PENVISSEN OP KARPER IN HET VOORJAAR De koude maanden zijn bijna voorbij, het zonnetje doet zo nu en dan weer zijn best en de watertemperatuur begint voorzichtig te stijgen. Dit is de periode waarin de door ons zo geliefde karpers voor het eerst merkbaar op zoek gaan naar voedsel. Nu worden bij veel karper vissers de voorjaarskriebels voelbaar, ons jagersinstinct draait ineens op volle toeren. De meest voor de hand liggende manier om nu succes te boeken is met de penhengel. Gewoon een paar voerplekjes op verschillende interessante stekken aanleggen en die met niet al te zwaar materiaal beurtelings afvissen. Waarom op deze manier? Hoe dit gedaan wordt kun je hieronder lezen. Karpers houden van warmte en zoeken daarom, zodra het zonnetje even zijn best doet, de ondiepe oeverstroken op waar het water als eerste een beetje opwarmt. Tevens ontwikkelt zich langs de oevers als eerste allerlei onderwaterleven, wat ook weer karper aantrekt. Waarom dan niet met werplood op afstand, maar met een dobber? Omdat je langs de oever vist hoeft er niet ver ingeworpen te worden, maximaal 1 tot 1.5 meter uit de kant is genoeg. Dit lukt met een dobber veel nauwkeuriger dan vanaf de andere oever met de bekende bonk lood. De dobbermontage kun je akelig voorzichtig te water laten, mocht er zich al karper op de stek bevinden. Het effect van 60 gram lood dat uit de lucht komt vallen hoef ik niet toe te lichten hoop ik Je vist veelal met aassoorten die makkelijker van de haak vallen bij verre, krachtige worpen. De aasaanbieding net onder de hengeltop met een voorzichtige inworp ligt veel beter en geeft meer vertrouwen. Zodra er geen karper blijkt te zijn op een bepaalde plek kan het nodig zijn om te verkassen. Met een complete uitrusting (rodpot, stretcher, tent, 3 hengels enz.) doe je dat niet even. Met een lichte uitrusting (met slechts 1 hengel dus), nodig voor de penvisserij, is dit zo gebeurd. Je zoekt actief naar karper. Het gedrag van karpers kan nogal wisselend zijn, waarbij ze soms hele stukken van een water links laten liggen. Als daar dan net je afstandshengels ingegooid liggen, baal je. Vis je echter om beurten je voerplekjes met de pen af, dan is de kans dat je karper tegenkomt gewoon groter. En kom je ze dan tegen, dan is het zo gigantisch spannend om karpers bijna onder de hengeltop te zien azen of om te weten dat ze op je voerplek liggen! Nog elke keer zit ik weer met een bonkend hart naar de aasbelletjes en wellingen in het water te kijken, wetende dat elk moment m'n dobber kan verdwijnen en m'n hengel bijna uit mijn handen gerukt wordt door de weg spurtende karper. Dit alles mis je dus als je aan de overkant op 30 meter afstand van de stek achter je steunen zit. Welk type water? De plekken, die de karpers opzoeken, moet je zien te vinden. Een strook water die ongeveer 0.5 tot 1.5 meter diep is. Staat het zonnetje erop, dan wordt het al beter. Is er sprake van riet langs de oever en staan er wat overhangende struiken of bomen bij of is het langs een lelie- of plompenveld, dan kun je van een hotspot spreken. Ook belangrijk is dat de wind in de richting van jouw oever waait, dat zorgt voor extra zuurstof en voedseldeeltjes langs de kant. Zoek liefst wel stilstaand water op, ga niet in de stroming van een rivier of kanaal zitten. Stilstaand water warmt sneller op langs de oevers. Echter watertjes, die in verbinding staan met een rivier of kanaal zijn weer wel goede stekken (weteringen, kommetjes e.d.).
Cultuurwater, in woonwijken of parken bijvoorbeeld, kan ook zeer goed zijn nu. Vooral omdat deze watertjes vaak niet zo diep zijn en enigszins troebel, waardoor de karper eerder richting oever durft, iets dat in kraakhelder water minder snel (of alleen s nachts) gebeurt. Vaak is dit type water min of meer overbezet, wat karpers makkelijker vangbaar maakt, omdat ze er eerder geneigd zijn naar voedsel te gaan zoeken. Dit laatste is zeer belangrijk, op dun bezette wateren hoeft de karper namelijk niet zo nodig, de vetreserves zijn tijdens de winter nauwelijks afgenomen, het hongergevoel ontbreekt vaak nog en ze zijn daarom nog niet echt actief. Vang je er op zo n water echter eentje, dan is het gewicht gemiddeld een stuk hoger. Druk bezocht of afgelegen? Bedenk van te voren waar je voorkeur naar uitgaat. In cultuurwater is het vaak makkelijk vissen, de kans op karper is vrij groot. Echter de kans dat er, net op het moment dat er een mooie karper bij je haakaas ligt, achter je iemand komt staan (stampend meestal) en luid vraagt: He je al wa gevange? is zeer groot. Dat kan dus heel wat vis kosten. Bij afgelegen wateren kost het vinden van de karpers misschien meer moeite, maar je wordt er nauwelijks gestoord en kan dus ook serieus voerstekken onderhouden, zonder dat er de volgende keer een ander per ongeluk op zit. Maagdelijk of dressuurwater? Op maagdelijk water is het meestal vrij makkelijk om karpers op je voerplek te krijgen, tenzij er nog nooit gevist is (kan dat nog in Nederland?). Op wateren met zgn. dressuur, waarbij karpers vooral op boilie voerplekken (zeg maar stortplaatsen) en loodmontage steeds moeilijker vangbaar zijn, kan het vissen met de pen voor prachtige verrassingen zorgen. Hierbij lijkt het alsof de vissen minder argwaan hebben tijdens het azen. Of dit ligt aan de kleinere hoeveelheid aas of de subtielere aanbieding, wie zal het zeggen. Hierbij hangt veel af van je aaspresentatie, het soort aas en vooral van de manier waarop je je langs de waterkant voortbeweegt. Materiaal Hengel; je vist op minder dan 2 meter uit de kant, er staat dus nauwelijks lijn uit. Alle kracht moet dus door de hengel en molen opgevangen worden. Neem dan maar niet je boilie kanon met 3 lbs. testcurve en topactie. Nee, een 1,25 tot 1,75 lbs. parabolische, wat zachtere hengel vangt de eerste aanslag en run veel beter op. Vis je nabij obstakels dan moet je noodgedwongen een zwaardere testcurve nemen, maar kies dan wel voor een parabolische hengel. Wat betreft de lengte, die varieert gemiddeld van 3.30 tot 3.90 meter. Vis je in de polder bijvoorbeeld en zonder enige dekking, dan is een lange hengel noodzaak, zodat je ver van de oever kunt wegblijven. Tussen bomen en struiken is een lange hengel een onding, zeker om mee te manoeuvreren, dan pak ik liefst nog een kortere hengel van bijvoorbeeld 3.00 meter. Door de natuurlijke dekking hoef je nu ook niet zo ver van de oever weg te blijven. Goede voorbeelden zijn: The Beast 3.90 meter (2-delig), Ultimate Impulse Float (2-delig), Proton Specimen 50 van SPRO en Albatros Clarissa 3.30 meter. Molen; hierbij is vooral de slip van levensbelang, die moet perfect werken en vooral soepel op gang komen! Het hoeft geen enorme molen te zijn, je hoeft toch niet ver in te gooien. Zolang hij de kracht van de karper maar aankan, mag het best een kleiner model zijn. Dit is ook nog prettig omdat je de hengel constant vast hebt, je krijgt niet van die lange armen. Een molen met slipinstelling voorop of achterop? Dit is persoonlijke voorkeur. Soms wordt wel eens geroepen dat bij de instelling voorop de kwaliteit beter zou zijn, ik denk dat vooral de degelijkheid van het materiaal en het aantal kogellagers (= soepelere werking en minder slijtage) van groter belang zijn. Vaak is dit wel aan de prijs te zien, vooral bij werpmolens nog meer dan bij hengels. Is je budget voor de aanschaf enigszins beperkt? Geef dan maar meer uit aan de molen dan aan de hengel, dit werkt beter dan andersom. Voorbeelden van molens: Penn Extreme, The Dream, Eurostar GSX en Ultimate Edition 3000. Nylon; de afstand tussen karper en hengel is zeer klein. Gebruik dus nylon met enige rek, dat vangt de klap van de aanslag en de eerste run tenminste iets op. Neem dus absoluut geen gevlochten lijn, ondanks de gigantische trekkracht en de geringe dikte! Misschien is het beter te zeggen juist daarom, want je hengel breekt domweg eerder. De kleur mag zo doorzichtig mogelijk zijn en, zeer belangrijk, kies een soepele lijn. De haak wordt direct aan de hoofdlijn geknoopt, dus een stugge dikke lijn wekt eerder argwaan bij de karper. Voorbeelden? Hier is door de experts al genoeg over geschreven denk ik. Het is meer een kwestie van bovenstaande gegevens vergelijken en uitproberen tot je vertrouwen krijgt in een bepaalde lijn. (Dit laatste is zeer belangrijk!) Laat je vooral niet gek maken door alle reclames, want iedereen verkoopt zogenaamd de beste lijnen. Dobbers; nog zo iets persoonlijks. Een dobber voor deze visserij hoeft doorgaans weinig lood te dragen doordat je toch vlak onder de eigen oever vist. Tevens maakt teveel (noodzakelijk) lood de montage alleen maar
lomper, terwijl je juist subtiel moet vissen. Het draagvermogen van de dobber ligt gemiddeld tussen de 0.5 en 1.0 gram, waarbij geldt; hoe dikker en stugger het nylon, des te groter het draagvermogen van de dobber moet zijn, wil deze nog mooi rechtop blijven staan en de aanbeet weergeven. Het drijflichaam moet niet al te bol of dik zijn, dat levert alleen maar onnodig weerstand op. De kleur onder water is niet belangrijk, mag opvallend (bruin-groen-zwart) zijn. Boven water (dat wat we zien) is het prettig om de fluorescerende oranje of gele kleur te gebruiken. Zeer belangrijk is de montage. De dobber die (gewoonlijk) op 2 plaatsen op de lijn vast zit kan tijdens de dril van een karper problemen opleveren, wanneer de karper tussen riet, planten e.d. doorzwemt. Doordat de dobber vast zit kan hij tijdens de dril verward raken met lijnbreuk als gevolg. Dobbers die op de zgn. Engelse manier gemonteerd worden hebben dat probleem veel minder. Dit wil zeggen dat de dobber enkel met het onderste oogje op de lijn gemonteerd wordt, tussen 2 stoppertjes, stuitjes of iets dergelijks. Tijdens de dril kan de dobber als het ware kantelen en raakt dus minder snel verward. Ook prettig zijn de dobbers waarvan de boven antenne vervangen kan worden. Tijdens de schemering of in het donker zet je er dan een breekstaafje in en daardoor zie je de dobber veel beter (ook wel leuk tijdens een dril, zo'n lichtje dat over het water surft). De stabiliteit van de dobber blijft gelijk, want het breekstaafje komt in de plaats van de boven antenne en niet er bovenop, wat de dobber topzwaar zou maken. Wij hebben dit soort dobbers van Shakespeare, werken perfect en ze zijn doorzichtig, waardoor ze overdag ook nauwelijks opvallen. Haken; ook hiervoor geldt dat het liefst subtiel mag zijn en (vooral) passend bij het aas. Een dundradige haak is lekker licht, onopvallend en combineert goed met licht aas als maïs of kikkererwten. Op open water moet je gewoon zo licht mogelijk vissen. Bij obstakels echter, waarbij je extreme druk op de vis moet uitoefenen na de aanslag, is een zwaardere, dikkere haak veel beter, vooral omdat deze niet snel zal uitbuigen, wat met dunnere haken wel zal gebeuren. Het lompe van de zwaardere haak kun je compenseren d.m.v. een stukje foam of "Driftwood", waarmee je de haak min of meer gewichtloos kunt maken. De haakmaat, dat is weer ieders persoonlijke voorkeur. Ik verspeelde nogal eens een karper (door losschieters) bij gebruik van grotere haken (maat 1/0-1). Sinds ik vis met maatje 4, 6 of zelfs 8 is dat gigantisch verbeterd. Daarbij is maat 6 de favoriet, ongeacht het formaat karper. Maar, laat de aassoort wel meespelen. Één of twee maïskorrels ga je natuurlijk niet op haak 1 zetten, net zo min als een aardappel op haakje 8, zoek wel de juiste verhouding. Voorbeelden? Teveel om op te noemen, ik hou het op die van Kamasan, wide gape no. B983, maat 2-4-6-8 (is dundradig) en de Hayabusa carphook maat 4-6 (dikdradig). Lood; wat is daar nou weer mee. Nou niet veel eigenlijk, maar toch wel iets. Het wil in een plantenrijk water nog wel eens gebeuren dat loodhagel, nodig voor de uitloding van je dobber, gaat opschuiven langs de lijn zodra een vis zich tijdens de dril vast zwemt in een plantenbed of iets dergelijks. Is dit een goedkope harde soort lood, dan beschadig je lijn absoluut en dat betekent lijnbreuk! Bezuinig dus niet op het lood en koop voor een paar guldens (of nog minder Euro's.) extra van die zachte loodhagels, die je desnoods met je nagels weer kunt verwijderen. Een voorbeeld is dat van het merk Dinsmores, waarbij op de vakjes de gewichten vermeld staan, zodat het nauwkeurig uitloden nog makkelijker is. Dat is het volgende. Uitloden doe je zo precies, dat de dobber (zonder gemonteerd aas) net zinkt. Hij hangt als het ware in het oppervlak of zweeft tergend langzaam omlaag. Monteer je hierna het aas en ga je de dobber naar boven opschuiven, dan komt hij pas echt boven water uit zodra het onderste loodje de bodem raakt. Dit is zeer belangrijk, want dit betekent dat er een stukje lijn op de bodem ligt, waardoor de karper tijdens het azen zo min mogelijk kan schrikken van je hoofdlijn. Maak de afstand tussen haak en lood minimaal 15 tot 20 cm of meer (eigen voorkeur). Krijg je valse aanbeten of lijnzwemmers, (waarbij de karper je lijn als het ware meeneemt met zijn borstvin, wat losschieten oplevert) maak dan de afstand groter, desnoods tot een meter toe. Bepaal zelf of je de complete hoeveelheid lood over 1 of 2 loodhagels (groot) verdeelt of dat je vanaf de dobber omlaag steeds kleinere loodjes neemt totdat het naar wens is. Ik doe het laatste. Omdat ik denk dat de karper bij het oppakken van het aas dan zo min mogelijk weerstand bemerkt. In de boeken en bladen wordt juist vaak maar enkele loodhagels geadviseerd, weer iets om uit te proberen dus. Overig materiaal; hou het zo simpel mogelijk. Neem bijvoorbeeld geen steunen mee, hou de hengel tijdens het vissen in de hand (dan reageer je ook sneller), steunen moet je ook in de grond plaatsen of slaan (vooral een mokerhamer werkt zeer goed.) en dat waardeert de karper niet zo! Neem gewoon een (rug)tas met klein materiaal zoals bijvoorbeeld een unster, meetlat, onthaaktang, reservehaakjes, dobbers, lood, fototoestel, koffie, eten en dergelijke mee. Verder een klein stoeltje en een landingsnet. Over dat laatste nog iets. Neem een landingsnet altijd lekker ruim; als ik geld zou moeten krijgen van de mensen die de vis van hun leven verspeeld hebben door een te klein net.! Wat wel lastig is van de meeste netten, is dat ze, uitgeklapt en in elkaar gezet, zo lomp groot zijn. Op open oevers met veel ruimte is dat zo erg nog niet, maar als je (zoals ik) juist graag
tussen struiken en bomen zit is dat een probleem. Je net raakt constant vast. Een landingsnet wat dan een prima alternatief is, is het Albion net van Albatros, dat met één hand uitschuifbaar is. Je hebt het ingeschoven bij je (blijft dus niet overal aan vast zitten) en zodra je een karper tijdens de dril bijna aan de kant hebt, schuif je het net met je vrije hand simpel uit. Ik heb er nog nooit een vis door verspeeld! (Wel door allerlei andere zaken waar ik het nu maar liever niet over wil hebben ) Aassoorten Hier kun je een boek over schrijven! Ik begin met partikels, bij de penvisserij zeer populair. Vooral omdat je de voerstekken beurtelings afvist, is het prettig als de azende karpers een tijdje op de voerstek aanwezig blijven. Partikels doen dat ontzettend goed, zo goed dat karpers regelmatig terugkeren om te kijken of er nog wat is blijven liggen. Dat ene aasje, dat er dan nog ligt, is dan net van jou! Maak er geen stortplaats van, enkele handjes tot een kilo per stek is vaak voldoende. Na de vangst of het verspelen van een karper is de stek verstoord en kan het nuttig zijn om een paar handen bij te voeren, waarna je de volgende stek opzoekt. Geef een stek gemiddeld een half uur tot een uur, zie je in die tijd geen vis, verkas dan maar en probeer het daar later nog eens. WELKE SOORTEN? Maïs uit blik, vooral gezoet en van een smaakje voorzien, werkt erg goed, karpers zijn er dol op. Helaas vist het niet selectief, dus de kans op voorn, brasem en dergelijke is groot. Verder wel makkelijk, je hebt er geen werk aan (weken, koken enz.). Dus voor als je even een paar uur gaat vissen. Voorbeelden? V.d. Eijnde en Pescaviva (vooral die met een kleurtje). Kikkererwten uit blik, net als gezoete maïs eigenlijk, maar net iets groter, dus al minder last van bijvangsten. Maïs en kikkererwten kun je ook droog kopen, 24 uur in het water weken en daarna 15 tot 30 minuten koken (opletten dat ze niet kapot koken). Ze blijven harder dan uit blik en het is goedkoper, je hebt er echter wat werk aan. Hetzelfde geldt voor tijgernoten, maar daar moet soms langer mee gevoerd worden, voordat karper er enthousiast op reageert. Weken moeten ze circa 36 uur en daarna minimaal 1 uur koken, dan zijn ze nog keihard. Waarom eigenlijk moeilijk doen, neem gewoon duivenvoer. Erg goedkoop, vooral voor jeugd prettig!, karpers zijn er verzot op en misschien wel het belangrijkste, het is gemengd (bonen, zaden, granen). Je kunt het overal mee combineren en er treedt minder snel dressuur op. Als haakaas vis je er bovenop dus met maïs, kikkererwten. DE VOLGENDE ALTERNATIEVEN: Boilies; Gewoon een handje van die gekleurde knikkers als kersen op de taart strooien. Soms lijkt het alsof de karper ze gewoon uitzoekt. Daardoor raakt je voerplek ook niet zo snel leeg, de karper wordt sneller gehaakt met een boilie, dan met een maïskorrel. Boilies vissen ook veel selectiever (= minder bijvangsten), hoewel ik een mooie zeelt als bijvangst geen probleem vind. Neem nou eens niet de bekende aardbei of tutti frutti waar heel Nederland al mee plat gevist is. Geef iets meer uit aan een hoogwaardige boilie, die qua kleur iets minder opvalt, maar wat smaak betreft des te meer. Denk daarbij aan de Kevin Nash boilies, het is geen toeval meer dat daar gewoon beter mee gevangen wordt (en dan vaak instant, dus zonder voercampagne!). Kies je voor een water waar al veel met boilies gevist is, informeer dan om je heen naar de gebruikte smaken. Doe dan niet na, maar neem zelf zoveel mogelijk afwijkende kleur en smaak, met het Kevin Nash assortiment lukt dat wel. Hondenvoer, kattenvoer, nog nooit geprobeerd? Koop een blik met het opschrift brokjes in saus', blikopener erbij, oppassen voor scherpe randen, brokje(s) op de haak prikken, handje brokjes erbij gooien (vies hè) en vissen maar! Ik heb nog nooit blaffende of miauwende karpers gezien, maar ze vinden het heerlijk. Juist waarschijnlijk omdat het zo stinkt. Ook hiervoor geldt weer dat je het bovenop de voerplek van partikels kunt aanbieden of gewoon zo, waarbij je iets meer brokjes moet bijvoeren (nog steeds vies hè!). Deegsoorten. Met trouvit, gemalen hennep, gekookte aardappels geprakt in combinatie met bijvoorbeeld paneermeel of aardappelzetmeel kun je een goed vangend deeg maken. Of je dit met water of eieren aanmaakt moet je zelf bepalen, net als de te gebruiken hoeveelheden. Het gaat erom dat je de bestanddelen zodanig combineert, dat er een stopverfachtige pasta ontstaat, die gekneed wordt tot balletjes van formaat kip-
penei of iets kleiner. Hiermee wordt gevist, waarbij de haak er gewoon in weggewerkt wordt. Doordat (zoals bij boilies wel) er niets gekookt wordt is de geur die er af komt veel sterker. Karpers hebben het aas zo sneller in de gaten. Nadeel van het niet koken is dat het aas eerder uiteen valt of dat je haak sneller door witvis kaalgevreten wordt, iets wat je succes weer benadeeld. Op wateren waar karpers boilieschuw zijn geworden kan dit toch voor veel aanbeten zorgen, dus toch het proberen waard. Overig. Om nog een paar voorbeelden te noemen; met een vlok brood, die luchtig omlaag zweeft, een trosje maden, een regenworm of een trosje mestpieren kan prima karper gevangen worden. Echter, de kans op de ongewenste bijvangsten (die de stek verstoren) is ook groot. Als laatste de ouderwetse aardappel. Die vangt nog steeds, want karpers lusten wel een patatje. Kook ze niet al te lang, anders vliegen ze er zelfs met de pen nog vanaf. Je kunt ze ook gewoon rauw gebruiken. In de vorm van brokjes (dobbelstenen). Ook hierbij geldt: probeer en experimenteer, dan lukt het vanzelf een keer. Tot slot nog even dit. Deze visserij is niet voor iedereen weggelegd. Misschien klinkt dit arrogant, maar het is echt zo. In tegenstelling tot de boilie-vastlood-rodpot-stretcher visserij, die elke beginnende karper visser na 1 keer afkijken bij zijn buurman al kan beoefenen, komt er bij de karper visserij met de pen iets meer bij kijken. Het jagersinstinct waar ik al mee begon, het onopgemerkt blijven voor de karper (waarbij vooral je manier van bewegen en camouflage belangrijk zijn), de stekkeuze en het lezen van het water zijn allemaal dingen die je niet zomaar kunt nadoen. Het zijn vaardigheden, die je na lang oefenen kunt leren en ook een beetje in je moet hebben. Heb je de slag eenmaal te pakken en begin je te vangen (al zijn ze niet direct groot), dan ben je voor de rest van je leven verslaafd. Het verveelt nooit, in tegenstelling tot de statische afstandsvisserij, waar al zo velen volledig op afgeknapt zijn, waarna ze hun karper stokken letterlijk en figuurlijk aan de wilgen opgehangen hebben. Diezelfde wilgen, waaronder jij en ik met de penvisserij de mooiste avonturen beleven! Veel plezier en goede vangst. Peter van den Hoeven.