voor calculatie, inkoop, werkvoorbereiding en uitvoering. Modellen kunnen dan zodanig worden ingericht, dat de uitvoerende bedrijven ermee verder kunnen en niet genoodzaakt zijn om modellen opnieuw op te bouwen. Het spreekt vanzelf dat een goede uitgangscontrole van het BIM noodzakelijk is, vóórdat het wordt overgedragen aan de volgende partij(en) in de keten. Uitgangspunten voor de activiteiten in het vervolg van het proces zijn de aspectmodellen en de overige digitaal opgeslagen objectgegevens uit de ontwerpfase. De eerste stap is om vast te stellen voor welke doeleinden het BIM zal worden gebruikt in de fasen van werkvoorbereiding en uitvoering. Dan volgt een modelanalyse: is het BIM uit de ontwerpfase geschikt voor het gewenste gebruik in werkvoorbereiding en uitvoering? Bij toepassing van geïntegreerde contractvormen is deze analyse mogelijk al in de ontwerpfase uitgevoerd en is het BIM al voorbereid op het gewenste gebruik in werkvoorbereiding en uitvoering. Zo niet, dan moeten de aspectmodellen en eventueel de overige objectgegevens worden aangepast of mogelijk zelfs helemaal opnieuw worden opgebouwd. In de loop van het inkoopproces worden afspraken gemaakt met leveranciers over de BIM-informatie die wordt aangeleverd en de BIM-informatie ( leveranciersmodellen ) die terug te dienen worden geleverd ter coördinatie en afstemming. In de productiemodellen kan veel specifieke informatie zitten, die uitsluitend van belang is voor de leverancier zelf. Het is daarom belangrijk om goede afspraken te maken over welke data uit de productiemodellen terug moeten worden geleverd aan het bouwbedrijf. Dat zijn data die het bouwbedrijf nodig heeft voor het eigen proces (inkoop, ruimtelijke coördinatie, bouwvolgorde, enzovoort). Daarnaast kunnen het data zijn die de opdrachtgever na afloop nodig heeft voor het beheer. 8
BIM management door Dukers & De Cock Het effectief toepassen van BIM in uw bouwproces vergt aanpassingen van iedere betrokken projectpartner. Aanpassingen in denken, communicatie en instelling. BIM is niet zomaar het kopen van geschikte software. Werken met een BIM kan grote voordelen opleveren, maar deze worden teniet gedaan indien hier niet goed mee om wordt gesprongen. In sommige gevallen kan dit juist leiden tot een verlies aan geld en tijd. Om het meeste uit deze nieuwe technologie te halen verzorgt Dukers & De Cock voor u het BIM management. Zo haalt u het meeste uit uw project en zorgt voor houvast voor u en uw projectpartners. Wij verzorgen hierbij de volgende diensten voor u: Maken van afspraken over de taken en verantwoordelijkheden van de projectpartners in de vorm van een BIM protocol. Dit betreft onder andere de exacte specificatie van informatie die door hen geleverd dient te worden, en op welk moment. Daarnaast worden heldere afspraken gemaakt over de manier van samenwerking; Coördinatie van deze afspraken en het verzorgen van een BIM informatie-uitwisselingsomgeving. Bewaking van de gestelde uitgangspunten met behulp van analysetechnieken. BIM manager Hiervoor stellen wij een zogenaamde BIM manager aan bij het project. Deze kunt u inzetten voor het gehele project, maar ook voor een gedeelte ervan. De BIM manager heeft een overkoepelende taak over alle informatiestromen die met het BIM te maken hebben. Deze legt dan ook doorgaans verantwoordelijkheid af aan de projectmanager, maar kan ook direct aan u als opdrachtgever rapporteren. De BIM manager zorgt ervoor dat de BIM ontwikkeling in goede banen wordt geleid. Deze maakt voor u een zelf ontwikkeld BIM protocol op maat en zorgt voor naleving van de afspraken hierin bij alle projectpartners. Daarnaast verzorgt de BIM-manager ook de coördinatie tijdens het proces. Een meer uitgebreid overzicht van deze functieomschrijving kunt u vinden in de bijlage. Om het BIM-proces binnen de organisatie te overzien dient bij elke projectpartner een BIM-coördinator te worden aangesteld. Deze is op zijn beurt verantwoordelijk voor de oplevering van de modellen en andere BIM informatie van de projectpartner zelf. De BIM-coördinator zorgt ervoor dat deze zaken voldoen aan het overeengekomen protocol en dat ook de samenwerking met andere projectpartners volgens de afspraken hierin verloopt. De BIM-coördinatoren 9
worden gecoördineerd door de BIM-manager en gelden als belangrijkste aanspreekpunt. Onderstaand figuur geeft dit principe weer in een organogram. BIM protocol Een voor u op maat gemaakt BIM protocol vormt de leidraad tijdens de gehele BIM ontwikkeling. Dit protocol dient te worden samengevoegd aan het contract met de projectpartner en bevat onder andere de volgende aspecten: Juridische aspecten zoals rechten en plichten van de opdrachtgever en de projectpartner, aansprakelijkheid en licensering; Heldere definiëring van de gebruiksdoelen van het BIM zodat iedere projectpartner zich hierop kan richten; Structuur van de verschillende BIM modellen. Hierin wordt beschreven uit welke aspect- en coördinatiemodellen het BIM bestaat en welke projectpartner hiervoor verantwoordelijk is; Demarcatielijst waarin het detailniveau van ieder model in elke fase van het proces is uiteengezet. Afspraken hieromtrent zijn belangrijk; elke projectpartner weet hierdoor tot welk detailniveau deze elk gebouwonderdeel moet modelleren, maar ook wat deze kan verwachten van andere projectpartners. Afstemming hierbij is cruciaal voor het stroomlijnen van het BIM proces, projectpartners zijn namelijk ook deels afhankelijk van gegevens van andere projectpartners voor het uitvoeren van verdere modellering en het maken van analyses; De analyses en simulaties die moeten worden gemaakt, door welke projectpartner en in welke fase; De taken en verantwoordelijkheden van de BIMmanager, BIM-coördinatoren en modelleurs; Technische specificaties van modellen en daaruit afgeleide producten zoals tekeningen. Dukers & De Cock past hierbij de Rgd BIM Norm toe waarin deze eisen tot in detail staan gespecificeerd. Dit is een reeds breed toegepaste norm in de bouwsector. Deze norm maakt gebruik van open standaarden als IFC, DWG en PDF waardoor problemen met uitwisseling van gegevens wordt voorkomen. Daarnaast worden Nederlandse standaarden als de NL-sfb toegepast. Additionele specificaties van het BIM. Extra afspraken zijn nodig over aspecten als de lokale positie en oriëntatie van de modellen, naamgeving van eigenschappen, alternatieve wijze van opname van 3D objecten indien modellering hiervan excessief veel tijd kost, et cetera. Coördinatie en DMS De BIM manager zorgt ervoor dat het gehele BIM proces wordt gecoördineerd. Dit doet deze door regelmatig overleg te voeren met de BIM coördinatoren, eventueel aangevuld met modelleurs of andere bij het BIM betrokken werknemers van de projectpartners. Gestart wordt met een kick-off sessie, hier worden aspecten uit het protocol behandeld en wordt een workflow opgesteld. Vervolgens worden regelmatig BIM ontwerpsessies gehouden om gemeenschappelijke problemen snel op te kunnen lossen. Tussen deze punten van overleg geldt de BIM manager als aanspreekpunt van de BIM coördinatoren en overziet alle contact tussen de projectpartners. Tevens wordt een detailplanning opgezet en wordt het proces hierop gestuurd en bewaakt. Het opzetten hiervan gebeurt met behulp van een lean-planning sessie. Uiteraard is er ook regelmatig contact met de projectmanager en/of opdrachtgever over de voortgang van de BIM ontwikkeling. Om alle BIM informatiestromen mogelijk te maken wordt gebruik gemaakt van een Document Management Systeem (DMS). Dit is een online platform waar bestanden gedeeld en beheerd kunnen worden. De BIM manager zal dit opzetten en alle gebruikers ondersteunen in het gebruik hiervan, onder andere door het maken van een heldere handleiding en het geven van een demonstratie. Tevens worden aan alle gebruikers specifieke lees- en schrijfrechten voor mappen toegekend zodat ieder projectpartner een eigen gedeelte hierop heeft. Het DMS systeem is tenslotte voorzien van versiebeheer en een backupsysteem zodat geen werk verloren kan gaan er altijd terug gevallen kan worden op vorige versies van een bestand. 10
Controle De modellen en overige digitale stukken worden regelmatig getoetst aan de eisen volgens het protocol. Hiervoor maakt Dukers & De Cock gebruik van het programma Solibi Model Checker. Met dit programma kan allereerst het model vanuit elke hoek bekeken worden waarbij van elk object de extra gegevens op te vragen zijn, hiermee kan helder inzicht verkregen worden in het ontwerp. De echte kracht van het programma ligt echter in het geautomatiseerd toetsen van het ontwerp aan zogenaamde regel-sets. Dukers & De Cock kan hiermee bijvoorbeeld het model regelmatig toetsen aan de ruimtelijke eisen binnen het PvE, maar ook aan enkele eisen van het bouwbesluit zoals de vluchtroutes. Het belangrijkste is echter het uitvoeren van de clash-controle zoals hiervoor besproken. De BIM manager zal de aspectmodellen van de projectpartners regelmatig samenvoegen en het gehele ontwerp zodoende toetsen op modelleerfouten. Middels het aanmaken van BCF (BIM Collaboration Format) bestanden kunnen problemen in het ontwerp eenvoudig en eenduidig uitgewisseld worden, wat de kans op fouten bij communicatie tussen de projectpartners verkleind, en bovendien het oplossingsproces versnelt. Meer info? Wilt u meer weten over de BIM management diensten van Dukers & De Cock, neemt u dan graag contact met ons op door te bellen naar 040 250 4200, of stuur een e-mail naar info@dukers-decock.nl 11
Ben Kraan Architecten BNA Bijlage BIM manager Deze functie kan geheel worden verzorgd door Dukers & De Cock. Mogelijke taken en verantwoordelijkheden van de BIM-manager zijn: het onderhouden van contacten met de opdrachtgever. eindverantwoordelijk voor de integrale samenhang en kwaliteit van het BIM. coördinatie van het ontwerp- en/of engineeringsproces. bewaking van de procesvoortgang en de informatiestromen. voorbereiden van BIM-aspecten in contracten met projectpartners (vastleggen van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in het BIM-proces). het bepalen van de BIM-doelstellingen van het project, in samenspraak met de betrokken partijen. het maken van afspraken met alle partijen en het vastleggen daarvan in het BIM protocol. het organiseren en voorzitten van (BIM) ontwerpsessies. het opzetten, sturen en bewaken van de workflow en afspraken m.b.t. de modelopbouw. het inrichten van de centrale, gezamenlijk te gebruiken softwareomgeving en projectportaal, inclusief het toekennen van rechten aan projectpartners het periodiek samenvoegen/synchroniseren van aspectmodellen in een coördinatiemodel en het uitvoeren van clash controles en het afwikkelen daarvan. het onderhouden van contact met en het coördineren van de werkzaamheden van de BIMcoördinatoren van de betrokken projectpartners. en meer... BIM coördinator Geadviseerd wordt om bij elke projectpartner een BIM coördinator te laten aanstellen. Mogelijke taken en verantwoordelijkheden van de BIM-coördinator zijn: voorbereiden van/deelnemen aan gezamenlijke BIM-sessies van de projectpartners het coördineren van modellerings- en BIMwerkzaamheden binnen het eigen bedrijf en het intern handhaven van de protocolafspraken het bewaken van de kwaliteit van het eigen aspectmodel; inclusief het detailniveau per fase (uitvoeren van model checks, clash detectie) toetsen van de samenhang met aspectmodellen van andere projectpartners het fungeren als aanspreekpunt voor en onderhouden van contacten met de BIM manager en andere projectpartners beschikbaar stellen van het eigen aspectmodel aan projectpartners versiebeheer van het eigen aspectmodel en overige BIM-data en het informeren van projectpartners over mutaties. en meer 12