Concert 12 en 13 juni 2010 NANA TCHIKHINASHVILI... 2 CARL VISSER... 3 KAMERKOOR MODERATO CANTABILE... 4 PROGRAMMA... 5 ANTON BRUCKNER... 6 GIOVANNI BATTISTA PERGOLESI...8 1
Nana Tchikhinashvili zangeres, componiste en bovenal dirigente Nana Tchikhinashvili(1968) is geboren en getogen in Tbilisi (Georgië). Sinds 1995 woont en werkt zij in Nederland. Zij zong al vanaf haar zesde jaar in diverse professionele koren in Georgië. Na haar middelbare schooltijd volgde zij het muziekcollege, een verplichte opleiding in Georgië om toegelaten te worden tot het Conservatorium. Daar koos zij koordirectie als hoofdvak, met piano en zang. In 1989 werd ze toegelaten tot het Wano Sarajisvili Conservatorium in Tbilisi waar ze koordirectie en zang studeerde. Tijdens haar studie werd Nana Tchikhinashvili als één van de jongste professionele concertzangeressen aangenomen in het Academisch Staatskoor, en werd zij aangesteld als dirigent van ditzelfde koor. Tijdens haar werkzaamheden als zangeres en dirigent ontwikkelde zij een eigen stijl van koordirectie. In 1994 studeerde zij af in beide richtingen. Componiste: sinds haar komst naar Nederland componeerde Nana Tchikhinashvili muziek voor diverse animatiefilms, zoals In het Park' (1996), in opdracht van de RVU. Verder componeerde zij voor De Balie (1999) in Amsterdam en in opdracht van de VPRO het Dadaproject (2003). In 2003 heeft zij de missa Moderato Cantabile speciaal voor haar kamerkoor gecomponeerd. In 2006 componeerde zij Ave Maria. Zangeres: als koorzangeres in het Conservatoriumkoor in Groningen, werd Nana Tchikhinashvili als docente stemvorming gevraagd voor o.a. het Roder Jongenskoor, de Katholieke Oratoriumvereniging en de Stedelijke Muziekschool te Groningen. Als soliste heeft zij aan diverse concerten meegewerkt, o.a. in de Kolk in Assen, de Stedelijke Muziekschool in Groningen, de Jozefkerk in Groningen en de Martinikerk in Franeker. Docente: vanaf september 2009 is zij gestart als zelfstandig docent met een muziekstudio, die gevestigd is in een locatie van de Stedelijke Muziekschool te Groningen. Dirigente: behalve componiste en zangeres is Nana Tchikhinashvili bovenal dirigente. Tijdens haar werkzaamheden als docent stemvorming werkte Nana ook als gastdirigent bij het Roden Händel-chorus (2000) en het Gemengd Koor te Ten Boer (2001). Vanaf 2002 tot 2006 werkte Nana als dirigente bij het Regionaal Kamerkoor Peize. Vanaf april 2007 is zij dirigent van het Byzantijns Mannenkoor Friesland. Sinds 2001 dirigeert zij het door haar opgerichte kamerkoor Moderato Cantabile. Artistieke visie: de voorkeur van de dirigente gaat uit naar een breed repertoire waarbij niet de tekstuele maar de muzikale interpretatie van de gekozen werken voorop staat, hoewel deze twee componenten niet los van elkaar gezien kunnen worden. Met haar bijzondere, eigen stijl van dirigeren, door koorleden ook wel als zingen met je handen gekarakteriseerd, wil zij een klankkleur bereiken die de ziel van een muziekstuk bloot legt. Voor meer informatie: www.nanatchikhinashvili.nl www.moderatocantabile.nl 2
Carl Visser, organist Carl Visser (1981) kreeg vanaf zijn elfde jaar orgelles van Henk Braad (intonateur van Orgelmakerij Bakker en Timmenga). Sinds 1999 ontving Carl Visser orgelles van Theo Jellema en studeerde hij aan het Prins Claus Conservatorium te Groningen. De eerste fase werd in 2006 afgerond. Vervolgens studeerde Carl Visser aan de Messiaen-academie waar zijn orgeldocent Michel Bouvard hem naar zijn Master-examen begeleide. Bij Theo Jellema volgde hij lessen kerkmuziek, en bij Tineke Steenbrink lessen clavecimbel. In juni 2008 sloot Carl Visser zijn Master-studie af in het muziekcentrum te Enschede, waar hij onder meer het orgelconcert voor strijkorkest, pauken en orgel van F. Poulenc speelde. Tijdens zijn studies volgde hij masterclasses bij onder andere Michel Bouvard (Toulouse), Francois Espinasse (Lyon), Ton Koopman (Naarden-Bussum), Louis Robilliard (Lyon) en Wolfgang Zerer (Hamburg). Samen met Mannes Hofsink vormt hij een duo onder de naam Orgel4Handig. Orgel4Handig is een aantal jaren geleden ontstaan en de doelstelling is om het publiek, dat deze concerten bezoekt, een programma te bieden waarin ook de bekende (orkest-) werken niet ontbreken. Carl Visser is ook actief als privé-docent, en als continuospeler in wisselende ensembles waar de barok muziek veelal de boventoon voert. Als organist is Carl Visser verbonden aan de PKN-gemeenten in Oldemarkt-Paasloo en Reduzum. Voor meer informatie: www.carlvisser.nl 3
Kamerkoor Moderato Cantabile In november 2001 richtte dirigente Nana Tchikhinashvili het kamerkoor Moderato Cantabile op. Nana ontleende de naam Moderato Cantabile aan een Franse, door Peter Brook geregisseerde, film met dezelfde naam. In de muziekleer betekent Moderato Cantabile 'gemiddeld snel' en 'zingend'. Aan de koorleden worden hoge eisen gesteld. Het koor staat erom bekend, dat het zich kan zich meten met het niveau van een professioneel kamerkoor. Alle koorleden hebben ruime zangervaring. Bij de keuze voor het repertoire laat Nana Tchikhinashvili zich vooral leiden door de schoonheid van de muziek, en minder door de bekendheid van de componist. Het koor brengt regelmatig stukken die elders nauwelijks ten gehore worden gebracht. Ook wil het zich niet vastleggen op een bepaalde richting binnen de klassieke muziek. Moderato Cantabile biedt het vocaal muziekminnende publiek graag een breed aanbod. Koorleden Sopranen Winny Bakker Kuna van Dijk Danijela Jovanovic Pia Koens-Oosterhuis Elsbeth Room Nelleke de Ruiter Christina Williamson Magdalena Wojtaszek Alten Gea Bakker Nienke de Deugd Marloes Kortekaas Laura Maruster Anneke Noorman Arlette Toornstra Marlou Wolfs Tenoren Bert Busz Karel Eggen Herman Postma Wim van Tol Bassen Andries Rodenboog Hans ter Veen Jur de Vries Piet de Vries Solisten Gea Bakker Nienke de Deugd Karel Eggen Nana Tchikhinashvili Piet de Vries Magdalena Wojtaszek Alt Alt Tenor Mezzo-sopraan Bas Sopraan 4
PROGRAMMA Requiem in d-klein ~ Anton Bruckner 1. Introïtus 2. Dies Irae 3. Domine 4. Hostias 5. Quam Olim 6. Sanctus 7. Benedictus 8. Agnus Dei 9. Requiem 10. Cum Sanctis PAUZE Stabat Mater ~ Giovanni Battista Pergolesi 1. Stabat Mater dolorosa 2. Cujus animam gementem 3. O quam tristis et afflicta 4. Quae moerebat et dolebat 5. Quis es homo 6. Vidit suum dulcem natum 7. Eja Mater fons amoris 8. Fac, ut ardeat cor meum 9. Sancta Mater, istud agas 10. Fac ut portem Christi mortem 11. Inflammatus et accensus 12. Quando Corpus morietur 5
Anton Bruckner (1824 1896) Anton Bruckner werd geboren in het Oostenrijkse dorpje Ansfelden bij Linz. Hij studeerde piano, viool, orgel en compositie. Bruckner was vooral bekend als organist; zijn roem en erkenning als componist kwamen pas aan het einde van zijn leven. Zijn eerste standplaats was het dorpje Windhaag waar hij organist werd, en waar ook zijn eerste composities ontstonden. In 1855 werd hij vaste organist in de Dom van Linz. Daarnaast bleef hij harmonieleer en compositie studeren. In 1868 vertrok Bruckner definitief naar Wenen, om daar als docent harmonieleer en contrapunt aan het conservatorium les te gaan geven. In 1865 maakte hij kennis met de persoon, en de muziek, van Richard Wagner. Door de klankwereld van deze componist kwam Bruckner in aanraking met een nieuwe symfonische esthetiek. Bruckner bleef het symfonieschema van Beethoven in principe echter volgen. Hij verwerkte daarin invloeden van anderen, en gebruikte stijlmiddelen, polyfonie en harmonie van onder meer Palestrina, Bach, Mozart en Schubert. Bruckners eerste composities, waaronder het Requiem in d-klein, schreef hij al op jonge leeftijd; zij waren voornamelijk liturgisch van aard. Hij componeerde negen symfonieën waarin hij uiting gaf aan zijn diepe religieuze gevoelens. Bruckner was zeer gevoelig voor kritiek en onderwierp zijn werken vaak aan grondige revisies. Van bijna al zijn symfonieën bestaan verschillende versies. Verder schreef hij onder meer missen, een Magnificat, motetten, psalmen, hymnen, cantates, koorwerken, pianomuziek en orgelwerken. 6
De grote betekenis van Bruckner in de geschiedenis van de muziek ligt zowel op het gebied van het componeren van symfonische, als van geestelijke werken. Al zijn composities zijn doordrongen van vroomheid, en koraalachtige klanken. Requiem Een Requiem is een mis die in de katholieke eredienst wordt opgedragen aan de overledenen, en waarvan de tekst is aangepast aan de uitvaart. De benaming requiem is ontleend aan het eerste woord van het Introïtus: Requiem æternam dona eis Domine. Veel componisten hebben een Requiem geschreven, meestal op de originele Latijnse tekst. Tot de zestiende eeuw was het een zeer algemeen genre. Later werd het zeldzamer, hoewel de bekendste en geliefdste requiems van na 1790 dateren. Het Requiem is tot op heden blijven bestaan als een apart genre in de muziek. Requiem in d-klein Het Requiem in d-klein (1849) was door Bruckner opgedragen aan de overleden kloosterklerk Franz Seiler, op wiens orgel hij in Stift St. Florian steeds mocht spelen. Bruckner erfde het orgel in 1848, en volgens zijn laatste wens werd hij in 1896 in de crypte onder het orgel begraven. Met zijn Requiem bewees Bruckner dat hij al vroeg over een grote compositorische gave beschikte. 7
Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736) Giovanni Battista Pergolesi s achternaam luidde oorspronkelijk Draghi. De naam Pergolesi is een samentrekking van de Italiaanse stad Pergola, zijn geboorteplaats, en de stad Iesi, zijn tweede domicilie. Pergolesi kwam als koorknaap met muziek in aanraking, en studeerde daarna viool en compositie, waarbij zijn talent duidelijk naar voren kwam. Zijn eerste belangrijke werk, een Drama Sacro, werd in 1731 voor het eerst opgevoerd. Hij werkte vooral aan de Napolitaanse hoven. In 1732 werd hij benoemd tot Maestro di Cappella door de onderkoning van Napels. Pergolesi was één van de belangrijkste vroege componisten van Opera buffa (komische opera). Hij schreef daarnaast vele sacrale koorwerken, waaronder een mis in F. Het is echter zijn Stabat Mater voor sopraan (of sopranist) en alt (of contratenor) met orkest- of orgelbegeleiding, dat nog steeds de meeste bekendheid geniet. Pergolesi componeerde verder een aantal seculiere, instrumentale werken, waaronder een vioolsonate en een vioolconcert. Giovanni Battista Pergolesi stierf op 26-jarige leeftijd aan tuberculose. 8
Stabat Mater dolorosa Stabat Mater dolorosa zijn de beginwoorden van een gedicht op de Moeder Gods in haar smart om de gekruisigde Christus. Vele componisten, vanaf de dertiende eeuw tot en met heden, hebben het Stabat Mater op muziek gezet. Stabat Mater door G.B. Pergolesi Stabat Mater (1736) van Pergolesi was in opdracht geschreven ter vervanging van het Stabat Mater van Alessandro Scarlatti, dat tot dan toe elke Goede Vrijdag in Napels werd uitgevoerd. De compositie was het meest gedrukte werk van de achttiende eeuw, en werd bovendien bewerkt door verschillende andere componisten, onder wie Johann Sebastiaan Bach. Nog steeds wordt Stabat Mater wereldwijd regelmatig uitgevoerd. 9