Meesterwerken met ezelsoren Parlevliet, Sanne

Meesterwerken met ezelsoren Parlevliet, Sanne IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2009 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Parlevliet, S. (2009). Meesterwerken met ezelsoren: Bewerkingen van literaire klassiekers voor kinderen 1850-1950 [S.l.]: s.n. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 17-01-2017

Bijlagen Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 Bijlage 1 beschrijft alle bewerkingen van de geselecteerde bronteksten die tussen circa 1850 en 1950 in het Nederlandse taalgebied zijn uitgekomen. Vermeld worden het jaar van uitgave, de bewerker, de titel en de ondertitel, de uitgever en de eventuele serie waarin de bewerking is verschenen. Gegevens over de illustratoren waren niet altijd te achterhalen. De geraadpleegde bibliografieën vermelden ze niet consequent en ook in de boeken zelf staat niet altijd waar de illustraties vandaan komen. Ik heb geen apart onderzoek naar de illustraties verricht en laat derhalve de namen van de illustratoren weg. Bijlage 1 is onderverdeeld in acht deelbijlagen: Bijlage 1A: Kinderboekbewerkingen van Van den Vos Reynaerde/Reynaerts historie circa 1850-1950 Bijlage 1B: Kinderboekbewerkingen van De vier Heemskinderen circa 1850-1950 Bijlage 1C: Kinderboekbewerkingen van Tijl Uilenspiegel circa 1850-1950 Bijlage 1D: Kinderboekbewerkingen van Don Quichot circa 1850-1950 Bijlage 1E: Kinderboekbewerkingen van Het journaal van Bontekoe circa 1850-1950 Bijlage 1F: Kinderboekbewerkingen van Robinson Crusoe circa 1850-1950 Bijlage 1G: Kinderboekbewerkingen van Gulliver s travels circa 1850-1950 Bijlage 1H: Kinderboekbewerkingen van Baron von Münchhausen circa 1850-1950 Bijlage 1A Kinderboekbewerkingen van Van den vos Reynaerde/Reynaerts historie circa 1850-1950 Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks circa 1850 Anoniem De kluchtige avonturen en listige streken van Reintje de Vos. Voor de jeugd Deventer: A. ter Gunne 1851 Laurillard, E. Reintje de vos. Het oorspronkelijke vrij naverteld. Utrecht: Gebr. Van der Post

322 Bijlagen 1868 Andriessen, S.J. Reintje de vos. Een prentenboek voor kinderen. Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink 1872 Agatha Reintje de vos Rotterdam: Jac. G. Robbers 1875 Anoniem Reintje de vos J. Vlieger 188x Anoniem Reintje de vos Amand 189x Anoniem Aardige sprookjes. 24 vroolijke fabels met mooie plaatjes. 1895 Anoniem Een zeer genoeglijke en vermakelijke historie van Reynaert de Vos. Met hare moralisatien als ook argumenten, voor de capittelen zeer plaisant en lustig om te lezen. Van nieuws overzien ende verbeterd. circa 1897 Louwerse, P. Het leven van Reintje de vos. Oude en nieuwe vossenverhalen. 190x Andriessen, S.J. Reintje de vos en zijn leuke streken Berlijn: Adolf Engel Van Holkema & Warendorf Zutphen: Schillemans & Van Belkum Rotterdam: Van Waesberge & Zoon Dwergen-reeks 19xx Nellie Reinaart de vos H. Meulenhoff Ons schemeruurtje circa 1900 Andriessen, S.J. De allervermakelijkste geschiedenis van Reintje den Vos. Uit het Engelsch Utrecht: H. Honig

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 323 1900 Leent, F.H. Snaakse avonturen van Reintje de vos circa 1900 Anoniem De avonturen van Reinaard de vos. Nieuwe zorgvuldige bewerking 1909 Streuvels, S. Reinaert de vos voor de vierschaar van Koning Nobel den Leeuw Leeuwarden: R. van der Velde L.J. Veen Boeken voor jongens en meisjes 17 1916 Oosterhoff, P.A.E. Reinaart de vos. Bewerkt. Drukkerij Jacob van Campen Jongens- en meisjesbibliotheek 1 1918 Blaauw, H. Reintje de vos in: Tijl Uilenspiegel Alkmaar: Kluitman 1919 Hermanna Reinaart de vos. Naverteld. H. Meulenhoff Ons schemeruurtje XVI circa 1920 Bergh van Eysinga, H.W.P.E. van der Mythen en legenden uit de middeleeuwen. Haar oorsprong en invloed op letterkunde en kunst door H.A. Guerber. 1922 Brink, P.A.M. Jakkalsstreke Amsterdam/ Kaapstad: Bussy 1922 Oosterhoff, P.A.E. Reinaart de vos. Voor kinderen Bussum: Gebr. Koster 1923 Lindemans, C. Reinaert de vos. Naar de schooluitgave van Jan- Frans Willems. 1925 Hichtum, N. van Reintje de vos en andere verhalen Leuven: De Vlaamsche Boekenhalle Alkmaar: Kluitman

324 Bijlagen 1926 Hans, A. Reinaart de vos Antwerpen: L. Opdebeek 1926 Maes, F. Reinaart de vos. Een oud sprookje, naverteld. 1929 Daalder, D.L. Reinaert de vos 1929 Slempkes, J.A. De zinrijke avonture van den vos Reinaerde. Zooveel mogelijk tekstgetrouw naverteld. 193x Christian, W. De geschiedenis van Reintje de vos. Voor onze jeugd. Vrij bewerkt naar het Duitsch. 193x Koster, K. Reinaert de vos. Met 64 gekleurde platen om in te plakken. 1931 Frieling, H.B.R. Van den vos Reinaerde. Toneelbewerking van het oude verhaal. 1931 Kopuit, R. De looze streken van Reinaart den vos Zutphen: W.J. Thieme Groningen: B. Jacobs Helmond: Helmond Utrecht: Vrijzinnig Christelijke Jeugdcentrale Uitgeversmaatschappij De Gulden Ster 1931 Kuhfus, W. Reinaart de vos s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen circa 1935 G.M. Reineke de vos. Naar M. Barack. Averbode: Goede Pers circa 1935 Versluys, F.B. Het avontuur van Reynaert de vos en Bruun de beer. Bewerkt.

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 325 1941 Zeeuw J. Gzn., P. de Reinaart de vos. Naverteld. s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen Oud Goud 6 1948 Zoomers-Vermeer, J.P. Reinaert de vos. Een dierenverhaal in dichtvorm uit de 12e eeuw. Voor de jeugd opnieuw vrij in proza Kosmos Boeken die men nooit vergeet 1949 Geyter, J. de Reinaert de vos. Aangepast en voorgesteld door De vissende Kat. 1949 Hildebrand, A.D. Reinaart de vos. Naverteld. circa 1950 Mens, J. De vermakelijke historie van Reinaert de vos. Opnieuw verteld. 195x Hoorn, H. van De avonturen van Reinaert de vos 195x Potter, M. Nieuwe streken van Reinaert de vos Brussel: Biscuits- Chocolade- Suikerwaren S.A. Victoria Naarden: A. Rutgers De Geïllustreerde Pers Heemstede: Jeugdland Heemstede: Jeugdland Margriet-Jeugdbibliotheek Bijlage 1B Kinderboekbewerkingen van De vier Heemskinderen circa 1850-1950 Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks 1880 Ising, A. De historie van de vier Heemskinderen. Oververteld aan de jeugd. Tiel: H.C.A. Campagne 1918 Slempkes, J.A. Het verhaal van de vier Heemskinderen. Zutphen: W.J. Thieme & Cie 1931 Deken, D. De historie der vier Heemskinderen en het ros Beyaart. Groningen: Noordhoff Voor allen wat

326 Bijlagen 1949 Zeeuw J. Gzn., P. de De vier Heemskinderen. s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen Oud Goud 14 1950 Daalder, D.L. De historie van de vier Heemskinderen. Op een nieuw overzien en van veel quaed gezuyvert en tot vermaek der jongheyd toegelaeten. Bussum: A. Voorhoeve Bijlage 1C Kinderboekbewerkingen van Tijl Uilenspiegel circa 1850-1950 Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks circa 1850 Anoniem Thijl Uilenspiegel. Een oud verhaal op rijm gebragt voor lieve kinderen. Allart circa 1860 Jong, R.A. de Grappen en streken uit het leven van Tijl Uilenspiegel circa 1860 Anoniem Wonderlijke historie van Thyl Uilenspiegel. Zeer genoeglijk om te lezen: Voor jonge en oude lieden. Leiden: D. Noothoven van Goor Deventer: Wed. P. de Lange 1865 Anoniem Tijl Uilenspiegel G. Theod. Bom 1860-1870 Anoniem Hier vindt de jeugd, tot haar gerijf, Tijl Uilenspiegels snaaksch bedrijf circa 1870 Dekker, D. Snakerijen van Tijl Uilenspiegel Deventer: J. de Lange G. Theod. Bom

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 327 1872 Goeverneur, J.J.A. Lustige streken en avonturen van Tijl Uilenspiegel. Aan de jeugd verhaald. Deventer: H.J. ter Gunne 1881 Goeverneur, J.J.A. Tijl Uilenspiegel, zijne grappige invallen en streken Leiden: Sijthoff Goeverneurs volksboeken 22 1887 Leent, F.H. van De geschiedenis van Tijl Uilespiegel 189x Anoniem Tijl Uilenspiegel in: Aardige sprookjes. 24 vroolijke fabels met mooie plaatjes. 1899 Kalff, M. Tijl Uilenspiegel. Zijn kluchtig leven en bedrijf. In knittelverzen naverteld. 19xx Hoogstra, J. Tijl Uylenspiegel overtroffen. Toneelspel voor de jeugd in een bedrijf. 1900 Louwerse, P. Snakerijen van Tijl Uilenspiegel. Bewerkt voor de jeugd naar de oudste uitgaven. Alkmaar: Kluitman Berlijn: Adolf Engel Arnhem/Nijmegen: Gebr. E&M Cohen Alkmaar: Ons jeugdtoneel Zutphen: Schillemans & Van Belkum 1904 Auctor (= Bruylants, J.) Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen Van Holkema & Warendorf 1904 Kieviet, C.J. De avonturen van Tijl Uilenspiegel. Naar de Duitsche uitgave van Johannes Nickol. Van Holkema & Warendorf

328 Bijlagen 1906 Osselen-Van Delden en M. Hildebrandt Van Holkema & Warendorf De lotgevallen van Tijl Uilenspiegel Kind-en-kunstserie 1908 Anoniem Tijl Uilenspiegel H.J.W. Becht 1909 Hoog, A. Tijl Uilenspiegel in: Prettige winteravonden. Verzameld en Alkmaar: Kluitman 1909 Anoniem Tijl Uilenspiegel Vennootschap Letteren en Kunst 191x Graaf, E. de Tijl Uilenspiegel en andere verhalen 1914 Blaauw, H. Tijl Uilenspiegel in: t Is lang geleden. Verzameld. 1916 Hermanna Tijl Uilenspiegel. Naverteld. Alkmaar: Kluitman H. Meulenhoff Ons schemeruurtje VI/Bibliotheek voor het kind 6 1917 Gimpel, T. Tijl Uilenspiegel Drukkerij Jacob van Campen Jongens- en meisjesbibliotheek 27 1918 Blaauw, H. Tijl Uilenspiegel Alkmaar: Kluitman 1919 Koning, M. de Tijl Uilenspiegel s guitenstreken. Aan haar vriendjes en vriendinnetjes van 6-9 jaar verteld Cohen Zonen 1920 Anoniem Tijl Uilenspiegel, zijn wonderlijk leven, zijn snaaksche avonturen, zijn boeverijen en snoeverijen, zijn grappen en guitenstreken, door hemzelf verteld. Gebr. E&M Cohen De Cohen-editie voor jongeren 5

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 329 1921 Anoniem De snakerijen van Tijl Uilenspiegel Breda: J. van Oirschot 1922 Brink, P.A.M Uilspieël. Een vrije vertaling van Tijl Uilenspiegel. Amsterdam/Pretoria/Kaapstad: Bussy Boekies vir die kleinspan 8 circa 1930 H.C.J. Tijl Uilenspiegel s lustige streken. Opnieuw Hecozet circa 1930 J.D. Tijl Uilenspiegel. Voor de jeugd 1935 Bosschaerts, E. Het vrolijke leven van Tijl Uilenspiegel 1935 Anoniem Het vermakelijk leven van Thijl Uylenspiegel met al zijne grappen, kluchten, enz. 1936 Roo, J.F. de Het broodje van Tijl Uilenspiegel. Een toneelstukje voor jongens. 1937 Mulders, J. van De wonderlijke avonturen van Tijl Uilenspiegel. Naverteld. Pirmasens Antwerpen: L. Opdebeek Antwerpen: Jos Janssens Zwolle: H.H. Kok Bzn. Brussel: M. Didier Ned. lectuur voor de jeugd 8 1939 Eysselsteijn, B. van Tijl Uilenspiegel: twaalf van zijn avonturen. Vrij bewerkt en naverteld. 1939 Franke, S. Tijl Uilenspiegel. Zangspelletje voor kinderen: 3 bedrijven. Bussum: Ons Leekenspel 1941 Zeeuw J. Gzn., P. de Tijl Uilenspiegel. Naar het Duits opnieuw verteld. s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen Oud Goud 8 1942 Schwitters, S. Tijl Uilenspiegel Mag. De Bijenkorf Den Haag: Leopold Kabouterboekjes 3

330 Bijlagen 1942 Verhulst, R. De jeugd van Tijl Uilenspiegel s-gravenhage: De Residentiebode 1946 Riemsdijk, G.A. van Het aardig leven van Tyl Ulenspiegel Van Holkema & Warendorf Dwergen-reeks 1948 Brugmans, W. Tijl Uilenspiegel 1948 Hildebrand, A.D. De schelmse streken en snakerijen van Tijl Uilenspiegel. Opnieuw naverteld. Naarden: A. Rutgers 1948 Mol, B. (kloosternaam voor Weultjes, F.K.B.) Tijl Uilenspiegel Utrecht: St. Gregoriushuis Lees mee: voor de derde klas 3 1949 Bresser, J.F.H. Tijl Uilenspiegel. In nieuwe rijmen. circa 1950 Anoniem Er was eens Tijl Uilenspiegel circa 1950 Mens, J. Tijl Uilenspiegel 195x Anoniem De legende van Tijl Uilenspiegel s-gravenhage: Pax Brussel: F. van Belle Antwerpen: Meurisse Geest en avontuur 1950 Gaal, R. van Tijl Uilenspiegel, de schelmse avonturier Mercator- Jeugdreeks 9 Bijlage 1D Kinderboekbewerkingen van Don Quichot circa 1850-1950 Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks 1854 Anoniem De historie van Don Quichotte. Voor de jeugd. s-hertogenbosch: Lutkie & Cranenburg circa 1867 Anoniem De wonderbare Avonturen van Ridder Don Quichot van Mancha en zijn Schildknaap Sancho-Pansa G. Theod. Bom

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 331 1871 Goeverneur, J.J.A. Don Quichot van La Mancha. Naar Miguel Cervantes de Saavedra. Voor de Nederlandsche jeugd uitgegeven. 1872 Winkler, D. De lotgevallen van Sancho Panzo als goeverneur van het eiland Goedkoopenburg. Uit het Spaansch vertaald. Leiden: D. Noothoven van Goor Gebr. Binger, Boek- kunst en handelsdrukkerij 1876 Oostveen Een rare snaak Leiden: Sijthoff 1888 Tuuk, T. van der Don Quichotte. Vertaald uit het Spaansch. W. Versluys Bibliotheek voor de jeugd onder leiding van J. Versluys 12-13 circa 1900 Anoniem Leven en avonturen van den edelen ridder Don Quichotte van de Mancha. Bewerkt voor de Nederlandsche jeugd. Groningen: B. Jacobs 1900 Anoniem Don Quichotte de la Manche. Bewerking voor de jeugd. 1904 Anoniem De wondervolle avonturen van Don Quichot. Uit het Spaansch, opnieuw voor kinderen verteld. 1906 Louwerse, P. Avonturen van Don Quichote. Voor de jeugd Utrecht: H. Honig Leeuwarden: R. van der Velde Zutphen: Van Belkum Boeken voor jongens en meisjes 9-10 1906 Wahlen, J.J.G. Don Quichotte de la Mancha, de malle jonker. Een vermakelijke geschiedenis voor de jeugd. Het Spaansch naverteld. F.H.J. Bekker

332 Bijlagen 1909 Bienfait, C. en N. Weetjen Don Quichote. Bewerkt. Zaltbommel: H.J. van de Garde De mooiste verhalen 3 1912 Barentz-Schönberg, S.J. Don Quichot van La Mancha. Opnieuw H.J.W. Becht circa 1920 Anoniem Don Quichotte. Opnieuw 192x Anoniem Don Quichotte Minerva 1920 Elberts, G.W. De avonturen van Don Quichot. Bewerkt. 1921 Brink, P.A.M Avonture van die swerver-held Don kwiksot. Vir kinders in Afrikaans H. Meulenhoff Amsterdam/Pretoria/Kaapstad: Bussy Jong Holland 4 Boekies vir die kleinspan 6 1922 Ell, G.D. Don Quijote de la Mancha. Vrij bewerkt naar Albert Geyer. Zutphen: W.J. Thieme & Cie circa 1930 H.C.J. Don Quichot in Robinson Crusoe en andere verhalen opnieuw verzameld Hecozet 193x Aardweg, H.P. van den Don Quichotte. Opnieuw Goede Lectuur 193x H.C.J. De zonderlinge avonturen van den ridder Don Quichotte. Opnieuw voor de jeugd Hecozet 1939 Zeeuw J. Gzn., P. de Don Quichotte. De avonturen van den dolenden ridder s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen Oud Goud 1

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 333 1946 Berg, K. Don Quichotte. Voor de jeugd Antwerpen: De Sleutel 1947 Oom Bruno De plezante avonturen van Don Quichotte en Sancho Panza. Vrij naverteld naar het oorspronkelijke werk. Een verhaal voor de jeugd. Nieuwe spelling. 1948 Wilkeshuis, C. De avonturen van de roemruchte ridder Don Quichote de La Mancha. Voor de jeugd Kortrijk: Uitgeverij Leven en handel Kosmos Jeugdreeks Boeken die men nooit vergeet 195x Anoniem Don Quichotte Bijlage 1E 1850-1950 Kinderboekbewerkingen van Het journaal van Bontekoe circa Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks 18xx Anoniem Reizen en avonturen van kapitein Willem Ysbrandsz Bontekoe. Tafereel uit de vaderlandsche geschiedenis der 17e eeuw voor de Nederlandsche jeugd. Leiden:? 18xx Amstel, M. van Straat Soenda (de zeer avontuurlijke reis van Willem Ijsbrantszoon Bontekoe naar Nederlands Oost- Indië). Historisch jongensboek. Ned. Jeugdbibliotheek 82

334 Bijlagen circa 1854 Anoniem Willem Ysbrandszoon, genaamd Bontekoe. Zijne reizen in de Indische zeeën. Eene onderhoudende en leerrijke geschiedenis. 1865 Andriessen, P.J. Beroemde Nederlanders te land en ter zee. Vertellingen voor de Nederlandsche jeugd uit het leven van F. van Borselen, J.S. de Rijk, W.IJ. Bontekoe en J.C.J. van Speyk. Gouda: G.B. van Goor Leiden: D. Noothoven- Van Goor 1883 Balen, J.H. van De schipbreukelingen. De avontuurlijke reizen van kapitein Willem IJsbrandtsz Bontekoe. circa 1890 Louwerse, P. Een reisje van Bontekoe, en andere verhalen in proza en berijmd. Leendertz Zutphen: Schillemans & Van Belkum De Nederlanders in Oost en West; te water en te land 1898 Reije, A.J. van en Houbolt, E.C. Herman s eerste zeereis. Allert de Lange 1901 Visser, P. Een reis vol avonturen. Naar het scheepsjournaal van Willem IJsbrantsz. Bontekoe. Alkmaar: Kluitman 1912 Stamperius, J. De reis van schipper Bontekoe: en andere verhalen. 1924 Fabricius, J. De scheepsjongens van Bontekoe. L.J. Veen s-gravenhage: Leopold

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 335 1924 Moerman, J.J. De wonderlijke avonturen van Willem Ysbrandsz Bontekoe. Naar een oude uitgave. Groningen/ Den Haag: J.B. Wolters t Boeiende boek 1941 Mulders, J. van De gedenkwaardige reis naar Oost-Indie. Bewerkt. Brussel: M. Didier Nederlandsche lectuur voor de jeugd 9 Bijlage 1F Kinderboekbewerkingen van Robinson Crusoe circa 1850-1950 Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks 1850-1882 Hoffmann, J. Robinson Crusoë. Uit het Hoogduitsch opnieuw circa 1850 Anoniem Merkwaardigheden uit het leven van den kleinen Deventer: A. ter Gunne Arnz & Comp circa 1850 Anoniem Beknopte levensgeschiedenis van Robinson Crusoë, bevattende zijne voornaamste lotgevallen en ontmoetingen. Opgesteld ten dienste van de jeugd. circa 1850 Anoniem Robinson Crusoe s lotgevallen. Medegedeeld aan de vaderlandse jeugd. 185x Anoniem Robinson Crusoë. Uit het Hoogduitsch opnieuw Een leerrijk verhaal voor de jeugd. Frijlink W. Willems Turnhout: Etabliss. Glenisson en Van Genechten

336 Bijlagen 1850 Anoniem De kleine Robinson Crusoë. 1857 Anoniem Geschiedenis en lotgevallen van Naar de oorspronkelijke uitgave op nieuw voor de jeugd circa 1860 Anoniem De lotgevallen van Robinson Crusoë. 186x Anoniem De Engelsche Robinson. Een berijmd verhaal voor de jeugd. s-gravenhage: H.P. de Swart & Zn. G. Theod. Bom Mentz: Aleiter & Zeitinger Amsterdam 1863 Charante, N.A. van De levensgeschiedenis van Naar den roman van Daniel de Foe op nieuw verteld. Rotterdam: H. Nijgh circa 1865 Anoniem Lotgevallen van 1866-1867 Keller, G. De geschiedenis van Robinson Crusoë. 1867 Holst, A.A. Een verhaal voor jeugdige lezers. Op nieuw vertaald naar de 70e hoogduitsche uitgave. 1869 Andriessen, S.J. Het leven en de lotgevallen van s-gravenhage: W. van Gulick Arnhem: J. van Egmond jr. Ten- Brink & De Vries K.H. Schadd Geïllustreerde kinderboeken

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 337 1869 Ouwersloot, L.P. (opnieuw bewerkt door P. Louwerse) Met meedewerking van opvoedkundigen, geheel nieuw bewerkt naar de behoefte van den tegenwoordigen tijd. Uit het hoogduits. 1870 Anoniem Een leerrijk verhaal voor kinderen. 1871 Goeverneur, J.J.A. Het leven en de lotgevallen van Opnieuw uitgegeven. 1871 Anoniem Prenteboek met zes platen. 1872 Anoniem Toover-prentenboek bevattende de lotgevallen van Robinson Crusoë 1874 Anoniem Opnieuw verteld voor Hollandsche jongens. Met zes platen. circa 1875 Overbeek, H.J. Nieuwe, verkorte bewerking. Sneek: Van Druten & Bleeker Deventer: P. de Lange Leiden: D. Noothoven van Goor J. Vlieger A. Jacobs Tiel: H.C.A. Campagne Haarlem: I. de Haan Nederlandsche prenteboeken voor de jeugd 1875 Oostveen, W.F. Leiden: Sijthoff 1875 Anoniem Beweegbaar prenteboek. G. Theod. Bom 1876 Albertus Jan Leendertz

338 Bijlagen 1880-1882 Goeverneur, J.J.A. De nieuwe Robinson of de zeereizen en avonturen van een Hollandschen jongen. 1883 Oostveen, W.F. De geschiedenis van Robinson Crusoë aan jonge kinderen verteld. Leiden: A.W. Sijthoff Leiden: A.W. Sijthoff 1885 Adelbert D.R. Hinse (J. Vlieger) 1888 Engelberts, D.H. De geschiedenis van Robinson Crusoë. Opnieuw verteld en Arnhem/Nijmegen: Gebr. E & M Cohen 1888 Schouwenburg, A. van Naar het Engelsch. W. Versluys Bibliotheek voor de jeugd onder leiding van J. Versluys 1 1889 Velderman, G. Het leven en de lotgevallen van Naar de oorspronkelijke uitgave Rotterdam: Bolle 1891 Louwerse, P. Robinson Crusoë s leven en zonderlinge lotgevallen. Uit het oorspronkelijk Engelsch naverteld. s-gravenhage: Joh. Ykema 1893 Agatha Jac. G. Robbers Pantomine prentenboeken 1896 Hoet, A.M. ten Het leven en de vreemde lotgevallen van Robinson Crusoë van York, zeeman, verhaald door hemzelf. Naar het Engelsch. Utrecht: Lentz & De Haan

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 339 1897 Jong, M.K. de Een leesboek voor de lagere school. Bewerkt naar den 15en druk van Campe. Zutphen: W.J. Thieme & Co 1900 Anoniem Alkmaar: Kluitman 190x Anoniem De geschiedenis van Robinson Crusoë. Epinal: Imagerie Pellerin 190x Agatha Van Holkema & Warendorf 1902 Vries, W.P. de Vivat 1903 Albertine Robinson Crusoë op zijn eiland. Uit het Hoogduitsch. Heusden: L.J. Veerman 1906 Anoniem Het leven en de wonderbare lotgevallen van Volledige en onverkorte uitgaaf uit het engelsch. Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur Wereld-bibliotheek. Serie voor de jongeren 1906 Anoniem De avonturen van Robinson Crusoë. Opnieuw oververteld uit het Engelsch. Leeuwarden: R. van der Velde Boeken voor jongens en meisjes 1906 Anoniem Naar de volledige uitgaaf, voor de jeugd 1907 Anoniem De andere reizen van Robinson Crusoë (in Europa, Amerika en Azië). Opnieuw oververteld uit het Engelsch. Zutphen: P. van Belkum Leeuwarden: Hepkema en Van der Velde Boeken voor jongens en meisjes

340 Bijlagen 1907 Anoniem Nieuw prentenboek. 1908 Beversluis, K. Het leven en de lotgevallen van Naar het engels. 1908 Klein Jr., D. Het leven en de lotgevallen van Bewerkt. Van Holkema & Warendorf Utrecht: W. de Haan Cohen Zonen 1908 Anoniem Het leven en de vreemde, wonderbare lotgevallen van Robinson Crusoë, een zeeman van York. Door hemzelven verteld. Arnhem/ Nijmegen: Gebr. E&M Cohen 1909-1910 Bienfait, C. en N. Weetjen Bewerkt. Zaltbommel: H.J. van de Garde & Co. De mooiste verhalen 1 191x Graaf, E. de Piet de smeerpoets, Robinson Crusoë en andere verhalen. 1910 Anoniem Bussum: J.A. van Sleeswijk 1915 Anoniem Opnieuw verteld aan de Nederlandsche jeugd. 1916 Blok, J. De geschiedenis van Robinson Crusoë. 192x Blaauw, H. Opnieuw verteld. 192x Koenraad, B. De lotgevallen van Vrij naar het oorspronkelijk werk. Groningen: B. Jacobs Cohen Alkmaar: Kluitman Antwerpen: Patria Met schaar en lijmpot

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 341 1920 Koning, M. de Hoe hij op een onbewoond eiland kwam en hoe hij daar leefde. Aan haar vriendjes en vriendinnetjes van 6-9 jaar verteld. Cohen Zonen 1921 Jolmers, C.S. Nieuwe, vrije bewerking naar het Engelsch. 1921 Rappard, H. Voor de jeugd verteld. Gouda: G.B. van Goor Zonen s-gravenhage: J. Philip Kruseman In goed gezelschap Klasse-bibliotheek Zonneschijnbibliotheek 5 1923 Hichtum, N. van Het leven en de wonderbare lotgevallen van Volledige en onverkorte uitgaaf uit het Engelsch. Vrij naar het Engelsch. Arnhem: H. ten Brink 1929 Gruys-Kruseman, S. Naar de laatste bronnen Rotterdam: Bolle 193x Anoniem Robinson Crusoë in: Oma vertelt 193x Anoniem Amsterdam De nieuwe jeugdbibliotheek. Blauwe serie circa 1930 H.C.J. Robinson Crusoë en andere verhalen. Opnieuw verzameld. circa 1930 Anoniem Robinson Crusoë en andere verhalen. Opnieuw Hecozet Frenzo circa 1930 Anoniem Amsterdam Nieuwe bibliotheek voor jongens en meisjes

342 Bijlagen circa 1930 Anoniem Ledeberg/Gent: Het Boekhuis circa 1930 Anoniem Opnieuw 1930 Anoniem Olanda 1934 Marits, A. Het leven en de lotgevallen van Bewerkt. Van Holkema & Warendorf De Knal -serie circa 1940 Nieuwenhoven, W. van Het groote avontuur van Robinson Crusoë. Laren 1941 Boost, P. Naverteld. Helmond: Uitgeversmaatschappij Helmond Plak-prentenboeken 1 1946 Oom Bruno De avontuurlijke lotgevallen van Vrij naverteld naar het oorspronkelijke werk [van Daniël Defoe]. Een verhaal voor de jeugd. Nieuwe spelling. Kortrijk: Uitgeverij Leven en Handel Jeugdreeks 1946 Schraver, J. Het leven en de vreemde verrassende avonturen van Robinson Crusoë van York. Vertaald. Rotterdam/ Antwerpen: Ad Donker 1947 Grasdonck, Z. van Het leven en de wonderlijke avonturen van Robinson Crusoë van York, zeeman Dit verhaal werd voor de jeugd naar het Engels bewerkt en ingeleid. Haarlem: De Sleutel

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 343 1948 Mens, J. Het leven en de wonderbare lotgevallen van Voor de jeugd opnieuw 1949 Maes, J. Naverteld. circa 1950 Magnin, H. Opnieuw aan de jeugd verteld. circa 1950 Anoniem Er was eens Vier sprookjes. Naarden: A. Rutgers 1948 Hildebrand, A.D. Opnieuw naverteld. Amsterdam/Antwerpen: Kosmos Rotterdam: Goede kinderlectuur Rotterdam: Goede kinderlectuur Boeken die men nooit vergeet Bijlage 1G Kinderboekbewerkingen van Gulliver s travels circa 1850-1950 Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks 1853 Bruinses, A.G. (=J.J. Beckering) Gulliver s reis naar Lilliput. Purmerend: W.A. Makkes 1869 Andriessen, S.J. De reizen van Gulliver. 1869 Anoniem De wondervolle reizen en avonturen van kapitein Gulliver 1872 Goeverneur, J.J.A. Gullivers reizen naar Lilliput en andere vreemde landen. Voor de jeugd 188x Overbeek, H.J. Gulliver s reizen naar Lilliput en Brodignac. Verkorte bewerking voor de Nederlandsche jeugd. Arnhem: J. van Egmond G. Theod. Bom Leiden: D. Noothoven van Goor Haarlem: I. de Haan Geïllustreerde kinderboeken Nederlandsche prentenboeken voor de jeugd

344 Bijlagen 1886 Mosselmans, J.W.N. Gulliver s reizen naar verschillende onbekende volkeren der aarde. Bewerking. Rotterdam: Elsevier 1888 Verwey, A. Gullivers reizen naar Lilliput en Brobdingnag. Uit het Engelsch. circa 1890 Anoniem Gulliver s reizen: de reis naar Brodignac. circa 1900 Anoniem Gullivers reizen. Voor de jeugd bewerkt naar Jonathan Swift. 19xx Nellie De avonturen van Gulliver onder het kleine volkje van Lilliput. 19xx Nellie De avonturen van Gulliver onder de reuzen. W. Versluys Nieuwsblad voor Nederland Groningen: B. Jacobs Bibliotheek voor de jeugd onder leiding van J. Versluys 9 1901 Anoniem De avonturen van Gulliver onder het volkje van Lilliput. Opnieuw uit het Engelsch vert. Leeuwarden: R. van der Velde Boeken voor jongens en meisjes 1 1902 Anoniem De avonturen van Gulliver onder de reuzen. Opnieuw uit het Engelsch vert. Leeuwarden: R. van der Velde Boeken voor jongens en meisjes 5 1907 Kieviet, C.J. Gulliver s reizen. Van Holkema & Warendorf Ons boekenplankje, De Goede Kameraad 1 1908 Leent, F.H. van Reisavonturen van Gulliver. Naverteld. Schoonhoven: S. & W.N. van Nooten

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 345 1909 Rinke Gulliver s reizen. Letteren en Kunst circa 1910 Louwerse, P. Gulliver s reizen naar het land der dwergen. 191x Louwerse, P. Gulliver s reizen naar het land der reuzen. 1912 Mare, S. Gulliver s reis naar Lilliput. Door Otto Ernst Uit het Duitsch. 1916 Dale, F. van Gulliver onder de reuzen. Naverteld. Velp: Van Belkum Velp: Van Belkum J.M. Meulenhoff Drukkerij Jacob van Campen Jongens- en meisjesbibliotheek 10 1919 [of 1930] Oom Karel De wonderlijke avonturen van Gulliver naverteld. Van Holkema & Warendorf 192x Anoniem Gulliver s reizen. s-gravenhage: Haagsche boekhandel- en uitgevers maatschappij 192x Anoniem Gulliver s reizen naar wondervreemde landen. 192x Anoniem Sprookjes. Naar de Gebroeders Grimm. 1920 Koning, M. de Gulliver bij de dwergen. Aan haar vriendjes en vriendinnetjes van 6-9 jaar verteld. 1921 Blaauw, H. Uit Gulliver s leven. Letteren en Kunst Carl Schaller Cohen Zonen In goed gezelschap Alkmaar: Kluitman Lilliput-bibliotheek voor de jeugd 4

346 Bijlagen 1921 Brink, P.A.M Gulliver in Lilliput. In Afrikaans 1921 Anoniem Gulliver s reizen. Vertaald naar de nieuwe uitgave van Padraic Colum. circa 1925 B.B. Gullivers reizen. Amsterdam/Pretoria/Kaapstad: Bussy Zutphen: W.J. Thieme Boekies vir die kleinspan 4 1928 Anoniem De wonderlijke verhalen van Gulliver s reizen. Kampen: Kanis & Gunnik 193x S.S. Gulliver s reizen: naar onbekende landen en andere verhalen. Geheel opnieuw Frenzo 193x Anoniem Gulliver s reizen. Amsterdam De nieuwe kinderbibliotheek gele serie 10 193x Anoniem Gullivers reizen en andere verhalen. Opnieuw 1931 Toit, D.J. du Gulliver by die reuse. In het Afrikaans bewerk. 1932 Saeyer, E. de De wondervolle reis van Gulliver naar Lilliput. Bewerkt. Kaapstad: Dusseau & Co Brussel: N. Willems-Van Handenhove Boekies vir die kleinspan 8 1940 Blom, G. Gulliver s reizen naar verschillende verre landen. Nederlandse bewerking. Haarlem: J.H. Gottmer & Co 1941 Koster, K. Gulliver in Lilliput. Naverteld. Helmond: Helmond Plakprentenboek 5

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 347 1941 Zeeuw J. Gzn., P. de Gulliver s reizen. Den Haag/Batavia: G.B. van Goor Zonen Oud Goud 5 1942 Witlox, J. Gulliver s reizen. Antwerpen: L. Opdebeek 1947 Berg, K. Gulliver s reizen. Voor de jeugd 1949 Hildebrand, A.D. Gulliver bij de reuzen. Naverteld. 1949 Hildebrand, A.D. Gulliver bij de dwergen. Naverteld. Antwerpen: De Sleutel Naarden: A. Rutgers Naarden: A. Rutgers circa 1950 Anoniem Er was eens Gullivers reizen. Vier sprookjes. 1950 Betlem, D. en G. Gulliver s reizen. Vertaald en 1950 Breda, J. van Gulliver in het land der Lilliputters. Naverteld. Letteren en kunst Antwerpen: A. van Gelder 195x Anoniem Gulliver s reizen. Kleurboek. 195x Anoniem Gulliver s reizen in: Sprookjesboek met verhalen Bijlage 1H Kinderboekbewerkingen van Baron von Münchhausen circa 1850-1950 Jaar Bewerker Titel Uitgever Reeks 1850 Anoniem Wonderlijke avonturen van den Baron von Munchhausen. Gouda: G.B. van Goor Zonen

348 Bijlagen 1859 Cornelius, F. De wonderbare avonturen en ontmoetingen van den vrijheer van Munchhausen, op zijne reizen te water en te land. Tot vermaak van jong en oud opnieuw uitgegeven. Utrecht: B. Dekema circa 1860 Anoniem De wonderbare lotgevallen van den Baron van Munchhausen, door hemzelven naar waarheid verhaald. P.M. van der Made 1872 Keller, G. Avonturen van Baron van Münchhausen. Opnieuw K.H. Schadd 1874 Goeverneur, J.J.A. J.J.A. Goeverneur s gulden kinderboek. Deel II: Een schat van sprookjes. Nijmegen: Blomhert & Timmerman 1875 Anoniem De baron von Münchhausen en zijne zeldzame avonturen. Opnieuw bewerkt naar Théophile Gautier. Leiden: D. Noothoven van Goor 1876 Oostveen, W.F. Reizen en avonturen van Baron von Münchhausen. Leiden: A.W. Sijthoff 188x Anoniem Kluchtige avonturen van Baron von Munchhausen. Voor de jeugd Utrecht: Gebr. Van der Post

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 349 circa 1880 Anoniem De wonderlijke Lotgevallen van den Baron van Munchhausen, door hemzelven naar waarheid verhaald. J. Vlieger circa 1880 Goeverneur, J.J.A. Zonderlinge reizen en avonturen van den Baron von Munchhausen. Aan de jeugd verhaald. Deventer: H.J. ter Gunne 1880 Gram, J. De avonturen van Baron Munchhausen. Naar de Engelse uitgave van [1878] 1880 Oom Karel De avonturen van baron von Münchhausen naverteld. 1895 Klein Jr., D. Avonturen van den baron van Münchhausen. Eerste Nederlandsche berijmde bewerking. 1896 Tiemersma, H.J. Avontuurlijke verhalen: Baron von Munchhausen als wielrijder. Naverteld. 190x Louwerse, P. Avonturen van den baron von Munchhausen. Voor de jeugd 1900 Bruyn, D. de De avonturen van den baron van Münchhausen. Opnieuw naar het Hoogduits Rotterdam: Elsevier Van Holkema & Warendorf Vivat Groningen: B. Jacobs Velp: Van Belkum Rotterdam: Bolle

350 Bijlagen 1911 Anoniem Avonturen van baron Munchhausen. Opnieuw voor kinderen verteld. Leeuwarden: Hepkema & Van der Velde Boeken voor jongens en meisjes 45 1913 Barentz-Schönberg, S.J. Reizen en Avonturen van baron von Munchhausen. Naar de oorspronkelijke uitgave van 1795, opnieuw H.J.W. Becht 1914 Blaauw, H. t Is lang geleden. Verzameld. Alkmaar: Kluitman 1916 Dale, F. van Verhalen van de avonturen en reizen van Baron von Münhhausen. Naverteld. Drukkerij Jacob van Campen Jongens- en meisjesbibliotheek 3 1917 Haes, A. Avonturen van baron Von Münchhausen. Vrij 192x Anoniem Baron van Munchhausen. Opnieuw H. Meulenhoff On Schemeruurtje. Bibliotheek voor het kind 11 1921 Blaauw, H. Münchhausen Alkmaar: Kluitman Lilliput-bibliotheek voor de jeugd 3 1922 Brink, P.A.M Die avonture van baron Von Münchhausen. Vry vertaal. 1929 Anoniem Baron Von Münchhausen. 193x Anoniem Baron van Munchhausen. Amsterdam/Pretoria/Kaapstad: Bussy Groot Nederland Boekies vir die kleinspan 9 De Doré serie

Bijlage 1 Titelproductie bewerkte klassiekers 1850-1950 351 1931 Saeyer, E. de De wonderbare reizen en avonturen van Baron van Munkhuizen. Naverteld. 1933 Jong, A.M. de De wonderlijke avonturen van den baron von Münchhausen. Naverteld. Antwerpen: L. Opdebeek De Arbeiderspers 1937 Mok, M. De nieuwe baron von Münchhausen van 1937. De Steenuil 1939 Zeeuw J. Gzn., P. de Avonturen van baron von Münchhausen. s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen Oud Goud 4 1943 Nesna, H. De wonderlijke avonturen van Baron von Munchhausen. Naverteld. 1944 Andriessen, S. Het kinderuurtje: De avonturen van den baron von Munchhausen. Opnieuw bewerkt door D. de Bruijn. 1948 Cramer-Schaap Baron von Münchhausen 1948 Hildebrand, A.D. Baron van Münchhausen: de wonderlijke reizen zowel te land als op het water, de veldtochten en vrolijke avonturen. Bewerkt. circa 1950 Anoniem Er was eens Baron van Munchhausen. Vier sprookjes. Scheltens & Giltay Amsterdam Kosmos Naarden: A. Rutgers Nieuwe bibliotheek voor jongens en meisjes Boeken die men nooit vergeet

352 Bijlagen 1950 Maes, J. De avonturen van Baron van Munchhausen. Opnieuw 195x Munching, A. van Baron van Munchhausen. Opnieuw Antwerpen: A. van Gelder Heemstede: Jeugdland Bijlage 2 Uitgevers die drie of meer bewerkingen hebben uitgegeven Uitgever Aantal bewerkingen Toelichting Kluitman 12 Van Holkema & Warendorf 11 Van Holkema & Warendorf nam bovendien Don Quichot van Goeverneur (1871) over, een Robinson-bewerking van Ter Gunne en een Robinson-bewerking van Noothoven van Goor (Zie: Duijx en Linders, De Goede kameraad 43). G.B. van Goor Zonen 9 G.B. van Goor Zonen nam ook nog de Robinson-bewerking van Beversluis (1908) over van uitgeverij I. de Haan. P. van Belkum/Schillemans & Van Belkum R. van der Velde/Hepkema & Van der Velde 8 P. van Belkum was een voortzetting van Schillemans & Van Belkum. 7 G. Theod. Bom 6 Veel titels van G. Theod. Bom werden later overgenomen door I. de Haan en J. Vlieger. A. Rutgers 6 Sijthoff 6 Sijthoff heeft op een gegeven moment de boeken van Louwerse bij Roelants weggekocht.

Bijlage 2 Uitgevers die drie of meer bewerkingen hebben uitgegeven 353 Bussy 5 Cohen Zonen 5 B. Jacobs 5 H. Meulenhoff 5 W.J. Thieme 5 Drukkerij Jacob van Campen 4 Gebr. E. & M. Cohen 4 Gebr. E. & M. Cohen heeft één bewerking van Baron von Münchhausen overgenomen van Dekema en één van Schadd. Deze uitgever heeft bovendien een bewerking van Robinson Crusoe overgenomen van Egmond, en een bewerking van Gulliver s travels van Versluys. Hecozet 4 Kosmos 4 Letteren en Kunst 4 D. Noothoven van Goor 6 L. Opdebeek 4 H.J.W. Becht 3 Bolle 3 Bolle heeft ook nog een bewerking van Robinson Crusoe overgenomen van Druten. A. ter Gunne 3 Helmond 3 Jeugdland 3 De Sleutel 3 W. Versluys 3 J. Vlieger 3

354 Bijlagen Bijlage 3 Series met bewerkingen van kinder-klassieken circa 1850-1950 1 I Algemene kinderboekenseries die bewerkingen hadden opgenomen 1880-? Nederlandsche prentenboeken voor de jeugd Haarlem: I. de Haan 1901-1915 Boeken voor jongens en meisjes Leeuwarden: R. van der Velde Aanvankelijk alleen bewerkingen en vertalingen, later ook oorspronkelijke verhalen, spelletjesboeken en informatieve boeken. 1905-1911 Kind en kunst Van Holkema & Warendorf Humoristische pracht-prentenboeken. 1915-1921 Ons schemeruurtje H. Meulenhoff Veel bewerkingen, maar ook oorspronkelijke kinderboeken en verhalenbundels. 1916-? Jacob van Campen s jongens- en meisjesbibliotheek Drukkerij Jacob van Campen 1919-? Na schooltijd: bibliotheek voor jongens en meisjes s-gravenhage: Van Goor 1920 Jong-Holland H. Meulenhoff Twee bewerkingen, twee avonturenboeken van Johan Been. Jaren 20, 30, 40 Nederlandsche schrijvers Zwolle: W.E.J. Tjeenk-Willink, Veel edities voor schoolgebruik. 1922-1928 Ons boekenplankje Van Holkema & Warendorf 1923-? t Boeiende boek Groningen: J.B. Wolters Jaren 30-40 Nieuwe Bibliotheek voor jongens en meisjes Amsterdam 1931-? Voor allen wat Groningen: P. Noordhoff 1932-? Nederlandsche jeugdbibliotheek Helmond: Helmond 1934-1939 De Knal -serie Van Holkema & Warendorf Voor het merendeel oorspronkelijke kinderboeken. 1935-? Lees mee Utrecht: St. Gregoriushuis Leesboeken voor in de klas, paar bewerkingen. 1936-? Nederlandsche lectuur voor de jeugd Brussel: M. Didier 1941-1946 Dwergen-reeks Van Holkema & Warendorf Nederlandse klassieken, niet allemaal voor kinderen. 1 Voor meer (kinderboeken)series zie: Kuitert, Het ene boek in vele delen 262-274; Van Welij, Voedsel voor hoofd en hart bijlage ii.

Bijlage 3 Series met bewerkingen van kinder-klassieken 1850-1950 355 1942-1943 Kabouterboekjes De Bijenkorf 1948-1955 Ons volk in leven en streven Helmond: Helmond Vooral historische verhalen en een paar bewerkingen van Middelnederlandse verhalen. 1950-? Margriet jeugdbibliotheek De geïllustreerde pers Veel (herdrukken van) bewerkingen, een paar oorspronkelijke kinderboeken. II Bewerkingenseries: 1866-1867 Geïllustreerde kinderboeken Arnhem: J. van Egmond Jr. Drie bewerkingen die elk in vier afleveringen uitkwamen. 1880-1885 Goeverneur s Volksboekjes Leiden: Sijthoff Redactie: J.J.A. Goeverneur 1887-1896 Bibliotheek voor de Jeugd W. Versluys Bewerkingen en vertalingen. Redactie: J. Versluys. 1893 Pantomime prentenboeken Jac. G. Robbers Robinson-bewerkingen en bewerkingen van sprookjes door Agatha. 1901-1914 Nellie s Volkskinderbibliotheek Rotterdam: Masereeuw en Bouten 1906 Wereldbibliotheek serie voor jongeren Wereldbibliotheek Drie boeken, elk in twee afleveringen. Een bewerking van Robinson Crusoe en twee vertalingen. 1909-1910 De mooiste verhalen Zaltbommel: H.J. van de Garde & Co Bewerkingen en vertalingen door Claudiene Bienfait en Netty Weetjen. 1918-1920 De Cohen-editie voor jongeren Arnhem/Nijmegen: Gebr. E. & M. Cohen Bewerkingen en vertalingen. 1919-1920 In goed gezelschap Cohen Zonen Bewerkingen van klassiekers en sprookjes door Marie de Koning. 1921 Lilliput-Bibliotheek voor de Jeugd Alkmaar: Kluitman Bewerkingen van klassieken en historische verhalen door Henriëtte Blaauw. 1921-1922 Zonneschijn bibliotheek s-gravenhage: Kruseman Sprookjes en een Robinson-bewerking. 1921-1926 De elfenrij J.M. Meulenhoff Bewerkingen, niet expliciet aangegeven dat ze voor kinderen zijn, wel vaak zo in catalogi, lectuurlijsten en beschouwingen opgenomen.

356 Bijlagen 1924-1925 Oude Verhalen Gouda: G.B. van Goor Zonen Drie bewerkingen van D.L. Daalder. 1930-? De nieuwe kinder-bibliotheek: gele serie Amsterdam Bewerkingen en vertalingen (dit is niet het tijdschrift van S.E. van Nooten 1871-1883). 1930-? De nieuwe jeugdbibliotheek: blauwe serie Amsterdam jaren 30-40 Leekenspelen Utrecht: Vrijzinnig Christelijke Jeugdcentrale Veel godsdienstige toneelstukken, een paar bewerkingen. 1939-? Oud Goud Gouda: G.B. van Goor Zonen Redactie: P. de Zeeuw J. Gzn. 1941-1943 Plakprentenboeken Helmond: Helmond III Overige series (geen informatie over gevonden) Baanbrekers Boekies vir die kleinspan Geest en avontuur Goudvinken Jeugdreeks Mercator jeugdreeks Met schaar en lijmpot 1948 Boeken die men nooit vergeet Amsterdam/Antwerpen: Kosmos Bijlage 4 De meest populaire bewerkingen van kinder-klassieken Titel Bewerker Uitgever Jaar Aantal drukken Looptijd Lectuurlijsten Avonturen van baron von Münchhausen Zeeuw J. Gzn., P. de s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen 1939 14 40 1 Een leesboek voor de lagere school. Bewerkt naar den 15en druk van Campe. Jong, M.K. de Zutphen: W.J. Thieme & Co 1897 10 78 1 Het vrolijke leven van Tijl Uilenspiegel Bosschaerts, E. Antwerpen: L. Opdebeek 1935 10 41 1

Bijlage 4 De meest populaire bewerkingen van kinder-klassieken 357 Reinaart de vos Hans, A. Antwerpen: L. Opdebeek 1926 9 50 1 Het leven en de lotgevallen van Robinson Crusoë. Opnieuw uitgegeven. Goeverneur, J.J.A. Leiden: D. Noothoven van Goor 1871 7 49 9 Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen Auctor (Bruylants, J.) Van Holkema & Warendorf 1904 7 49 3 Don Quichotte. De avonturen van den dolenden ridder Zeeuw, P. de J. Gzn. s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen 1939 7 14 1 Avonturen van Baron van Münchhausen. Opnieuw Keller, G. K.H. Schadd 1872 6 46 7 Robinson Crusoë s leven en zonderlinge lotgevallen. Uit het oorspronkelijk Engelsch naverteld. Louwerse, P. s-gravenhage: Joh. Ykema 1891 6 29 6 De avonturen van Opnieuw oververteld uit het Engelsch. Anoniem Leeuwarden: R. van der Velde 1906 6 14 3 Nieuwe, vrije bewerking naar het Engelsch. Jolmers, C.S. Gouda: G.B. van Goor Zonen 1921 6 29 6 Snakerijen van Tijl Uilenspiegel. Bewerkt voor de jeugd naar de oudste uitgaven. Louwerse, P. Zutphen: Schillemans & Van Belkum 1900 5 33 3 Het leven en de lotgevallen van Robinson Crusoë. Naar het engels. Beversluis, K. Utrecht: W. de Haan 1908 5 26 13 De levensgeschiedenis van Naar den roman van Daniel de Foe op nieuw verteld. Charante, N.A. van Rotterdam: H. Nijgh 1863 4 58 1

358 Bijlagen Tijl Uilenspiegel: twaalf van zijn avonturen. Vrij bewerkt en naverteld. Eysselsteijn, B. van Den Haag: Leopold 1939 4 43 2 Het leven van Reintje de vos. Oude en nieuwe vossenverhalen. Louwerse, P. Zutphen: Schillemans & Van Belkum circa 1897 4? 2 Don Quichot van La Mancha. Naar Miguel Cervantes de Saavedra. Voor de Nederlandsche jeugd uitgegeven. Goeverneur, J.J.A. Leiden: D. Noothoven van Goor 1871 3+ 51 9 Reintje de vos. Het oorspronkelijke vrij naverteld. Laurillard, E. Utrecht: Gebr. Van der Post 1851 3 40 1 Met meedewerking van opvoedkundigen, geheel nieuw bewerkt naar de behoefte van den tegenwoordigen tijd. Uit het hoogduits. Ouwersloot, L.P. (opnieuw bewerkt door P. Louwerse) Sneek: Van Druten & Bleeker 1869 3 19 4 De avonturen van Gulliver onder het volkje van Lilliput. Opnieuw uit het Engelsch vert. Anoniem Leeuwarden: R. van der Velde 1901 3 17 3 Robinson Crusoë Vries, W.P. de Vivat 1902 3? 2 Avonturen van Don Quichote. Voor de jeugd Louwerse, P. Zutphen: Van Belkum 1906 3 27 3 Het leven en de wonderbare lotgevallen van Volledige en onverkorte uitgaaf uit het engelsch. Anoniem Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur 1906 3 49 4 Naar de volledige uitgaaf, voor de jeugd Anoniem Zutphen: P. van Belkum 1906 3 27 1

Bijlage 4 De meest populaire bewerkingen van kinder-klassieken 359 Reinaert de vos voor de vierschaar van Koning Nobel den Leeuw Streuvels, S. L.J. Veen 1909 3 17+ 6 Avonturen van baron Munchhausen. Opnieuw voor kinderen verteld. Anoniem Leeuwarden: Hepkema & Van der Velde 1911 3 15 2 Gulliver s reizen Witlox, J. Antwerpen: L. Opdebeek 1942 3 6 1 Het leven en de wonderbare lotgevallen van Voor de jeugd opnieuw Mens, J. Amsterdam/ Antw.: Kosmos 1948 3 13 1 Avonturen van den baron von Munchhausen. Voor de jeugd Louwerse, P. Velp: Van Belkum 190x 3 33 1 Gulliver s reizen naar het land der dwergen Louwerse, P. Velp: Van Belkum circa 1910 3 13 3 Gullivers reizen naar Lilliput en Brobdingnag. Uit het Engelsch. Verwey, A. W. Versluys 1888 2+ 45 7 Gullivers reizen naar Lilliput en andere vreemde landen. Voor de jeugd Goeverneur, J.J.A. Leiden: D. Noothoven van Goor 1872 2 17 13 De baron von Münchhausen en zijne zeldzame avonturen. Opnieuw bewerkt naar Théophile Gautier. Anoniem Leiden: D. Noothoven van Goor 1875 2 18 2 De avonturen van Baron Munchhausen. Naar de Engelse uitgave van [1878] Gram, J. Rotterdam: Elsevier 1880 2 36 6

360 Bijlagen De avonturen van den baron van Münchhausen. Opnieuw naar het Hoogduits Bruyn, D. de Rotterdam: Bolle 1900 2 17 1 De avonturen van Gulliver onder de reuzen. Opnieuw uit het Engelsch vert. De wondervolle avonturen van Don Quichot. Uit het Spaansch, opnieuw voor kinderen verteld. Anoniem Leeuwarden: R. van der Velde Anoniem Leeuwarden: R. van der Velde 1902 2 8 3 1904 2 39 3 De andere reizen van Robinson Crusoë (in Europa, Amerika en Azië). Opnieuw oververteld uit het Engelsch. Anoniem Leeuwarden: Hepkema & Van der Velde 1907 2 8 1 Gulliver s reizen Kieviet, C.J. Van Holkema & Warendorf Tijl Uilenspiegel Anoniem Vennootschap Letteren en Kunst 1907 2 15 5 1909 2 1 3 Reizen en Avonturen van baron von Munchhausen. Naar de oorspronkelijke uitgave van 1795, opnieuw Barentz- Schönberg, S.J. H.J.W. Becht 1913 2 12 1 Tijl Uilenspiegel. Naverteld. Hermanna H. Meulenhoff 1916 2 3 7 Het verhaal van de vier Heemskinderen Slempkes, J.A. Zutphen: W.J. Thieme & Cie 1918 2 11 7 Het leven en de wonderbare lotgevallen van Volledige en onverkorte uitgaaf uit het engelsch. Vrij naar het Engelsch. Hichtum, N. van Arnhem: H. ten Brink 1923 2 12 7

Bijlage 5 Geselecteerde bewerkingen 361 Naar de laatste bronnen Gruys-Kruseman, S. Rotterdam: Bolle 1929 2 23 3 Het leven en de wonderlijke avonturen van Robinson Crusoë van York, zeeman Dit verhaal werd voor de jeugd naar het Engels bewerkt en ingeleid. Grasdonck, Z. van Haarlem: De Sleutel 1947 2 3 1 De allervermakelijkste geschiedenis van Reintje den Vos. Uit het Engelsch Andriessen, S.J. Utrecht: H. Honig circa 1900 2 9 8 De avonturen van Reinaard de vos. Nieuwe zorgvuldige bewerking Anoniem Leeuwarden: R. van der Velde circa 1900 2 23 1 Bijlage 5 Geselecteerde bewerkingen Van den vos Reynaerde/Reynaerts historie circa 1850 Anoniem De kluchtige avonturen en listige streken van Reintje de Vos. Voor de jeugd Deventer: A. ter Gunne 1875 Anoniem Reintje de vos J. Vlieger circa 1897 Louwerse, P. Het leven van Reintje de vos. Oude en nieuwe vossenverhalen. Zutphen: Schillemans & Van Belkum circa 1900 Andriessen, S.J. De allervermakelijkste geschiedenis van Reintje den Vos. Uit het Engelsch Utrecht: H. Honig

362 Bijlagen 1909 Streuvels, S. Reinaert de vos voor de vierschaar van Koning Nobel den Leeuw 1918 Blaauw, H. Reintje de vos in: Tijl Uilenspiegel 1919 Hermanna Reinaart de vos. Naverteld. L.J. Veen Alkmaar: Kluitman H. Meulenhoff Ons schemeruurtje XVI 1922 Oosterhoff, P.A.E. Reinaart de vos. Voor kinderen Bussum: Gebr. Koster 1929 Slempkes, J.A. De zinrijke avonture van den vos Reinaerde. Zooveel mogelijk tekstgetrouw naverteld. Zutphen: W.J. Thieme 1931 Kuhfus, W. Reinaart de vos s-gravenhage: G.B. van Goor Zonen 1948 Zoomers-Vermeer, J.P. Reinaert de vos. Een dierenverhaal in dichtvorm uit de 12e eeuw. Voor de jeugd opnieuw vrij in proza Kosmos Boeken die men nooit vergeet Tijl Uilenspiegel 1848 Zeggelen, W.J. van De snakerijen van Tijl Uilenspiegel s-gravenhage: K. Fuhri 1900 Louwerse, P. Snakerijen van Tijl Uilenspiegel. Bewerkt voor de jeugd naar de oudste uitgaven. 1904 Kieviet, C.J. De avonturen van Tijl Uilenspiegel. Naar de Duitsche uitgave van Johannes Nickol. Zutphen: Schillemans & Van Belkum Van Holkema & Warendorf

Bijlage 5 Geselecteerde bewerkingen 363 1916 Hermanna Tijl Uilenspiegel. Naverteld. H. Meulenhoff Ons schemeruurtje VI/Bibliotheek voor het kind 6 1917 Gimpel, T. Tijl Uilenspiegel Drukkerij Jacob van Campen Jongens- en meisjesbibliotheek 27 1918 Blaauw, H. Tijl Uilenspiegel Alkmaar: Kluitman 1939 Eysselsteijn, B. van Tijl Uilenspiegel: twaalf van zijn avonturen. Vrij bewerkt en naverteld. Den Haag: Leopold Robinson Crusoe 1869 Ouwersloot, L.P. (opnieuw bewerkt door P. Louwerse) Met meedewerking van opvoedkundigen, geheel nieuw bewerkt naar de behoefte van den tegenwoordigen tijd. Uit het hoogduits. Sneek: Van Druten & Bleeker 1871 Goeverneur, J.J.A. Het leven en de lotgevallen van Opnieuw uitgegeven. Leiden: D. Noothoven van Goor 1888 Schouwenburg, A. van Naar het Engelsch. W. Versluys Bibliotheek voor de jeugd 1 onder leiding van J. Versluys 1891 Louwerse, P. Robinson Crusoë s leven en zonderlinge lotgevallen. Uit het oorspronkelijk Engelsch naverteld. s-gravenhage: Joh. Ykema

364 Bijlagen 1896 Hoet, A.M. ten Het leven en de vreemde lotgevallen van Robinson Crusoë van York, zeeman, verhaald door hemzelf. Naar het Engelsch. 1897 Jong, M.K. de Een leesboek voor de lagere school. Bewerkt naar den 15en druk van Campe. Utrecht: Lentz & De Haan Zutphen: W.J. Thieme & Co 1902 Vries, W.P. de Vivat 1908 Beversluis, K. Het leven en de lotgevallen van Naar het engels. 192x Blaauw, H. Opnieuw verteld. 1921 Jolmers, C.S. Nieuwe, vrije bewerking naar het Engelsch. Utrecht: W. de Haan Gouda: G.B. van Goor Zonen Alkmaar: Kluitman Klasse-bibliotheek 1923 Hichtum, N. van Het leven en de wonderbare lotgevallen van Volledige en onverkorte uitgaaf uit het Engelsch. Vrij naar het Engelsch. Arnhem: H. ten Brink 1929 Gruys-Kruseman, S. Naar de laatste bronnen Rotterdam: Bolle 1934 Marits, A. Het leven en de lotgevallen van Bewerkt. Van Holkema & Warendorf De Knal -serie

Bijlage 5 Geselecteerde bewerkingen 365 1947 Grasdonck, Z. van Het leven en de wonderlijke avonturen van Robinson Crusoë van York, zeeman Dit verhaal werd voor de jeugd naar het Engels bewerkt en ingeleid. Haarlem: De Sleutel 1948 Mens, J. Het leven en de wonderbare lotgevallen van Voor de jeugd opnieuw Amsterdam/Antwerpen: Kosmos Boeken die men nooit vergeet Gulliver s travels 1872 Goeverneur, J.J.A. Gullivers reizen naar Lilliput en andere vreemde landen. Voor de jeugd Leiden: D. Noothoven van Goor 1888 Verwey, A. Gullivers reizen naar Lilliput en Brobdingnag. Uit het Engelsch. W. Versluys Bibliotheek voor de jeugd 9 onder leiding van J. Versluys 1901 Anoniem De avonturen van Gulliver onder het volkje van Lilliput. Opnieuw uit het Engelsch vert. Leeuwarden: R. van der Velde Boeken voor jongens en meisjes 1 1902 Anoniem De avonturen van Gulliver onder de reuzen. Opnieuw uit het Engelsch vert. Leeuwarden: R. van der Velde Boeken voor jongens en meisjes 5 1907 Kieviet, C.J. Gulliver s reizen. Van Holkema & Warendorf Ons boekenplankje, De Goede Kameraad 1

366 Bijlagen 1909 Rinke, J. Gulliver s reizen. Letteren en Kunst 1912 Mare, S. Gulliver s reis naar Lilliput. Door Otto Ernst Uit het Duitsch. 1916 Dale, F. van Gulliver onder de reuzen. Naverteld. 1921 Blaauw, H. Uit Gulliver s leven. 1921 Anoniem Gulliver s reizen. Vertaald naar de nieuwe uitgave van Padraic Colum. 1947 Berg, K. Gulliver s reizen. Voor de jeugd J.M. Meulenhoff Drukkerij Jacob van Campen Zutphen: W.J. Thieme Antwerpen: De Sleutel Jongens- en meisjesbibliotheek 10 Alkmaar: Kluitman Lilliput-bibliotheek voor de jeugd 4