Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor ouders (en hun begeleiders) Cursus op 13 en 27 maart en 10 april en 8 mei 2009
Autisme zonder verstandelijke handicap Cursus voor ouders (en hun begeleiders) PICOWO Dr. Martine F. Delfos www.mdelfos.nl 2
Autisme zonder verstandelijke handicap Cursus voor ouders (en hun begeleiders) Vierdaagse cursus over autisme. Er zijn twee cursussen over autisme. Een voor professionals en een voor ouders met eventueel hun begeleiders. De opbouw van de cursus is in grote lijnen hetzelfde, de inhoud verschilt. Beide cursus geven een theoretische grondslag met praktische toepasbaarheid. Bij de cursus met ouders wordt direct gewerkt met toepasbaarheid in hun eigen situatie met hun kind. In sommige gevallen heb ben ouders een directe begeleider. In dat geval kan deze zich eventueel ook inschrijven voor de Ouder-cursus. De begeleider kan zich ook inschrijven bij de professionals. Bij de cursus voor professionals gaat het om praktische toepasbaarheid in het werk. De boeken die gebruikt worden zijn hetzelfde, de reader met artikelen verschilt. Locatie: Les: Jeugdhuis Nieuw Maliesteyn, Tholen 24, 35 24 ZN Utrecht Lunch: (om de hoek) PICOWO, Goeree 18, 3524 ZZ Utrecht Openbaar vervoer: Utrecht CS, bus 8 richting Lunetten CS, halte De Koppel, om de tien minuten. Parkeermogelijkheden aanwezig zonder kosten. Contact: tel: 030-288 15 87; e-mail: mdelfos@mdelfos.nl; website: www.mdelfos.nl Data: vrijdagen 13 en 27 maart en 10 april en 8 mei 2009. Kosten: 800 euro, inclusief boeken, reader, lunch en koffie. Overmaken voor aanvang van de cursus op: postbank: 460475 tnv Delfos, Utrecht. Tijd: Binnenlopen: 9.00-9.30; programma: 9.30-16.15; lunch 12.30-13.15; pauzes: 11.00-11.15 en 14.45-15.00. Docent: Dr. Martine F. Delfos Literatuur : Boeken: Delfos, M.F. (2001-2008), Een vreemde wereld. Over autisme, het syndroom van Asperger en PDD-NOS. Voor ouders, partners, hulpverleners en de mensen zelf. Amsterdam: SWP Delfos, M.F. (2003-2008), De wereld van Luuk. Over autisme. Amsterdam: SWP. Reader met artikelen. 3
Werkvorm: Deels theorie, deels de theorie actief toepassen op de kinderen. Dat gebeurt aan de hand van voorbeelden uit het dagelijkse leven van het kind. Geen stress oproepende oefeningen. Een samenwerking met hersens op aan. Ervaring met de cursus leert dat iedereen actief en intensief bezig is en dat alle voorbeelden steeds voor alle cursisten nuttig zijn. 4
Inleiding Informatie over de cursus Autisme zonder verstandelijke handicap. Het doel van deze cursus is om u kennis te laten verwerven en gevoelig te maken voor wat autisme in al zijn facetten inhoudt en dit toe te kunnen passen in uw opvoeding van uw kind met autisme.. Met betrekking tot autisme bestaan verschillende theorieën: de theory-of-mind, de theorie van de centrale coherentie en de theorie van de planning and executive function. Ieder van deze theorieën verklaart een aspect van autisme. Omdat blijkt dat het niet gaat om een plaats in de hersenen waar het anders functioneert met autisme, maar om een anders functioneren van de hersenen als geheel is het nodig om een omvattender kader te bieden. De theorie van het socioschema tracht dat te bieden. Het biedt een omvattend kader waarin alle verschillende aspecten van autisme een plaats vinden, van het moeilijk in kunnen schatten van sociale interactie tot en met obsessies. Daarbij is tevens aandacht voor het maken van het onderscheid aanleg-omgeving bij de ontwikkeling van autisme. Het maken van dit onderscheid heeft belangrijke gevolgen voor de opvoeding. Is een problematiek aanleggestuurd, dan zal de hulpverlening meer gericht moeten zijn op een leren omgaan met de problematiek. Is het daarentegen meer omgevingsgestuurd, dan zal de hulpverlening meer gericht kunnen zijn op het wegnemen van de belemmering die het gedrag in stand houdt. Het heeft directe consequenties voor het praktisch handelen met mensen met autisme. Lesopbouw De cursus bestaat uit 8 dagdelen van 3 uur, verdeeld over vier dagen. Deze dagdelen worden gebruikt om de stof te verdiepen en er mee vertrouwd te raken. Uitgangspunt is dat de stof van te voren gelezen is. Het huiswerk bestaat uit het lezen van een boek en artikelen uit de reader en uit het oefenen van de theorie in de eigen leef- en werksituatie aan de hand van eenvoudige opdrachten. In de les worden geen oefeningen op die manier gedaan. Het is niet de bedoeling stress te veroorzaken bij cursisten, maar volledige participatie in luisteren, denken en deelnemen mogelijk te maken! Het is de bedoeling dat naast de kennis die aangeboden wordt, problemen uit het dagelijkse leven van het kind/jongere/volwassene met autisme wordt besproken. De koppeling vanuit wetenschap naar de praktijk de rode draad is. Programma Dag 1, les 1: 13-3-09. Algemeen: aanleg versus omgeving, consequenties voor autisme. Opdracht: Observeer om je heen. Bekijk gedrag van het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk eenzelfde gedrag bij iemand in de familie zonder autisme. Bedenk of je vindt dat het gedrag meer uit aanleg dan wel uit omgeving bestuurd wordt. Dag 1, les 2: 13-3-09. Autistische stoornissen, het socioschema en de TOM. Opdracht: Onderzoek de ik-anderdifferentiatie van het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk eenzelfde gedrag bij iemand in de familie zonder autisme. Probeer te ontdekken of je kunt begrijpen wat ik-ander betekent. 5
Dag 2, les 3: 27-3-09. Gespreksvoering met mensen met een autistische stoornis. Opdracht: Oefen specifiek doorvragen met het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk doe hetzelfde bij iemand in de familie zonder autisme. Dag 2, les 4: 27-3-09. Sociale vaardigheden en Theory-of-mind. Opdracht: Observeer zijn of haar sociale vaardigheden bij het binnenkomen in een nieuwe situatie bij het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk eenzelfde gedrag bij iemand in de familie zonder autisme. Dag 3, les 5: 10-4-09. Weerstand tegen verandering. Opdracht: Observeer weerstand tegen 'moeten' bij het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk eenzelfde gedrag bij iemand in de familie zonder autisme, liefst een puber. Dag 3, les 6: 10-4-09. Angst, obsessies en rituelen. Opdracht: Observeer of er rituelen in gedrag te ontdekken zijn bij het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk eenzelfde gedrag bij iemand in de familie zonder autisme. Probeer te ontdekken of je kunt merken dat het angstbezwerend werkt. Dag 4, les 7: 8-5-09. Agressie Opdracht: Observeer de functie van agressie als angstbezwerend het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk eenzelfde gedrag bij iemand in de familie zonder autisme. Dag 4, les 8: 8-5-09. Sociale angst Opdracht: Observeer het gevolg van veiligheid bieden bij sociale angst het kind/jongere/ volwassene met autisme en bekijk eenzelfde gedrag bij iemand in de familie zonder autisme. Bedenk of je vindt dat het gedrag meer uit aanleg dan wel uit omgeving bestuurd wordt. 6