aardrijkskunde voor het vmbo aardrijkskunde voor het vmbo aardrijkskunde voor het vmbo arm en rijk bronnen van energie grenzen en identiteit 3 vmbo-kgt handboek water bevolking en ruimte weer en klimaat 4 vmbo-kgt handboek Programma van Toetsing en Afsluiting vmbo aardrijkskunde Informatiebrochure over het nieuwe examenprogramma
2 Nieuw examenprogramma In augustus 2013 gaat het nieuwe examenprogramma aardrijkskunde voor het vmbo van start in leerjaar 3. Graag informeren wij u over de inhoud van dit programma. In deze brochure vindt u daarnaast enige voorbeelden van PTA s en de planning van een module. Structuur van het examenprogramma Het examenprogramma bestaat uit zes modules: Arm en rijk Bronnen van energie Grenzen en identiteit Water Bevolking en ruimte Weer en klimaat Elke module bevat leerstof op drie schaalniveaus: Eigen omgeving Nederland en Europa Wereld Het programma bestaat uit leerstof voor het schoolexamen (SE) en leerstof voor het centraal examen (CE). Er is niet langer sprake van wisselende CE-onderwerpen. Elk jaar worden dezelfde onderwerpen in het CE bevraagd. Het College voor Examens (CvE) heeft het nieuwe examenprogramma op zijn website gepubliceerd: http://www.cve.nl/item/vakvernieuwing_aardrijkskunde_vmbo. Op het schaalniveau Wereld zijn er ook casussen in het examenprogramma. Deze casussen zijn alleen leerstof voor vmbo-gt.
De nieuwe Wereldwijs Leerjaar 3 Leerjaar 4 De nieuwe editie van Wereldwijs voor de bovenbouw van het vmbo is geschreven op basis van het nieuwe examenprogramma. De methode bestaat uit twee jaardelen: 3 vmbo-kgt en 4 vmbo-kgt 1. Elk leerjaar bevat drie modules. In leerjaar 3 behandelen we de modules die alleen op het SE worden getoetst. In leerjaar 4 komen de modules met CE-stof aan de orde. aardrijkskunde voor het vmbo arm en rijk bronnen van energie grenzen en identiteit 3 vmbo-kgt handboek aardrijkskunde voor het vmbo water bevolking en ruimte weer en klimaat 4 vmbo-kgt handboek Voor elk leerjaar is er een handboek, werkboek en epractice Pack: de digitale leeromgeving voor leerlingen met onder andere een digitaal werkboek, herhalingslessen en adviestoetsen. Voor de docent is er een epack met onder andere toetsen, de docentenhandleiding, digiboeken, PowerPoints en een bronnenbank. Tevens kunt u met het epack de vorderingen van uw leerlingen volgen, arrangeren en differentiëren. Handboek 3 vmbo-kgt aardrijkskunde voor het vmbo arm en rijk bronnen van energie grenzen en identiteit 3 vmbo-kgt werkboek Werkboek 3 vmbo-kgt Handboek 4 vmbo-kgt aardrijkskunde voor het vmbo water bevolking en ruimte weer en klimaat 4 vmbo-kgt werkboek Werkboek 4 vmbo-kgt epractice Pack 3 vmbo-kgt docenten epack 3 vmbo-kgt epractice Pack 4 vmbo-kgt docenten epack 4 vmbo-kgt 1 Speciaal voor vmbo-b is een leerlijn in de docentenhandleiding opgenomen. Daarin staat beschreven welke leerstof en opdrachten leerlingen in vmbo-b moeten doen en welke onderdelen zij kunnen overslaan. 3
4 Eindtermen en verdeling van de leerstof In de volgende tabellen vindt u een overzicht van de leerstof van leerjaar 3 en leerjaar 4. Tevens is aangegeven op welke leerwegen de eindtermen betrekking hebben en of het CE-stof of SE-stof betreft. Leerjaar 3 eindterm 2 VMBO-B VMBO-K VMBO-GT Module 1 Arm en rijk (SE) Hoofdstuk 1 Eigen omgeving 13 SE SE SE Hoofdstuk 2 Nederland 14 SE SE SE Hoofdstuk 3 Verenigde Staten en Nigeria 3 15 SE SE SE Casus Voedselvoorziening en gezondheidszorg in Nigeria 25 n.v.t. n.v.t. SE Module 2 Bronnen van energie (SE) Hoofdstuk 4 Eigen omgeving 7 SE SE SE Hoofdstuk 5 Nederland en Frankrijk 8 SE SE SE Hoofdstuk 6 Brazllië 9 SE SE SE Casus Bronnen van energie in het Amazonegebied 23 n.v.t. n.v.t. SE Module 3 Grenzen en identiteit (SE) Hoofdstuk 7 Eigen omgeving 19 SE SE SE Hoofdstuk 8 Nederland en België 20 SE SE SE Hoofdstuk 9 Rusland 21 SE SE SE Casus Koude oorlog in de Noordelijke IJszee 27 n.v.t. n.v.t. SE
Leerjaar 4 eindterm 2 VMBO-B VMBO-K VMBO-GT Module 4 Water (SE/CE) Hoofdstuk 1 Eigen omgeving 10 SE SE SE Hoofdstuk 2 Nederland 11 CE CE CE Hoofdstuk 3 Midden-Oosten en China 12 CE CE CE Casus Watermanagement in het Midden-Oosten 24 n.v.t. n.v.t. CE Module 5 Bevolking en ruimte (SE/CE) Hoofdstuk 4 Eigen omgeving 16 SE SE SE Hoofdstuk 5 Nederland en Duitsland 17 CE CE CE Hoofdstuk 6 China 18 CE CE CE Casus Bevolking en ruimte in grootstedelijke gebieden in China 26 n.v.t. n.v.t. CE Module 6 Weer en klimaat (SE/CE) Hoofdstuk 7 Eigen omgeving 4 SE SE SE Hoofdstuk 8 Nederland en Spanje 5 CE CE CE Hoofdstuk 9 Verenigde Staten 6 CE CE CE Casus Extreme weersomstandigheden in de Verenigde Staten 22 n.v.t. n.v.t. CE 2 Eindtermen 1, 2 en 3 (oriëntatie op leren en werken, basisvaardigheden en vakvaardigheden) zijn niet gekoppeld aan een hoofdstuk, maar komen in verschillende hoofdstukken aan de orde. 3 Leerlingen in vmbo-b hoeven op de schaalniveaus Nederland en Europa en Wereld geen vergelijkingen te maken tussen regio s. De cursieve regio s kunnen zij overslaan. 5
6 Voorbeelden van PTA s Hierna volgen enkele voorbeelden van PTA s voor het nieuwe examenprogramma. Bij al deze varianten hebben we de volgende uitgangspunten gehanteerd: We kiezen ervoor om in het schoolexamen ook de CE-onderwerpen te toetsen. Dat heeft als voordeel dat de leerlingen voor het centraal examen alle stof al een keer hebben moeten leren. In het derde leerjaar behalen leerlingen 40% van de punten voor het SE, in het vierde leerjaar 60%. De eerste SE-toets telt minder zwaar mee dan de overige SE-toetsen in leerjaar 3.
Variant 1 Een PTA gebaseerd op drie perioden per leerjaar, met schriftelijke toetsen (S) en één praktische opdracht (P) per leerjaar. Leerjaar 3 periode vorm module eindtermen 4 inhoud Wereldwijs weging (% SE) 1 S Arm en rijk 13, 14, 15, (25) Hoofdstuk 1 t/m 3 10% 2 S Bronnen van energie 7, 8, 9, (23) Hoofdstuk 4 t/m 6 15% 3 P Grenzen en identiteit 19 Hoofdstuk 7 5% S Grenzen en identiteit 20, 21, (27) Hoofdstuk 8 en 9 10% Leerjaar 4 periode vorm module eindtermen 4 inhoud Wereldwijs weging (% SE) 1 P Water 10 Hoofdstuk 1 10% S Water 11, 12, (24) Hoofdstuk 2 en 3 10% 2 S Bevolking en ruimte 16, 17, 18, (26) Hoofdstuk 4 t/m 6 20% 3 S Weer en klimaat 4, 5, 6, (22) Hoofdstuk 7 t/m 9 20% 4 Bij de eindtermen staan de casussen, de verrijkingsdelen voor vmbo-gt tussen haakjes. 7
8 Variant 2 Een PTA gebaseerd op vier perioden per leerjaar, met schriftelijke toetsen (S) en één praktische opdracht (P) per leerjaar. Leerjaar 3 periode vorm module eindtermen 4 inhoud Wereldwijs weging (% SE) 1 S Arm en rijk 13, 14 Hoofdstuk 1 en 2 5% 2 S Arm en rijk 15, (25) Hoofdstuk 3 5% S Bronnen van energie 7 Hoofdstuk 4 5% 3 S Bronnen van energie 8, 9, (23) Hoofdstuk 5 en 6 10% 4 P Grenzen en identiteit 19 Hoofdstuk 7 5% S Grenzen en identiteit 20, 21, (27) Hoofdstuk 8 en 9 10% Leerjaar 4 periode vorm module eindtermen 4 inhoud Wereldwijs weging (% SE) 1 P Water 10 Hoofdstuk 1 10% S Water 11 Hoofdstuk 2 5% 2 S Water 12, (24) Hoofdstuk 3 5% S Bevolking en ruimte 16, 17 Hoofdstuk 4 en 5 10% 3 S Bevolking en ruimte 18, (26) Hoofdstuk 5 en 6 10% S Weer en klimaat 4 Hoofdstuk 7 5% 4 S Weer en klimaat 5, 6, (22) Hoofdstuk 8 ten 9 15%
Variant 3 Een PTA gebaseerd op vijf perioden per leerjaar, met schriftelijke toetsen (S) en één praktische opdracht (P) in leerjaar 3 en twee praktische opdrachten (P) in leerjaar 4. Leerjaar 3 periode vorm module eindtermen 4 inhoud Wereldwijs weging (% SE) 1 S Arm en rijk 13, 14 Hoofdstuk 1 en 2 5% 2 S Arm en rijk 15, (25) Hoofdstuk 3 5% 3 S Bronnen van energie 7, 8 Hoofdstuk 4 en 5 10% 4 S Bronnen van energie 9, (23) Hoofdstuk 6 5% P Grenzen en identiteit 19 Hoofdstuk 7 5% 5 S Grenzen en identiteit 20, 21, (27) Hoofdstuk 8 en 9 10% Leerjaar 4 periode vorm module eindtermen 4 inhoud Wereldwijs weging (% SE) 1 2 P Water 10 Hoofdstuk 1 10% S Water 11 Hoofdstuk 2 5% S Water 12, (24) Hoofdstuk 3 5% P Bevolking en ruimte 16 Hoofdstuk 4 5% 3 S Bevolking en ruimte 17, 18, (26) Hoofdstuk 5 en 6 15% 4 S Weer en klimaat 4, 5 Hoofdstuk 7 en 8 10% 5 S Weer en klimaat 6, (22) Hoofdstuk 9 10% 4 Bij de eindtermen staan de casussen, de verrijkingsdelen voor vmbo-gt tussen haakjes. 9
10 Voorbeelden van lesplanningen U kunt Wereldwijs flexibel inzetten. Heeft u weinig lesuren tot uw beschikking, dan kunt u een module in zo n 18 lessen behandelen. Zit u ruimer in de tijd, dan kunt u een module uitbouwen tot 30 of meer lessen. Een module in 18 lessen Les Een module in 30 lessen Oriëntatie 1 Oriëntatie Hoofdstuk 1, Paragraaf 1 2 Hoofdstuk 1, Paragraaf 1 Hoofdstuk 1, Paragraaf 2 3 Hoofdstuk 1, Paragraaf 2 Hoofdstuk 1, Paragraaf 3 4 Hoofdstuk 1, Paragraaf 3 Toets hoofdstuk 1 5 Hoofdstuk 1, examentrainer Hoofdstuk 2, Paragraaf 1 6 epractice Pack: adviestoets + differentiatie Hoofdstuk 2, Paragraaf 2 7 epractice Pack: differentiatie Hoofdstuk 2, Paragraaf 3 8 Toets hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2, Paragraaf 4 9 Hoofdstuk 2, Paragraaf 1 Hoofdstuk 2, Paragraaf 5 10 Hoofdstuk 2, Paragraaf 2 Toets hoofdstuk 2 11 Hoofdstuk 2, Paragraaf 3 Hoofdstuk 3, Paragraaf 1 12 Hoofdstuk 2, Paragraaf 4 Hoofdstuk 3, Paragraaf 2 13 Hoofdstuk 2, Paragraaf 5 Hoofdstuk 3, Paragraaf 3 14 Hoofdstuk 2, examentrainer Hoofdstuk 3, Paragraaf 4 15 epractice Pack: adviestoets + differentiatie Hoofdstuk 3, Paragraaf 5 16 epractice Pack: differentiatie Hoofdstuk 3, Paragraaf 6 17 Toets hoofdstuk 2 Toets hoofdstuk 3 18 Hoofdstuk 3, Paragraaf 1
19 Hoofdstuk 3, Paragraaf 2 20 Hoofdstuk 3, Paragraaf 3 21 Hoofdstuk 3, Paragraaf 4 22 Hoofdstuk 3, Paragraaf 5 23 Hoofdstuk 3, Paragraaf 6 24 Hoofdstuk 3, examentrainer 25 epractice Pack: adviestoets + differentiatie 26 epractice Pack: differentiatie 27 Toets hoofdstuk 3 28 Atlasparagraaf 29 Topografie van de module 30 Toets module (hoofdstuk 1 t/m 3) Deze planningen kunt u op verschillende manieren aanpassen of uitbreiden. Bijvoorbeeld: U kunt extra aandacht aan topografie besteden. Het epractice Pack van Wereldwijs biedt stippenkaarten van de basistopografie Nederland, Europa en wereld gebaseerd op de topografielijst van het Cito. In uw lessen kunt u leerlingen hiermee laten oefenen. Het docentenmateriaal bevat tevens speciale topografietoetsen waarmee u de basistopografie kunt toetsen. Hoofdstuk 1 kunt u afsluiten met een grotere praktische opdracht over de eigen omgeving. Deze praktische opdracht kunt u mee laten wegen in het schoolexamen. U kunt uw leerlingen meer of minder differentiatielessen uit het epractice Pack laten maken. U kunt extra lessen besteden aan het herhalen van CE-stof of training voor het centraal examen. 11
Contact Wilt u meer weten over de mogelijkheden van Wereldwijs in uw schoolsituatie? Onze accountmanagers komen graag bij u op school langs voor een vrijblijvend persoonlijk advies. Neem voor een afspraak contact op met de afdeling Sales: Telefoon: 073-628 8766 Email: sales.vo@malmberg.nl Accountmanagers: Bas van Duin (regio noord) Telefoon: 06-12180797 E-mail: Bas.van.Duin@malmberg.nl Ewoud Feenstra (regio midden) Telefoon: 06-20977863 E-mail: Ewoud.Feenstra@malmberg.nl Irene Mallant (regio zuid) Telefoon: 06-53549371 E-mail: irene.mallant@malmberg.nl www.wereldwijs.nl @aardrijkskunde 552488 Uitgeverij Malmberg Postbus 233 5201 AE s-hertogenbosch www.malmberg.nl