Snel Safari Koga Signature Trekking Steel Lite Van Herwerden Twenty 8 Of staal als framemateriaal uit de gratie is? Niet bij makers van vakantiefietsen. Bijna alle gerenommeerde merken hebben een stalen fiets in hun assortiment. En verder: Avaghon S.28 Vittorio Classic 28 VSF T-Randonneur XX BIKE & TREKKING
T E S T Stalen reisfietsen sterk staal Zes reisfietsen rond 2.000 euro TESTCOÖRDINATIE: ELMAR VAN DRUNEN FOTOGRAFIE: ELLENVANDERZWAN.NL Vanwege de duurzaamheid en het comfort kiezen veel vakantiefietsers voor een frame dat gemaakt is van stalen buizen. We hebben zes modellen van zo n 2.000 euro met elkaar vergeleken. Nog niet zo heel lang geleden waar álle fietsen van staal gemaakt. Totdat een jaar of dertig geleden in het sportieve fietsensegment aluminium het stokje overnam. Reden: doordat aluminium buizen oversized gemaakt werden, waren framebouwers in staat met het an sich slappere aluminium frames te maken die stijver waren dan die van staal. En flink lichter. Vooral dat laatste heeft staal als framemateriaal voor sportfietsen de genadeklap gegeven. Want wie sportief fietst, wil geen overbodige grammen meesjouwen. Maatwerk goed leverbaar Relatief zwaar Sterker dan aluminium Comfortabel Moeilijker te vervormen Makkelijker te lassen/repareren Thermische nabehandeling niet noodzakelijk Winning kost relatief weinig energie STAAL VERSUS ALUMINIUM Maatwerk nauwelijks leverbaar Driemaal lichter dan staal Minder sterk dan staal Minder comfortabel Makkelijker te vervormen Moeilijker te lassen/repareren Thermische nabehandeling noodzakelijk Winning kost heel veel energie Waarom toch staal? Toch zijn bouwers van vakantiefietsen stalen frames blijven maken. Reden: stalen framebuizen zouden meer comfort bieden dan hard oversized aluminium. En comfort is een niet te onderschatten kwaliteit als je tijdens een fietsreis lang in het zadel zit. Daarnaast is het bouwen van een stalen frame minder bewerkelijk dan de bouw van een aluminium frame. Om die reden kunnen veel aanbieders van stalen reis- en vakantiefietsen maatwerk leveren. En maatwerk wil zeggen, dat het frame geheel op de lichaamsafmetingen van de klant wordt gemaakt. In deze test zijn de Vittorio en Van Herwerden maatfietsen, de Avaghon, Koga, Snel en VSF zijn dat niet, alhoewel Avaghon en Snel desgewenst ook maatwerk kunnen leveren. Een derde argument voor veel diehard wereldfietsers om voor staal te kiezen is het gegeven dat staal makkelijker is te lassen dan aluminium. De gedachte is dan, dat in een houtje-touwtje metaalwerkplaats in Verweggistan met een gewoon lasapparaat een gebroken frame gelast kan worden. In principe een valide argument, maar niet iedereen gaat natuurlijk naar Verweggistan. En dan nog. Wereldfietsers als Marco Meijerink en Eric Schuijt hebben op aluminium frames probleemloos de halve wereld over gereden. En echt niet alleen over strak geasfalteerde wegen... Legeringen en wanddikte Niet alle staal is fietsenstaal. De meest gebruikte staalsoort is chroommolybdeen, kortweg Cro-Mo, wat een legering is van staal met kleine percentages chroom en molybdeen. Deze toevoegingen maken het staal sterker en roestbestendiger. Alle fietsen in deze test zijn gemaakt van. Om een stalen fiets lichter te maken zonder de sterkte aan te tasten worden soms buizen gebruikt met een variabele wanddikte. Butted wordt dat genoemd. Daarbij is de wanddikte van de buis bij de verbindingen dikker dan in het midden van de buis. Een frame van butted buizen is niet alleen lichter, maar voelt ook levendiger aan. Vittorio en Van Herwerden passen op hun reisfietsen in principe geen buizen toe met een variabele wanddikte, tenzij de klant daar specifiek om vraagt. We leveren het wel, zegt Vittorio s Ton Berkhout, maar het stuurt minder strak als je met zware tassen rijdt. Bij de specificaties van de Snel, Vittorio en Van Herwerden staan respectievelijk de namen namen Oria, Columbus en Dedacciai vermeld. Die namen verwijzen naar de leverancier van de framebuizen. Luggen of lassen Lugs zijn koppelstukken waarmee de framebuizen met elkaar verbonden worden. Zo kan de soldeerder snel zijn werk doen. Nadeel is dat de buisdiameter en de hoek waaronder de buizen in elkaar gestoken worden vooraf door de vorm van de lug wordt vastgelegd. Het is ook mogelijk om de framebuizen zonder lugs met elkaar te verbinden. De buizen moeten dan heel precies op maat worden gefreesd en in een mal gefixeerd. De buizen kunnen dan aan elkaar worden gelast of met een >> BIKE & TREKKING XX
T E S T Stalen reisfietsen Waarom staal? Veel fietsers vinden het nostalgische, slanke profiel van een stalen frame mooier. Bovendien filtert een frame van staal oneffenheden in het wegdek beter weg dan een keihard alu frame. 1 Stijver. De doorlopende staande achtervork is karakteristiek voor Avaghon. De constructie zou stijver zijn. 2 Lugloos. De Van Herwerden is niet gesoldeerd met lugs zoals de meeste andere fietsen in deze test, maar gelast. 3 Wennen. Het vlinderstuur op de Koga was niet ieders favoriet. Geen probleem bij Koga Signature. Met één muisklik kies je in de online configurator een ander stuur. 1 2 3 4 Omleiding. Om V-brakes en racefietsremhendels met elkaar te matchen past VSF een speciaal wieltje toe, dat de remkracht anders verdeelt. 5 Veilig. Extra remhendels op de bovenkant van het stuur van de VSF. 6 Praktisch. Met de Bush & Müller e-werk op de Avaghon kan je je gsm of gps opladen. 4 5 7 Beproefd. Naven uit de XT groep van Shimano staan bekend als erg duurzaam. En mócht er iets stukgaan, dan kun je zelf nieuwe kogeltjes in het lager doen. 8 Stapelen. Door vulringen weg te nemen is het stuur van de Vittorio lager te zetten. 6 7 8 XX BIKE & TREKKING
Prijs 1.999.- Maten 52/56/60 (48 en 86 tegen meerprijs) www.avaghon.nl double butted 12-34 9-speed Crankset Shimano Deore (vierkante as) 22/32/44 mtb alu/alu Selle Royal Freccia Naven (v/a) Shim. 3D72 naafdynamo/shim. XT Rigida Sputnik Banden Schwalbe Marathon Supreme 42-622 Tubus Ergo/Tubus Cargo Verlichting (v/a) B&M Lumotec Lyt/Toplight Flat S Plus bidonhouders, Axa slot, standaard Bovenbuis/stuurpen 17,3 kg 73 /70,5 565/100 mm 560/160 mm 455 mm 1080 mm Avaghon S.28 Fietsmerk Avaghon in 1995 opgericht in Nijmegen is sinds begin dit jaar onder dak bij Bike4Travel in Rotterdam. De frames van Avaghon kenmerken zich door de traditionele bouwwijze met lugs. Het kruisframe zorgt volgens de bouwers voor extra stabiliteit onder zware omstandigheden. Een ander Avaghon kenmerk zijn de afgeplatte onder- en bovenbuis, die het comfort zouden verbeteren zonder negatieve invloed op de torsiestijfheid. eid. De S.28 is een seriefiets, maar Avaghon kan ook maatframes leveren. Maar ook in serie is er keuze genoeg. De afmontage van de testfiets tfiets is maar één van de vijf verschillende varianten die Avaghon aanbiedt. En met de vele opties is de fiets nagenoeg geheel naar eigen wens samen te stellen. Sommige zaken aan onze S.28 lijken ouderwets, maar blijken toch weloverwogen keuzes. Zo heeft het Deore crankstel een old school vierkante as. Bewust, want de lagers van zo n as zitten lekker droog in de trapasbehuizing. Van moderne buitenboordlagers moet Avaghon niet veel hebben. Te kwetsbaar. En echt ongelijk kunnen we ze niet geven. De Avaghon rolt op een set stevige wielen, met in de voornaaf een dynamo. Zo zit je nooit zonder stroom. Rijden met de Avaghon is plezierig; hij fietst makkelijk en met bepakking is deze fiets stabiel en toch wendbaar. Praktisch: de schuifpatten. Zo kan je later je fiets (laten) ombouwen naar Rohloff aandrijving. Koga Signature Trekking Steel Lite Deze stalen Koga is niet custom made, maar wel custom built. Op de speciale Koga Signature website kun je deze fiets geheel naar eigen wens opbouwen. Mooi: de aanpassingen die je zelf doorvoert worden direct zichtbaar op het scherm. Onze Trekking Steel Lite is nogal luxe afgemonteerd, met veel XT onderdelen, brede Exal velgen met veertig spaken in het achterwiel, hydraulische Magura remmen, Shimano naafdynamo, Brooks zadel en een handig standaardje aan de voordrager dat voorkomt dat een geparkeerde, zwaarbeladen fiets omvalt. De fiets heeft solide rij-eigenschappen; hij is stabiel en totaal niet nerveus, óók niet met zware bepakking. Sommige testrijders houden van dit zekere gevoel, andere missen juist wat rijdynamiek. Minder is de keuze voor het vlinderstuur; dat levert een te compacte zit op. Niet erg, want je kan bij Koga Signature uit diverse andere sturen kiezen. De afwerking van het frame is mooi. De buizen zijn met lugs met elkaar verbonden en voorzien van strak en stijlvol lakwerk. En let ook even op de vork met traditionele vorkkroon. Een kwetsbaar punt zijn de contactpunten die door het achterspatbord naar het achterlicht lopen; een winterweek met pekel op de weg en de verlichting werkt niet meer. Ondanks de Lite in de naam is de Koga de zwaarste van de test. Daar staat dan weer tegenover dat de Koga het meest compleet is uitgerust. Prijs 1.999.- Maten 50/54/57/60/63 www.koga-signature.com double butted FM-1 11-32 9-speed Crankset 44/32/22 Koga Multigrip/Koga verstelbaar Brooks B17 Naven (v/a) Shim. 3D72 naafdynamo/shim. XT 40-gaats Sapim Exal KM21 Banden Schwalbe Marathon 37-622 Tubus Ergo/Tubus Logo Verlichting (v/a) Lumotec Syo Senso plus/toplight senso Axa slot, bidonhouders, pomp standaard, snelbinders, zadeltas 18,6 kg 70 /71 Bovenbuis/stuurpen 570/100 mm/verstelbaar 570/145 mm 450 mm 1063 mm Prijs 2.049.- Maten 48/51/54/57/60/63 (66, 69 en 72 meerprijs) www.sneltweewielers.nl Oria (plain) XT 11-32 9-speed Crankset 44/32/22 XLC ATB/AIM verstelbaar Terry Viaggio Naven (v/a) Exal SP19 Banden Continental Topcontact 42-622 Achterdrager Tubus Cargo Verlichting (v/a) Move Galaxy Basta Riff (batterij) Axa slot, bidonhouder, pomp standaard, snelbinders 16,7 kg 71 /72,5 Bovenbuis/stuurpen 580/90 mm/verstelbaar 600/140 mm 440 mm 1070 mm Snel Safari Snel Tweewielers is een Utrechts familiebedrijf dat inmiddels al 70 jaar bestaat. Dat men daar over vakkennis en ervaring beschikt staat dus buiten kijf! De Safari is een serieframe, dat met verschillende pakketten en opties in nauw overleg met de winkelmedewerkers naar eigen wens kan worden afgemonteerd. Maatbouw is bij Snel overigens ook mogelijk. Dat de Safari al een tijdje meegaat merken we aan het frame. Dat is op sommige punten nog niet aangepast aan de moderne techniek; zo zitten er geen speciale oogjes op de bovenbuis om de hydraulische remleiding te geleiden. Functioneel storen doet het niet, maar speciale nokjes ogen wel verzorgder. 85% van onze klanten kiest nog voor V-brakes, zegt Peter Snel. Vandaar die oogjes voor mechanische kabels. Net als veel andere frames in deze test zijn ook bij de Snel de framebuizen mooi klassiek met lugs aan elkaar verbonden. Zonder tassen is de Safari een fiets die gemakkelijk te berijden is; hij fietst stabiel en wil vooruit, maar gaat tegelijkertijd niet met tegenzin door de bocht. Ook mét bepakking geeft het stalen frame geen krimp. De stalen voorvork doet zijn werk en vangt oneffenheden goed op. De fiets is heel mooi afgewerkt, met veel XT onderdelen, de haast verplichte remmen en Exal SP19 velgen. Doordacht detail: in deze velgen zitten spaken met een verdikte kop; een betrouwbare combinatie! BIKE & TREKKING XX
Prijs 2.495.- Maten maatwerk www.vanherwerden.nl Dedacciai (plain) 12-34 9-speed Crankset 44/32/22 PRO LT/Pro verstelbaar Terry Viago Naven (v/a) (40-gaats achternaaf) Exal SP19 Banden Schwalbe Marathon Comfort 37-622 Tubus Duo/Tubus Logo Verlichting (v/a) Cateye EL135 Spanninga Eclips bidonhouders, bar-ends 15,4 kg 73 /72 Bovenbuis/stuurpen 570/110 mm/verstelbaar 600/118 mm 450 mm 1070 mm Van Herwerden Twenty 8 De stalen reisfiets van Van Herwerden heet Roadmaster. Niet met lugs gesoldeerd, maar gelast. Niet ergens in China, maar bij een vaste leverancier in Tsjechië op basis van eigen ontwerpen. Wie een Roadmaster koopt, wordt eerst zorgvuldig opgemeten voor het bepalen van de juiste framemaat. Er zijn acht maten leverbaar. Van Herwerden noemt dat maatgarantie, antie, want het moet raar lopen wil er geen passende maat bij zitten. Het frame zit mooi in elkaar; je ziet geen verbindingstukken of lasnaden. De onderbuis is oversized en heeft een driehoekige doorsnede. Dat zorgt merkbaar voor extra stijfheid. Van Herwerden biedt de Roadmaster in vier afmontagevarianten aan, custom built behoort ook tot de mogelijkheden. De afmontage van onze testfiets is van het type oersolide. e. Alles wat goed en betrouwbaar is zit erop. aandrijving, Magura remmen en ook hier weer wielen met Exal SP19 velgen, en, spaken en XT naven. In het achter wiel vinden we ervaring van Van Herwerden; daar is een 40-gaats naaf gemonteerd om het wiel nog sterker te maken. Qua rijden is de Twenty 8 een heerlijk sportieve fiets. Voor woon-werkverkeer, maar ook met bepakking staat de Voorburger zijn mannetje. Jammer dat een naafdynamo ontbreekt. Dat spaart gewicht, maar wie deze bike ook s winters veel gebruikt is beter af met zo n stroombronnetje in de voornaaf. Vittorio Classic 28 Het bedrijf achter Vittorio gaat al ver terug. Al in 1936 begon Jan Groot in Alkmaar met het bouwen van fietsen. Inmiddels is het 2011, zwaait Ton Berkhout de scepter en is het bedrijf gevestigd in Heerhugowaard. Hier worden alle frames met de hand in elkaar gezet en als je dan toch bezig bent, waarom dan niet gelijk op maat? Confectie bestaat dus niet bij Vittorio, elke fiets die de zaak verlaat is maatwerk. Vittorio bouwt z n fietsen met lugs en relatief slanke buizen. Die bouwwijze levert bij onze testfiets een rank geheel op, vooral in combinatie met de sierlijk gebogen voorvork. Begrijpelijk: Vittorio kan niet tegelijkertijd maatwerk bieden én een afmontage leveren op hetzelfde niveau als de andere testfietsen. Daarom zien we op veel plekken functionele, maar relatief zware Shimano Deore onderdelen waar de niet op maat gemaakte concurrentie heeft. Maar waar het écht nodig is, bij de naven bijvoorbeeld, daar zit wel XT. Duurzaam én makkelijk in onderhoud. Ook op de rest van de wielen is niet bezuinigd: Exal SP19 velgen, spaken. Sterk en betrouwbaar dus, net als het trapaslager met vierkante as. Datzelfde geldt ook voor de rijeigenschappen: erg solide, vooral met bepakking. Ook zonder bagage rijdt de fiets prima, maar het best rijdt de Classic 28 toch met belading. Fijn: door de kromme vorkpoten voelen we bijna geen trillingen in onze armen. Prijs 2.099.- Maten maatwerk www.vittorio.nl Columbus buizen (plain) Columbus Shim. Deore/Shim. XT Shimano Deore 11-32 9-speed Shimano Deore Shimano Deore V-brakes Crankset Shimano Deore (vierkante as) 44/32/22 alu ATB/ControlTech Selle Royal Respiro Naven (v/a) Exal SP19 Banden Schwalbe Marathon Supreme 42-622 Tubus Duo/Tubus Logo Verlichting (v/a) Spanninga Luceo Basta Zoom Axa slot, bidon/petfleshouder 17,6 kg 71 /72 Bovenbuis/stuurpen 570/110 mm 580/118 mm 450 mm 1070 mm Prijs 1.299.- Maten 50/54/58/62 www.fahrradmanufaktur.de double butted aluminium Sram Apex Sram Apex 11-32 Sram Apex Shimano Deore V-brake Crankset Sram Apex 50/34 Kalloy/Kalloy verstelbaar Fizik Vitesse Sport Naven (v/a) Shim. 3N72 naafdynamo/shim. R505 Niro Exal MX19 Banden Schwalbe Marathon Racer 35-622 Achterdrager Racktime Light Verlichting (v/a) B&M Lumotec IQ Cyo/B&M Flat LED pomp, standaard, bidonhouder, bidon Bovenbuis/stuurpen 14,6 kg 73 /72 606/110 mm 580/145 mm 455 mm 1091 mm VSF T-Randonneur De VSF is een beetje een vreemde eend in de bijt. Niet Nederlands, maar Duits. Met een racestuur in plaats van een recht stuur. En gelast in plaats van gesoldeerd met lugs. Ander verschil: VSF levert geen maatfietsen en ook geen custom builts. En dan is er nog de prijs. Die lijkt erg laag. ag. Voor een goede vergelijking moet je iets beter kijken. De VSF is afgemonteerd met de Apex racefietsgroep van Sram. En die zit eerder op het niveau van Shimano Deore dan van. Dat zet de prijs weer wat in perspectief. Wat niet wegneemt eemt dat het heerlijk fietsen is op deze stalen Duitser. Vooral het racestuur bevalt, ook al omdat we nogal wat woon-werkkilometers rs op de T-Randonneur hebben afgelegd. Daarbij hadden we ook ok plezier van de naafdynamo die de lampen van stroom voorziet. Maar ook met bagage bevalt het kromme stuur goed, ook al biedt een recht stuur naar ons idee wel meer controle in lastige situaties. Je moet deze fiets overigens sowieso niet heel el zwaar beladen; het frame kan het aan, maar toch is dit geen lompe pakezel. Ook de lange bovenbuis laat over het inzetbereik geen twijfel bestaan; dit is een snelle toerder, waarmee je licht bepakt over geasfalteerde wegen rijdt. Praktisch zijn de extra remhendels boven op het stuur. Zo kan je vanuit alle zitposities de fiets veilig tot stil stand brengen. Wel voelt de combinatie van race fiets rem grepen en V-brakes wat zompig aan. XX BIKE & TREKKING
(advertentie) T E S T Stalen reisfietsen speciale soldeer techniek (brazeren) met elkaar worden ver bonden. Bij een lugloze constructie heeft de fietsenbouwer een veel grotere vrijheid voor wat betreft de geometrie van de fiets en de doorsnede van de framebuizen. Door het gebruik van grotere buisdiameters in lugloze frames kan de torsiestijfheid groter zijn, zegt John van Herwerden, die zijn frames laat lassen. Dat maakt werkelijk het verschil. Heeft de bouwwijze invloed op de sterkte van het frame? Sommige bouwers zeggen dat vanwege de lagere werktemperaturen gesoldeerde lugs een sterker frame opleveren dan bij lassen, waar de temperatuur op en rondom de verbinding zeer hoog is. Onzin, zeggen anderen. De temperatuur mag bij solderen dan wel lager zijn, de warmtebelasting is wel langduriger. En bij lassen hoewel hoog ook zeer kort, met dus per saldo minder negatieve invloed op de sterkte. Oftewel: de experts zijn er nog niet over uit wat uiteindelijk sterker is, ook al omdat een en ander afhankelijk is van de staallegering waarmee de fietsenbouwer werkt. Lugfietsen in het testsextet zijn de Avaghon, Koga, Snel en Vittorio, de Van Herwerden en de VSF zijn gelast. ns, bij Vittorio kun je een frame ook lugloos laten brazeren. In principe is dan elke framehoek en buisdiameter mogelijk. Maatwerk is perfect voor wie het nodig heeft, maar veel fietsers passen ook prima op een standaardmaat. - Elmar van Drunen, testrijder BIKE & trekking Hoe fietsen ze? Alle fietsen in deze test rijden prima. En ook met bepakking staan ze alle zes hun mannetje. Eerlijk gezegd hadden we ook niet anders verwacht, met merken die zo rijk zijn aan traditie en ervaring. Toch zijn er nuanceverschillen op het vlak van rijgevoel en zitpositie. De Van Herwerden en de VSF zijn beslist de sportiefste van het stel. Niet alleen vanwege de wat steilere zitbuis- en balhoofdbuishoeken op deze fietsen, maar ook vanwege de relatief diepe, niet variabele zitpositie. Op de vier andere fietsen is de stuurhoogte wel instelbaar. Diep zitten of recht zitten, het kan dus allebei. De Avaghon heeft van dit viertal de sportiefste genen, de Snel, Vittorio en vooral de Koga zijn wat meer gemoedelijke types. Dan het comfort, dat zo eigen zou zijn aan staal. Wat hebben we daarvan gemerkt? Dat is lastig objectief vast te stellen. Immers; naast het framemateriaal zijn ook het bandtype, -diameter en de luchtdruk in de band zeer bepalend voor het comfort. En ook merk en type zadel en het soort stuur en de handvatten die gebruikt worden dragen daaraan bij. Verder speelt mee, dat de testfietsen gebouwd zijn om zware lasten te torsen. En dus is gebruikgemaakt van buizen met relatief grote wanddiktes. En zulke framebuizen zijn natuurlijk minder comfortabel. Desondanks bieden alle testfietsen een comfortabel rijgevoel, dat zich met name manifesteert op wegen met klinkerbestrating. Daar zoeven deze stalen rijwielen heerlijk overheen. BIKE & TREKKING XX